Eibartik

Katalangua. Izen berezia baserri batentzat. Nik neuk teoria bat daukat; berezi samarra, beharbada, baina guztiz zentzuzkoa, nire ustez, daukagun dokumentazio historikoari jaramon egiten badiogu.

1750. urtera arte makina bat aldiz agertzen da Eibarren Loidi toponimoa (Loidi, Loidi Etxebarri, Loidi-erreka, Loidiko iturria...). 1741eko udal erroldan, esate baterako, Loidi Etxebarri baserrian Joseph izeneko katalan bat bizi zela agertzen zaigu. Ondorioa ateratzea ez da gatxa: Loidi baserriak bere izena galdu eta Katalangua izena hartu zuen, Eibarko baserritar katalan bakarraren omenez. Ondoren, inguruak ere antzera, eta Loidi inguru guztia Katalangua bihurtu zen.

Gaur egun inork ez daki Loidi zer den, eta Katalangua bakarrik ezagutzen du.

Goiko argazkia 1968 ingurukoa da eta Errekatxu-Bolingua aldetik dago aterata. Eloisa Narbaizak laga dit; Katalanguan bertan jaiotakoa da Eloisa. Irudian, Katalangua baserria eta bere lurrak; gorago Katalangua goikua izeneko etxeak.

Eskerrik asko Eloisa.

Atzo gauean banatu ziren Espainiako Zinema Akademiaren 2004ko sariak. Sarituen artean eibartar bat: Javier Agirresarobe argazkilaria.

Harritu ere ez gara egiten honezkero, Javier Agirresarobek lehenago ere irabazita dituelako beste pare bat Goya sari. Bera da onena, ez dago dudarik.

Alejandro Amenabarren Mar Adentro filmean egindako lanarengatik jaso du aurtengoan Argazkilaritza onenaren saria.

Goya sariek badute bere webgunea, baina ez ahalegindu bertan sarituen informaziorik aurkitzen, oraindik nominatuen zerrenda besterik ez dutelako argitaratu.

Eitb24.com webgunean aurkitu dut zerrenda euskaraz.

Edadia zer dan, ezta? Oin dala sei edo zortzi urte, gaurkua modoko egualdixakin, txakurra eta erretatatzeko makiñia hartu, eta mendira juango nitzake antxitxiketan.

Gaur egun, berriz:

• ez dakat txakurrik
• orkatillia leher eginda dakat eta aldasgora ibiltzeko indarrik ez
• etxe barriko kalefaziñua eta katxemir mantia epel-epelak dira.

Ezkirol bihurtzen egongo ete naiz?

Edurra egin dabela gabian... bai horixe. Biharrera be justu-justuan heldu gara. Eibarren, behintzat, ederto bota dau.

Biharlekutik postal politta ikusten dogu, Gorosta-ballia zuriz jantzitta. Erralek bota desta amua, eta hainka egin bihar. Hamentxe erretratua.

Erretrato hobiak be etara izan doguz, baina Maitek txukunduko desku gaurkua be.

Beasaingo udalak herriko berbetia eta ahozko ondaria batzeko bekia atara dau. Aurkeztutako proiektuak adar bi euki bihar dittue. Batetik Beasaingo euskeria jasotzia eta aztertzia (lexikua, sintaxixa, ezaugarri fonetiko eta morfosintaktikuak...), eta bestetik, alderdi etnografikua batzea.

Proposamenak aurkezteko epia 2005eko otsailaren 28ko eguardixan itxiko da, eta lana amaitzeko urtebete eukiko dau irabazliak.

Informaziño gehixago Badihardugu, euskara eta euskalkia webgunian, eta diptikua Beasaingo udalaren webgunian, pdf honetan:

Beasaingo euskara. Beka-deialdia

Gure Maddik 18 hilabete eskas dakaz, baina txaplata hutsa da. Ez jako larregi aitzen, baina ixildu be ez da eitten. Berba gitxi batzuk bakarrik dakiz, baina dana aitzen dau.

Orain arte, berba bi euki dittu maittien: amama eta ez. Edozein galdera egin, eta erantzuna beti da bardiña, ez. Edo berak esaten daben moduan, exx.

Hori juan zan astera arte. Juan zan astian NO ikasi dau, eta orain hori da beran berba faboritua. Edozein galdera egin, eta ez behin edo birrittan, saillian esaten dau, jo-ta-sua: "aita! No-no-no-no-no!!

Ainhoak barre eitten dau. Ni modoko euskotalibana, eta alabiak erderaz erantzun!

Neri be grazia eitten desta. Serixo-serixo ipintzen da Maddi; musturra simurtu, eta sekulako indarrakin erantzutzen dau: "NO".

Harritzen, edo bildurtzen, edo kezkatzen nauana da, euskera hutsian bizi dan 18 hilabeteko ume-mokuak, nunonun ikasi dabela erderazko zeozer, eta gainera euskeria baino komunikatibuagua pentsatzen jakola.

Asteburuan ondarrutar batekin berbetan, eta galdetu zestan ia Eibarren zelan esaten dan "pellizcar". Eta gero: "eta arañar"?

Nik bixentzat bakarra darabilt: atximurka. Toribiok "Atzaparka" be badakar.

Kontu horri tiraka, pare bat galdera bota dittut Eibartarrak posta-zerrendara. Hamentxe:

• atzaparka erabiltzen dozue? "Katuak atzaparka ein desta"
• atximurka ala atxumurka?
• atzapar ala atzamar
• eta atxapar?
• eta biatz?
• eta azazkal, atzazkal, atzoskol, atzamoskol...

Eta beste herri batzuetako aldaerarik?

Eibarko udalak hilero antolatzen daben "Martitzenetan Berbetan": izeneko hitzaldi-sortaren barruan, urtarrileko hitzaldian Ingurumena eta Natura izango dira hizketagai. Udako Euskal Unibertsitateko (UEU) Arturo Elosegi eta Joserra Diez izango dira Eibarren, azken bi urteotan egindako lana aurkezten: "Urko eta inguruetako ibilbide, fauna eta landaretza".

Lekua: Portalea Kultura-etxea (Eibar)
Eguna: urtarrilaren 18an, martitzena
Ordua: 19,30

Denboraldi luze honetan Urko-Elorreta-Abontza-Lizundia ingurua aztertu dabe, gaur egun oso lagata dagon eta egoera kaskarra daukan ingurune hori berreskuratzeko, aisialdixa eta nekazaritza ekologikua buztartzen.

Hamentxe hitzaldixan aurkezpena: Udako Euskal Unibertsitateak, Debabarreneko Mankomunitatearen enkarguz, Urko mendiaren nekazal garapenerako proiektu pilotua amaitu zuen iaz.

Lan horretan Abontza (Abauntzaga) arana aztertu da, bertan dauden ingurumen-arazoak identifikatu, lekuak dituen balio naturalistikoak aztertu, aisialdiarako eskaintzen dituen aukerak eta eragozpenak baloratu, eta horiek guztietatik, abelzaintza, natuaren kontserbazioa eta aisialdia uztartuko dituen kudeaketa plana egin du.

Abontza haranaren egoera nahiko kaskarra da, joan den mendearen amaieran bitan gutxienez erre egin baitzen, eta lur gehienak geroztik erabat utzirik baitaude, hauetako asko eta asko ote eta sasiz beteta. Halaber, higadura maila oso altua da, eta leku ugaritan topatzen dira zaborrak. Badira, dena den, balio interesgarriak, hala nola Urkoko gailurraren inguruak, errekaren ertzak edo Lizundiako pagadia.

UEUk aurkeztutako kudeaketa-planak lekurik aproposenetan larreak hobetzea proposatzen du, gaur egungo baso naturalak kontserbatzea eta hobetzea, higadura-arrisku handieneko guneetan kontserbaziorako basoak hedatzea, eta zenbait lekutan ustiaketarako basoak mantentzea. Era horretan, Abontza haranaren balio naturalistikoa handitzeaz gain, inguruko baserritarrei larreak eskainiko litzaizkieke eta Eibartar guztiei aisialdirako gune aproposak.

Zaldizkuak columna de lluvia, lluvia modulada por el viento. • Erab.: Pluralian erabiltzen da beti. Ik. bota-ahalian jardun, euritte, eurizar, garratz jardun, goixan-behian jardun, mangia jardun, truxalak jardun, truxo, ufal, zaparrada.

• "Eurixa holan eitten ebanian "zaldizkuak" esaten eben zaharrak."

(Eibarko Hiztegi Etnografikoa)

Gaur bertan irakorri dot Iñaki Zabaletaren liburu batian, "110. Street-eko geltokia". Berak halaxe diño:

Euritakoaren azpian itxaron zuen Angieren jaitsiera. Euria bizkor ari zuen eta haizeak zaldizkoak zekartzan zeharka.

Orain dala hile batzuk urten zeban barrixak Eibartarrak posta-zerrendan. Eibar.org webgune honetan be aittatu zan, eta argazki batzuk etara genduzen Materixalak atalian.

Muzategi kaleko lanak zirala eta, orduan halaxen esan genduan: "Muzategi inguruko etxe zaharretako elementu historiko batzuk berreskuratzeko asmua dago. Aipagarrixena Muzategi gueneko taillartxo zahar baten teillatuan dagozen 4 gargolak. Ederrak. Itxuria danez, XV. gizaldi ingurukuak."

Eta El Correo egunkarixan udaletxeko ordezarixak hauxe: "Todo los inmuebles serán derribados y sólo se ha puesto como condición el mantenimiento de varios elementos arquitéctonicos antiguos que serán guardados. En concreto, se conservarán unas gárgolas del número 17 de Muzategi, que son unas de las piezas arquitectónicas más antiguas que quedan en Eibar. En principio se trasladarán al Ayuntamiento para su conservación."

Ba hara nun eta zelan dagozen gordeta. Gaur arratsaldian Eibar inguruko bide baztar baten topau dittut, traste zaharren antzera botata. Se trasladarán al ayuntamiento para su conservación. Zoragarri.

Lasai, Iñaki Larrañaga izan da horren barri emon destana; bera tartian egonda, zeozer salbatzeko aukeria badago oindiokan.

Ikusiko dogu zer gertatzen dan datozen egunotan...