e-gorblog

Komiki hau Gregorio Muro Harriet gidoilariaren Mugako dragoiak sailaren jarraipena dugu. Lehengo batean eman genizuen Azote azpisailaren lehen komikiaren berri, eta orain horren bigarrena eta azkena atera da, San Carlos-eko kanoiak. Honetan ere marrazkiak Pedro Camellok egin ditu eta koloreak Seijas-ek. Azuzena Acosta Azote eta haren senarrak ganadu talde bat iparraldera daramatela, gerra lehertuko da, eta protagonistek San Carlos gotorlekuko batailan parte hartuko dute.

Komikia, fikziozko istorioak kontatzeaz gain, gero eta erabiliagoa da helburu pedagogikoekin, eta hala gertatzen da euskaraz ere. Hor daude, esaterako, Ikaselkar-ek ateratzen duen Zientzialariak saila edo Ttarttalo-ren 24 ordu saila. Eta gure historia gaitzat duten komikiak ere ugari ari dira izaten, berriki argia ikusitako Elgeta 1937 - Emakumeen memoria eta Erbestearen memoriak - 37ko euskal haurrak adibidez. Bada, oraingoan berriki artera diren beste zazpiren berri eman nahi dizuegu.

Lehenak Txillardegik Telesforo Monzonekin eta Bergarako herriarekin izandako harremana du gaitzat, eta Udalbiltzaren Geuretik Sortuak egitasmoaren barruan egin du Kote Camacho Kotetok. Lehendabizi Hona bostekoa! bildumaren barruan atera zen eta orain egileak autoekoizpenean argitaratu du, Komiki Films bere ekoiztetxearen eskutik. Txillardegi (eta Monzon) Bergaran komiki honetako testu guztiak bi protagonistek elkartrukatutako gutunetatik ateratakoak dira.

Intza, ez da munduan beste bat komikiak Donostiako alde zaharrean geratzen diren nortasundun taberna apurretako baten historia dakarkigu, Intza tabernarena alegia. 1936ko Gerraren aurretik senar-emazte batzuek sortutako euskaltzale giroko taberna, frankismoak senarra fusilatu ondoren alargunak aurrera atera zuena baiErmuna Bar España berrizendatzera behartuta eta goiko solairuak Círculo Carlistarentzat konfiskatuta, eta diktadorea hil ondoren izena eta izana berreskuratutakoa, gaur arte. Dani Fanok egin zuen 8 orriko istorioa eta Xabiroi aldizkariko 72. zenbakian atera, eta gero komiki beregain gisa ere argitaratu da. Doan eskura daiteke Intza tabernan bertan. Intzan tragoxka edota mokadutxoren bat hartuta, komiki eder honekin bueltatuko zara etxera.

Ermua binetetan Ermuko Udalak eta liburutegiak sustatutako komiki-proiektu bat da, herriko une ezezagunak istorio moduan jasotzen dituena. Mikel Begoñak egiten ditu gidoiak, Kike Infamek marrazkiak eta Daniel Gojenolak koloreak. Lau komiki atera dituzte, elkarrekin istorio-konstelazio bat osatzen dutenak, planeten eta jainkoen izenekin lotura sinbolikoa eginez: lehenengoa Saturno Ermuan deitzen da, eta Frantzisko Izagirre Patxiko alkatearen eta Alejandro Aranburu Droget pilotaria eta Mexikoko Iraultzan Pantxo Villaren ondoan borrokatutako errepublikazalearen istorioa kontatzen du; bigarrenak, 1794 - Marte eroturik izenburukoak, Frantziako armadak burdinaz eta suz hiriaren egiturak suntsitu zituenekoa du gai; hirugarrenean, Merkurioren hego bizkorrak, Patxi Piperren xelebrekeri eta trikimailuen bitartez ezagutuko dugu apustuen mundua, Gipuzkoan debekatuta zeuden baina Ermuan hala eta guztiz ere egiten ziren garaian zentratuta; eta laugarrena, Neptunoren 24 korapiloak, Ermuko emakume erraketistei buruzkoa da. Ale bakoitzetik 500 kopia inprimatzen dira, ikastetxeetan banatzeko eta liburutegian eskuratzeko, eta bertsio digitalak udal webgunetik deskargatu daitezke.

Antzuolako Alardea Elkarteak, bestalde, komiki bat atera du izena ematen dion ekitaldia ezagutarazteko. Xabier Sagastak egin du Antzuolako Alardea komikia, 2022an horretarako lehiaketa irabazita. Antzuolako liburu dendan eta Udal Liburutegian eskuratu daiteke edota elkarteari eskatuta.

Bukatzeko, Nafarroako Gobernuak Nafarroako Administrazio Auzitegia - 60 urteko justizia eta gertutasuna komikia atera du, Joseba Beramendi Expraik egin dituela gidoia eta marrazkiak.

Xabiroi komiki-aldizkariak urtero album bat (noizbait bi) atera ohi du, normalean udazken partean, lehenago aldizkarian atalka ateratako istorioak biltzen dituztenak. Bada, aurtengoa udaberrian atera zen. Eta duela ez hainbeste Jazinto Rivas Elgetari buruzkoa atera zuen bezala, oraingo hau ere trikitiaren munduko beste euskal pertsonaia bati buruzkoa da. Eta hura bezala, hau ere EHTE Euskal Herriko Trikitixa Elkartearekin batera argitaratu dute.

Maurizia - Biziminaren hotsa komikia Maurizia Aldeiturriaga panderojoleari buruzkoa da. Euskal Herrian ikono bihurtua dugu Maurizia, punk-ak, feminismoak eta beste hainbat mugimenduk erreferentetzat izan eta miresten dutena. Garbiñe Ubedarena da gidoia eta Ekaitz Agirre Garluk-enak marrazkiak.

Ikonoa dugu, esan bezala, Maurizia, bere xumetasun eta naturaltasunagatik, erraietatik abesten zuelako, eta beste gauza askorengatik. Baina Ubedak idatzitako istorioan Maurizia pertsona ikusiko dugu, eta bere bizitzako zenbait pasarte ageri badira ere, une esanguratsu batean zentratzen da: urte luzez senar eta bikotekide artistiko izandako Benantzio Bernaola Karakol soinujolearen heriotzaren aurreko eta ondorengo garaietan, bizitzan aurrera nola egiten duen erakusten duena.

Garluk azken urteetan komikiak koloreztatzen espezializatu izan da, baina bazekien aurretik ere ederto asko marrazten ere, hemengo irudi ederretan ikusiko dugun bezala. Azala ikaragarri indartsua da irudi zein kolorean, eta trikitiak eta panderoak isurtzen dituzten soinuak modu original askoan irudikatu ditu.

Komiki handi bat, pertsonaia mitiko handi baten gizatasuna erakutsita handiago egiten diguna.

(bide batez, komiki honi buruzko solasaldia izango dugu egileekin, Intxaurrondoko Kultur Etxean, azaroaren 11n arratsaldeko 19:00etan, nik gidatuta)

Euskarazko komikigintza sustatzeko asmoz, hainbat komikizale eta komikigilek Euskarazko Komikiaren Eguna ekimena abiarazi dugu. Aurten egingo da lehen edizioa, urtero egun berean jarraipena izateko asmoz. Eta ekimen hori ospatzeko eguna irailaren 29a izango da.

Izan ere, 1977ko irailaren 29an argitaratu zen Olariaga handiaren Zakilixut pertsonaiaren lehen zinta, geroztik milaka zinta izan dituena eta 48 urteren ondoren argitaratzen jarraitzen dena. Eta orduan, 70-80ko hamarkadetan, izan zuten hasiera euskarazko komikigintzaren ekimen garrantzitsu askok (Ipurbeltz, Habeko Mik, Napartheid...), gero beste batzuetan jarraipena izan dutenak (Xabiroi, H28...) eta gaur egungo euskarazko komikien oparotasun garaiotara ekarri gaituztenak. Horrela, iragana, oraina eta etorkizunaren lotura sinbolizatu nahi du egun honek.

Egun horretan egingo diren jarduera edota ekitaldiak ez dira modu zentralizatuan antolatu edo koordinatuak izango. Norbanako, elkarte, enpresa, erakunde eta komunikabide oro dago gonbidatuta ekarpenak egitera, bakoitza bere modura. Hona egin daitezkeen ekintzen adibide batzuk (bestelako ideiak ere ongi etorriak izango dira):

• Sortzaileak
• Sare sozialetan marrazki, argazki edo bideoak partekatu (adb. nire komiki kuttuna)
• Komiki gomendioak edo iritziak zabaldu
• #EuskalKomikiarenEguna etiketa erabili
• Dendak, banatzaileak, argitaletxeak...
• Euskarazko komikien promozio bereziak (deskontuak, opariak...)
• Euskarazko komikiak leku nabarmenetan bistaratu
• Sinadura-saioak edo aurkezpenak antolatu
• Komunikabideak
• Egunaren berri eman
• Ikastetxeak, liburutegiak...
• Komiki-tailerrak antolatu
• Komikigileak gonbidatu solasaldietarako
• Zaleak eta Irakurleak
• Gomendio eta iritziak partekatu sare sozialetan
• Euskarazko komiki iruzkinak egin
• Etiketaren erabilera sustatu
• Erakundeak
• Tokiko erakundeen babesaz herri mailako ekimenak bultzatu
• Eguna zabaltzen lagundu herri eta udalen artean

Badakizue ba, zauden tokitik hasi hor aipatutakoen moduko jarduerak antolatzen, edota bestela mezua zabaltzen!

(ekimenari buruzko informazio gehiago nahi baduzu, idatzi euskalkomikieguna@gmail.com helbidera)

Bueltan dugu Ziburuko Azoka, euskara hutsezko liburu eta diskoen azoka. Hasieratik beharrezko eta ederra izan den ekimen hau indartuz joan da urtez urte, eta egutegian ongi sendotu eta finkatuta dator 6. ediziora, inoiz baino argitaletxe eta egile gehiagorekin. Ohi bezala, aurkezpen eta ekitaldi ugari izango dira (egitarau osoa hemen). Aurtengo berritasunetako bat izango da Rolariak elkartekoen presentzia eta haiek antolatuko dituzten euskarazko rol jokoen partidak.

Urtero gisan, komikiek presentzia nabarmena izango dute: Xabiroi, Harriet eta Herrima argitaletxeen postuez gain, beste argitaletxe ugarik izango dituzte beraien katalogoetako komikiak bertan. Garbiñe Ubeda eta Ekaitz Agirre Garluk-ek Maurizia, biziminaren hotsa komikia aurkeztuko dute. Zirriborroka bertso-marrazki saioa egingo dute Amaia Karrere, Asisko Urmeneta, Haira Aizpurua Ibargarai eta Patxi Iriart-ek. Eta horiez gain, aurten euskarazko komikia sustatzeko ekimen berri bat iragarriko da bertan, hainbat komikizale eta komikigilek bultzatu duguna. Stay tuned! ;-)

Japoniako manga komikiak euskaratzen jarraitzen du Harriet argitaletxearen Kabe manga zigiluak, eta sail berri bat hasi zuen otsailean: Buztan eta guzti. Mizu Sahararen sail honetan ezberdina izateak sortzen dituen zalantzak eta minak eta laguntasuna dira gaia; izan ere, institutuko ikasle den Utsumik buztan txiki bat du, eta bere ikaskide Nachik sekretua jakin eta babestu egiten du...

Horrez gain, otsailean ere atera zen Yuya Kanzakiren Change the world sailaren bigarren albuma, non berak nola jakin gabe benetan serieko hiltzaile den polizia batekin gorputza elkartrukatu duen Yuichi Satoren abenturek jarraipena izango duten.

Eta apirilean beste bi sailen jarraipenak atera dira. Alde batetik, Tsukumizuren Girls' last tour dugu. Mundu post-apokaliptiko batean moto-traktorean janari bila bidaiatzen duten Chito eta Juri neska gazteen abenturek seigarren liburua ikusi dute. Bestetik, Itaru Kinoshitaren Dinosaurs sanctuary sailaren bosgarrena ere atera da, dinosauro berpiztuz betetako irla/parke batean Suzume zaintzailearen bizipen gehiagorekin eta dinosauroei buruzko jakingarri gehiagorekin.

Guztiak ere Iker Alvarezek japonieratik zuzenean ekarri ditu euskarara. Manga zale gazteentzako material ugari eta askotarikoa, zalantzarik gabe!

Aiert Zubigarai 3izkai egile elorriarrak Elgeta 1937 - Emakumeen memoria komikia egin du eta autoedizioan argitaratu. Izenburuak dioen bezala, Espainiako Gerra Zibilean faxista matxinatuek 7 hilabeteren ondoren Intxortako frontea hautsi eta Elgetan edozer egiteko baimenarekin sartu zirenean emakumezkoei egindakoen testigantza eman nahi duen lana da. Berau egiteko, egileak gaia ikertu du eta hura bizitako emakumezkoei egindako elkarrizketetan oinarrituta (adibidez, orduan haurra zen Anttoni Telleriak bere bortxaketak eta gurasoen erailketak kontatzen dituena) osatu du fikzio historikoko komikia. Kontu lazgarriak baina ezagutu beharrekoak.

Komiki hau ekimen zabalago baten parte da, Emakumeon Memoria 1937 - Intxortatik Artxandara ekimena hain zuzen ere, eta asmoa da komiki gehiago egitea, Bilboren erorketa bitartean beste herri batzuen hartzeen (Elorrio, Eibar, Durango, Zornotza, Larrabetzu, Basauri...) eta horietan emakumeei egindako basakerien berri emanez. 2020an atera zuten ekimenaren txostena, ezin interesgarriagoa, testuinguru historikoaren berri ematen duena, egitasmoaren azalpena, komiki(ar)en laginak...

Komikiak 32 orri ditu eta 9 € besterik ez ditu balio. Gaztelaniaz ere badago, eta geroago elgetako euskaraz ere ateratzeko asmoa dago. Momentuz toki hauetan eskuratu daiteke:

• Elgeta:
• Lola jatetxea
• Elorrio:
• Elorriokopy
• Duñabeitia estankoa
• Arrasate:
• Irati taberna
• Durango:
• Hitz liburudenda
• Urike liburudenda
• Arteka liburudenda
• Eibar:
• Yralagoitia liburudenda
• Guisasola estankoa
• Bilbo:
• Anti liburudenda
• Louise Michel liburudenda
• La Luisa liburudenda
• La Colometa liburudenda
• Magnolia Rare Books liburudenda
• Joker komikidenda

Euskomanga (https://euskomanga.com/) webgunea, bere aurkezpen orrian dioen bezala, eduki japoniarrak euskaratzen dituen talde batek osatutako webgunea da. Batetik, animeentzako azpitituluak sortzen dituzte, eta hainbat telesail, OVA (telesailetatik eratorritako film apartekoak) eta filmentzakoak daude eskuragarri bertan. Eta bestetik, manga komikiak ere euskaratzen dituzte. Lan benetan garrantzitsua, ikusirik animeak eta mangak gurean (beste edozein tokitan bezala) gaztetxoen (eta ez hain gazteen) artean duten arrakasta eta eragina.

Baina euskaldunon artean Japoniako animeren bat bada ezaguna, hori (Doraemonen baimenarekin) Dragoi Bola da, Akira Toriyamaren pertsonaia eta istorioetan oinarritutako telesaila ETBk urte luzez euskaratuta eman izanaren ondorioz. Izan ere, osorik itzuli eta eman dituzte Dragoi Bola (153 atal, Dragoi Bola Z (291 atal) eta Dragoi Bola GT (64 atal) sailak, film, atal berezi eta OVA gehienekin batera, 1991tik hasita eta hogeitaka urtez (eta, dirudienez, Makusin jarri behar omen dute laster!).

Bada, Dragoi Bolaren jatorrizko mangaren lehen 16 liburukiak, animearen Dragoi Bola atalei dagozkienak, osorik euskaratu ditu Xalba izeneko zale batek, eta Euskomanga-n daude irakurgarri eta deskargagarri! Lan benetan ikaragarria: manga liburukiak potoloak izaten dira, kasu honetan bakoitza ia 200 orri dira, guztira 3164 orri! Gainera, itzulpena ETBk egindako itzulpenean oinarrituta egin omen du, hasierako urteetan Xabier Amurizak egindakoa, maila altuko itzulpentzat kontsideratua izan dena eta hitanoa ere baliatzen zuena.

Goazen, lagunok, amets betean!, Dragoiaren Bola irakurtzera!

Espainiako Gerra Zibilean, 37an Bizkaia eta Bilbo erortzear zeudela, gerrako arrisku eta izugarrikerietatik babestearren, milaka haur erbesteratu ziren Euzkadiko Jaurlaritzaren ekimenez. Batzuk urte gutxira bueltatu ziren, beste batzuk askoz beranduago eta beste batzuk inoiz ez; batzuk berriz ere gurasoekin elkartu ziren, baina beste batzuenek ez zuten biziraun; batzuk erbestealdi hobea eta beste batzuk okerragoa pasako zuten. Baina guztiek jasan zituzten hein batean edo bestean beldurra, ziurgabetasuna, itxaropena, ilusioa, deserrotzea, aberriarekiko mina...

Hain zuzen, sentimendu horietako bat du izenburu komiki honen kapituluetako bakoitzak. Begoña Garrido gaian ikerlari eta adituak egin du gidoia eta Oskar Gorroño marrazkigileak irudiak, eta autoedizioan atera dute biek Erbestearen memoriak - 37ko euskal haurrak hau. Garridok egindako elkarrizketa ugarietan jasotako esperientzietan oinarrituta, hiru pertsonaia asmaturen hiru fikziozko istorio kontatzen dira, baina guztiz benetakoak izan zitezkeenak eta esperientzia kolektiboaren testigantza ematen dutenak: Frantziara joandako eta 1939an itzulitako 17 urteko Martina, Ingalaterrara joan eta 1939 bitarte egondako 11 urteko Antonio eta SESBera joan eta 1956ra arte bueltatu ez zen 12 urteko Lucia. Gorroñok ere biñetetako batzuk benetako argazki eta dokumentuetatik atera ditu. Ahaztu behar ez diren kontuak egungo gizartekooi transmititzeko eta ezagutarazteko guztiz beharrezko komikia.

Eta udazken honetako komikien argitalpen fluxu etengabean ezin zuten faltatu, jakina, haurrentzako komikiek. Gutxienez bost atera dira, guk dakigula. Honatx:

Bang! ediciones / Mamut comics argitaletxeak Superpatata sailaren 13 komiki aterata zituen orain artean euskaraz, dezenteko arrakastaz. Eta orain Marko Torresen Superninja Kururo saila ere hasi dute, Superninja Kururo eta eskumuturreko gorena izenburudun lehen zenbakiarekin. Bertan Zanpa-Tu tenpluko Ukabilko buru nagusia sensei-aren ikasle aldrebesena den Kururo ninjaren abentura barregarriak biziko ditugu.

Astiberriren aldetik, iazko Txangoan txiripaz atsegin izan bazenuen, haren egile Josephine Mark-en komiki berria duzu Zipotz. Annette Pehnt-en gidoidun eta Jutta Bauer-en ilustraziodun ipuin batean dago oinarrituta. Zipotzen bizileku berriko biztanleek, Pinpirin alaia buru, hau ezagutu eta lagun egin nahi dute, baina berak ez du nahi...

Ikaselkar argitaletxeak Jordi Bayarrik egiten dituen zientzialarien bizitzari buruzko komikiak argitaratzen jarraitzen du. Marie Curie, Newton, Galileo, Darwin, Aristoteles, Hipatia, Ada Lovelace, Einstein, Mary Anning- eta Pasteur-en ondoren, oraingoan haur eta gaztetxoek Nikolas Kopernikori buruz gehiago jakin ahal izango dute modu atsegingarrian, Koperniko - Unibertsoaren erdigunea komikiaren bidez.

Ttarttalok 24 ordu sailarekin jarraitzen du, eta Harri Aroa, espazioa eta oihana landu ondoren, orain Antartika ezagutaraziko digun komikia atera dute, Andy Prentice-ren gidoia eta Laurent Kling-en irudiak dituen 24 ordu Antartikan alegia.

ETB3n animazio serie bat duen komiki-sail batek, Salvat/Bruño-k ateratzen duen Idefix eta menderakaitzak-ek, bosgarren zenbakia iritsi du, Idefix eta druida. Aurreko lauren marrazkietan parte hartu duen Philippe Fenech-ek marraztu du, eta gidoia lehenengoa idazten parte hartutako Matthieu Choquet-ek egin du. Istorio honetan, Idefixek eta Luteziako bere lagunek gure aspaldiko ezagun batekin egingo dute topo...