2021ean behatutako hegaztien zerrenda

Aurten ere ezin hutsik egin azken urteotako ohiturari (2014, 2015, 2016, 2017, 2018, 2019 eta 2020) eta hementxe nator iaz behatu (eta eBird aplikazioan apuntatu) ditudan txorien zerrendarekin. Azken 12 hilabeteotako nire txorizale ibileren laburpena.

Oso urte ederra izan da azkenengo hau txoriketa kontuei dagokienez. Hasteko, pare bat bidaia txiki egin ditut kanpora: ekainean Mantxa hezera joan nintzen (eBirden ere ikusgai laburpena) eta udako oporrak Doñana aldean egin genituen (Cadizen eta Huelvan igaro nituen 15 egun familiarekin). Euskal Herritik kanpoko bidaia horiek beti eskaintzen dituzte momentu bereziak, espezie ezohikoak, behaketa bakanak. Esate baterako, aspaldi ikusi gabe nengoen kuku mottoduna ikusi nuen Ciudad Realen (hainbat ale, gainera), ahate buruzuria eta zertzeta marmolairea moduko espezie urriak patxadaz eta erosotasun handiz behatu genituen, basoilo txiki eta handiak bertatik bertara ikusi genituen egunsenti zoragarri batean, karrakak, atalarrak eta usapalak erruz ikusi zitezkeen... Bidaia politak izan ziren biak, Mantxakoa zein Doñanakoa.

Ahate buruzuria (Oxyura leucochepala), arra.

Kuku mottoduna (Clamator glandarius). Migratzaile afrikarra, kukuaren senide urruna eta, huraxe bezala, bizkarroia. Miken eta arabazozoen habietan erruten ditu arrautzak. Argazkia eskasa da (espezie beldurti eta oso mugitua da) baina ilusio berezia egin zidan kuku mottodunak ikustea, aspaldi ez nituelako ikusten.

Eguzkiaren batera jaiki eta goizeko lehen ordu fresko horietan basoilo txikiak (Tetrax tetrax) eta basoilo handiak (Otis tarda) ikustea zereal sail zabaletan pasiatzen ari zaren bitartean. Sentsazio bete zoragarri hori.

Euskal Herritik kanpora egindako bidaia txiki horietaz aparte, esango nuke aurten Euskal Herrian ibili naizela inoiz baino gehiago. Halaxe diote urtean zehar eBirden pilatzen joan naizen estatistikek, besteak beste, Euskal Herrian inoiz baino espezie gehiago ikusi ditudala, lehenengo aldiz 200 espezieko langa gaindituta (207 espezie). Horien artean, adibidez, Euskal Herrian lehenengoz ikusi ditudan 15 txori espezieak, hala nola, karraka, murgilari urrebegia, murgilari lepokoduna, uroilanda hankaberdea, pottorro txikia, arabazozo gorrizta eta mendebal-txori mokolodia (azken laurak, gainera, Euskal Herritik kanpo ere ikusi barikoa nintzen).

Euskal Herri Hegoaldeko lau herrialdeetan ibili naiz, gainera. Gure ohiko mendi-ibilaldi txikietaz aparte, martxoan Araban igaro nituen egun batzuk, aste santua ere Araban pasatu genuen, udan astebete Berrotza-Lizarraldean, Nafarroako landa-eremuetara ere sarri joan naiz, Pirinioetara bezala, eta kostaldera ere ohi baino gehiagotan itsas hegaztiak ikustera. 

Zanga gaztea (Morus bassanus). 'Verballenas' enpresarekin itsasora egindako irteeretako batean ateratako argazkia.

2021eko ezustekoetako bat euskal txorizaleen artean. Uroilanda hankaberde (Zapornia parva) eme bat izan dugu hainbat astez bisitari Osinbiribilen (Txingudi). Bizitzan lehenengoz ikusi dut espezie hau.

Nire hegazti faboritoetako bat? Seguru asko. Karrakaren (Coracius garrulus) kolore biziak eta izaera indomitoa oso erakargarriak dira niretako. Argazkiko ale hau Ciudad Realen ikusi nuen; 2021ean Nafarroan ere ikusi nuen ale bat, Berrotza bailaran.

Larra inguruan (Nafarroa Garaia), Lapazarra tontorrean (1785 m). Belatxingak, mendi-txirriskilak, mendi-berdantzak... Gipuzkoan urri diren espezieak, Nafarroan ere bizitzan lehenengoz ikusi ditut azkenengo biak, Lapazarrako magaletan hain zuzen ere.

2021eko behaketen laburpena: 243 txori espezie eta 9 espezie lehenengoz

Eta horrelaxe joan da etxean itxita hasi genuen urtea! Izan ere, halaxe geundelako orain dela urtebete, gure herrietatik ia irten ezinda. Gogoratzen! Beharbada horregatik harritu nau 2021ean guztira ikusitako espezieen kopuruak. Ustez larregi mugitu ez naizen urtean 243 txori klase ezberdin ikusi ditudalako, sekula baino gehiago! Horietatik guztietatik, 9 espezie lehenengoz ikusi ditut bizitzan.

Dena dela, kopuruak gutxienekoa dira. Txorizaletasuna naturzaletasunarekin lotzen dut nik beti, mendira irten, leku berriak ezagutu, lautada eta mendiak bisitatu... eta naturak bakarrik eskaintzen didan bake eta zoriontasuna aurkitzearekin. Horren guztiagatik, 2021 annus horribilis honetan, esango nuke txoriek lagundu didatela iluntasunean argi apur bat topatzen.

Laburbilduz, hauxe 2021ean ikusitako espezieen zerrenda eta kopuruak, zuzenean eBird aplikazioak ematen didan laburpena moztitsatsita.

• Behatutako espezieak: 243
• Gordetako behaketa-zerrendak: 181
• Euskal Herrian: 207 espezie:
• Gipuzkoan 148; horietako 18 espezie lehenengoz lurralde honetan, esate baterako, uroilanda hankaberdea, mendebal-txori mokolodia, aliota txikia, txirri iluna, txirri lodia, txilinporta urrebelarria, kaio kaspiarra, murgilari lepokoduna, pottorro txikia, borrokalaria, arabazozo gorrizta...
• Araban 131; 9 espezie lehenengoz (okil beltza, itsas enara musuzuria, udako zertzeta, txoloma, arrano arrantzalea...)
• Bizkaian 108; 11 espezie lehenengoz (murgilari urrebegia Oletan, okil beltza Saldropon, kaio kaspiarra Bermeon, buztangorri argia Urdaibain...).
• Nafarroan 82; 3 espezie lehenengoz (mendi-txirriskila, mendi-berdantza, karraka europarra).
• Deba Ibarrean 89 eta Eibarren 58.

Txirriskila (S. serinus)

Txinbo burubeltza (Sylvia melanocephala)

Guardia (Araba).

Udako zertzeta (Anas querquedula), aurtengo ezustekoetako bat, Guardiako paduretan dozena erdi ale aurkitzea udaberriko pasean.

Beletxikia (Corvus monedula), gero eta urriagoa Euskal Herrian.

Hegabera (V. vanellus)

Gaztela Mantxako ordokiak, landaketak eta aintzira gaziak. Paisaia magnetikoa niretako. 

Hegaztiak ez ezik, narrasti eta ugaztunak ere agertzen dira tarteka kameraren aurrean. Azeri txiki hau despistatuta zebilen, bere gauzetan pentsatzen, eta hanketaraino hurreratu zitzaidan! Ederra sustoa hartu zuena! ;)))

Txirritxo handia (Charadrius hiaticula)

Navasecako urmaela, Daimiel ondoan (Ciudad Real). Leku humanizatu bat, araztegi bateko uren bidez elikatzen dena, EDAR baten alboan, eta hala ere, hegaztiak ikusteko oso toki egokia. Aurkikuntza txiki bat izan zen.

Beltzaranak (Plegadis falcinellus)

Odiel ibaiaren paraje naturala eta gatzagak (Huelva). Zankaluze eta migratzaileentzat leku aparta. Abuztua ez da sasoirik onena, baina 40 txenada txiki (Sternula albifrons) ikusi genituen, dozenaka txirri kurlinta, txirri txiki, borrokalari, txirritxo hankabeltz, flamenko, kurlinta eta kuliskarekin batera.

Hirubelakaskoa (965 m), Baztanen. Miruz eta sai arrez inguratuta ibili ginen.

Gabai iluna (Ardenna grisea) bermeo parean.

Gure kostaldeko beste bisitari ohiko bat, Europa iparraldean kumatu arren gurean ere erraz samar ikus daitekeena, marikaka handia (Sterkorarius skua).

Mendebal-txori mokolodi (Phalaropus fulicarius) txiki hau Osinbiribilen agertu zen 2021eko abenduan, abendu hasierako ekaitzen ostean. Zenbait egunez oso aktibo eta lasai ikusi ondoren, handik gutxira hil egin zen.