Eibartik

Alkasoroko benta
Mikel Taberna
Susa, 2013

Lesaka eta Bera artean dago Alkasoro. Denetik saltzen da hango bentan, eskuinean baitauka denda eta ezker aldean taberna; beraz, handik igarotzen dira biztanle guztiak, oraintxe ez bada geroago. Bentako semea da Martin Irazoki, nobela honen kontalaria, 50eko hamarkada amaieran jaioa, gaztaroko hogei urteen berri emango diguna, eta gisa horretan herri oso baten erretratua (sinopsitik).

Mikel Taberna nafarraren azkenengo lana, lehenengo eleberria, nolabait Txokolatezko dinamita ipuin-liburu hari (Susa, 2001) jarraipena ematen diona. Aurreko hura gustatu zitzaidan, baita hau ere.

Martin Irazoki gaztearen eskutik Alkasoroko (eta inguruko) bizimoduaren gora-beherak ezagutuko ditugu: 50. hamarkadako Euskal Herriko giroa, 60ko industrializazioa eta bizimodu aldaketa, 70. hamarkadako aldaketa politiko eta soziala,... Alkasoro ez ezik, Irun eta Iruñea ere bisitatuko ditugu, Bordatxon hasi eta Bordatxon amaitzen den istorioarekin.

Garai bizia; aldaketa garaia. Euskal Herri tradizionala atzean geratzen hasten den sasoia. Eta Martin Irazokik ematen digu aldaketa horren berri. Eleberriak ere horrela egiten du, nolabaiteko kutsu kostunbristarekin hasiz, baina gutxinaka ukitu politiko eta sozialagora joaz, urteak igaro ahala. Ni neu "antzinako Euskal Herri" haren zale naiz, eta gustura irakurri ditut lehenengo atalak, baina esango nuke liburuak hobera egiten duela amaieran, eta liburuaren zatirik onenak azkenengo bi kapituluak direla, bukaerako ezustekoak barne (pare bat bai, barrena).

Esan bezala, protagonista bera da kontalaria, lehen pertsonan dago idatzita liburua, eta errealitatetik oso hurbil sumatzen ditugu kontakizunok. Tabernaren unibertso hurbila (Alkaiaga, Bortziriak eta Bidasoa), beste izen batzuekin damaigu idazleak (Alkasoro, Seierriak eta Urrabia), baina irakurleak berehala jartzen ditu mapan, lekuak ez ezik, baita hainbat gertaera eta pasarte ere (Taberna ere imajinatu dezakegu, Irazoki bezala, Alkasoron jolasean, futbolean edo zurrutean).

Hizkera bizia, landua, nafar ukituz hornitua, oso erakargarria eta eleberriari zoragarri doakiona. 'Doinu naturala' aipatu du Asurmendik. Horixe da! Naturala ez ezik, eraginkorra ere bada, kontakizunerako doi-doia (tira, Zalduari ez zitzaion horrenbeste gustatu, eta arrazoi punttua ere badu, baina ezeiozue kasu handiegirik egin).

Liburua 10 kapitulutan dago banatuta. Neurri batean ipuin itxura dute, istorioak hasi eta buka, eta derrigorrezkoa da "Txokolatezko dinamita" hura gogora ekartzea. Orduko ipuin-bildumari iruzkina egiteko orduan, hauxe zioen Aingeru Epaltzak duela 10 urte inguru: "pena bakarra hartu dut, “Txokolatezko dinamita”ren osagaiekin zer-nolako nobela puska idatz zitekeen pentsatzean". Ba, hauxe da dinamita eleberri bihurtua, edo.

Bazen behin Eskual Herriko xoko xoragarri batean eleberriak baizik leitzen ez zituen putiko lerden txoil xarmanta. Axierrek, hori baitzitzaion izen, ipuinen bat ere leitzen zuen pitian-potian, bai baitzekien zoin edjerrak ziren "Obabakoak" eta "Narrazioak", zoin gustagarriak "Neguko zirkua", "Fikzioaren izterrak" eta bertze horrenbertze... eta biziki goraipatiak ere bazituen zonbait ipuin-liburu bere kaieran.

Baina derragun garbi: eleberrizale urdea bertzerik ez genuen gure gaztea. Aukeran eleberriei egingo zien moko eta ipuinak lajako zoko.

Alta, egun batean miragarria agertaratu zitzaion eta eztiki erran: "datozen ordu eta egunetan, datozen aste eta hilabeteetan, jalgi itzazu ipuin-liburu zonbaitzu denboraren armairu ezkututik. Xerka fite eta bizi, altxor eta pitxi! Oroz gain, orain 15, 20, 25 izkiriatu haiek, denborak bazter utzi dizkizunak. Ikusiren duzu zoin liluragarri eta kitzikagarri diren, eleberri aunitzen gaindi". Eta horrela egin zuen Axierrek, urde baitzen baina urde zintzo, eta bai baitzekien zenbat kalte egiten duen luzamendutan ibiltzeak, egitekoen geroko uzteak.

Halaxe aritu zen, bada, 87tik 95era, 99tik 90era, denboraren makinan pinpoil eta zilipurdika, ea zer aurkituko ipuinen kutxetan, altxor edo zeren. Eta zer kausituko? Liburu gustagarriak ez ezik, baita ondorengo iruzkinak ere (iruzkin labur baina mirakulosoki bikainak, bidenabar erranik).
 

Bazko-arrautzak (Mikel Hernandez Abaitua / Elkar, 1995)

Ez nituen ezagutzen, ez idazlea ezta liburua bera ere ("Narrazio tailerra" bikaina salbu), eta hara! asko gustatu zait. Bere txikitasunean (6 ipuin, 120 orrialdetan barreiatuta), ipuin-liburu ederra. Ipuinei zeozer eskatzen diet, azaltzen ez dakidan "zeozer", eta hauek badute zeozer hori. Zeozer baino gehiago. "Begiak" kafkianoa asko gustatu zait; "Zakar poltsak saltzen ditut" are gehiago; eta azkenengo biak dira onenak, "Heriotzaren pabilioia" eta "Bazko-arrautzak" bera. Fantasia, absurdua, Kafkaren oihartzunak... eta hala ere, errealitatetik hurbil, egia/gezurra dikotomiarekin jolastuz eta bien arteko muga hautsiz.

Atoiuntzia (Edorta Jimenez / Susa, 1990)

Hasierako ipuinak XX mende hasieran edo erdialdean girotuta daude. Antzinako usaina dakarte, baina ez naftalina usainik. Usain gozo, gazi eta gordina baizik. Benetakoa. Ondoren, denborak bezala, ipuinek ere aurrera egiten dute eta modernoagoak datoz, 70-80 urteetako girora heldu arte (Bizkaia industrializatua, droga giroa...). Denak ere itsaso bazterrean girotuta, Bizkaiko portu batean, izan Bilbo edo izan Mundaka. Galduta dabiltza protagonistarik gehienak, noraezean itotzekotan. Ipuin gaitzak, askotan kriptikoak, gehienetan akabera bakoak,  elipsiz joriak. Ez errazak baina halere esfortzua merezi dutenak. Badaude abenturazkoak ("Yeregi"), zein historikoak, are ukitu fantastikokoak ere ("Sugaar"), baina kresalez bustitako giza erlazioen inguruan harilkatuta guztiak.

Euri kontuak (Jose Luis Otamendi / Susa, 1999)

Atmosfera goibel batek besarkatzen dituen 20 ipuin labur (are oso labur), euriak bakarrik sor dezakeen giro malenkoniatsuan. Errealistak, eguneroko gertaeretan oinarritutakoak, izan gerra garaian, 50-60 hamarkadetako Euskal Herrian edo 90eko giro politikoan; hori bai, gehienak gatazka politikoan trabatuta, baina batez ere giza kondizioa erretratatzen dutenak. Xabier Mendiguren editoreak "herri-saminaren poeta fina" deitu zion Otamendiri. Samina barra-barra aurkituko duzu ipuinotan, bai. Samina, mina, hutsunea, beharra... Guztia ere artez kontatuta, braust, tapakirik gabe. Bestalde, azpimarratzekoa da hizkuntza estilo propioa sortzeko egindako ahalegina. Tira, ahalegina ez ezik, baita lorpena ere: aberatsa bezain doia, dotorea, lexiko landuduna, adjetibazio ugarikoa,... Larregikoa, apika, baina berea eta lortua. Badira gehiago eta gutxiago gustatu zaizkidanak. Nabarmenduko nituzke, besteak beste, "Ardoa baino ez", "Musuzapia", "Agurra"... Esan bezala, saminak eta malenkoniak goitik behera harrapatutako euri-giroan idatzita. Liburuari amaiera ematen dion esaldiak laburbil dezake atmosfera hori: "Enekok zain behar zuen arkupeetan. Eguerdira artekoa elkarrekin emango zuten. Bizi-bizi ari zuen, hoztu egin zuen negu kiskali hartako giroa eta Aritzek kalean gora jo zuen aterpe bila". Otamendi berak aterperik aurkituko ote zuen?

Odolaren usaina (Mikel Antza / Susa, 1987)

Sinesgaitza egiten zaigun arren, Mikel Antzaren bilduma honetako ipuin guztiek benetako gertakizunak dituzte oinarri. Bortxa, biolentzia, erailketak... odola! Guztiak ere idazleak egunkarietatik jasotakoetan oinarrituta. 7 ipuin biltzen ditu; niretzat onenak: "Bederatzigarren biktima", "Zurrumurrua oinetan" eta "Komix".

Mala stranako ipuinak (Jan Neruda / Ibaizabal, 2001)

1990ko hamarkadara ez ezik. XIX. mendera arte joan gara oraingoan, "Mala Stranako ipuinak" liburuaren bila. Jan Neruda idazle txekiarrak 1877an idatzitako ipuin-bilduma, Fernando Reyk oso ondo itzulia eta sarean lor daitekeena (bertan irakurriz edo osorik jaisteko aukerarekin). Ipuin ederrak, idazkera patxadatsu bezain bizian idatziak. Izan ere, horixe da azpimarragarriena ipuin hauetan: ipuinen erritmoa aldi berean dela patxadatsu eta bizi. Ipuin geldoak dirudite, eta idazkera "lasaian" daude idatzita, baina irakurri ostean esaten duzu, koño! Esango nuke Neruda honen kontaera ez dela bere garaikoa, gaur egungoa baizik. Gomendagarria, erabat. Nire irakurgailuan markatuta gelditu direnak? "Rysanek jauna eta Schlegl jauna", "Eskalea mixeria gorrira bidali zuen emakumea", "Doktore zaputza" eta "Aurten Arimen Egunean idatzia".

Txokolatezko dinamita (Mikel Taberna / Susa, 2001)

Tabernaren lanak aurten jaso du oihartzunik handiena, ziurrenik, "Alkasoroko benta" (Susa, 2013) eleberria dela eta. Baina Alkasoroko unibertsoa orain dela 13 urte plazaratu zigun idazle beratarrak "Txokolatezko dinamita" honi esker. XX. mende hasiera-erdiko Nafarroara garamatza Tabernak, 8 ipuin labur ederri esker ("Amuarraina eta aingira", "Bota xoxa!", "Hontxa"...). Gehienetan Urrabia ibaiaren (Bidasoa kamuflatua) kantua entzuten dugu orrialdeetan; beste batzuetan Egarena. Bortzirietatik Iruñea eta Lizarrara joango dira pertsonaiak, pertsonaia ustez arruntak, hezur-haragizkoak, xumeak. Kontakizunak eta gertaerak bezalaxe, hauek ere xumeak.. eta, hala ere, unibertso moduko bat sortzea lortzen dutenak. Zenbait pertsonai, gainera, kukuka azalduko zaizkigu ipuin batean eta hurrengoan, orain protagonista, hurrengoan "figurante", mundu horri batasun modukoa ematen. Lehen pertsonan kontatuta daude ipuinok, sarri askotan haur edo gazteen begiradapean, ez baina ikuspegi xalo edo samurregiarekin. Idazkera ere gustagarria, berea, eta kontakizunak eskatzen duenerako eraginkorra. Hortaz, Taberna irakurri ez baduzu, gomendatu egingo nizuke; eta "Alkasoroko benta" gustatu bazaizu, nola ez.

#Asmoberri, pil-pilean sarean eta telebistan. Nik ere egin dut nirea: erdarazko liburu bakoitzeko, euskarazko bi irakurriko ditut, gutxienez. Tartean, aspaldi-aspaldi mesanotxean zain ditudan zenbait! Heldu da zuen ordua, madarikatuok!

• Bala zeru urdina (Xabier Aldai)
• Itzalen itzal (Juan Garzia Garmendia)
• Kartografia (Rikardo Arregi)
• Euzkadi merezi zuten (Koldo Izagirre)
• Camembert helburu (Jon Alonso)
• Hamaika pauso (Ramon Saizarbitoria)
• Lagun izoztua (Joseba Sarrionandia)
• Bost idazle Hasier Etxeberriarekin berbetan (Hasier Etxeberria)
• Gorrotoa lege (Jon Etxaide)
• Aihen ahula (Daniel Landart)
• Urregilearen orduak (Pako Aristi)
• Ur uherrak (Aingeru Epaltza)
• E pericoloso sporgersi (Pello Lizarralde)
• Gure gauzak SA (Ur Apalategi)

Ea "zor historiko" batzuk ordaintzen ditudan ;-)

1. Sinesgarria da istorioa?
2. Interesa mantentzen du istorioak?
3. Argitaratzea justifikatuta dago?
4. Ideia originala da?
5. Argumentua eta gidoia ondo garatuta daude?
6. Elkarrizketak errealistak dira?
7. Badu balore literariorik?
8. Eta erabilitako hizkuntza nolakoa da?
9. Pertsonaien psikologia ondo irudikatuta dago? Beraien ekintzak horren ondorioa dira?
10. Pertsonaiaren batekin identifikatu zara?
11. Hedadura egokia da?
12. Istorioak giza izaera, historia, herrialdea edo ohiturak hobeto ezagutzen lagundu dizu?
13. Uste duzu liburu honen irakurketak eguneroko bizitzan edo hobea izaten lagunduko dizula?
14. Idazleak bere pertsonalitatea proiektatzen du fondoan (pentsamenduan) edo forman (teknika literarioan)?
15. Zer izan da atseginena eta gutxien gustatu zaidana?

Baina garrantzitsuena: gustatu zaizu? eta gozatu duzu?

3 Mariak
Arantxa Urretabizkaia
Erein, 2010

Maria Txurik 79 urte ditu eta alargun geratu da. Hainbat urte seme-alabak hazten igaro ondoren, azken urteotan gizon gaixoa zaintzeaz arduratu behar izan da. Senarra hil eta tanatorioan dela, txikitako lagun bat agertuko da, Maria Gorri, hainbat urtez herritik kanpo bizi izandakoa. Nola ez dakitela ere, biak elkarrekin bizi izatera joango dira, Gorriren gurasoena izandako etxera. Zaharrak dira, bai, baina ez daude prest heriotzari exerita itxaroten geratzeko. Bizitzeko gogoz daude eta proiektu asko gauzatzeko asmoarekin. Besteak beste, 3. Maria aurkitzea, Marihandi.

Zahartzaroa du gai nagusi eleberriak, baina baita beste hainbat gai ere: adiskidetasuna, tolerantzia, askatasuna... Zahartzaroa bere aje guztiekin erakusten digu Urretabizkaiak, zaharra hitzaren apologia konszientea eginez; baina batez ere bizipozaz dihardu eleberriak. 80 urterekin (baita 50 edo 70ekin ere, gehituko dut nik) erronka berriak aurkitzeko beharraz. Izan ere, baikortasunez blai dago 3 Mariak. Istorio samurra baina indartsua; samurra neurrian, tarteka topiko eta goxokeriak ere badituen arren.

Pertsonaia ederrak sortu ditu, gehienbat bi pertsonaia nagusiak (Txuri eta Gorri), ondo perfilatuak, liburuan zehar garatuz doazenak (batak bestearengandik hartuz). Mutur samarrekoak, esango du norbaitek; baina egokiak, erantsiko nik. Egia da, agian, beste pertsonaia osagarriek (Kalok eta Laidak, gehienbat) karrank egin izan didatela tarteka (hain dira perfektuak eze...), baina eleberriko giro goxora ondo egokitzen dira.

Esango nuke Urretabizkaiak ondo aurkezten dituela gure aittitta-amama izan diren belaunaldikoen bizitzak, gogoetak eta sentimenduak, XX mende hasieran jaio eta orain gutxi ezkutatu zaigun belaunaldi horren arima. Horrekin batera, hala ere, zaharra izateko beste modu berri bat ere aldarrikatzen du XXI. menderako.

Estilo xumea erabiliz idatzia, idazkeran zein teknika narratibo aldetik, ahots bakarraren bidez eta kontakizuna modu kronologikoan antolatuz. Era gardenean. Protagonista da kontalari, eta bere bizitzako urte bat kontatzen du, gutxi gora-behera, alargun gelditu zenetik 80 urte bete artekoa, azken orrialdea 2000. urteko urtarrilaren 1ean kokatuz. Milurteko berria; garai berria; asmo berriak. Esan bezala, guztia ere modu xume eta garbian kontatuta.

Istorioak ez du beste munduko ezer: bi atsoren eguneroko bizitza besterik ez da. Gainera, liburuak duen hari nagusietakoari (3. Mariaren bilaketa) nahiko leku txikia ematen dio idazleak liburuan, eta amaiera ere bitxi samarra (niretzat oso egokia) ematen dio. Eta, hala ere, Urretabizkaiak ondo eusten dio erritmoari eta tentsioari, hasieratik amaierara arte. Beharbada horixe da liburu honen merituetako bat: istorio xume-xume bat erakargarri egiten duela inolako etxafuegorik erabili barik.

Laburbilduz: erdi-derrigorrez irakurri dudala liburua (Eibarko irakurle-kluberako), ez baitzegoen nire hurrengo irakurketen zerrendan, baina ezusteko polita izan dela. Adjektiboren bat ipini beharko banio eleberriari, atsegina litzateke. Gustura irakurtzen den liburu atsegingarria.

Oharra: Urretabizkaia Eibarren izan da aste honetan bertan, irakurle-klubean, liburu honetaz berbetan. Oso gustura egon ginen guztiok (tira, ni bai behintzat).

Oharra 2: Urretabizkaiari elkarrizketa Uberan.

Ohar mentala: esan Arantxari 1999an ez zela pelikularik jaisten Internetetik, eta bideorik ere nekez ikus zitekeela sarean.

Ekainak 4 zituen. Goizeko 9ak Mendaroko ospitaleko erlojuan, eta ni prest, ustez nahiko erraza zen operaziorako: eskuineko sorbaldako tendoi bat konpondu beharra. Ustez, diot, bidean arazo txikiak pilatzen joak direlako: lesioa uste genuena baino handiagoa eta ebakuntza luzeagoa, gorputzak ere behar bezala erantzun ez, ondoren kapsulitis demasa, atrofia, ezker besoan ere tendinitisa... Tira, aste batzuetako kontua zena 6 hilabete luzatu dela eta oraindik ez dakigula zelan (eta noiz) bukatuko den.

Luze egin dira 6 hilabeteok, luzeegi. Baina gauza asko ikasteko aukera ere eman dit. Ikasi dut zer den slap lesio bat eta zer kapsulitis itsaskorra; ikasi dut zer diren tendinosisa eta sindrome subakromiala; eta ikasi dut gorputzean badirela trigger point minberak. Ikasi dut non dauden deltoidesa eta bizepsaren zati luzea, non supraespinoso kabroia eta infraespinoso kabroiagoa, non pektorala eta pektoral txikia. Ikasi dut subeskapularrak zer min eman dezakeen, non denik ere jakin ez arren. Fisiologia master txiki bat.

Ikasi dut, gainera, pazientzia izaten, gauzak gorputz erdi-elbarrituaren erritmora egiten. Lasaiago eta presarik gabe. Eta ikasi dut egonean egoten.

Ikasi dut osasuna eta ondo egotea baloratzen. Eta zaintzen gaituzten sendagile, erizain eta fisioen lana are gehiago baloratzen. Ordaindu behar diren zergekin kexatzen diren haiei esango nieke denboralditxo bat igarotzeko osasun-zentro batean. Eta gaixotasuna bere neurrian sufritzen: askoz okerrago daude makinatxo bat.

Ezker beso gauzaeza erabiltzen ere ikasi dut, beso bakarraz (eta ezkerraz) moldatzea ezinezkoa zela uste nuenean. Zenbat truko txiki ikasi ditudan eguneroko bizimodua ahalik eta erosoen igarotzeko.

Eta ikasi dut blogeko mezuak ezker eskuz eta pazientzia handiz telefonoan bertan idazten. Azken hau bezala, aurreko guztiak bezala, Mendarora egunero egindako autobuseko joan-etorrietan mugikorrean idatzita.

Internetek ingurutik isolatzen omen gaitu. Hala diote batzuek. Nire kasuan, behintzat, telefonoa, tableta eta sarea salbabidas txikia izan dira ekaitzaldi txiki honetan. Isolatu? Bai zera.

Gaur sei hilabete operatu ninduten. Tunelean argi gutxi dago oraindik, baina tunela aurkitu dut, gutxienez. Aste honetan horra gora heldu naiz, sekulako poza. Ikurrina ipintzekotan egon naiz nire Everest tontorrean! 

Maricón! Oraindik ere, 10-12 urteko mutilen artean horixe: Maricón! Futbolean jokatzen ez duenari, antzerkia edo dantza egiten duenari, desberdina denari: Maricón! Hezikidetza eta berdintasunaren aroan ere, Maricón! Pirritx eta Porrotxen gizarte-eredu koloretsuan hazitako haurren artean ere, Maricón! Urrun dago umeen arteko jolas eta txantxa izatetik. Pentsarazi beharko liguke. Sema-alabak nola hezten ditugun. Zenbat lan oraindik. Maricón!

Abenduaren 3an, Euskararen Nazioarteko Egunean, ekitaldia izango da udaletxeko patioan euskaren alde. Eibarko Udalak antolatuta, eta Eibarko hainbat elkarteren, ikastetxeren eta eragileren parte-hartzearekin, “Ipini aurpegia euskarari” izango dugu.

Parte hartu nahi duten guztiei bakarkako argazkia aterako zaie argazki-mosaiko erraldoia osatzeko. Euskararen inguruan dituzten pentsamendu, sentimendu eta asmoak 10-12 hitzetan idazteko ere eskatuko zaie (etxetik idatzita ekar daiteke).

• Eguna: abenduak 3
• Ordua: 9:00-19:30
• Lekua: Udaletxeko patioa
• Argazki guztiekin mosaiko erraldoia osatuko da.

Parte hartzaileek idatzitako mezuak anonimoak izan daitezke eta Twitter eta Facebook bitartez ere zabalduko dira. Azkenik, beste batek idatzitako mezutxoa irakurriko du jendeak txandan-txandan eta megafonia bitartez entzungo da Untzagan.

Zenbat eta jende gehiagok parte hartu, hobeto! Zeu ere etorri! Bakarrik, familian, seme-alabekin, koadrilan… Eman aurpegia euskararen alde!

Euskararen Eguna Eibarren

Eibarren 2009an hasi zen Euskararen Eguna herri mailan ospatzen. Urte hartan Juan San Martinen Zirikadak eta Eztenkadak liburuen jendaurreko irakurketa egin zen. Ordutik, hainbat izan dira antolatu diren ekitaldiak: Kantu kantari kalejira (2010), Mintzodromoa (2011) eta iaz Toribio Etxebarriaren jaiotzaren 125. urteurrena zela-eta, besteak beste, berak idatzitako Flexiones verbales y Lexicon del euskera dialectal de Eibar lanaren jendaurreko irakurketa eta mahai-ingurua (ikus argazki batzuk).

Gudari zaharraren gerra galdua
Ramon Saizarbitoria
Erein, 2000

Gerra Zibilean gazte zela, Intxortako gudan hanka galdu zuen agure zahar donostiarra notarioarengana hurbildu da, gerrako elbarri izanik pentsioa jaso ahal izateko agirien bila. Donostiako notarioarenean hasi eta Intxorta magalean amaitzen den eleberriak izenik gabeko gudariaren oinazearen berri ematen digu, Intxortatik Intxortarako bidaia biribilean.

40 urte igaro arren, gerran (eta gerran galdutakoan) baizik pentsatu ezin duen gudariaren gogoetak; gogoeta etengabe eta errepikakorrak, buruko mina sortu artekoak. Gerra galdu zuen; baina baita hanka ere, eta esan daiteke bizitzeko gogoa edo ahalmena ere galdu zituela Intxortan (izenburuan bertan iradokitzen den bezala). Baita gazte maitea ere, orrialdeak aurrera joan ahala jakingo dugunez.

Eleberri laburra (edo ipuin luzea, nahiago bada), 100 orrialde eskasekoa. Bera bakarrik ez ezik, Gorde nazazu lurpean (Erein, 2000) bilduman ere argitaratu zena. Gordina bezain ederra, esan dudan moduan, Saizarbitoriak maisuki kontatua. Kafe beroa eskuetan duzula, euri-tantak leiho-joka, ordu t'erdiko jarrialdian irentsi eta gozatzekoa.

Ondo txegosteko gehiago beharko duzu.

Ideia bat bestearekin lotuz, Twitterreko txio-truke txiki batek beste irudi hau ekarri dit gogora: Zarautz da, orain dela 2000 urte inguru (Mollarri ingurutik begiratuta, barrenean Getariako San Anton). Arkamurka Taldeak antolatutako erakusketa bateko kartela da, Andoni Ruiz Etxeberriak egina.

Bai, horrelakoa zen, gutxi gorabehera, Zarautz orain dela 2000 urte ingurura arte: itsasoa, dunak, eta padura zabala bere ostean (gaur herria dagoen tokian). Garai hartan hasi zen gizakia ingurua eraldatzen: lehenengo herrixka txiki bat eraikiz hondartzaren beste muturrean, ondoren herria gutxinaka handituz, eta beti etengabe dunei eta padurari lekua janez, batez ere azken 200 urteotan (egungo nagusiek ondo oroitzen dute trenbidearen hegoaldean padura zati zabal samarrak zeudela oraindik ere 1940-1950 inguruan).

Gizakiak bere ingurunea moldatzeko (eta kakazteko) ahalmen itzela daukala!