2013an irakurritako liburuak

Urteroko estriptis literarioa, aurreko 12 hilabeteetan irakurritakoen zerrenda. Aurrekoetan bezala (2010, 2011, 2012), aurtengoan ere denetik dago: irakurle-taldean landu ditugunak, han eta hemen gomendatu dizkidatenak, Armiarmatik jaitsitako klasikoak... 90. hamarkadako euskal literaturari tartea egin nahi izan diot (ipuin-liburuei, bereziki). Oro har, gustura egoteko moduko aukeraketa.

Oraindik ere paperean gehitxoago, baina digitalak ugaritzen. Euskaraz erdiak pasatxo; gaztelaniaz besteak. Kopuruz, iaz baino gehiago (honek izan du eraginik); astean liburu bat, batez beste. Gehiena fikzioa (eleberriak nagusi; ipuinak ere dexente). Saiakera eta poesia, juxtu-juxtuan ale bakanen bat.

Hara ba, 2013ko uzta.

Euskaraz

• ***Twist (Harkaitz Cano, Susa 2012). Blogean
• Eulien bazka (Hasier Etxeberria, Susa 2003).
• Mala stranako ipuinak (Jan Neruda, 1877; Armiarma). Txioa
• Mateo Falcone (P. Merime, 1830; Armiarma). Latza benetan. Ohorea. Baina ohorea Kortsikan bakarrik ulertzen den gisara. Latza, korsikako labarrak eta makisa bezain latza. Ona.
• Argiaren erreinua (Joseba Lozano, Alberdania 2011). Aurreiritziz beteta hasi nuen, baina ondo idatzita dago. Codigo Davinci moduko bat.
• Tangerko ametsak (Jon Arretxe, Erein 2011)
• Negu bat Mallorcan (George Sand, 1839; Armiarma) Aspergarria, zeharo.
• Metamorfosia (Franz Kafka, 1915) Ze ona.
• Txokolatezko dinamita (Mikel Taberna, Susa 2001) Txioa
• Bazko-arrautzak (Mikel Hernandez Abaitua, Elkar 1995) Blogean
• Iturrino handia (Hasier Etxeberria, Susa 2007)
• ***Kristalezko begi bat (Miren Agur Meabe, Susa 2013) Blogean
• Kcappo, tempo di tremolo (Pako Aristi, Erein 1985) Txioa
• Abuztuaren 15.eko bazkalondoa (Joxe Austin Arrieta, GAK 1979; Elkar) Blogean
• ***Gauza txikien liburua (Pako Aristi, Erein 2004)
• Izkiriaturik aurkitu ditudan ene poemak (Joseba Sarrionandia, Pamiela 1985) Poesia liburu batekin hasi nahi duenak, ez du hau aukera txarra.
• Sugeak txoriari begiratzen dionean (Bernardo Atxaga, Erein 1984) Ipuin eder tristea.
• Euri kontuak (Jose Luis Otamendi, Susa 1999) Blogean
• ***Sartu, korrontea dabil (Ixiar Rozas, Erein 2001) Gustatu zaizkit Rozasen tonua, istorioa,... eta batez ere, begirada.
• Odolaren sua (Irene Nemirovsky, Alberdania 2012) Txioa
• Odolaren usaina (Mikel Antza, Susa 1987) Blogean
• Sisifo maite minez (Laura Mintegi, Txalaparta 2001)
• Atoiuntzia (Edorta Jimenez, Susa 1990) Blogean
• Mussche (Kirmen Uribe, Susa 2012)
• Tango Urdina (Aitziber Etxeberria, Erein 2003)
• Euli-giro (Uxue Alberdi, Susa 2013) Txioa
• ***Gudari zaharraren gerra galdua (Erein, 2000) Blogean
• Bränskint (Goizalde Landabaso, Txalaparta 2011) Mikroipuin erdipoematu gogoetaeragileak; lupaz sortu, ironiaz bete eta zorrozkiloz onduak.
• 3 Mariak (Arantxa Urretabizkaia, Erein 2010) Blogean
• Alkasoroko benta (Mikel Taberna, Susa 2013) Blogean

 Gaztelaniaz

• Historia del Sahara y su conflicto (Alejandro García, Catarata 2010). Saharako injustizia historikoa ezagutzeko sarrera egokia.
• Robinson Crusoe (Daniel Dafoe, 1719) Ba, bere aje guztiekin (egitura, estiloa, errepikapen asko, zatika idatzita bezala, moralista, eta abar), gustura irakurri dut.
• Moby Dick (Herman Melville, 1851) Astunaaaa.
• Bartleby el escribiente (Herman Melville, 1853). Aurrekoak baino askoz izen gutxiago, baina on-ona da.
  
• Zalacain el aventurero (Pio Baroja, 1908) Kostunbrista eta abar, baina erritmoa dauka eta gustura irakurri dut.
• Cuentos de la alhambra (Washington Irving, 1832).
• ***Ganar a cualquier precio (Hamilton & Coyle, Planeta 2013) Brutala. Blogean
• Los reyes de lo cool (Don Winslow, Mondadori 2012) Salvajes ezagunagoaren prekuela; eta hobea. Droga giroa 1960-1980. Erritmoa eta akzioa. Gustatu zait. 
• Yo robot (Isaac Asimov, 1950) Bigarrengoz berrirakurtzen, gazte denborako oroitzapenak...
• ***Leon el africano (Amin Maalouf, Alianza 1999) Ona, oso gustura irakurri dut. Leon afrikarraren (1488-1554) biografian oinarrituta, garaia eta paisaiak ezagutzeko aparta. Gomendagarria.
• Exploradores. La historia del yacimiento de Atapuerca (José María Bermúdez, Debate 2012)
• ***Atapuerca. Un millón de años de historia (Juan Luis Arsuaga eta beste, Plot 1998)
• Ronda del Guinardo (Juan Marsé, Plaza y Janés 1984). Polizia batek neska gazte bat komisariara darama, hilotz bat identifikatzera. Aitzakia hutsa Marseren betiko unibertsoa zirriborratzeko (Gerra osteko Bartzelona, Ginardoko auzoa, etorkinak, marjinalitatea...). Si te dicen edo Rabos eleberrien antzeko giro eta egitura, baina asmo gutxiagoko lana.
• ***Bartleby y compañia (Enrique Vila-Matas, Anagrama 2000) Metaliteraturaren inguruko metaliteratura. Ber bi.
• Praga mortal (Philip Kerr, RBA 2013) Mundu Gerrako Alemanian girotutako polizia eleberria. Erritmo eta bizitasun aldetik ez da ikusgarria; gainera, egoera batzuk ere (eta hainbat elkarrizketa) pixkat fortzatuta daude. Baina nazien garaiko anbientazio (ez hain sinesgarri) horrek, bere zera dauka. Tira.
• La voz del violín (Andrea Camilleri, Salamandra 1997) Montalbanoren 4. liburua. Ondo dago.
• Un giro decisivo (Andrea Camilleri, Salamandra 2003) Beste hau, ostera, pse.
• Shakespeare nunca lo hizo (Charles Bukowski, Contraseñas 1999) Gutxitxo da, baina garaia eta pertsonaia ezagutzeko onak. Idazleak Europan barrena egin zuen bidaia baten errelatoa.
• ***El porqué de las cosas (Quim Monzó, Anagrama 2005) Bikaina. Zorroztasuna, malaletxea, irribarrea eta mina dosi egokian. Txioa
• Hace cuarenta años (Maria van Rysselberghe, Panorama 2012). Ez, niretako ez.
• ***Detectives salvajes (Roberto Bolaño, Anagrama 2000). Liburu handia.
• El lápiz del carpintero (Manuel Rivas, 1998) Gerra zibilaren osteko errepresioa. Herbal Guardia Zibilaren oroitzapenak gidari, preso ezkertiar talde baten ibilerak kontatzen ditu. Liburuak une ederrak ditu, benetan ondo lotu eta hunkigarriak. Hala ere, amaieran, "arintasun" sentsazioa hutsi dit; gaiak askoz gehiago eman zezakeelako inpresioa.
• ***Plomo en los bolsillos (Ander Izagirre, Libros del KO 2012) Blogean
• La trampa de miel (Unni Lindell, Siruela 2011). Polizia eleberri eskandinabiar txukuna, erritmo eta trama biziarekin. Gauza batzuk sinesgaitzak, baina harrapatzen zaituen horietakoa. Irakurle kluberako aukeratutakoa.
• ***Los amigos de Eddie Coyle (George Higgins, 1970). Coetzee-ri irakurri nion, hauxe zela bere idazle gustukoenetako bat. Hau bere lehenengo eleberria, Estatu Batuetako eleberri beltzaren eredua irauli omen zuena, elkarrizketek duten indar eta bizitasunagatik (Tarantino gogoratuko dizute). Eta egia da. biziak dira, oso. Ondo bideratuak, benetakoak, naturalak...
• Mátalos suavemente (George Higgins, 1974)