Eibartik

Dantzari eguna

Joan zen ostiralean Dantzari Eguna izan genuen Eibarren. Kezka Dantza Taldeak antolatzen du urtero eta, nolabait esateko, ikasturte amaierako jaialdia da. Urte guztian zehar Kezkako umeek (eta baita nagusiek ere) ikasitako dantzak plazaratzen dituzte Untzagan.

Aurten lehenengo pertsonan bizi izan dugu, gainera. Maddik 6 urte bete ditu eta Kezkan hasi da ikasturte honetan. Esango nuke, oro har, oso gustura ibili dela Kezkan dantzan ikasten. Egia da azken asteotan nekatuta ere bazegoela (ikasturte amaieretan ume gehienei gertatzen zaie), baina ostiralean poz-pozik irten zen plazara (hor, argazkian, andereñoren azken orduko argibideak jasotzen).

Ekitaldi polita izan zen. Talde bakoitzak dantza bat edo bi egin zituen eta ikusleok (gehienbat guraso eta aittitta-amamok) asko disfrutatu genuen. Onenak, zelan ez, lehenengo mailakoak :-)

Hementxe dantzan:

Argazki gutxi batzuk ere igo ditut Flickr-era.

Esango nuke Dantzari Eguna oso egun aproposa dela umeentzat. Urte guztian zehar ikasi dutena plazan erakutsi, jende aurrean dantzan egin, lotsa eta harrotasun puntu batekin... Umeak pozarren zeuden bariku gauean!

Euskal jaia

Dantzari eguna, jakina, ez da Kezkak antolatzen duen ekitaldi bakarra. Orain dela 3 aste, Kezkak antolatutako beste jai bat Eibarren: Eibarko Euskal Jaia (argazki batzuk Flickren).

Hor ere ederto pasatu genuen: goizeko dantzaldian, herri-bazkarian, eta arratsaldeko erromerian. Umeentzat, ostera, Dantzari Eguna hobea izan zen. Askoz gehiago disfrutatu zuten. Euskal Jaiko dantzaldietan oraindik galduta sentitzen dira eta ikuskizunak luzeegiak egiten zaizkie.

Euskal jaian Ezpalak ikuskizuna ere izan zen (Kezkaren webgunean informazio ugari: programa, kronika eta oihartzuna).

Kezkan dantzan ikasten

Aurten, gainera, lotura estuagoa izan dut Kezkarekin. Erromerietan-eta sarri astindu izan ditut oinak, baina ezin esan dantzan egiten dakidanik, ezta hurrik eman ere. Aspaldi ikasteko gogoz, baina astirik ez. Eta aurten, alaba apuntatu dela eta ni ere dantzan ikasten hasi naiz. Eta oso gustura. Merezi du. Jende askori entzun diot eurek ere nahiko luketela. Tira, ba, ez da batere zaila: irailean izena eman eta etorri: arin-arin, fandango... Erdizka eta hiru!

Andoni Sagarnari irakurri diogu gaur gorri bat ikusi duela itsasoan, Donostia parean. Gaur egun inork gutxik jakingo du zer den "gorri" hori; Sagarnak ere halaxe dio. Galdutako hitz, adiera eta lanbideen zerrenda luzearen barne dago jada.

Ahotsak proiekturako Gipuzkoako kostaldean egindako grabazioetan, ordea, sarri aipatu digute arrantzale nagusienek lehen halaxe topatzen zituztela arrain-sardak, sonarrik eta antzekorik ez zenean, begi bistaz: txori ta izurdeei segika, antxoek sortutako gorriuneak eta ardorak bilatuta.

Hona hemen pare bat adibide, biak ere Getarian jasotakoak. Jaxinto Isastik azalduko digu zer den antxoa gorritan egotea. Eta Brigido Iribarrek kontatzen digu zeintzuk ziren antxoa harrapatzeko bide nagusiak: majua eta ardora.

"Antxoa gorritan" zeri deitzen zitzaion

Antxoaren arrantza: ardoran, majuan eta "estraperluan"

Atzo bertan ataratako erretratua. Lanak amaittuta eta bedarra berde-berde.

Urtebeteko lanak izan dira, igerileku inguruko berdegunia haunditzeko. Justu-justuan ibili dira, baina badirudi garaiz zabalduko dabela. Denboraldixa joan zan astian hasi bihar zan, baina egualdi txarra aprobetxatuta (eta bedarra oindiok sendotu barik zeguanez), astebeteko atzerapenakin ekingo detse, zapatu honetan.

Aspaldiko eztabaidia da Eibarko igerilekuana. Izan be, nahiko txikixa da Eibar moduko herri baterako. Bai igarilekua bera, bai inguruko berdegunia. Jendia kexaka ibili da behin eta berriz, eta udalak ezetz, igarileku ederra genkagula (delicious). Azkenian haunditzia erabagi dabe. Igarilekua hirukoiztu egingo zebela be saldu zeskuen, baina azkenian berdegunia bakarrik haundittu dabe. Egixa esan, askoz aukera gehixagorik be ez dago.

Baina txiki geratzen da. Aurtengo anpliaziño honekin ikusi bihar...

Hamen igerilekua, lanak egin aurretik:

Azkoitti eta Azpeitti arteko bidegorrixan topau genduan gure laguna. Patiñen azpixan geldittu jakon Maddiri, "aitatxo, marraskillo bat!".

Euskal Herrixa oso toki ona da molusko lurtarrak topatzeko eta aztertzeko. Oso leku aberatsa marraskillo kontuetan. Marraskillo, barraskilo, barakuilu, barakurkuilu eta baitta karakol kontuetan be.

Badira hainbat espezie ezagun (hainbat arrazoigaittik). Esate baterako, Helix aspersa, betiko marraskillua, gaztaiñerretan afaltzen doguna; edo Rumina decollata, marraskillo buztanbakua (oskola "apurtuta" dakala dirudi); edo Pomatias elegans, molusko lurtarren artian operkulua daukan bakarretakua; edo Cepea nemoralis eta bere taldekuak, bide baztar eta hesoletan dozenaka topatzen dogun marraskillo marraduna...

Baina Azkoittiko laguna ez neban ezagutzen. Neurriz haundixa. Gorputz baltz distiratsua, luzia. Oskol gorri-pinttua, zapala. Izakeraz, ausarta, antenak beti tente.

Ederra marraskillua!

Pomatia elegans

Rumina decollata

Cepea nemoralis

Euskal Herrian birziklatzea ez da lan erraza. Lehenago ere aipatu izan dugu Eibarren ditugun arazoak, eta herririk gehienetan antzera gertatzen da: erakundeen inplikazio eza, arazo logistikoak, birziklapenaren etekin txikia...

Hala ere, gaur egun birziklatzen ez duena... lotsatuta egon beharko litzateke. Zakarrontzira botako nuke, zuzenean. Buru pixkat duen edonor birziklatzen hasita dagoela pentsatu nahi dut; eta erakundeak ere hasi dira, euren erritmo makalean bada ere, gauzak hobetzen.

Kontzientziazio-fasea igarota, beraz, ondo birziklatzeko garaira ere heldu gara. Birziklatzea ez da nahikoa: ondo birziklatu behar dugu. Zer eta nola birziklatu behar dugu? Izan ere, askotan edozein paper, plastiko eta kristal botatzen dugu zakarrontzietara, baina horietako asko ezin dira birziklatu eta birziklatze-prozesua zaildu eta garestitu besterik ez dute egiten.

Hona hemen aholku txiki batzuk:

Paperak

• Ez birziklatu: paper zikinak, klinexak, erabilitako sukaldeko papera, paper parafinatu eta plastifikatuak, haur-oihalak, kartoizko plater eta ontziak, faxetako paper termikoak, pegatinak...
• Nola: paperak ez zimurtu eta kartoiak tolestu.

Ontziak

• Ez birziklatu: jostailuak, biberoiak, sukaldeko tresnak eta ontziak, CDak, gomazko guanteak...
• Nola: birziklatzera bota aurretik, tapak kendu, ontziak garbitu eta zapaldu (toki gutxiago har dezaten).

Kristalak

• Ez birziklatu: zeramikazko ontziak, portzelanak, bonbillak, fluoreszenteak, ispiluak, eta auto eta leihoetako kristalak (hori guztiori garbiguneetara eraman behar da).
• Nola: ontziei tapak kendu.

Informazio gehiago:

• Debabarreneko mankomunitatea
• Wikipedia (en)
• Reciclapapel
• Infoecología

Liburu epistolarra, idazle baten korrespondentziarekin osatutakoa. Helene Hanff idazleak eta Londresko liburu-denda bateko langileek 20 urtean zehar izandako eskutitz-trukea da 84 Charing Cross Road.

1949. urtea. Mundu-gerra amaitu berri. Helene Hanff idazlea New Yorken bizi da. Bakartia, kultura handikoa, diruz urri baina liburuak erosteko gosez. Ameriketan dirua dago, baina liburu merke eta ganorabakoak besterik ez. Ozeanoaren beste aldean, Frank Doel, Londresko Charing Cross kaleko Marks & Co liburu-denda zaharreko langilea. Ingalaterran oraindik ere gerraren aztarnak gain-gainean dituzte eta ez dago ez janaririk, ez dirudik ezertarako. Bai, baina, liburu ederrak eta literatura maite duten lagunak.

Bien artean izandako eskutitzak biltzen ditu eleberri honek. Liburuak, literatura eta liburu-denda bat. Dena goxotasun, umore eta benetakotasun printza batzuekin hornituta. Horixe da liburu hau. Kultu-liburu ere bilakatu da askorentzat. Antzezlanak eta filmak ere ekarri zituen bere sasoian.

Ondo dago. 100 orrialde eskas, siesta sasoian irakurtzeko modukoa, gustura, liburu artean.

Urte guztian lanean jardun ostean, badirudi ekainerako amaituta izango dituztela Ipuruako igerilekuko lanak.

Hauxe da joan zen astean ateratako argazkia. Eraikuntza eta handitze lanak amaituta daudela ematen du. Orain, azkenengo fasea: belarra erein... eta hazi dadila.

Ekainerako dena prest? Hortxe-hortxe ibiliko gara. 

Argazkiak.org | Eibarko igerilekua berrizten © cc-by-sa: asarasua

Udalak eta hedabideek saldu digutenez, Ipuruako kanpoko igerilekuaren neurria hirukoiztu egingo omen da. Tira, ez da horrela. Izan ere, berdegunea da handituko den bakarra. Beste guztia berdin-berdin geratuko da. Hala ere, berdegunea handitzea (eta kerizpe txiki batzuk gehitzea) ez da albiste txarra. Eibarko igerilekua txiki-txiki geratu da eta.

Atzo gauean Soraluzen izan ginen. "Ventos de saudade" taldearen kontzertua zegoen eta haraxe joan ginen, fadoen Saudadeaz eta Arianneren ahots ederraz gozatzera.

Soraluzeko lau lagunek osatzen dute taldea: Jon Basaurik (gitarra), Domentx Uzinek (gitarra portugaldarra), Ane Ugaldek (flauta) eta Arianne Unamunok (ahotsa). Nolatan hasi ote ziren lau plaentxiar fadotan? Auskalo, kasualitatez-edo, baina pozten naiz.

Ez dute kontzertu larregirik ematen, tantaka banatzen dute euren goxotasuna. Eta inguruko guztiak zain geunden. Noizko hurrengo kontzertua? Soraluzeko zinema gainezka zegoen atzokoan; adin guztietako jendea, nagusi eta gazte.

Fadoak izugarri gustatzen zaizkit. Gaztetatik. Beharbada, 16 urterekin Lisboara egindako bidaiarengatik; edo portugaldarrak gustuko ditudalako; edo Portugalen 4-5 aldiz izan naizelako eta herri atsegin bezain abegitsua delako... Fadoak hain dira tristeak, hain alaiak, hain barnera sartzen zaizkizunak...

Eta Arianneren ahotsa baldin badago tartean, zer esanik ez. Ai ama! Zer ondo abesten duen plaentxiarrak. Goxo, sakon, sarkor eta erregistro izugarri zabalean. Oraindik ere oilasko ipurdia gainetik kendu ezinda gaudela!

Arantzabali galdetu beharko diogu ea noiz antolatzen duen hurrengoa Espaloian. Zain nago.

Argazkiak.org | Ventos de saudade © cc-by-sa: asarasua

Gipuzkoako Aldundixak bultzatutako proiektua da: Guregipuzkoa.net. Gipuzkoako argazkixak batzen dittu, bai bilduma publikuak eta bai pribatuak. Publikuen artian, Eibarko bilduma haundi bi: Indalecio Ojanguren eta Juan San Martin. Eta dana CC-BY-SA lizentziapian banatzen dabe.

Eibarko bildumak aprobetxatuta, "jolasian" jardun dabe azken egunotan. Lehenengo, argazki zaharrak hartu eta gaur egungo panoramikak ataratzen (leku eta perspektiba bardiñakin). Hamentxe Plaza Barrixa, esate baterako.

Eta gero, bixak nahastau dittue, esate baterako, 1933ko hauteskundietako argazki historikua gaur egungo eskola berian ipini dabe:

GureGipuzkoa.net | Alderaketa eibartarrak. Hauteskundeak. © CC BY-SA

Lan ederra GureGipuzkoako Xabier Eskisabelek egin dabena. Eta dana lizentzia libre eta Creative Commons kontzeptuen abantailengaittik.

Zer esango dabe Eibarko ordezkari batzuek? Ai ama! Enteratzen badira! Vade retro Satanas!

"Gauaren sakonean", horixe da azken egunotan mesanotxean izan dudan liburua. Orain dela aste batzuk aholkua eskatu nuen nire inguruan. Literatura japoniarra irakurtzeko gogoa neukan eta nondik hasi nintekeen? Eta Jatsu lankideak Haruki Murakami idazlearen liburua utzi zidan. Erein argitaletxeak euskaratuta irakurri dut (hementxe fitxa).

Eleberriak gau bakar batean gertatutakoa kontatzen du, 6 ordu pasatxotakoa. Mari izeneko gaztea noraezean dabil, etxetik ihesi, eta haren ingurukoak kontatuko dizkigu Murakamik: taberna batean ezagutuko duen mutil baten ibilerak, Love Hotel batean gertatutako erasoa,... eta bitartean Mariren ahizparen istorioa ere ezagutuko dugu: orain dela 2 hiletik lo dago Eri, bere etxeko ohean lo, bizitzeko nahikoa indarrik gabe.

Kontakizunak eta deskripzioak asko gustatu zaizkit; berezia da horretan Murakami. Elkarrizketak ez horrenbeste (eta elkarrizketa asko dago liburu honetan); artifizial samarrak iruditu zaizkit sarri, edo azalekoegiak. Hala ere, gustatu zait. Ez nau asebete, baina Murakamiren beste liburu bat irakurtzeko gogoa piztu dit. Ea hurrengoa.