Harrikadak

Joan Mari Irigoien y los soneros cubanos, este apunte en castellano

Irigoien

Joan Mari Irigoien maiatzaren 17an hil zen. Eta, goian esan bezala, Lizardiren baratza denboraldiko azken saioa eskaini zion Padronek ekainaren bukaeran: Poz data.

Padronek hainbat kantu, poema eta testu erabili zituen saioan zehar, ondo baino hobeto tartekatuz, berak dakien bezala.

Anjel Lertxundiren Osin beltzetik testutik abiatu zen, ondoren Altzako idazlearen poemario baten aurkezpenean Lertxundik esandakoak gogoratu zituen.

Don Inorrez-ek eginiko kantua, demo formatuan, etorri zen gero: Denborak ez zuen nora.

Aitziber Zapirainek idatzitako Beti aurrera testua argitaratu zuen Bidasoko Hitzak. Bertan, aitak (Luis Mari Zapirainek) Irigoienekin izandako harremana du aipagai, bien arteko azken solasaldia aitzikia hartuta. Padronek berak samurki irakurria entzun dezakezue.

Xabier Mendigurenek editore eta lagun zuen Joan Mari, Berria egunkariarentzat idatzitako testua duzue loturan.

Lete Izarren hautsa kantuan entzun ondoren, Finishgoien irakurri zuen Juan Luis Zabalak. Eta gero Izaroren Eskaleok jarri zuen gidariak.

Koldo Izagirreren Aholku batzuk hildako lagunari poema, Arantxa Iraolak 2019ko abenduan eginiko elkarrizketaren zati bat, Harkaitz Canok irakurritako Irigoien beraren Amodiozko gutuna olerkia eta Xabier Izagaren Ez nion esan testuak, azken bi hauek Naiz irratian maiatzean egindako beste saio batetik hartutako audioak, amaitzeko.

Testuren bat edo beste eskapatu zait, baina merezi du omenaldi dotoreak.

Kubako oihartzunak

Mauricio Vicent kazetaria, berriz, ekainean hil zen. Manuel Vicent idazlearen semeak 59 urte zituen eta 1984ko udaberrian Kuba ezagutu zuenetik Karibeko irlara lotua bizi izan da, El País eta Ser irrati kateko korrespontsal gisa.

Pasa den ostiralean Santiago Auserón (Radio Futura, Juan Perro) eta Javier Colina musikariekin izandako solas zeharo gozagarria emititu zuten La Ventana saioan.

Asma eraso bortitzak heriotzara kondenatu aurretik Kubako son doinuei buruzko podcast saio batzuk grabatzen ari omen zen Vicent. Hiruren arteko elkarrizketa Madrilen moldatu zuten.

1994. urtean Raíces al viento diskoa grabatzera joan zen Kubara Auserón. Une horretatik abiatzen da kontakizuna eta Atlantiko alde bateko (El Bola, El Nano de Jerez, John Parsons) zein besteko (Pancho Amat, Tata Güines, Los Van Van, Compay Segundo...) artistak agertzen dira, baita musika asko ere.

Jario apartekoa da Auseron eta gustura entzuten dut nik beti. Kasu honetan, gainera, umiltasunez kontatzen du zenbat ikasi eta gozatu zuen izen handi horiekin batera Habanan pasatako bost asteetan.

Antonio Álvarez Solís-en anekdota bat dago Compay Segundorekin lotua eta honen beste bat Juan Pablo II.arenarekin. Behean entzun dezakezue tarte hori, irratsaioak promozio moduan erabili baitzuen sareetan.

Hildako bi pertsonari eginiko omenaldiak. Bitan entzun ditut osorik. Merezi dute eta.

Hoy en #LaBandaSonora escuchamos una preciosa conversación inédita entre el músico Santiago Auserón y el periodista Mauricio Vicent pic.twitter.com/DrOSt01NRd

— La Ventana (@laventana) August 18, 2023

Los reyes y las reinas también lloran, este apunte en castellano.

Aurreko batean elkarrizketa honekin egin nuen topo.

Telebistan ateratzen zelako ezagutzen nuen Pilar Eyre, baina ez nioen kasu handirik egin inoiz.

Lehengoan gaia interesatzen zitzaidan, Espainiako monarkia, eta elkarrizketa entzuteari ekin nion, audio formatuan. Entzun ondoren hauxe azpimarratu nahi nuen:

Franco eta Juan Carlos

Oso ondo konektatu omen zuten hasiera-hasieratik, biek haurtzaro gogorra bizitutakoak zirelako, besteak beste. Adibide moduan, kontatzen du emeritoa gorra dela txikitan eskolan jipoia eman ziotelako. Anaia hil zuela ere aipatzen du kazetariak, pasadan bada ere.

Franco hilzorian zela, goizero joaten omen zitzaion bisitan. Diktadorea artatzen zuen mediku batek galdetu zion ea zer gertatuko zen beraiekin, zera erantzun omen zion: «Respondo con mi vida de la vuestra. Porque todo lo que soy se lo debo a él» (Nire bizitzarekin erantzuten dut zuenaz. Naizen guztia berari zor baitiot).

Eta Francok eskatutako beste kontu bat ere bete duela: «Mantened la unidad de España» (Mantendu Espainiako batasuna).

Sofia

Profesionala dela esan izan da beti, jakin duela rol hori betetzen, gezurti profesionalarena.

Emakume hotza: ezkondu ezean, moja izango zen.

Elkarrizketan esandakoaren arabera, Eyreren libururik salduena Sofia erreginari buruzkoa da 300.000 ale baino gehiago.

Damu du liburu horrekin Sofiaren beatifikazioan parte hartu zuelako. Beste kontu batzuk jakin omen ditu ondoren eta gaur egun bere iritzia errotik aldatu dela.

Erregeari ebakuntza bat egin omen zioten duela hainbat urtez Bartzelonan (oker ez banago, 2010eko maiatzean). Nodulo bat zuen biriketan, eta ez zegoen garbi zerekin egingo zuten topo medikuek. Soilik Espainiako gobernuko presidenteak zuen horren berri, emaztea eta seme-alabak ez zeuden berarekin. Komunikabideak enteratu eta kazetariak hurbildu egin ziren ospitalera, tartean Eyre.

Sofia behartu zuten joatera: igogailu batetik Corinna jaisten zen bitartean, bestetik igo zen emaztea. Bi ordu pasa zituen areto batean, ez zen Juan Carlosekin egon (besteak beste hau zainketa intentsiboetan zegoelako), eta komunikabideei esan zien primeran zegoela.

Eyrek dio konturatu zela gezurretan ari zela Sofia.

Monarkiaren Julio Iglesias

Liburu bat idazten ari zela, kazetariak gertuko iturri bati galdetu omen zion zenbat emakumerekin izan zituen JCk harremanak. "Jarri 1.500, eta gerturako zara". Liburuan datu hori jarri eta emeritoa pozik, harro-harro.

Erregearen leialtasun faltaren epika Sofiarekiko errespetu falta izugarria dela esaten du Eyrek eta elkarrizketatzaileak (Arpa argitaletxeko Álvaro Palau Arvizuk).

Eyrek dio mota eta kondizio askotako emakumeekin ibili dela. Eta bitxikeria moduan kontatzen du horietako batzuk aristokratak izan direla, erregearen lagunekin ezkondutakoak. Eta senarrak harro emazteek erregearekin txortan egiten zutelako.

Erremate moduan dio Eyrek ezagutzen dituela Juan Carlosen pare bat alaba, ofizialki aita beste bat bada ere. Kasu horietan, amen senarrek eman diete abizena.

Sofiak asko sufritu zuela horregatik, baina aspaldian eman ziola buelta egoerari eta izugarrizko indiferentzia duela emeritoarekiko.

Juan Carlosen ondasunak eta herentzia

1981ko estatu-kolpearen ondoren, alderdi eta komunikabide nagusietako agintariekin bildu omen zen Borboia. Lortu zuen bulda ia edozer gauza egiteko. Eyrek nabarmentzen du politikari eta komunikabideen konplizitatea erabatekoa izan dela gertatu zena gerta zedin.

Gaur egun ezinezkoa omen da jakitea zenbat diru eta ondasun dituen. 2012an New York Times-ek egindako erreportaje baten arabera ia 2.000 milioi euro (2002an Javier Ortizek aipatu zuen Eurobusiness izeneko aldizkari batek 1.790 milioi euroko kopurua eman zuela).

Eyrek dio erregea ez zela joan Abu Dabira semearen erregetza babesteagatik, bere ondasunak, Juan Carlosenak, babesteagatik baizik.

Hau da, Abu Dabira joan eta erregularizatu egin duela patrimonioa.

Felipek uko egin zion herentziari, baina hori berretsi egin behar da herentzia jasotzeko garaian, ez aurretik.

Felipe albo batera egiten bada, Elena eta Cristina alabek aberastuko ditu aitaren heriotzak.

Espainiako monarkiari 10 urte?

Emeritoak intimitatean hori esaten ei du (gogoratu elkarrizketa 2021eko martxokoa dela): gutxi gelditzen zaiolako Espainiako monarkiari. 

Kazetariak dio ez dutela asmatu belaunaldi berriekin konektatzen.

Felipe amak hezitutako pijo bat da, aberaskumeen artean hazi eta hezitutakoa, eta asko kostatzen zaiola burbuilatik kanpo jendearekin harremanik izatea. Aitak bazuen sen berezi bat horretarako, baina semeak, ezer ere ez.

Ezkondu zenean, Letiziarekin gauzak zerbait aldatu zirela, baina Erret Etxeko gizon grisek (goi mailako funtzionarioek) asko agintzen dutela

Eta hala zan ala ez bazan, sar dadila kalabazan eta atera dadila herriko plazan.

P.S.: Lerro hauek idatzi ondoren, konturatu naiz ez dakidala ezer Villarejori buruz, baina ezaguna egiten zait gizon ilun horrek ere baduela informazio asko emeritoari buruz.

Música desde el corredor de la muerte, este apunte en castellano.

Baina kontzertu hori aipatu aurretik, beste kontu bat laburrean.

Hilaren 19an Errenterian egon nintzen Urmuga jaialdiaren iluntzeko kontzertuan. Ikastola alboko zelaietan paratu zuten une batez kanpamentua Migel Zeberiok gidaturiko Et Incarnatus orkestrak eta gonbidatuek.

Hilaren 22an Trinitate plazara joan nintzen Julian Lage Trio + Bill Frisell Four kontzertu bikoitza ikustera, hau ere Jazzaldiaren barruan.

Lehenengoan gustura egon nintzen, baina bigarrenean ez. Zergatik? Plazako erdiko pasilloaren atzealdean hartu nituen sarrerak eta kosta egin zitzaidan kontzentratzea alde batetik besterako jendearen paseotxoekin: komunera, tragoak hartzera, eta abar. Eta kontzertuak kontzentrazioa eskatzen zuen, delikatua zelako.

Hilaren 25ean, berriz, Victoria Eugenia Clubera joan nintzen. Eta hor gauzak zeharo aldatu ziren: musikari eta musikariei adi zaudelako soilik, musikariengandik oso gertu gainera.

Proposamen bitxia zen. Heriotz zigorraren kontra borrokan ari den Keith LaMar presoa alde batetik, telefonoz poemak eta testuak errezitatu zituena 20-25 minutuz Ohioko presondegitik; bestetik, Albert Marquès-ek gidaturiko jazz laukotea. Freedom First proiektua aurkeztu zuten, 2020-2022 bitartean Estatu Batuetan eta Katalunian grabaturiko albuma.

Espiritual bat a capella abestuz hasi zen Erin Corine, Chicagon jaio eta Katalunian bizi den abeslari eta flauta jotzailea. Diskoan jasotako kanta originalak eta estandarrak abestu zituzten ondoren. Strange Fruit, adibidez, Billie Holliday-k ezagun egin zuena; era berean, John Coltrane-n figura aldarrikatu zuten, LaMar-en bizimodu latza goxatu duen musikarietako bat.

LaMar askatzeko kanpaina gidatzen duen zuzendaria antzokian zegoen, baita Estatu Batuetatik propio etorritako beste hainbat kide ere.

Kontzertuan ez dakit, baina ondoren bai etorri zitzaidala burura Pablo Ibarren istorioa.

Eta lerro hauek argitaratu behar nituenean jakin dut blog komunitate honetako kide bat, Jon Etxabe, hil egin dela. 90 urterekin zendu da kartzela ezagutu zuen gizona, Burgosko prozesuan 50 urteko kondena jarri ziotelako. Gugan bego.

Vacaciones en Cerdeña a finales de junio, este apunte en castellano

Alghero

Hilaren 21ean abiatu ginen autoz Marsella inguruan dagoen Toulonera. Arratsaldeko 6:00etan abiatu zen ferrya eta hilaren 22an iritsi ginen Porto Torresera, goizeko 8:00ak aldera.

Hartuta genuen hiru egunerako ostatua Algheron, baina ezin sartu 13:00ak arte. Ez dut gogoratzen zer egin genuen arratsalde hartan, baina goizean Fertiliara joan ginen, denbora egiteko.

Hilaren 23an mistral haizea zegoen eta ez ziguten segurantziarik ematen txalupa gauza izango ote zen Neptunoren kobazulora sartzeko. Horren ordez, autoa hartu eta Bossara joan ginen, Bossa Marinan bainu bat hartu eta bertan bazkaldu genuen. Arratsaldean txu-txu trenera igo ginen herrian zehar paseotxo bat emateko.

Gauean San Juan sua ikusi genuen Algheroko hondartzan. Eta correfoc-ak.

Aspaldiko partez San Juan sua (udako solstizioa) etxetik kanpo egotea tokatu zait.
Sutara urteko txar guztiak, kopon!
Alguer / Alghero. Sardinia. pic.twitter.com/O9ijhtk0uG

— Mikel Iturria (@iturri@mastodon.eus) (@iturri) June 23, 2023

Azkenean txalupa albo batera utzi eta ekainaren 24an Neptunoren kobazulora kotxez joatea erabaki genuen. Ia 700 eskailera jaitsi genituen, baita bisitaren ondoren igo ere. Barruko bista zoragarria, nahiz eta jende askotxorekin egin genuen topo.

Bidean bazkaldu genuen eta Algherora buelta.

Olbian Insula Felix-ekoekin batera

Hilaren 25a igandea zen. Ia hiru orduko bidea egin genuen Olbiara goizez. Kontuan hartu Sardiniako errepideetan barrena askotan ez duzula 60 kilometroko media baino gehiago egiten.

Hilaren 26an, arratsaldez, Insula Felix kultur elkarteko bi lagunekin eman genuen bueltaxka ontzian Olbiako golkoan barrena Dublingo bikote batekin eta bi andre alemaniarrekin batera. Oso gomendagarria.

Inork ezagunik ez zigun eman elkarte honen berri: Sorkundek orritxo bat eskuratu zuen turismo bulegoan. Kasualitate hutsa, beraz. Goian jarri dudan webgunean duzue tiketak erosteko aukera.

Elkartearen izenak Olbiako toponimoarekin du zerikusia, irla zoriontsua euskaraz, gure bi gidariek esplikatu zigutenaren arabera. 2021ean 97 urterekin hildutako Giovanni Maria Craboledda izan zen sortzailea.

Bi orduko buelta eman genuen atzo Olbiako golkoan elkarte honetako bi bolondresekin (bata Luciano, bestearen izena ez dut gogoratzen).
Oso gomendagarria.#Sardinia#Sardegna https://t.co/nRWyNtts3b pic.twitter.com/tYY2BrUHdA

— Mikel Iturria (@iturri@mastodon.eus) (@iturri) June 27, 2023

Hurrengo egunean, hilaren 27an, Maddalena irla ezagutzeko txangoa egiteko pare bat tiket hartu genituen. Gehiegi konfiatu eta ia lurrean geratu ginen. Hau da, eskatu ziguten ordu erdi lehenago iristea bertara, baina gu berandu atera eta atzeratu egin ginen, errepide gorabeheratsu eta sigi-sagatsua zelako, kamioi eta autobusak aurreratzeko trabaz josita. Beraz, denboraz eta patxadaz joatea da nire gomendioa.

Zazpi orduko buelta eman genuen. Oker ez banago, hiru bat aldiz gelditu zen txalupa jendeak bainatzeko aukera izan zezan.

Bi bikote italiar, jubilatuak, tokatu zitzaizkigun mahai berean. Gure parean eseri zena siziliarra zen, eta lagun ondarrutarra zeukan. Domenicok kontatu zigun arrantza munduan ibilitakoa zela eta, kasualitatea, Domeka izeneko lagun ondarrutarra zuela.

Hori bai, inork ez zigun esan NATOren base militarra dagoela bertan.

Castelsardo

28an Castelsardora mugitu ginen. Lu Bagnura zehatz-mehatz. Han egin genituen pare bat egun, herria eta Lu Bagnuko hondartza ezagutzen.

Autoa genuenez, olioa erosi genuen Castelsardon: Giuseppe Brozzurena.

30ean, apenas lorik egin gabe, goizeko 3:30ean altxatu ginen, 4:20 aldera Porto Torresera heltzeko. 7:15etan genuen Bartzelonarako irteera eta, beranduenez, bi ordu lehenago bertan egotea eskatu ziguten. Grimaldi Lineseko ferrya 7ak aldera agertu zen kaian. Barruko bidaiari eta trasto guztiak jaitsi eta azkar samar igo ginen. Kamarotea genuen eta bertan hartu genuen atseden goizez.

Ontziko jatetxe batean zerbait bazkaldu ondoren, arratsaldeko 18:30etarako bota gintuzten kamainatik. 21:00etan iritsi Bartzelonara, autoa hartu eta goizeko 2:45ak aldera geunden etxean.

Liburuak

Etxean hasitako Virtudes (y otros misterios) amaitu nuen. Xesús Fraga da egilea eta Ourenseko Xepe eta Celiak oparitu zidaten. Bere familiako hainbat kideren bizipenak kontatzen ditu Fragak. Niri amona Virtudes izugarri gustatu zait: senarrak ez zuenez pulamentu handirik egin Venezuelan, bere kabuz Ingalaterra joan eta 30 bat urtez Londresen etxeak garbitzen aritutako andrea.

Bestea oporretan hasi eta bukatu dudan saiakera, Su festak, Jon Urzelairena. Musika jaialdi erraldoiei buruzko liburu ondo dokumentatuta idatzi du egileak. Arkatza gertu izan dut, azpimarratu beharreko liburu horietakoa baita.

Liburu biak eta Sardinia oso gomendagarriak.

Pedro Berregui Ormazabal, in memoriam. Este apunte en castellano.

Normalean, lagunak norberak aukeratuak izaten dira, baina askotan esan izan dut gurdi horretan, kasurik onenean norberak gidatua, jendea igo eta jaitsi egiten dela.

Artikutza taberna

Auzoan badugu taberna bat egoitza edo zentrala esaten dioguna etxean. Gainerakoek Artikutza gisa ezagutzen dute eta Donostiako Benta Berrin dago.

Badira jada 26 urte Antiguan bizi naizela, Benta Berrin oraintxe 19 beteko dira (gaur arte ez nintzen jabetu blog hau ere garai beretsukoa dela).

Artikutzaren bueltan badaude 500 etxebizitza babes ofizialekoak-edo. Edo idatzi dut tartean Blackstone dagoelako (Etxegabetzeak Donostian apuntean kontatu nuen).

Kontua da halako batean Artikutza tabernara joaten hasi nintzela. Hamasei urte eskas ditu eta ez daukat oso garbi noiz hurbildu nintzen bertara.

Pixkanaka-pixkanaka joan nintzen kuadrilla egiten, baina hori ez dut gogoratzen noiz gorpuztu zen.

Esango nuke sarbidea Iñaki izan zela. Gero Txomin, Bea, Alberto, Helena, Edurne, Maider, Manel, Mirel, Jordi, Yixi, Txema, Larrea, Rojo, Maite, Juanjo, Faus, Luis, Josei, Ketxus, Janet, Juanpa, Lurdes, Itzi, Idoia….. eta beste satelite batzuk ezagutzeko parada izan nuen.

Eta noski gaurko gure protagonista, Pedro. Eta bere emaztea, Olga.

Eguneratzea: bart gauean lerro hauek idatzi nituenean, taberna bat barraren beste aldean dagoen jendeak ere osatzen duela jakintzat eman nuen, baina ez nuen esan: Jaime, Julen, Pedro, Diego, Sara, Doru, Kiu, Oksana, eta abar.

Pedro

Bi momentu ditut gogoan:

• Baga. Lehen Euskaraldian, 2018ko azaroan, ahobizi txapa batekin agertu nintzen tabernan. Pedrok belarriprest izatea erabaki zuen. Oroimen hori daukat buruan, baina baliteke beste zerbait gertatzea. Hori bai, handik aurrera biok elkarrekin euskaraz aritzea erabaki genuen.
• Biga. Pandemia garaian, inguruetan oinez paseoak emateaz aparte apenas beste planik zegoenean, paseatzen hasi nintzen. Bakarrik ibili nintzen 2020an, baina 2021aren hasieran Edortarekin batera. Udaberrian Pedro gehitu zitzaiguno.
• Igeldo, Igara, Miramon, askotan. Usurbil, Zubieta, Lasarte, Miramon, Pasaia, Lezo,  behin baino gehiagotan. Jaizkibel, Endarlatsa edota Arizkunen, behin edo birritan.
• Everest taldea sortu genuen irteeratxoak antolatzeko. Gustura ibiltzen ginen elkarrekin hirunaka edo binaka, baita gutxitan apuntatu ziren Olga, Jordi eta Xabirekin ere.

Eta orain Pedro agurtzea tokatu zaigu. Tamalez, telefono pantaila batean idatzitako mezu baten bidez.

Realzale porrokatua zen (Reala Champions-era sailkatu zenean ikusi nuen azken aldiz pozik, mina azaleratzen zuen keinu bat ezin ezkutaturik).

Debozioa zuen seme-alabengatik, Diegorengatik eta, batez ere, Paularengatik. Eta hau, Paula, aita bezain realzale sutsua zenez, Cadizera joan ziren pasa den udan. Oporrak aprobetxatu zituzten txuri-urdinek bertako taldearen kontra jokatutako partida estadioan bertan ikusteko. Txoratzen etorri ziren biak.

Osasun-arazoak udazkenean hasi ziren. Ebakuntza gogorrari egin behar izan zion aurre, bere espiritu positibo menderaezinarekin. Harrigarria zelako bere kemena, hitz egiteko gogoa bezainbestekoa. Keinu-keinu.

Negua igaro eta, udaberria ospatzeko garaia zela uste genuenean, gauzak okertu egin ziren Aste Santuaren ondoren.

Duintasunez joan da pertsonok bizitzan dugun trantze garrantzitsu honetan. Gauzak antolatzeko aukera izan du. Agur esateko ere bai.

Hau guztiau oso ondo dago, edo ez, baina ea nola betetzen dugun orain Pedrok utzitako hutsunea.

Olga, estoy helado.

Besarkada bat guztiontzat. Muxuak Paulari 24 urte egiten dituen egunean.

Tenperatura eta goxotasuna errekuperatu ditzagun Verde Prato entzunez. Lourdes Iriondo zenaren Agurra kantaren bertsioa.

Mikel Elkoroberezibar Belokik Berrian sinatu duen kronikaren arabera, 600 lagun bildu ginen atzo Tabakaleran.

600 lagun eta tximista bat, dena esan beharra dago.

Ekitaldia 18:00etan zen hastekoa, baina eskatu ziguten ordu erdi lehenago egoteko bertan.

Edurne Azkaratek gidatu zuen ekitaldia. Atariko hitzen ondoren, Beatriz Zabalondok hitz egin zuen, Administrazio Kontseiluko presidenteak.

Martxelok hartu zuen hitza eta hainbat lagun izan zituen kontuan. Lankideei barkamena eskatu zien itsututa egoteagatik feminismoaren aurrean. Hau da, ez zela konturatzen gizonezkoak hautatzen zituela zuzendaritza lanpostuetarako.

Hori izan zen lehen autokritika. Bigarrena, marroiak pasatu zizkiela hainbat lankideri. Hau da, agian ez zituela jarri merezi zuten tokian, berak edo egunkariak behar zituenetan baizik.

Ingelesez MIDAS-eko lagunek egindako lana aitortu zuen, batez ere Euskaldunon Egunkaria itxi zigutenean (Martxeloren aurretik erakunde horretako presidenteak hartu zuen hitza: Edita Slezakova). Katalanez, antzeko zerbait esan zien Kataluniatik etorritako kideei. Lau aipatu zituen, hiru ditut gogoan: Vicent Partal, David Fernàndez eta Mònica Terribas.

Gaztelaniaz Madrilgo hainbat lagun aipatu zituen, beste Madril bat dagoela gogoratuz.

Txalo artean amaitu eta zuzendari berria agurtu zuen.

Amagoiak ama eta izeba aipatu zituen erreferente gisa, Miren eta Begoña Tolaretxipi. Baita Martin Ugalde ere, Martxelo ahaztu gabe («Adimen artifizialak ere nekez emango liguke Martxelok daukan jakintza»).

Ibil Bediko hiru kide balkoian abesten ari zirela jaso genuen tximistaren bisita eta argi indarra joan egin zen.

Natural atera ziren nafarrak atakatik eta bigarren abesti bat a capella egin zuten taldeko bi neskek, teknikoek arazoak konpontzen ari ziren bitartean.

Baina bi pantaila zeuden aretoan, eta horietako bat ezin izan zuten berpiztu. Lastima, horrek trantsizioetarako prestatutako bideoak proiektatzea eragotzi baitzuen.

Balkoitik jaitsi eta eszenatoki nagusira igo ziren bitan Ibil Bedikoak gero. Eta Berriako kazetari eta langileak (Maite Asensio Lozano, Uxue Rey Gorraiz eta Ainara Lasa) zein hiru Berrialagun gazte ere agertu ziren (Lohizune Telletxeak hitz egin zuen hiruren partez). Ane Labaka eta Nerea Ibarzabal bertsotan aritu ziren plazako bi ertzetan.

Lemazain berriarekin batera hainbat langile azaldu ziren eszenatokian eta horrela bukatu zen ekitaldi publikoa.

Biba Ardoak eta ez dakit noren gazta probatzeko aukera izan genuen Teketen, David Fernàndez, Joxe Aranzabal, Bego, Maite Goñi eta Rementeria, Luistxo, Jabi Zabala... eta beste hainbat lagun agurtzen genituen bitartean.

Ez dira garai errazak, baina burua altxatu eta aurrera begiratu beharra dago. Horretan dago Berria egunkaria ere.

Agur, Martxelo. Kaixo, Amagoia. Estas líneas en castellano.

Ostiralean Tomasekin egin nuen topo kalean. Bere urtebetetzea ostegunean izan zen. Erretreta hartu zuen duela bospasei urte eta geroztik buru-belarri dabil Zaporeak elkartean. Maiatzean egon zen Lesbosen eta uztailean da berriro bueltatzekoa.

Ez genuen hitz egin bertako egoerari buruz, baina beste batzuetan bai, eta jakina da egoera korapilatsua bizi dutela beren herrietatik etorkizun bila ihes egindako milaka lagunek.

Gurean, hautsak harrotu ditu Espainiako Polizia Nazionalaren barne ohar batek. Poliziei jaiegunak ematen zien Irungo mugan atxilotutako migrante kopuruaren arabera. Denis Itxaso delegatua azkar samar atera zen publikoki neurria indargabetzera, baina beranduegi: nazioarteko prentsan oihartzuna izan baitu neurriak.

Bide batez, Ertzaintzan ere urak nahasita datoz, baina hori beste kontu bat da eta ez du zerikusirik gaur jorratu nahi dudan kontuarekin.

Migranteak gora, migranteak behera izango ditugu datozen egunetan. Elkartasuna alde batera utzita, ikuspuntu berekoiena aplikatuta ere, denok dakigu beharrezkoak izango ditugula datozen urteetan.

Baina elkartasunetik begiratuta, aste honetan deigarria izan da, nire inguruan behintzat, Afganistan eta Irango eskoletan fundamentalistek hainbat neskato pozoitu dituztela.

1- Los envenenamientos en colegios de niñas se trasladan de #Irán a #Afganistan

Al menos 80 alumnas de Primaria tuvieron que ser hospitalizadas

Foto HANDOUT/OFFICE OF THE GOVERNOR OF SAR-E-PUL
Vía @elcorreo_com https://t.co/EZAp7sdVDB pic.twitter.com/0ZlMoRK6ME

— mikel ayestaran (@mikelayestaran) June 6, 2023

Egun hauetan gogoratu naiz 2021eko abenduan Delhitik etorritako ama-alabekin. Hilabete batzuk lehenago, F eta H bikoteak ihesi egin zuen Afganistandik Indiara. Arrazoia? Senarrak, aitak, biak jipoitzen zituelako.

Urte eta erdi pasa da eta Katalunian bizi dira egun. Felip lagunak argazki bat bidali zidan. Bertan neskatoa pozez txoratzen ageri da liburutegitik atera berritan. Airean agertzen da, saltoa egiten duen bitartean harrapatu baitu kamerak. Irribarre zabala marraztua du aurpegian, begirada argia eta txinpartatsua lagun.

Felipi galdetu nion ea zer moduz zeuden. Alaba azkar doa, eta ondo integratzen ari da. Amari gehiago kostatzen ari zaio, motelago doa prozesua. Arazo ekonomikoak ez dira makalak, baina badute sare bat eta seguro nago aurrera aterako direla. Gogoratu behar da Espainiako Estatuak errefuxiatuen harrera eta babesa hirugarren sektorearen esku utzia duela.

Baina gaur gauza bakarra azpimarratu nahi nuen: neska bat pozez txoratzen liburutegi atarian.

Una niña radiante en la puerta de la biblioteca, este apunte en castellano.

Aste Santua amaitu bezain pronto, lagun batek bidali zidan patrikako telefonora abisua. Hitzaldi bat egongo zela Donostian maiatzaren 2an. Ezaguna egiten zitzaidan Antonio Turielen izena, baina ez nekien berari buruz gauza handirik.

Maiatzaren 2an ezin izan nintzen hitzaldira hurbildu. Ulian 300 lagun bildu zituela ikusi dut. Ez da kopuru makala. Gustatuko litzaieke hauteskunde kanpainan ari diren gure politikariei horrelako audientziak lortzea. Bideoa Youtuben dago ikusgai.

Zumaian eta Azpeitian egon zela irakurri diot Turieli berari blogean.

Bisita aprobetxatuz Urko Apaolaza Avila kazetariak eginiko elkarrizketa kaleratu du aste honetan Argiak: «Energia kontsumoa %80 jaitsi beharko dugu hurrengo hamarkadetan».

Gaztelaniaz ere argitaratu dut nik elkarrizketaren bertsio bat Pedradas-en: «Debemos reducir un 80% el consumo energético las próximas décadas».

Eta hona hemen gaurko nire gomendioa: irakurri edo entzun fisikari eta Espainiako CSICko ikertzaile den Antonio Turielen hitzak.

Etxeko atarian jaso nituen ostiralean Irutxulo eta Gipuzkoako Hitza. Egunkari honen azken orrialdean agertu zen elkarrizketa hasi nintzen irakurtzen autobusaren zain.

Mikel Baza familia mediku da eta, otsailean, eutanasia egitea erabaki zuen Pilar izeneko andre bati laguntzea tokatu zaio. Miren Garatek eginiko elkarrizketaren lotura: «Laguntzea onartu nuen, ofizioaren parte delako mina arintzea».

Larunbatean Berrian agertu da Arantxa Iraolaren kronika: Pilar, agendan eguna hautatzen.

Esan bezala, mahai baten inguruan elkartu ziren asteazkenean Mikel Baza familia medikua eta Soraya Perez Rebollar psikologoa. Biek lagundu zuten Pilar. Gainera, Blanca Morera psikiatra eta Donostia Unibertsitate Ospitaleko Etika Asistentzialeko Batzordeko presidenteordea ere izan zen bertan. Aubixa Fundazioak antolatu zuen topaketa, Elkarrizketa-Talks izeneko zikloan.

Gai hauetan interesa baduzue, irakurri Bazari eginiko elkarrizketa eta Iraolaren kronika.

Bazaren hitz hauek: «Pilarrek berak eta haren familiak eskatu ziguten kasuaren berri emateko, uste dutelako lagungarri izan daitekeela beste pertsona batzuentzat».

Hona hemen elkarrizketa gaztelaniaz: Un caso de eutanasia en una residencia vizcaína.

El canario en la mina, este apunte en castellano

Abiadura handiko tren gutxi hartu ditut, baina pasa den urtarrilean Zaragozatik Madrilera eta handik Andaluziara jaitsi nintzen. Espainiako lurraldeetatik barrena nire inpresioa zen bidaia lotzen duten bi puntuen arteko guztia bigarren mailakoa dela egun, bidaia edertzeko balio duela kasurik onenean, eta gehienetan ezta hori ere.

Hots, kontu mamitsuak hirietan, bereziki hiri handietan, gertatzen direla, eta dena horren mesedetan dagoela egina. Trenbideak, autobideak, aireportuak, zabortegiak, parke eolikoak eta gainerako azpiegiturak.

Hirietan bizi garenok eskura ditugu gauzak: iturria zabaldu eta ura dator, etxe inguruko dendetara jaitsi eta, erosmen ahalmena gorabehera, jakiak eta gainerako produktuak etxeratzen ditugu, ekoizten diren tokietatik guregana iritsi arte gertatzen denari apenas erreparatuta.

Eta asko hitz egingo dugu klima aldaketaz, baina betikoan tinko jarraituko dugu. Oso jende berekoia garelako. Atzetik datorrena espabilatu dadila.

Agian ez zaigu hori irudituko, baina lehen lerroan dauden nekazari eta abeltzainak gu baino askoz ere lehenago konturatzen ari dira zenbat eta nola aldatzen ari diren gauzak, eta ez onerako prezeski.

Nire buruan irudikatzen ditut meategietako txoritxoak bezala, airea eta natura pozoitzen ari direnaren abisua bidaltzen. Etengabe.

Euskal Autonomia Erkidegoan (EAE) energiaren %10 sortzen dugu, elikaduran ere kopuru berdintsutan mugitzen gara.

Gauza hauetan pentsatzen jarri naiz bihar Lazkaon egingo den mahai-inguruari begira.

Gaia: «Krisi ekosozialetik landa-eremura eta etorkizunera begira».

Hizlariak:

• Gustavo Duch, Soberanía alimentaria, biodiversidad y culturas aldizkariko koordinatzailea.
• Jeromo Aguado, nekazari eta artzaina.
• Josebe Blanco, Pikunieta baserriko artzain eta gaztagilea.
• Tere Irastortza, idazle eta irakaslea.

Aloña Jauregi, Landarlan Elkarteko kidea, arituko da jokoa banatzen.

Non: Biziola (Hiribarren Atze kalea 1. Lazkao).

Noiz: Maiatzak 8, 19:00etan.