e-gorblog

Gasteizko Atiza komikigileen elkarteak , Michelena Inprimategiarekin batera, 30 X 30 - Gure komikiaren tamaina 1976-2006 liburua kaleratu du. Bertan euskal komikigintzaren azken 30 urteotako historia kontatzen digu Juan Manuel Díaz de Guereñuk, horretarako 30 egile aukeratuz. Oso liburu interesgarria, beraz. Hilabete honetako TMEO-rekin batera banatu dute, beraz TMEO salgai dagoen liburudenda eta kioskotan erosi daiteke.

Liburua Atiza elkarteak iazko abenduko Crash Comic jaialdirako paratutako liburuaren izen bereko erakusketan oinarritua dago, zeinaren komisario Díaz de Guereñu bera den eta otsailaren 14a arte irekita egongo dena Gasteizko Zuloa gunean.

Liburuak lau atal ditu: lehenengoan azken 30 urteotako euskal komikigintzaren historia kontatzen zaigu; bigarrenean hautatutako 30 egile horiek egindako irudi batzuk agertzen zaizkigu, egileen aipu batzuekin batera; hirugarrenean 30 egileon biografiak daude; eta laugarrenean Euskal Herriko komiki-baliabideen gida bat ikus dezakegu (komikidendak, argitaletxeak, aldizkariak, fanzineak, elkarteak, azokak, lehiaketak...). Bide batez, Crash Comic jaialdiaren web gunean ere aurki ditzakegu liburuaren 2. eta 3. atalak.

Bertan agertzen diren 30 autoreak hauek dira (ez dut estekarik jarriko, goian aipatutako helbidean, egileen informazioaz gain, estekak ere bai baitatoz):

• Josemari Alemán Amundarain
• Antonio Altarriba
• Alvarortega
• Raquel Alzate
• Angel Benito Gaztañaga
• Miguel Berzosa
• Iñaki Cerrajería
• Mauro Entrialgo
• Dani Fano
• Nacho Fernández
• Roberto Garay
• Gregorio Muro Harriet
• Iñaki G. Holgado
• José Ibarrola
• Javier de Isusi
• Kini
• Juan Luis Landa
• José Manuel Mata
• Antton Olariaga
• Luis del Olmo
• Alex Orbe
• Santi Orúe
• Pedro Osés
• Alex San Vicente
• Simónides
• Santiago Valenzuela
• Mikel Valverde
• Bernardo Vergara
• Jon Zabaleta
• Jesús Zulet

Elkarte txiki eta baliabide handirik gabekoek liburu bat atera nahi dutenean, edizioa eta banaketa arazo izaten dira, eta hala izan da liburu honekin ere. Astigarragako Michelena Inprimategiari esker lortu da argitaratzea, urtero bere bezero eta lagunen artean banatzeko editatzen duen monografikoetarako aukeratu baitzuen. Hala, liburua bada denboratxo bat atera zela, baina zirkulu itxian banatzen zen. Nik Atiza elkartera bertara jo nuen nola lor zitekeen galdetzeko, eta Mauro Entrialgok berak esan zidan TMEO aldizkariaren hurrengo alearekin banatzeko asmoa zutela (jende bera mugitzen baita Atizan eta TMEOn), eta prezio nahiko sinbolikoan. Eta hala da, ez baita erraza koloretan eta guzti dagoen liburu bat gaur egun 5 eurotan lortzea. Ez dago ez erosteko aitzakiarik, beraz!

Euskal komikigintza apur bat gehiago ezagutzeko ezinbesteko liburua, Juanmaren jakituria infinituak dakarkiguna. Lastima gaztelaniaz soilik egotea!

Egon ginen, ba, Angoulême-n, eta, agindu bezala, hemen duzue kronikatxoa. Benetan aluzinantea da Angulemako komiki azoka, guztiz harrigarria komikia Frantzian nola bizi duten... Gainera, komikigile talde batekin joateko eta mundu hori barrutik ezagutzeko aukera izan dut... Eta gutxi balitz lagun talde hori jator-jatorra da eta kristoren giroa izan dugu... Zer gehiago eska daiteke? (A, eta azokako palmaresa ere daukazu hemen, zein komiki erosi pentsatzen ari bazara laguntzeko...)

Hiria

Hiri ederra da Angoulême. Muino baten gainean kokatua dago hiriaren alde zaharra, aldats gogor batek eta harresi altu batek babestua, benetan ikusgarria. Han goiko kale eta etxeak ere oso majoak dira, palazio-gaztelu itxurako udaletxea ere oso polita, eta han goitik ikusten den bista ere egundokoa.

Baina Angoulême ez da hiri arrunta. Urte osoan, hiriak komikia bizi du eta komikiak hiria bizi du, sinbiosi perfektu baten. Ez dakit hori azokaren kausaz den edo azoka horren efektua den... Kaleetako plakek komikietako bunbuiloen forma dute, horma asko komikien muralez apainduta daude, CNBDI (Centre National de la Bande Dessinée et de l’Image) izeneko komikiaren museo bat dute erakusketa izugarri bat duena, klasiko pilo baten originalez betea...

Komiki-azoka

Hala ere, hiria eta komikiaren arteko maitasuna estasira iristen da Angulemako Komiki-Azoka ospatzen denean. Komiki-azoka ez dira argitaletxeen standak soilik: erakusketak, proiekzioak, hitzaldiak eta horrelakoak nonahi daude. Eta argitaletxeen standak ere ez dira nolanahikoak: bi karpa erraldoi, bakoitza Durango bezalakoak gutxienez, bat argitaletxe handientzat eta bestea argitaletxe txikientzat (argazki panoramiko horiek egiteko hainbat argazki atera nituen eta gero Panavue ImageAssembler-ekin josi), beste karpa txikiago bat komiki alternatibo eta fanzineentzat eta beste bat komikien inguruko merchandisingarentzat (posterrak, figuratxoak, kamisetak...).

Eta benetan ikustekoa da nola bizi duten frantsesek komikiaren mundua... Jende mordoa dabil bertan, baina ez pentsa guztiak freaky gazteak direnik, jende guztiz normala dabil, zaharrak, familia osoak, neskak... Han ez zara, hemen ez bezala, komikizalea izateagatik arraro sentitzen. Alderantziz dela esango nuke, hangoek askoz zaletasun handiagoa dute. Adibidez, kristoren ilarak itxoiteko gai dira komikigileen dedikatoriak lortzeko. Hori bai, ez dira hemengoak bezalako autografo sinpleak: marrazki oso landuak dituzte, sinpleenek ere ordu laurdenetik gora behar izaten dute egiteko, eta akuarela eta guzti margotzen dituztenek baita ordu erdi ere! Frantziako Paquet argitaletxearekin La guerre du Professeur Bertenev argitaratu berri duen Alfonso Zapico asturiarrak dedikatoria hau egin zidan kotxean bueltako bidaian, bere editoreak oparitutako albumean, Donostiatik hara eraman eta bueltan ekartzeagatik, aste bukaera osoa horrelakoak egiten eman eta gero!

Hala ere, nahiz eta ni ikusitako guztiarekin aluzinatuta gelditu, hara joaten urteak daramatzatenek diote beste edizio batzuetan hobeto egon izan dela. Beste urte batzuetan karpak hiriaren alde zaharrean egoten omen ziren, harresien barruan, eta aurten behealdean zeuden. Horrez gain, beste urte batzuetako erakusketak askoz hobeak izan direla diote. Eta egia esan, niri ere nik ikusitako erakusketak pobre samarrak iruditu zitzaizkidan (CNBDIkoa izan ezik).

Espedizioa

Esan nizuen bezala, Ikatolen Elkarteak ateratzen duen Xabiroi aldizkariko komikigileen taldearekin joan naiz, orain bertako kolaboratzaileetako bat bainaiz (albisteen txokoa idazten dut nik). Kristoren aukera izan da hori niretzat. Normalean azoka batera zoazenean ez da erraza izaten giroan sartzea eta zale pasibo rolaz haraindi joatea, Dabilenharriak zioen bezala. Baina gure taldean hainbat komikigile zeuden (Dani Fano, Iñaki G. Holgado, Asisko Urmeneta eta Marko Armspach) eta, horrez gain, Alfonso Zapico asturiarra ere eraman nuen kotxean. Horrela, azoka bera jakitunek gidatuta ezagutu dut batetik (gainera troupe osoarentzat egile-akreditazioa lortu zigun Danik, ikusi hemen nirea; akreditazio horrekin ilarak itxoin gabe sar zintezkeen tokietara eta antolakuntzak jartzen zituen kotxeei deitu eta nahi zenuen tokira eramateko aukera zenuen), eta komikiaren mundu hori barrutik hobeto ezagutzeko aukera eduki dut bestetik. Niretzat oso-oso interesgarria izan da kotxean komikilariak marrazteko teknikez, editoreekiko harremanez, kontratuez, salmentez, prezioez eta abarrez berba egiten entzutea, editoreekin egotea...

Gainera, oso talde jator eta sanoa zen. Marko eta Asisko bat ere lotsatzen ez diren bi showmen dira, bakarka ikusgarriak eta elkarrekin geldiezinak. Eta taldeko besteak ere, komikilari bohemioak direlako edo eurekin sarri egoteagatik kontagiatu direlako, oso majoak eta desinhibituak dira. Benetako pribilejioa izan da beraiekin asteburu zoragarri hau pasatzea, hain giro ederrean. Egoera surrealistak ere izan ditugu, adibidez poteoan taberna baten egon ginenean, taldeko batzuk dantzan zeuden, beste batzuk dantza-pistako kristalera margotzen eta Markoren animazioko ikasle zen eta berarekin ekarri zuen mago profesionala magia-trukoak egiten eta lebitatzen, beste batzuk argazkiak ateratzen...

Palmaresa

Jarraian azokako sarituen zerrenda emango dizuet, pista ona izaten baita hurrengo irakurketa edo erosketetarako.

Album onena

• Non-non-bâ, Shigeru Mizuki (ausardia aitortu behar zaio sari honi, justu Frantziako komiki-industria guztia, Asterix bera barne, mangaren inbasioaz kezkatuta dabilenean)

Ezinbestekoei saria

• Black hole, Charles Burns
• Lupus, Frederik Peeters
• Lucille, Ludovic Debeurme
• Pourquoi j’ai tué Pierre, Olivier Ka eta Alfred
• Le photographe, Emmanuel Guibert, Didier Lefèvre eta Frédéric Lemercier (komikiak eta argazkiak nahasten dituen eta MSF-ko talde batek Afganistanen pasatako abenturak kontatzen dituen hiru albumetako serie eder honetako argazkilaria, Didier Lefèvre, justu astelehenean hil zen bihotzekoak jota)
• Panier de singe, Jérôme Mulot eta Florent Ruppert

Ondarearen saria

• Sergent Laterreur, Touïs eta Frydman

7/8 urteko gazteen saria

• Tigres et nounours, Mike Bullock eta Jack Lawrence

9/12 urteko gazteen saria

• Seuls Tome 1 - La disparition, Bruno Gazzotti eta Fabien Vehlmann

Talentu gazteei sariak

• Lehen saria: Kyung Eun Park
• Bigarren saria: Grazia La Padula
• Hirugarren saria: Dominique Mermoux

Publikoaren saria

• Pourquoi j’ai tué Pierre, Olivier Ka eta Alfred

Fanzine eta komiki alternatiboen saria

• Canicola (Italia)

RTL saria

• Henri Déésiré Landru, Christophe Chabouté

René Goscinny saria

• Lucille, Ludovic Debeurme

Décoincer la bulle saria

• La Tranchée, Christophe Marchetti

Sari nagusia

• José Muñoz (beraz, Alack Sinner-en marrazkilaria izango da hurrengo urteko batzorde antolatzailearen lehendakaria, kartelaren egilea eta erakusketa handiaren protagonista; ohore hori lortzen duen laugarren egile ez frantziarra da, Will Eisner, Robert Crumb eta Enki Bilal-en ondoren)

Argazkiak

Artikuluan zehar esteken bidez nahiz zuzenean ikusi dituzuen argazki guztiak eta gehiago helbide honetan ikus ditzakezue.

Bai, bai! Benetan! Serio! Entzuten duzuen bezala! Bihar goizean (eguraldia lagun) Angulemako azokara noa! Ni bezalako komikizale batentzat, amets bat egi bihurtua! Emozionatuta nago, ez dakit nabaritzen zaidan edo ez, baina emozionatuta nago!

Nola? Ez dakizula zer den Angulemako azoka? Angulema Frantziako hiri bat da, urtero Frantziako, Europako eta, agian, mundu osoko komiki azokarik handiena antolatzen duena. Aste bukaera honetan da azoka hori, eta bertara noa!

Nolatan noan? Ba komikigile eta komikizaleen troupe batekin noa! Kontua da aurten ere, iaz bezala, Xabiroi aldizkariko hainbat komikigile hara joatekoak zirela, hango argitaletxeekin harremanak egitera-eta... Eta erreserbatutako toki batzuk libre zituztenez eta ni orain aldizkariko kolaboratzaile naizenez, joatea eskaini zidaten. Ezetz asmatu zenbat tardatu nuen erabakitzen! Taldean izango dira, besteak beste Dani Fano, Iñaki G. Holgado, Asisko, Marko... Ez dakit nik asko pintatzen dudan horien artean, baina beno... Komikigile ez diren beste zale batzuk ere badoaz, tartean Willy lankidea, eta tira... Bueltan espedizioaren kronika idatziko dizuet, bale?

Ale, bueltara arte! Vive la BD!

(Oharra: Azokako aurtengo kartela Lewis Trondheim-ek egin du, duela gutxi Willyk hemen komentatu zigun OVNI komikiaren gidoigileak)

Iazko urtearen ondarretan ikusi zuen argia Marko Armspach euskal komikigile ezagunaren irudiak eta Olier-en gidoia dituen Agence barbare komiki-sailaren laugarren aleak, "Barbares à gourdes" izenekoak. Umorezko eta fantasiazko komiki-sail hau Frantzian argitaratu du Bamboo Édition etxeak azken urteetan, urtean ale bat. Artikulu honetan komiki-sail honen iruzkina irakur dezakezu.

Marko Armspach ezaguna da euskal komikigintzaren munduan. Napartheid eta Argia aldizkarietan marraztu izan ditu komikiak, eta Pedro Mari eta Gartxot albumak ere atera ditu (azken hau Asisko Urmenetarekin batera). Azken urteetan Agence barbare sailean eta Xabiroi aldizkarian dihardu, bietan Olier gidoigilearekin elkarlanean.

Nik duela gutxi izan dut Agence barbare sailaren berri Donostiako II. Komiki-Jardunaldiei esker, baina lau urte dira berau egiten diharduela. Barbares à gourdes aurretik Les rues d’Astaris, Les gants de Zohorass eta Drak party atera dituzte Bamboo Éditions argitaletxearekin.

Komikia genero fantastikokoa da, baina umorezko ukituekin, gaiagatik asma daitekeenez. Izan ere, istorioa fantasiazko mundu baten kokatuta dago, non nanoak, dragoiak, magoak, jainkoak eta alegiazko beste hainbat izaki bizi diren, The Lord of the Rings-en antzera, baina honetan denak nahastuta. Eta istorioaren protagonistak mundu horretako hiriburuko polizia-etxekoak dira... Argi dago egoera barregarri ugari sortuko direla horrelako istorio batetik, ez? Poliziek euren lankide batzuen hilketa misteriotsu batzuk argitu beharko dituzte, baina euren ikerketek konplot handiago baten arrastoan jarriko dituzte...

Gidoia orijinala da, nahiz eta jende bitxidun mundu bateko polizia-istorioa izateak Alan Moore-en Top 10 gogorarazten duen apur bat (hango hartan superheroien mundu bat zen). Barre eragiten digu gainera, eta entretenigarria ere bada (lehen bi aleetan entretenigarriagoa, dena esan behar bada). Irudiak, berriz, Markok ohituak gaituenetakoak dira, karikaturazkoak baina oso ongi eginak eta xehetasunez beteak.

Abentura eta umorezko komiki majoa, beraz. Lastima frantsesez soilik egotea!

A, eta azken jakingarri bat: Markok eta beste hainbat lagunek (Olier eta Asisko, besteak beste) kameoak egiten dituzte komikian!

Duela ia urtebete kontatu nizuen nola Zope-rako DTML Calendar Tag produktuaren bertsio berri bat ateratzen lagundu nuen, berau internazionalizatu eta euskaratuz. Orain beste bertsio berri bat atera dut, 1.0.19 bertsioa, XHTML estandarra bete dezan.

Produktu horren hobekuntzetan eta bertsio berrietan inplikatu nintzenean, egiten ari nintzen web gune bat (Urdaburu Mendizale Elkartearena hain zuzen, irudian ikus daitekeena) euskaraz ere egotea behar nuelako izan zen, eta web gune horretan produktu hori erabiltzen nuelako. Oraintsu, berriz, eta UEUk antolatutako Web orrien irisgarritasuna: teoria eta praktika ikastaro interesgarrian ikasitakoak aplikatuz, web gune horrek berak XHTML estandarra betetzea nahi nuen. Web gunean egin beharreko aldaketak egin nituen, baina DTML Calendar Tag produktuak renderizatzen zuen kodeak ez zuen estandarra betetzen, beraz hori betetzeko beharrezko aldaketak egin nizkion produktuari eta bertsio berri bat atera.

Beraz, Zope-n egutegi bat erakusten duen web gune bat egin behar baduzu, jakizu DTML Calendar Tag produktuarekin erraz egin eta pertsonalizatu ahal izango duzula, eta gainera euskaraz eta estandarrak betez!

Plater hegalari bat izorratu da espazioan. Gidaria, alien bat, Lurra planetara iristen da plater hegalaria kontrolatzeko ahaleginean, baina atmosfera zeharkatzea eta lurraren kontra talka egitea gehiegi izan da ontziarentzat. Plater hegalaria deseginda dago. Aliena Lurrean harrapatuta dago, gainera, dinosauroen garaian. Gizakiak teknologia garatu arte itxaron beharko du espazio-ontzia konpontzeko eta alde egiteko.

(e-gorren oharra: Lewis Trondheim-en gidoia eta Fabrice Parme-ren irudiak dituen OVNI komikiaren komentario honekin, luxuzko beste kolaboratzaile bat estreinatzen zaigu blogean: Willy Roa Euskadi Irratiko Norteko Ferrokarrila saioaren zuzendaria eta nire lankidea Elhuyar Fundazioan)

Azken batean, aliena historiaren lekuko bilakatzen da komiki xelebre honetan. Marrazkiak umeentzako modukoak dira, bai, eta umeentzako komikia da (edo izan daiteke). Baina komiki askotan gertatzen den bezala, bigarren irakurketa bat ere badu. Historian zeharreko bidaian pertsonai ezagunak azaltzen dira, barrea eragiteko moduan. Pitagoras eta Jesukristo, besteak beste.

Hala ere, istorioak baino gehiago formatuak egiten du xelebre komiki hau. Ez dago hitzik. Bi orriko marrazki osoak dira, esan daiteke ez dela biñetarik, eta orri baten bukaera hurrengoaren hasiera da. Komiki hau orri erraldoi bakar batean antolatuta dago, nahiz eta liburu-formatua dela eta, orrialde-pare bakoitzean marrazki erraldoi horren zati bat besterik ez dugun ikusten.

Bestalde, ez da istorio bakarra. Lurra jo bezain pronto, alienak hamaika bide hartzen ditu aldi berean, eta bide bakoitzak berezko bukaera batera eramaten du; hiltzera, gehienetan.

Egia da ez duela komikiaren mundura iraultzarik ekarriko, baina formatua behintzat neurri batean bada orijinala. Oso komiki plastikoa da, umeentzat zein helduentzat egina, eta oso atsegina ikusteko. Luze jotzen du marrazki bakoitza ikusteak, eta, beraz, bada irakurlea harrapatzeko modukoa.

Irudia: Fabrice Parme

Urteroko hiru aleen zitari jarraiki, kalean da jada Ikastolen Elkartearen Xabiroi komiki-aldizkariaren 5. alea. Horrez gain, ale berezi bat ere atera dute; honetan ez dira ale arruntetako istorio jarraiak agertzen, ezohiko egileek egindako istorio labur guztiz interesgarriak baizik.

Oharra: 5. aleak urriko data du eta ale bereziak azarokoa, baina orain arte ezer idatzi ez izanak badu bere arrazoia: batetik, Dani Fano aldizkariaren koordinatzaileak esan didanez, banaketa arazoak dituzte eta aldizkaria liburudenda eta kioskoetara dezenteko atzerapenarekin iristen da; bestetik, niri etxera bidaltzen didate aldizkaria, eta esku artean izan arte itxaroten dut blogean zeozer idazteko, baina horretan ere arazoren bat dute Ikastolen Elkartekoek, are beranduago iristen baitzait. 5. alea azaro amaieran iritsi zitzaidan, baina bi aleen inguruko berria argitaratzeko itxoitea erabaki nuen, azaroko ale berezia luzaro gabe etxean beharko nukeela pentsatuz. Abenduaren hirugarren astean ikusi nituen denda baten biak (ez dakit zehazki noiztik egongo ziren bertan), baina nire aldetiko alferkeriagatik ez nuen ezer idatzi. Azkenean, aurreko astean iritsi zitzaidan ale berezia etxera, eta hona post-a.

Aldizkariaren 5. alean ohiko egile eta istorioek jarraitzen dute: Joxean Muñoz eta Juan Luis Landaren Saiak, Harkaitz Cano eta Iñaki G. Holgadoren Piztia otzanak eta Dani Fanoren TeleAtoi. Umorezko orrietan, beti bezala, Manu Ortegaren Haizea, Guaikaipuro eta Patxi Peláezen Auzomorro, Asisko Urmenetaren Horkonpost eta Olier eta Markoren Haratago aurkituko ditugu. Gainera, ohiko albisteen txokoa (bide batez, hurrengo aletik aurrera nik egingo dudana), elkarrizketa (ale honetan Joseba Iriondo) eta artista gonbidatua (Rober Garayri egokitu zaio oraingoan).

Ale berezian, esan bezala, aldizkariaren kolaboratzaile diren hainbat marrazkigileri ez ohiko idazle eta irudigile ezagunak gehitu zaizkie, hainbat istorio laburrekin luxuzko alea osatuz. Bertan topatuko dituzu Harkaitz Cano eta Dani Fanoren hitzaurrea, Asisko eta Markoren Analisia, Patxi Zubizarreta eta Iñaki G. Holgadoren Bizitza Birziklatuak, Arantxa Iturbe irrati esatari eta idazlearen eta Manu Ortegaren Nork maite du Noraren amona?, Iban Zaldua azken Euskadi Literatura Sariaren irabazle eta blog honen kolaboratzailea eta Julen Ribas Numenak ederraren irudigilearen Superheroia, Arthur Suydam-en Igela eta idia eta Dani Fanoren umore-orria.

Goza ditzazuela biak ala biak!

Igande goizean izan nuen Getxoko Komiki Azoka bisitatzeko aukera. "Azoka" izenak nobedadeak ezagutzeko aukera iradokitzen du, baita 2. eskuko komiki zaharrak aurkitzeko aukera. Getxoko Azokan komiki erakusketak daude, autore batzuen sinadura lortu eta marrazki bat egiten dizuten bitartean hitz batzuk trukatzeko posibilitatea duzu, hitzaldiak entzun...

e-gorren oharra: Lehengo egunean Iñaki Otamendi dabilenharria-k, blog honetako kolaboratzailea bera, erantzunetan utzi zuen Getxoko Komiki Azokara egin zuen bisitaren kronika eta azoka horri buruzko bere iritzia. Mezuari oso interesgarri eta mamitsu iritzita, portadako artikulu gisa ere jartzea erabaki dut.

"Komikizaleon" topagune izateko handiegia zela iruditu zitzaidan: ziur nago Bilbo inguruko zale porrokatuenak jada elkar ezagutzen dutela, eta beraientzat azoka topagune egokia izan daitekeela, baina kanpotik joaten garenontzat giroan sartzea ez da hain erraza (gainera tabernarik ez zegoela uste dut...).

Badirudi Bizkaian (edo Bilbo handian...) komikiak baduela sare eta girotxo bat: autoreak, zaleak, fanzineak, elkarteak, dendak, editorialak... eta hauetan dauden pertsonak estatu mailako beste sareekin harremanetan daudela nabari da. Baina sare honetatik kanpo gauden zaleontzat zailagoa da giroa modu horretan bizitzea, eta zaila da "zale pasibo" papera gainditzea.

Inpresio hau nire baldintzen araberakoa da noski, ez neukan azoka ikusteko denbora gehiegi eta: lehendabiziko ordua burua komikietatik altxatu gabe pasa nuen, argitaletxe eta dendetako eskaintza ikusi, komikiak begiratu, ale zaharren kaxetan bilaketa azkarrak egin... eta gainontzeko ordu eta erdia lasaiago eman nuen.

Lehendabiziko bueltaxka hori egin eta informazio guztiaren digestioa egin ondoren, azokaren giroari erreparatu nion. Egunero 7000 pertsona pasa omen dira bertatik... Nik gaztetxo, ume eta familia asko ikusi nituen, gizonezko helduak (50 urtekoak El Guerrero del Antifaz komiki bila, 40 urtekoak Totem eta antzekoen bila, 30 urtekoak Spidermanen aleen bila...), beren buruari freaki deitzen dioten batzuk... Freaki izan gabe komikizale asko ere. Baina eguneroko 7000 horietatik mordoxka bat Azoka Ekologikora, Aisialdi Azokara, Zine Azokara.... edo beste batera berdin berdin joango liratekeela uste dut. Komikiarentzat ona al da aisialdi munduan normalizazio hori lortzea? Nire ustez komiki mundua horrela bi poloetan kokatzen da, zaleen gutxiengoa batetik eta kontsumo gizartea bestetik, eta egoera hau ez da ona nire ustez, "getho"aren abantailarik gabe eta merkatuaren legepean baitago.

Denda eta argitaletxeez aparte, Mangaren inguruko elkarte batzuk zeuden, rol jokuei buruzko beste batzuk, Bizkaialdeko fanzine pare bat eta Ondarruko Luterl taldea: talde hau saltsa askotan dabilela ikusten zen, ez soilik komikian, eta erreferentzia interesgarria iruditu zitzaidan.

Komikien prezioari dagokionez, aipatu dudan bezala komikia kontsumoaren zikloan sartu dela nabari da: bigarren eskukoak 1 eta 2 euro bitarte, baita batzuk 3 eurotan ere, eta orain dela urte batzuk 125-175 pezetetan lor zitezkeen gauza interesgarriak... Asterix, Tintin, Mortadelo eta antzekoak 7tik gora... Helduentzako komikiak 12tik gora gehientsuenak... Hausnarketa gai zabala da azken urteetan egon den prezioen gorakada hau: arrazoien artean nire ustez batetik haur eta gazteetan komikiak irakurtzen genituen belaunaldiak orain dugun kontsumorako gaitasuna, komikia ere kontsumoaren sarean sartu izana, eta bestalde euroaren borobiltzearen eragina. Ondorioen artean batzuk pozgarriak, komikilariak hontaz bizitzeko aukera izanik komiki gehiago irakurri ahal izango ditugulako, argitaratzeko aukera gehiago, aniztasun gehiago omen dago... Baina nire ustez komikiaren "itxura" eta estetika liburuarena da geroz eta gehiago, eta uste dut istorio eta marrazki on batzuk ez dutela beti "produktua" garestitzen duten "itxura" garestirik behar.

Hitzaldietan sartu-irten azkarrak egin nituen. Albert Monteys eta Manel Fontdevillaren hitzaldian egon nintzen: ez naiz El Jueves-en irakurlea, beraz ez nintzen hitzaldian erabat barneratu, baina komikiak nola egiten zituzten jakitea polita izan zen: egunerokotasuna, aktualitatea, gidoiak...

Erakusketak nahiko kaxkarrak: Monteys eta Fontdevillarenak ez zuen kronologiarik edo klasifikaziorik, emakume komikilariena oso basikoa, autorearen informazioa eta kitto (liburu batean argitaratua dagoen lana da, baina liburua ez nuen ikusi salgai...). Marvel-en komikiei buruzkoa aldiz gustatu zitzaidan, garapen bat ikusten zen...

Sinaduren atalean, Sandra V eta Javier de Isusi-renak jaso nahi nituen. Sandraren 2003ko komiki "ilun" bat nuen, pertsonen arteko harremanen inguruan... eta orain Los juncos komiki autobiografikoan haurtzaro, nerabezaro eta gaztaroko gertaerak jarri ditu... Komikia tristea den arren bizitza ederra zela esan zidan... Baita komikia zirriborroetatik zuzenean eraman dutela argitaletxera. Irakurtzen hasi naiz eta asko gustatzen ari zait, gainera estetika eta diseinu polita dauka eta merkea da (10 euro gaur egun komiki batengatik ez da erraza).

Isusiren kasuan La pipa de Marcos irakurri nuen aspaldi, baina lagun bati oparitu nion eta berriz erosi ondoren sinatzeko eskatu nion. Los viajes de Juan Sin Tierra izenburupeko bigarren alea La isla de Nunca Jamás salgai jarri behar zuten Getxon, baina arazoren bat egon zen eta ez ziren iritsi... Bitxikeri bat aipatzearren, nire aurrean Xabiroiren portadarekin kamuflatutako La isla de Nunca Jamás komikiko ale bat sinatu zion pertsona bati... Beno, komertzioaren misterioak...

La pipa de Marcos Txiapasen gertatzen da noski, eta asko gustatu zitzaidala esan nion: pertsonalitate propioa duen "Vasco" izeneko pertsonai bat eraiki du, jarraikortasuna izango duena, komikiaren gaia interesgarria da, herrien arteko harremanak eta elkartasuna lantzeko modua... Erritmoa ere, oso mantsoa da baino horrek errealismoa ematen dio. Ale berria, La isla de Nunca Jamás, Nikaraguan gertatzen da, Joxe Ripiauk abestutako Ometepe uhartean (badugu beraz komikia eta euskal rocka sailean beste erreferentzia bat...), eta Vasco protagonista Brasiletik ere pasako omen da eta Lurrik Gabekoen borrokaz jardun genuen.

Sandra eta Javik ez zuten ilara handirik, Rakel Alzatek aldiz luzea zeukala iruditu zitzaidan...

Mauroren sinadura ere lortu nahi nuen: ezagutzen duzue Drugos el acumulador pertsonaia? Ezinbestekoa iruditzen zait gauzen "bildumak" egiteko zaletasuna dugunontzat. Blogei buruz hitz egin behar zuen, baina arazo pertsonalak medio ez zen mahaira agertu.

"Mundo Blog: cómic e Internet" zen gaia, eta hitzaldira berandu sartu nintzen (ez nuen denbora asko...) eta bukatu baino lehen atera: interneten gertatzen diren ezaugarri orokorrak (anonimotasuna, orri batetik bestera azkar saltatzeko gaitasuna, internetera etengabe engantxatuak daudenak egiten duten "zarata"...) komikien gaian ere errepikatzen omen dira, eta ez zitzaidan gauza berririk esan zutenik iruditu. Interesgarriena "fanzineen desagerpena-blogen sorrera" fenomenoari buruzko hitzak izan ziren, eta etorkizunean fanzineak itzuliko direla uste zuten gehienek. Blogak irakurlearekin duzun harreman "zuzena" eskaintzen dizutela esan zuten, fanzineetako irakurleekin zailagoa omen da... baina seguraski nonbait bilduko balira pertsona berdinak izango liratekeela uste zuten gehienek; oso zaleen arteko harremanak zirela uste zuten, jende berria zaletzeko webgunerik ez zegoela esan zuten...

Euskal Herriko Komikizaleon topagunea omen den honetan euskaraz argitaratutako komikigintzak islada tristea izan zuen Getxon: ez nuen Xabiroi ikusi (aurkeztu zuten azokan eta lehendabiziko alea doan hartu zitekeen sarreran, baina gainontzekoak ez zeuden salgai), Ipurbeltz ez zen ageri, Zaldieroa edo Xabinaitoren alerik ez... Penagarria. Sauré eta Astiberrik euskaraz argitaratu dutena euren stand-etan bakarrik zegoen.

Arrazoiak? Batetik antolatzaileak ez dute euskarazko komikiarekiko inongo harremanik, arrotza zaie mundu hori (webgunean euskal kultur munduko esteken aipamenik ez zegoen hasieran) (e-gorren oharra: orain badaude, baina hori Iñaki Otamendik berak esan dielako da). Bestetik, ez dago euskal komikiaren inongo estrukturarik. Eta betiko arrazoia noski: azoka komertzioa denez eta euskara komertziala ez omen denez...

Gazteleraz egiten den euskal komikiak ere ez zuen isla berezirik: ez dut esaten lauburutxo bat jarri behar denik portadan edo ikurrin baten gainean zabaldu komikiak, baina interesgarria izango litzateke gure herriko autoreek aurten zer argitaratu duten erakustea edo ale zaharrak berreskuratzeko aukera izatea.

Eta hitzaldi, erakusketetan.. berdin, Euskal Herriko erreferentzia bakar bat ez eta danak gazteleraz noski. Antolatzaileen gustuen araberakoak izan zirela uste dut, eta argi dago beraien erreferentzia estatua dela. Bakoitzak bere erreferentziak aukeratzeko eskubidea du noski, baina azoka bakarra dagoenez...

Nire inpresio hauetako batzuk ezberdinak izango lirateke azokan goizez ordu pare bat eta arratsaldez beste pare bat egoteko aukera izango banu: giroan gehiago barneratu ahal izango nukeen, jende gehiagorekin hitz egin... Baita azokara norbaitekin joan izan banintz ere... Gustura egon nintzen dena den, komikiak erosi nituen, ikuspegi gaurkotu bat lortu nuen... Komikiarekin gozatu eta sufritzeko beste aukera bat izan zen.

Patxi Gallegoren Pololoak saileko bigarren ale hau aurrekoaren jarraipena dateke istorioan, baina ez horratio estiloan. Lehenak izan zuen arrakastaren ostean, eta bigarren lanen gainean beti izaten diren espektatiba eta erantzukizunak ezagututa, aurreko haren ildo beretik jotzea litzateke errazena. Alabaina, Patxik muzin egin dio bide seguruari, eta beste mota bateko lan bat eginez arriskatu da. Eta berriz ere erronkatik onik atera da, lan borobil bat eginez.

Bigarren lan hau ere komikia dugu, ausarta, irreberentea eta sexualki esplizitua, baina bestela ez du zerikusi handirik aurrekoarekin. Pololoak I - Poxpoliñen lurriña lanean komikia, benetako komikia, hiruzpalau istoriotxo labur ziren, baina obraren muina noizbehinka ilustrazioz eta komiki-bandez lagundutako nobela modukoa zen, trilogiaren pertsonaia nagusien perfilak definitzen zituena. Eta istorio horretan zehar euskal nortasunaren analisi sakona egiten zuen, tonu ironikoan, narrazio mota horrek ahalbidetzen duen erritmo geldoagoaz baliatuz.

Oraingoan, ordea, komiki klasiko huts-hutsa osatu du, hari nagusi bakar eta definitu batekin (nahiz eta noizbehinka flashback-ak ere badiren), eta holakoari dagokionez, beste erritmo eta bizitasun bat du, ederki lortua, komikizale jatorrontzat agian gustukoagoa. Gainera, alde batera uzten ditu lehengo satiraz mozorrotutako filosofatze saioak, eta hura bezain zaila (edo agian zailagoa) den asmo bati heltzen dio, maitemintze baten istorioa kontatzeari alegia, eta aproba hau ere gainditzea lortzen du, ene ustez.

Baditu, ordea, tramaz gain, aurreko lanarekin antzekotasun batzuk: hura bezain barre eragilea eta sexualki esplizitua da. Umoreari dagokionez, esango nuke agian aurrekoa baino barregarriagoa dela, bigarren mailako pertsonaien bidez batez ere (Aldanondo-Kortaja, guardazobilak, Aznar-Oreja...). Lehen lanaren komentarioan aipatutako influentziei (Arale, Ralf König, Superlópez...) orain hentai-a batzen zaie, Mari eta lamiaren irudietan erabili duena.

Bestalde, obrako une askotan (aurreko alean ere bai pixka bat, baina honetan gehiago) istorioari musika jartzen dio Patxik, gehienetan euskal abesti tradizionalak. Ez da komikietan asko erabiltzen den baliabidea, ez baita erraza ongi geratzea, baina nire gusturako behintzat oso ondo lotu ditu abestiak kontatu nahi den amodiozko istorioarekin. Amaierako zatian, Laboaren Sorterriko koblak abestiarekin lagunduta kontatzen duen zatian, kanta ederra buruan entzun dezakezu eta besoko ileak tente jartzen zaizkizu! Filmetako zeluloide-pelikuletan nola, hala itsatsi dio Gallegok benetazko soinu-banda paperaren zelulosari.

Ez dago dudarik azken bizpahiru urteetan euskarazko komikigintzak, beste tokietakoak bezalaxe, loraldia bizi duela, lan oso onak ari baitira argia ikusten eta ez gutxi gainera (asko ere ez, e, nire gusturako bederen): Gartxot, Xabiroi, De rerum natura, Otsobeltz, Numenak... Pololoak saileko bigarren ale bikain, eder eta barregarri hau ere hori konfirmatzera dator.

(Liburu honi buruz beste medioetan agertutakoa Elkarlanean etxearen hemerotekan irakur dezakezu)

Abenduaren 1etik 3ra bitartean (gaurtik igandera, beraz) Getxoko V. Komiki Azoka egingo da. Argitaletxe, komiki-denda, fanzine eta abarren 65 standez gain, beste ekitaldi ugari egongo da: erakusketak, nobedade aurkezpenak, hitzaldiak, mahai inguruak, egileen sinatzea, proiekzioak, tailerrak...

Oharra: Artikulu hau asteazkenean egin nuen orduan argitaratzeko asmoz, baina Eibar.org-ek azken bi egunetan izandako arazoengatik ezin izan dut orain arte argitaratu.

Areetako Geltokiko Plazako 2.500 metro koadroko karpan egongo dira erakustokiak. Ordutegia 11:00etatik 14:30etara eta 17:00etatik 21:30etara izango da.

Hauek izango dira egongo diren beste ekitaldiak:

Omenaldiak

• Portugalete Uri Gorena komiki-lehiaketa

• Víctor Mora, Capitán Trueno, Jabato edo Corsario de Hierro pertsonaien sortzailea

Karpako erakusketak

• Salvador Larroca, Marvel etxearentzat X-Men-en hainbat komikiren egileari buruzkoa

• Albert Monteys eta Manel Fontdevila, El Jueves aldizkariarentzat egindako lanengatik ezagunak diren bi lagun hauei buruzkoa
• 20/20: Art Toys, Art Toys fenomenoari buruzkoa
• ...De ellas, hainbat herrialdetako emakume irudigile batzueri buruzkoa

Erakusketak inguruetan

• El Balanzín II aldizkariari buruzkoa

• Tailerreko ikasleena
• Rober Garay
• Simónides
• Roberto González

Aurkezpenak

• Newuniversal Marvel-en azken lanaren aurkezpen mundiala (Salvador Larroca)

• Comics made in Spain, kanpoan aritutako Espainiako komikigileen historia (Koldo Azpitarte)
• Manurro II: Retorno a Elmestrillo, Rober Garay-ren azken komikia

Zine zikloak

• Animaziozko zinea

• "Cortos de tebeo" zikloa
• "Ensalada de cortometrajes" zikloa

Tailerrak

• Komikia (bi maila)

• Makilajea eta efektu bereziak
• Manga

Gonbidatuak

• Víctor Mora

• Salvador Larroca
• Juan Giménez
• Phil Jimenez
• Albert Monteys
• Manel Fontdevila
• Ken Niimura
• Adrián López
• Jesús Saiz
• David López
• Javier Pina
• Sandra Uve
• Mauro Entrialgo
• Manuel Bartual
• David Rubín
• Paco Roca
• Man
• Paul Grist

EGITARAUA

Ostirala, 2006ko abenduaren 1a

GOIZEZ

• 11:15: Azokaren hasiera + Víctor Morari eta Portugalete Uri Gorena Komiki Lehiaketari omenaldiak
• 12:30: ANIME maratoia (marrazki bizidunak)

ARRATSALDEZ

• 17:05: Proiekzioa: Cómo se hizo: "Arthur y los Minimoys"
• 17:30 - 19:30: Manga elkarteen lehiaketa: Wireless-gunea: partaide anitzeko jokoak. Joko-gunea: bideo-jokoen kontsola. Proiekzioak. Friki-trivial
• 19:00 - 20:30: SINATZE-TXANDAK: Javier de Isusi, Paco Roca, David Rubín (Astiberriren postuan)
• 19:30 - 21:30: Karaoke lehiaketa

Larunbata, 2006ko abenduaren 2a

GOIZEZ

• 11:05: Proiekzioa: ANIMAZIO ZINEA (formatu anitzeko film laburrak: flash, stop-motion…). "Cirugía", "Tadeo Jones", "La leyenda del espantapájaros", "Citoplasmas en medio ácido", "Otro corto con niños"…
• 11:45: Nobedade-aurkezpena: ASTIBERRI. Parte-hartzaileak: Javier de Isusi, Raquel Alzate, David Rubín, Sandra Uve, Mauro Entrialgo, Paco Roca, Laureano Domínguez
• 12:00: PAUL GRISTekin topaketa. DOLMEN / CABEZABAJOren nobedade-aurkezpena. SINATZE-TXANDAK: Paul Grist, Phil Jimenez (sinatze-gunea)
• 12:30 - 14:00: SINATZE-TXANDAK: David Rubín, Mauro Entrialgo, Javier de Isusi (Astiberriren postuan)
• 12:45: JUAN GIMÉNEZekin topaketa. Moderatzaileak: Ángel de la Calle, Jorge Iván Argiz
• 13:00: SINATZE-TXANDAK: Salvador Larroca (sinatze-gunea)
• 13:25: Nobedade-aurkezpena: GLÉNAT. Parte-hartzaileak: Man, Félix Sabaté
• 13:45: Nobedade-aurkezpena: LA CÚPULA. Parte-hartzailea: José M. Berenguer
• 14:00: Aurkezpena: XABIROI - "MANURRO II: RETORNO A ELMESTRILLO". Parte-hartzaileak: Rober Garay, Dani Fano, Iñaki G. Holgado
• 14:15: Aurkezpena: "LOS CARTELES DEL TMEO". Parte-hartzaileak: Santi Orúe / Larri

ARRATSALDEZ

• 17:00: SINATZE-TXANDAK: Jesús Saiz, David López, Javier Pina (sinatze-gunea)
• 17:05: Nobedade-aurkezpena: ICED LANDS. Parte-hartzaileak: Natxo Apaolaza, Kaiet Estrada
• 17:20: Nobedade-aurkezpena: PLANETA. Parte-hartzaileak: David Hernando, Anabel Espada
• 17:35: Nobedade-aurkezpena: NORMA. Parte-hartzailea: Carles Miralles
• 17:50: Mahai-ingurua: "Cine, cómic y otras hierbas". Hizlariak: Joaquín Reyes (La Hora Chanante), Koldo Serra, Sandra Uve, Juanma Bajo Ulloa. Moderatzailea: Borja Crespo
• 18:00: SINATZE-TXANDAK: Juan Gimenez, Phil Jimenez (sinatze-gunea)
• 18:45: SALVADOR LARROCArekin topaketa + "NEWUNIVERSAL" SAILAREN MUNDU-AURKEZPENA. Moderatzailea: Koldo Azpitarte
• 19:00: SINATZE-TXANDAK: Manel Fontdevilla, Albert Monteys (sinatze-gunea)
• 19:00 - 20:30: SINATZE-TXANDAK: Sandra Uve, Mauro Entrialgo, Javier de Isusi (Astiberriren postuan)
• 19:25: PHIL JIMENEZekin topaketa. Moderatzaileak: Jorge Iván Argiz, Raúl Sastre
• 20:00: Liburu-aurkezpena: "CÓMICS MADE IN SPAIN". Autorea: Koldo Azpitarte
• 20:15: Mahai-ingurua: "Dibujando para USA". Parte-hartzaileak: David López, Jesús Saiz eta Javier Pina. Moderatzaileak: Germán Menéndez eta Koldo Azpitarte

Igandea, 2006ko abenduaren 3a

GOIZEZ

• 11:15: Mangari buruzko hitzaldia: "Entender el cómic oriental" (+ ikusentzunezko materiala). Ken Niimuraren eskutik
• 12:00: SINATZE-TXANDAK: Manel Fontdevilla, Albert Monteys (sinatze-gunea)
• 12:30 - 14:00: SINATZE-TXANDAK: Javier de Isusi, Sandra Uve, Raquel Alzate (Astiberriren postuan)
• 12:45: MANEL FONTDEVILArekin eta ALBERT MONTEYSekin topaketa. Moderatzailea: Manuel Bartual
• 13:00: SINATZE-TXANDAK: Salvador Larroca, Juan Giménez (sinatze-gunea)
• 13:30: Mahai-ingurua : "Mundo Blog: cómic e Internet". Parte-hartzaileak: Mauro Entrialgo, Ricardo Mena, Jorge Iván Argiz, Manuel Bartual. Moderatzailea: Borja Crespo

ARRATSALDEZ

• 17:05: Proiekzioa: "CORTOS DE TEBEO" : "Casa", "Macarra", "Blas", "Domingo", "La abducción de Asunción", "Amigas con miga", " Quevidamastriste.com", "Desde mis ventanas", "Mi clase de 8 EGB-A", "Martians Go Home!", "Una extraña invasión galáctica", "Pajeros", "Estrábicos"…
• 19:00 - 20:30: SINATZE-TXANDAK: David Rubín, Sandra Uve, Mauro Entrialgo (Astiberriren postuan)
• 19:45: Proiekzioa: "Ensalada de cortometrajes" : "Coolness", "Corrientes circulares", "Sintonía", "Yeah!, Yeah!, Yeah!", "El futuro está en el porno"…
• 20:30: MANGA elkarteen lehiaketa: cosplay (mozorroak)