Edukira salto egin | Salto egin nabigazioara

Tresna pertsonalak

Eibarko peoria, San Blasa baino hobia
Hemen zaude: Hasiera / Blogak / Eibartik / Nola esaten da "crecederas" euskaraz?

Nola esaten da "crecederas" euskaraz?

Asier Sarasua 2014/01/19 18:35
Denok jakingo duzue (Hegoaldean, behintzat) zer diren "krezederak". Badakizue, hazten ari zarela, iluntze partean hezur eta giharretan sentitzen den min bizi hori. Gehienok izan genituen umetan; seme-alaba gaztetxoak ditugunok zuzen-zuzenean jasaten ditugu gauero. Eta hala ere, hiztegietan topatu ezinda ibili naiz. HAZI-MIN aurkitu dudan arte (txiolarien laguntzari esker).

Izan ere, oraingoan hiztegiak ez dira oso lagungarri. Hasteko, euskarazko hiztegi orokorretan ez dator. Ez Elhuyarrek, ez Harluxetek, ez Adorez 5000 hiztegiak... ez dut inon aurkitu.

Bestalde, kasu honetan gaztelania ere ez da lagungarri:

  1. RAEk ez dakar "crecederas" (ez, behintzat, guk nahi dugun adierarekin), eta sareko hiztegiek ere ez dute batu. Arrunkeria linguistiko horietako bat izango da (gaitz edo min horri dolor de crecimiento deritzo, berez).
  2. "Crecederas" horrek, gainera, gauzak pixkat gehiago nahasteko, badu 2. adiera bat: "paperas" (hazizurriak, paperak,  listu-guruinen hantura).

Herri-mailako hitza izanik, herri mailako hiztegietara jo dut. Hantxe aurkitu dut pista moduko bat, non eta gure herrian, jakina, Toribio Etxebarriaren lexikoi bikainean:

  • hazigurenak (hazikurenak). iz. (TE). Crecederas.
    Juan zan astian, hazigurenak euki destaz etxeko txikixenak.

BAAAINA oharrengatik jakin daiteke, "krezedera" horiek ez direla hazteak haurrei hezurretan sortutako minak, gorago aipatutako paperak edo hazizurriak baizik (eztarri aldeko guruinak edo gurenak puztearen ondorioa, alegia).

Euskaltzaindiak ere jasota dauka hazikurenak, beste hainbat aldaerarekin batera (haziguren, asikun, asikontxo, osingoren... baita hazizurri ere). Azkuek ere hainbat berba eta aldaera batu zituen, baina guztiak ere paperekin zerikusia dutenak (guruinak hazte edo puztearekin).

Amore emateko prest nengoela, Labayru hiztegira jo dut eta Kontxo! Azkenian! oihukatu dut... "mal del crecimiento" ikusi dudanean. Baina hara!, hor aipatzen direnak ez ote dira hazizurriaren sinonimoak, guzti-guztiak? (saguak, lepaminak...). Hizkuntzen arteko interferentzia gertatu da? Gaixotasun bateko lema bestera hedatu da? (hizkuntza bietan, gainera).

Gauzak horrela, kontua da, oraindik ez dakidala gaur iluntzean zer esan behar diedan seme-alabei. "Lasai, hazigurenak dira" esanda, zuzen ibiliko ote naiz?

Eta, zuek,... laguntzerik? Zelan esan izan duzue etxean?

Eguneraketa: Twitter bidez jaso dut hazi-min esaten diotela hainbat tokitan. Hori bai, hori badago Orotarikoan (ez beste hiztegietan).

Amatiño
Amatiño dio:
2014/01/19 23:45
Etxean... aita zenak ez zuen horrelako gauzez seme-alabekin hitzegiten. Horiek amaren arlokoak ziren. Eta amak... nik esango nuke, oso oker ez banago, zeharbidez, "haztekuanak" edo. Nik ez dut etxean sekula "hazigurenik" entzun.

Dena dela, ez dut uste horren gaizki diharduzunik. Nik halakoetan Placido Mugicaren hiztegitik hasi izaten naiz. Eta gero, irizpide bila, Mugicaren proposamenak, Azkueren eta Lhanderen hiztegien galbahetik pasatu izaten ditut.
Asier Sarasua
Asier Sarasua dio:
2014/01/20 11:16
Twitterren beste batzuk be jaso dittut. Hementxe: hazi-punttuk (Goierri?), hazi-urak, hazikontxok (Bedaio), hazipenak (Oñati), ixurrixek (Durangaldea), hazikunak (Ermua-Mallabia).
Fernando Rey
Fernando Rey dio:
2014/01/24 13:00
Aupa, Asier.
Guk gure etxean eta, nik dakidala, Nafarroako toki askotan, hazi-mina esaten dugu. Hitz arrunt samarra da, eta, gure hizkeran, ez dago lotuta inola ere papera edo hazizurriekin, baizik eta adoleszenteek handitzen ari direnean arratsean izaten duten min horrekin.
Gure alabak -16 urte ditu orain- maiz izaten ditu.
Bortzirietan ere hala esaten da, adiera horretan, baita beste toki askotan ere.
Fernando Rey
Asier Sarasua
Asier Sarasua dio:
2014/01/26 20:26
Eskerrik asko Fernando (eta bide batez, eskerrik asko Twitter eta e-mail bidez izenak bidali dituzuen guztioi. Esango nuke horixe dela jende gehienak aipatu didana, "hazi-minak". Gainera, Orotarikoan ere badago (adiera zehatz horrekin). Eskerrik asko!
Iruzkina gehitu

Erantzuna formulario hau betez utzi dezakezu. Formatua testu arruntarena da. Web eta e-posta helbideak automatikoki klikagarri agertuko dira.

Galdera: Zenbat dira hogei ken bi? (idatzi zenbakiz)
Erantzuna:
Aurkezpena

Eibar, Euskalkiak, Natura, Etnografia

Asier Sarasua Aranberri

Eibar, 1969. Naturzalea txikitatik; txorizalea joan zen mendetik; euskaltzalea betidanik. Sasibiologoa eta sasifilologoa. Txoriak ez ezik, txori-izenak ere behatzen ditut han-hemen. Blogroll ibiltari bat ere banaiz.

..........................

Blog honetako testu original guztien lizentzia: Creative Commons by-sa.

Somerights20

..........................

Blog honetako gai nagusiak

Sarean

Asier Sarasua Aranberri Twitter

Asier Sarasua Aranberri Flickr

Asier Sarasua Aranberri Facebook

Liburu eta proiektuak
Lehen Hitza Euskaraz