Eibartik

Gaur apirilak 18. Efemeride ugari dituen eguna. Besteak beste, 1968an Toribio Etxebarria idazle eibartarra hil zen Caracasen.

Eta bueno, urtebete beranduago, 1969ko apirilaren 18an ni neu jaio nintzen. Nire eguna da gaur, beraz, eta nire eguneko opari moduan-edo, hementxe, Toribioren biografia labur bat.

Uda aurretik kaleratuko da Viaje por el pais de los recuerdos liburuaren hirugarren edizioa, eta argitalpen horretarako sarrera bat eskatu zidaten: idazlearen biografia, pentsakera, bere idazlanen laburpena...

Ahal dudana egin dut. Beharbada sakonegi ez, alderdi literariotik begiratuta kaskarra, baina maitasun osoz egindakoa, hori seguru, San Toribiok hori eta gehiago merezi du eta.

Ez da asko, baina hor egongo da, liburu horretan, eta hemen ere bai. Oraindik PDF formatuan. Testura pasatzea ere espero dut. Astirik?

Hemen dago:
Toribio Etxebarria

(oh.: ez dut nahita egin, baina hauxe da blog honen 100. mezua; eta 100. mezu hau ere Toribiori eskaintzen diot, eta batez ere berak egindako lan handiari, zelan ez)

Hauteskunde eguna eta blogarien batzarra Elgetan. Azken hileotan behin eta berriz aipatu dugu blogen kontua: 2004. urtean bloge urtea izan dela, blogak perretxikoak baino ugariago bihurtu direla, eta euskal blogosferak sekulako aurrerakada egin duela oso denbora laburrean. Gaur Elgetan elkartuko gara euskal blogari asko eta asko, eta euskal blogosfera osasuntsu dagoela esango dugu. Ondo.

Baina horrela da? Hauteskundeak dira gaur. Azken hilabeteotan eguneroko albiste bihurtu dira hauteskundeak, eta kanpainako azken 15 egunotan zer esanik ez. Eta zein izan da euskal blogosferak horren aurrean izan duen erantzuna? Hutsa, aizuek. Edo hutsaren hurrengokoa, bederen. Egin dezagun osteratxo bat, hauteskunde kanpaina honek zer eman duen laburtuz.

Internet pilpilean

Hauteskunde kanpaina honen inguruan Internetek eta blogek sekulako zeresana izan dute. Sekula baino handiagoa. Hautagai guztiek euren webgunea izan dute, eta kasu batzuetan landuak eta onak; orain dela 4 urteko panoramarekin alderatuta, sekulako aurrerakada. Alderdi eta hautagaiek, nire ustez lehen aldiz, serio hartu dute Internet.

Komunikabideetan ere Internetek zeresan berezia izan du. Hau ere uste dut primizia dela. Komunikabide nagusi guztiek euren webgunean hauteskundeei buruzko atal bereziak sortzea, eta dinamikoak izatea, gainera (blogak, elkarrizketak online, eta abar).

Euskarazko hedabide nagusiek egin dute horrela: Berriak, Argiak, edo EITBk

Eta gaztelaniazko gehienek ere bai, jakina: Garak, Deiak, Diario Vascok, Correo Espanolek, El Mundok, Tele5 telebista kateak, eta abar.

Blogen mundua ere pilpilean. Blogen mundua ezin geratu atzean. Hemen ere berrikuntzak eta aukera zabala. Hasteko, hauteskundeetarako apropos sortutako blog bi badaude, gutxienez: Elecciones Vascas eta Euskadi elecciones 2005. Horiez gainera, Ibarretxek eta San Gilek ere izan dute eurena. Diario Vascok politikoei ere tarte bat eman die: Elecciones, Cuaderno de Bitacora.

Gaztelaniako blogosferan ere etengabekoak izan dira hauteskunde honi buruzko aipamenak. Batzuetan iritzi politikoa plazaratuz (batez ere eskuindarren artean): Bye bye Spain, Asinosonlascosas.com, Como ser de derechas, El liberal vascongado, Ser de derechas. Bloglinesen "ibarretxe" bilatu eta ehundaka erreferentzia aurkituko dituzu.

Beste gai batzuk lantzen dituzten blogetan ere, erreferentzia mordoa. Alderdien eta hautetsien webguneen analisiak, diseinuaz eta alderdi teknikoaz iritziak, eta abar. Esate baterako:

• Las webs de los candidatos a las elecciones Euskadi 2005
• Elecciones vascas en la red
• Ibarretxe.com gana a patxilopez.com
• La guerra de los Blogs
• Ibarretxe.com, accesible

Eta euskal blogosfera? Euskal blogosfera lo

Erdal blogosfera beti bezain azkar mugitu den bitartean, blogen kontua puri-purian dagoen sasoi honetan, esango nuke euskal blogosfera oso gutxi mugitu dela. Gaztelaniaz gutxi, eta euskaraz bat ere ez. Aipamen txikiren bat blogen batean edo bestean, kanpaina oso zeharka aipatuz, baina ez iritzirik, ez kritikarik, ez hautagaien webguneen azterketa teknikorik, ez ezer.

Euskal blogosfera mutu euskal hauteskundeen aurrean. Politika gure eguneroko bizimoduan hain sartuta dugun gizarte honetan, harritzekoa. Ala ez?

Horixe da niri geratu zaidan pena edo kezka. Azken urtean euskal blogosfera asko indartu eta aberastu da, harrotasun puntu batekin hitzegin dugu horretaz, baina hauteskundeak bezalako garai batean ez badu ezer esateko, heldutasuna falta dela esango nuke. Hau da, oraindik ez dugula pentsatzen genuena bezain blogosfera indartsua edo zabala.

Hautagaien eta alderdien webguneen azterketa.

Internetez, diseinuaz eta politikaz nik baino askoz gehiago dakiten blogariak baditugu inguruan, baina ezjakintasunak ematen duen ausardia baliatuz, nik neuk nire iritzia botako dut.

Juan Jose Ibarretxe. Ibarretxe.com

Diseinu ona eta webgunea ondo antolatuta dago. Baita sarrera orria ere. Arina eta azkarra da. Eduki gehien duen webgunea. Albistegia eta bloga. Teknikoki onak, eduki aldetik zainduak. "Lehendakariari galdetu" atala ere badu. RSSak eskaintzen ditu, estandarrak betetzen ditu, eta HTMLa balidatzen duen webgune bakarra. Euskararekiko jarrera ona, kalitatean zein kantitatean.

Alderdi negatiboei dagokienez, portada astunegia du. Headerrak 50 Kb ditu, eta modem normal batean kosta egiten da kargatzea. Gainontzeko guztia erraz kargatzen da. Googlen ez da agertzen, eta hori hankasartzen izugarria da.

Maria San Gil. Msangil.com

Diseinua ona da, eta webgunea ondo antolatuta dago. Baita sarrera orria ere. Webgunea arina eta azkarra da. Googlen oso ondo posizionatu dute. Eduki aldetik nahiko ondo dago.Partehartzea sustatzen dute: foroa, bloga eta "San Gili galdetu" atala.

Alderdi negatiboak: Euskara: Atal finkoak itzultzaile bati eman dizkiote, eta horrela, Patxi Lopezen agertzen diren hankasartzeak sahiestu dituzte, baina atal dinamiko guztiak gaztelania hutsez daude. Ez ditu Interneteko estandarrak betetzen, eta ez du RSSrik ematen. Blog txarra dute, eduki aldetik, zein alderdi teknologikotik. Mezu gutxi eta erantzunen kalitatea kaskarra. Alderdi teknikotik, ez da benetako bloga: ez du RSSrik, ez da erantzun kopurua ikusten...

Patxi Lopez: Patxilopez.com

Ezin alderdi positiborik azpimarratu. Webgune kaskarra. Alderdi negatiboak dexente. Euskara aldetik negargarria. Webgunea egin dion enpresakoren batek B ereduan ikasi zuen, eta ahal duena egin du. Hala ere, hobetzen joan da kanpainan zehar. Praktika, badakizue. Ez du ez blogik, ez benetako albistegirik. Agenda ere oso kaskarra. Eduki aldetik gutxi, gaizki egituratua, eta eguneratu barik. Programa bera aurkitzea ere ez da erraza. Googlen ez da azaltzen.

Javier Madrazo: Javiermadrazo.com

Denen artean txarrena. Azkenak izan dira. Eduki aldetik gutxi, gaizki egituratuta, eta gehiena PDFetan. Estandarrak betetzen dituela dio, baina ez da egia. Erdara hutsean dago; harrigarria, Atxaga izanik euren defendatzaile nagusia.

Alderdi gehienek euren webguneak berritu dituzte, baina oraindik maila kaskarra

Azken urteetako webgune zaharkitu eta eskasekin alderatuta, aurtengo hauteskundeetarako ahalegin txiki bat egin dute alderdi gehienek. Hala ere, emaitza guztiak ez dira berdinak izan, ezta hurrik emanik ere.

• EAJ-PNV azken asteotan berritu dute; nahiko itxurosoa, RSSak ditu, euskara maila egokia...
• EA hau ere berriki berritu dute; beharbada teknikoki onena, baina ez dugu ulertzen albistegia gaztelaniaz bakarrik izatea. Negargarria. Eta fondoko kolore arroxa hori...
• PPvasco.com Txarra. Kanpainan Maria San Gilen webgunea bakarrik landu dute, eta alderdiarena lotsagarri geratu da. Informaziorik ez, eguneraketarik ez... Eta gaztelania hutsean, jakina.
• PSE-EE-PSOE Teknikoki oso kaskarra, baina kanpainan dagoela igartzen da: kanpainako irudia, eduki ugari, albiste batzuk... Ziurrenik beraien hautagaiaren webgunea baino hobea. Hau ere gaztelania huts-hutsean.
• Orain.info Hauek ere berrikuntza txiki bat egin diote webguneari. Eduki aldetik eskas, baina RSSak eskaintzen dituzte eta euskara txukunean dago idatzita. Askoz gehiago ezin eskatu.
• Ezker Batua - Berdeak Nire ustez, denen artean kaskarrena. Teknikoki txarra, oso astuna, geldoa... Euskarari dagokionez ere penagarria.
• Aralar Hauek ere azken orduan berriztu dute webgunea. Kolorea... nekagarria. Teknikoki txukuna eta modernoa. Eduki aldetik ondo, material dexente eta eguneraketa ugari.
• EHAK EHAK alderdiak ez du webgunerik. Blog ez-ofizial bat azaldu da duela egun batzuk. Hainbat mezu eta iritzi biltzen ditu; elebiduna da.

Juan zan astian aittatu neban hauteskundiak indartsu ibili zirala Eibarren: pare bat egunian Ibarretxe eta Lopez Eibarren.

Atzo eta gaur barriro indartu dala dirudi. Atzo Ezker Batuaren eguna izan zan. Antton Carrerak hitzaldixa Txantxa Zelaixan, umientzat jokuak, antzerkixa untzagan... eta jakina, Errepublika egunaren bezperia izanda, Otxabina mitikua etxetik etara zeben (93 urte inguru dakaz komunista ezagun honek), eta bandera republikanua igo zeben Untzaga plazan.

Ikurriñak, bandera republikanuak, umien jolasak, tren txu-txu bat herrixan zihar... orain arte Eibartik pasau diran alderdixen artian, ekitaldi popular eta koloretsuena antolatu dabenak, dudarik barik.

Errepublika egunian San Gil Eibarren

Ez jata pentsatzen gaur atzoko girorik egongo danik. Ez dot uste, behintzat, ikurriñik eta bandera republikanorik ikusiko dogunik Untzagan.

San Gilen webgunian hauxe diño:

Jueves, 14 de Abril a las 18.15. San Gil realiza un paseo por las calles de Eibar.

Jueves, 14 de Abril a las 19.00. San Gil interviene en un acto político en la casa de cultura Portalea.

Republika egunian Eibarrera etortzia... Kasualidadia? "Probokaziñua"?

Eta Ezker Abertzalia?

Aralar? EHAK? Etorri dira? Ez naiz enteratu. Juan zan asteburuan kartel pilla bat ipini zittuen (bai batzuek, bai bestiak), baina holako ekitaldi haundirik ez dot ikusi.

Hau esakeriau askotan esaten dau nere amak. Eta esaten daben bakoitxian, bardiña gehitzen dau: "hau esakeriau askotan esaten zeban amamak". Katia ez da eten oingoz. Ez deila oin hautsi!

Jaikixa zer dan esan dot aurreko mezuan. Erderaz, "gracia, salero". Ibilkera eta jokaera estilosua.

Eukixan jaikixa, beraz, "eukitziak", diruak emoten daben harrotasun puntua da. Azkarregi aberastu diran batzuek eukitzen daben harrokerixia; erakutsi biharra. Gaztelaniaz "vanidad del nuevo rico" edo antzerako zeozer litzake. "Snob" berbia be ez dago urrin.

Eibarko euskararen esakerak liburuan be agertzen da. Hauxe diño:

» EUKIXAN JAIKI (Iz.)
"Dirua dutelako-edo, euren burua besteen gainetik ikusten dutenengatik esaten da".

Holaxen dakar Toribiok beran lexikoian:

» JAIKI (Iz.) garbo; gracia; salero.

Ikusizu zelako jaikixa daroian zure alabiak.

Gaur egun ez da ixa igaberarik (Lutra lutra) geratzen Euskal Herri osuan. Europa hegoalde osuan be larregirik ez. Badirudi aspaldiko kontua dala igaberen hau, otsua edo hartza desagertu ziranekua, baina ezta hurrik emon bez: orain dala urte gutxira arte Eibar inguruko erreka guztietan bizi ziran.

Ego errekatik aspaldi desagertu ziran, jakina. Eibar erdi-erdixan ezin bizi hainbeste jende eta zikiñegaz. Toribio Etxebarriak diñuana egixa bada (eta beran naturzaletasuna haundixa da), 1890 inguruan hil zan Eibarko azkenengo igaberia edo urtxakurra. Halaxe diño beran Lexikoian

Gu gaztiak ginala hill eben Errebaleko zubipian gure errekako azkenengo igaberia.

Eibar erdittik bialdu zittuenian, inguruko erreketan ezkutau ziran: Zaturixon, Iburrerekan, Eitzagan, Agiñagan... Gezurra badirudi be, 1960 ingurura arte igaberak bizi izan ziran gure artian. Eta inguruko herrixetan be antzera.

Igaberia ala urtxakurra?

Igaberia berbia Toribiok dauka batuta bere hiztegixan, eta inguruko herrixetan be batu izan da hiztegixetan (Arrasaten, Markiñan, Oñatin...). Mogelek be (Peru Abarka-n) "Igarabija" dakar.

Gaur egunian erabiltzen dan berba bakarra "ur-txakur" da, bai Eibarren eta bai inguruko herrixetan be. Holaxe batu dogu Eibarren, Elgetan, Soraluzen, Debagoienian, Markina aldian, eta abar.

Eibarko peskarixen artian ezaguna

Eibar inguruko peskari eta kazarixeri galdetuta, gehixenak ezagutu izan dabe urtxakurra gure inguruan. Baitta sarri ikusi be. Adibiderako, hamentxe Eibarko Hiztegi Etnografikorako jasotako testigantza batzuk:

Azkenengoz Saturixon ikusi najuan ur-txakurra. Eta ez dittuk horrenbeste urte izango bez. Hogei-hogetamar urte? Hortxe, gitxi gorabehera. Lehenago beste toki batzuetan be bai: Aginan, eta Eitzagan... Zaunka moduan eitten juek. Bai, gabian, eta horretxegaittik izena.
(Juan Manuel Jaio)

Hau ur-txakurra dok. Azkena hortxe Saturixo errekan ikusi najuan. Oin hogei bat urte. Umiak eta dana eitten zittuen hor. Ikusitta nagok ni umiak hilda! Bai! Nobera peskan, eta hor! ur-txakurra hilda.
(Roberto Isasi, Cayon).

Haurdunaldixakin eta ume txikixekin zerikusixa dauken dozenaka berba erabiltzen dira Eibarren. Atzo, buruari bueltaka, eta dozena erditxo bat etorri jatazen burura; batzuk etxian entzundakuak, beste batzuk Toribion Lexikoian edo Hiztegi Etnografikuan agertzen diranak.

Berba berezi xamarrak. Berba estandarrak baino, lagunarteko hizkerakuak. Horixe da gaur egungo euskeriak daukan zulo haundixenetako bat, lagunarteko hizkeria, berbeta berua, adierazkorra.

Hamentxe batzuk; beste mordua be badagoz:

>> Hankagorrixa: ume jaixobarrixa, egun gitxi daukazena. Inoiz konturatu zarie ume jaixobarrixak zelako hanka gorritxuak eukitzen dittuen? Hola da, bai.

>> Mantetako umia Ume txikixa, mantetakua, egun-aste batzuk besterik ez dittuana.

>> Bete haurdun geratu. Beteta: haurdun egon

>> Hartubarri: ointsuan haurdun geratu dan andria. "Hartubarri dago".

>> Zilletik egin zesarea bittartez jaixotzia, zilletik, izan be.

>> Erroibia mastitisa (edo mamitisa). Gaur egun oindiokan basarrixetan asko erabiltzen da berba hau, baina ganauakin.

Eibarko Udalak, Udako Euskal Unibertsitatearen laguntzarekin, euskarazko ikerketa sustatzeko eta Juan San Martin eibartar euskalari eta ikertzailea omentzeko, bere izena daraman ikerketa-beka atera zuen duela 4 urte.

Beka hori urtero kaleratzen da, baina ikerketa esparrua aldatuz. Aurtengoan Zuzenbidea eta Filosofia izango dira aztergai.

Aurtengo beka-deialdiaren inguruko informazio guztia gaurko Gipuzkoako aldizkarian

Dena dela, eskaerak eta gainontzeko agiriak aurkezteko epea irailan zabalduko da. Aurkeztu nahi duenak hilabete batzuk itxaron behar. Tokiko Gobernu Batzarrak 2005-03-18an 2005eko Juan San Martin Beka lehiaketaren oinarriak onartu zituen.

Helburua:

Eibarko Udalak, Udako Euskal Unibertsitatearen laguntzarekin, euskarazko ikerketa sustatzeko eta Juan San Martin eibartar euskalari eta ikertzailea omentzeko, bere izena daraman ikerketa-bekarako deialdia egiten du.

Bekaren ezaugarriak:

Ikerketa esparrua: Zuzenbidea eta Filosofia.

Proiektua, azterlana eta memoria euskaraz burutuko dira.

Bekaren iraupena gehienez 12 hilabetekoa izango da, beka esleitzen den egunetik hasita.

Ikerketa-lanak jatorrizkoa eta argitaratu gabea izan behar du.

Eskatzaileak:

Beka norbanakoek nahiz horretarako osatutako lantaldeek jaso ahal izango dute. Bigarren kasu horretan, ikerlanaren zuzendari arduradun bat izendatu beharko da.

Beka jaso ahal izateko ezinbestekoa da diplomatua, maila horretako tituloduna edo goi mailako tituluduna izatea. Taldeen kasuan, gutxienez erdiak bete beharko du baldintza hori.

Eskatzaileak bere euskarako gaitasuna frogatu beharko du EGA edo baliokide den titulu edo diploma bidez. Lantaldeen kasuan berdin, partaide guztiek frogatu beharko dute aipatutako gaitasuna.

Eskaera aurkezpena:

Eskaerak eta gainontzeko agiriak aurkezteko epea 2005-09-05etik 2005-10-14ra arte egongo da zabalik, biak barne.

Argibideak eta agiriak eskuratzeko modua:

Erakundea: Eibarko Udala.

Saila: Herritarren Zerbitzurako Bulegoa (PEGORA).

Helbidea: Untzaga Plaza 1.

Herria eta posta-kodea: Eibar 20600.

Telefonoa: 943.708.400.

Telekopia: 943.708.416.

Jendea hartzeko orduak:

—Irailaren 8rarte: 9:00-13:30.

—Irailaren 9tik 30era:

Astelehenetik ostigunera: 09:00-13:30, arratsaldeetan: 17:00-20.00.

Ostiral edo barikuetan: 09:00-13:30.

—Urria:

Astelehenetik ostegunera: Goizez 09:00-14:00. arratsaldez: 17:00-20:00.

Ostiral edo barikuetan: 09:00-14:00.

Eibar, 2005eko martxoaren 16a.—Iñaki Arriola López, Alkatea.

Aulestiko kontuak kontatzen hasi nitzan lehengo egunian, eta Argiñeta etorri jatan burura.

Argiñeta Elorrixon dago. Orain dala pare bat asteburu izan giñan bertan. Domeka arratsaldia, iluntabarra, egualdi politta, bakar-bakarrik... eta Argiñetak Erdi Arora eruan ginttuan.

San Adrian ermitta politta erdi-erdixan, beran inguruan 20 bat haritz eder, eta tartian, ermitta pare-parian, harrizko 20 hilobi eta bost hilarri. Hilobixak X. mende ingurukuak ei dira, bisigodo kristiñauenak. Batzuetan inskripziño batzuk be irakorri leikez.

Ingurukua baldin bazara, eta arratsalde baten jakinezta zer egin baldin bazare, juan Argiñetara. Politta da.

Argiñetara heltzeko, Elorrixora juan, eta Elgetarako igoera hasieran, ezkerretara sartu. Bidegurutze horretatik kilometro batera dago Argiñeta.

Aurtengo hauteskunde kanpainia nahiko makala dala esango neuke. ETB ikustia besterik ez da bihar: lehenengo albistia Wojtyla, bigarrena Rainiero, eta hirugarrena hauteskundiak. Madrilgo komunikabidiak be ez dabiz aurrekuetan bezin sutsu eta zalapartalari.

Baina Eibarren asko animatu da kanpaiñia azkenengo egunetan.

Atzo arratsaldian Ibarretxe Eibarren. Kontrarixuan etxian, esan leike. Euskal Herriko Casa del Pueblo haundixenaren parian ipini zeben furgonetia, Untzaga plazan, eta globoz bete zittuen inguru guztiak.

Hitzaldixa Untzaga zineman izan zan. Kanpuan ez zan jende larregirik ikusten, baina telebisiñuan ikusten zan zinia jendez gaiñezka egon zala.

Sartu aurretik, Ibarretxek pasiotxo bat emon zeban, eta laztanak a-tuti-ple. Ridikulo samarra iruditzen jata politikuak umieri laztanak emoten ikustia. Baina hauteskundiak hauteskude!

Erregaloz beteta etxera

Politikuen erregaluak jasotzia nahi badozu, onena umia eukitzia da. Bezperan, harañegun, sozialistak larrosa bat emon zetsen Maddiri; atzo arratsaldian PNVkuak karameluak; eta goixian, PPkuak, Euskaltelen globo bat.

Gaur beste osteratxo bat egingo dot, ia bateron batek afaittara gonbidatzen gaittuan.

Ez, Katixa, oindiño Ferrero Rocherik ez, baina datorren hauteskundietan, larri ibili.

Gaur Patxi Lopez

Eta gaur arratsaldian (eguena), Patxi Lehendakari egongo da gure artian. Miguel Buen eta Alberto Perez Rubalcaba lagun dittuala, hitzaldixa egingo dau Portalean. Arratsaldeko 19.30etan.

Eta Maria San Gil? Ba ez dakit. Etorriko ete da? Gustauko jatan. Laztan pare bat emoteko.