e-gorren blog pertsonala (komikiak, informatika eta beste)
Basauriko komiki-lehiaketara aurkeztutako komiki guztiak, online
Basauriko Kultur Etxeak, azken urteetan ohi duenez, Ganorabako 2007 komiki-lehiaketa antolatu du. Lanak martxoa bitartean aurkez zitezkeen eta jada baditu irabazleak lehiaketak. Baina herrietako komiki-lehiaketetan ohikoa den liburuaren ordez (garestia dena eta, banaketa arazoak medio, herritik kanpo zabalkunderik apenas duena), oso ekimen interesgarria jarri dute bertara aurkeztutako lanak ezagutarazteko: interneten jarri dituzte guzti-guztiak.
Lehiaketara 13 lan aurkeztu ziren, eta horietatik 6k jaso dute sari edo aipamenen bat:
- 1.go saria, 900 eurorekin hornitua: Igor Fernandezen El titiritero
- 2. saria, 450 eurorekin hornitua: Carmen Gonzalezen Día de viento
- 3. saria, 300 eurorekin hornitua: Laura Velascoren Me llamaban olvido
- Epaimahaiaren aipamen berezia: Kostaren Y...
- Euskarazko akzesita: Irati Fernandezen Txanogorritxu eta otsoari buruz
- Basauriko egile onenaren saria: Roberto López Quiñonesen Cine sin cortes
Saritutako lan horiez gain, beste hauek ere aurkeztu ziren lehiaketara (eta irakur daitezke web gunean):
- Mikel Begoña eta Ricardo Mario Sendraren Lerroaren muturra
- Alvaro Ortizen Cupido desterrado
- Tomas Gimenoren Javi Cogollo
- Joseba Larratxeren Tximeleta reggae
- Nikolay Troshchinskiyren Tormento
- Daniel Parraren Necesidad
- Jose Angel eta Roberto Lopez Quiñonesen Lau gurutzeak
Oso ekimen interesgarria benetan, eta gainera web gune guztia elebitan dago. Txalogarria. Eman ezazue bueltatxo bat bertatik, komikiok irakurtzea merezi du-eta.
Hala ere, beti egin behar kritikatxo edo hobetzeko proposamenen bat, eta... Nik komikiak web gunetik bertatik irakurtzeko aukera eman beharrean (edo aukera emateaz gain), CBZ edo CBR formatuan jaisteko aukera ere emango nuke, gero norberak bere ordenagailuan offline irakurtzeko aukera ere izateko. Formatu hau ZIP edo RAR bidez konprimitutako JPEG irudiak dira, eta ordenagailuan irakurtzeko, CDisplay programa erabil dezakezu Windows-en eta CBView , Comix edo CBRPager Linux-en.
Gaur duela 25 urte nire bizitza aldatu zen
Gaurko egunez duela 25 urte, 1982ko apirilaren 23an, Sir Clive Sinclair jaunak gaur egun informatikari garenetako asko horixe bera bihurtzearen arrazoia aurkeztu zuen: Sinclair ZX Spectrum ordenagailua.
Berau izan zen ordenagailuei etxeetarako atea ireki ziena, prestazio oso onak eskainiz prezio eskuragarrian (garairako, noski), PC-a baino lehenago. Irudiko gomazko tekladun teklatu hori zen guztia, ordenagailua, teklatua, memoria, txartel grafikoa... Telebista arruntetara konektatzen zen eta ez zuen disko gogorrik, egindako lana magnetofoi batera konektatuta kasetetan gordetzeko aukera ematen zuen. 8 biteko mikroprozesagailua zeukan eta 48K-ko memoria besterik ez, eta gainera horietatik 16K sistema eragilearentzat ziren (Basic editore eta interprete eta guzti!) eta beste 8K memoria grafikoarentzat. Beraz, norberak idatzitako programa eta datuentzat 24K besterik ez ziren gelditzen, Word-eko dokumentu huts batek okupatzen duena baino gutxi gehiago, pentsa! Gaur egun, edozein Hello World programak megatik gora okupatzen du... Baina memoria horretan eta 8 kolorerekin pantaila ugaritako 3D jokoak ere egiten ziren! Hori bai dela ingeniaritza... Gainera oso joko onak ziren, nik oraindik ordukoen nostalgia dut, oraingo guztiak berdinak iruditzen zaizkit.
Nik 1984ko udan ezagutu nuen, 13 urterekin. Familia guztia egon ginen hilabetez Londresen oporretan, hango familia batekin etxe-trukea eginda, eta hangoen lagun batzuen etxean ezagutu nuen Spectrum-a. Jet Set Willy apartarekin jolasteko aukera izan nuen. Maiteminduta geratu nintzen harekin! Handik hilabete batzuetara aitak erosi zigun bat, etorkizuna ordenagailutan zegoela-eta (eskerrik asko, aita!). Harekin hasi nintzen programatzen, eta gaur arte...
Gero, jada PCa geneukanean, hura erabiltzen ez genuela-eta bota egin genuen, egindako programa guztiekin batera, eta oraindik damu naiz... Nire lagun batek baditu oraindik bi Spectrum gordeta, baina ez dizkit saldu nahi. Edonola ere, malenkoniak jota egonez gero, garai haiek gogora ditzakegu nahi badugu (kasetea kargatzeko itxaron beharrik gabe gainera!), PC-rako Spectrum emuladoreak eta Spectrum-erako jokoak erraz lor baitaitezke interneten. Hain ordenagailu maitatua izaki, oso bizirik dago bere retro scene-a...
Aspalditik dut Spectrum-ari blog honetan artikulu-sorta bat dedikatzeko asmoa, eta zin dagit noizbait egingo dudala, komikien atalak denbora gehiago uzten didanean...
Nobedade interesgarriak Bartzelonako Komiki-Azokarako
Bihartik igandera bitartean izango da Bartzelonako Komiki-Azoka, Espainiako komiki-azokarik garrantzitsuena, eta urtero legez komiki-argitaletxeek nobedade mordoa aurkezteko aprobetxatuko dute. Hain zerrenda zabalean beti egoten dira gauza gutiziagarriak, baina aurtengoan, nire irudikoz behintzat, beste batzuetan baino gehiago. Alde batetik Alan Moore nire komikigile gogokoenaren lau lan berri edo berrargitalpen aurkeztuko dira, eta bestetik klasiko handi batzuen edizio osoak. Hona hemen nobedade interesgarrienen zerrenda, guztiz pertsonala noski.
- Absolute Watchmen , Alan Moore eta Dave Gibbons (Planeta): Inoizko komikirik onenaren 20. urteurrena ospatzeko iaz atera zuten edizio berezi hau azkenean iritsi da gurera! Tamaina handiagoa, kolore bermasterizatua eta 50 orri gehiago material gehigarriarekin! Eta hemen askoz merkeago (75 dolar USAn, 35 euro hemen)!
- The League of Extraordinary Gentlemen 2 , Alan Moore eta Kevin O'Neill (Planeta): Lan honen lehen bolumenaren bidez ezagutu nuen Alan Moore. XX. mendearen hasieran kokatutako super-heroi talde berezi baten abenturak dira (Mina Harker, Nemo kapitaina, Allan Quatermain, Jekyll eta Hyde, gizon ikustezina...), urte batzuetako atzerapenez bada ere azkenean iritsi dena.
- Top Ten, Alan Moore eta Gene Ha (Norma): Iban Zaldua idazle, komikizale eta blog honetako kolaboratzailearen bidez ezagutu nuen aspaldi Alan Mooreren lan hau, internetik jaitsita irakurri nuena. Jende guztiak super-botereren bat duen hiri bateko polizia-komisariako abenturak kontatzen dira, umore ukitu finarekin. Honek ere urte batzuk behar izan ditu hemen kaleratzeko, pentsa, bere prekuela iaz erosi nuen frantsesez!
- Todo Paracuellos, Carlos Giménez (Mondadori): http://www.lacarceldepapel.com blog apartaren Mis tebeos favoritos sailkapeneko lehen 20en artean dagoen Espainiako komiki bakarra, egilearen ustetan Espainiako inoizko komikirik onena. 6 albumak ale bakarrean erosteko aukera eta oso prezio onean. 17,95 eurotan saltzen da liburu- eta komiki-dendetan, eta hori berez oso ongi badago, inork ulertzen ez duen arrazoiren batengatik , zentro komertzial batzuetan 9,95 eurotan saltzen da, eta %5eko deskontua eginda 9,45 eurotan gelditzen da, ia prezio erdian! Nik hala erosi dut Carrefour-en, ezkerreko irudian ikus daitekeen bezala.
- Persepolis Integral, Marjane Satrapi (Norma): Nire komiki gogokoenetako baten lau albumak 25 eurotan lortzeko aukera, ez galdu!
- El fotógrafo 3, Emmanuel Guibert, Didier Lefèvre eta Frédéric Lemercier (Glènat): Didier Lefèvre argazkilariak MSF-ko talde batekin Afganistanen pasatako abenturak kontatzen dira serie eder honetan, benetako argazkiekin lagunduta. Ez dakit istorioa hirugarren ale honetan amaitzen den edo ez, baina ez dut uste besterik izango denik, Lefèvre berriki zendu baitzen bihotzeko batez, Angoulêmeko komiki-azokan Ezinbestekoei Saria jaso eta bi egunera.
- Lupus 4, Frederik Peeters (Astiberri): Beñat Irasuegi adiskide eta kolaboratzaileak ezagutarazi zidan azken aldian sari mordoa jasotzen ari den serie hau, tartean, aurrekoa bezala, Angoulêmeko Ezinbestekoei Saria.
- Alan Moore: The Complete Future Shocks, Alan Moore (Kraken): Bai, Moore-ren lan gehiago oraindik! Kasu honetan, bere hasierako lanen bilduma bat da, baina ziur interesgarria dela.
Goza dezazuela!
300
Hollywood-ek izan zuen sormenerako gaitasuna erabat agortuta dagoen garai hauetan, gero eta gehiago jotzen dute hango estudio eta ekoizleek estatubatuar kulturak duen arlo emankorrenetako batera, komikira. Orain Frank Miller-en 300 komikiaren bertsioarekin datoz gure zinema pantailak inbaditzera eta beti bezala, espainiar zine distribuidoren laguntzarekin, Termopiletako batailaren istorio epiko bezala saldu digute filma, jakina baita pelikula historiko-epiko biolentoek sarrera asko saltzen dituztela. Horregatik uste dut komikia eta zinema gustuko duzuenok beste zerbait aurkituko duzuela filma ikusterakoan.
(e-gorren oharra: Artikulu honekin kolaboratzaile berria estreinatzen dugu blogean, Beñat Irasuegi, komikizale handia eta nire komiki hornitzaileetako bat)
Frank Miller-ek dioenenez, 5 urte inguru zituela The 300 Spartans (Espainian El Leon de Esparta) ikusteak markatuta utzi zuen eta ahal izan zuenean 300 espartarren istorioa komikian isladatu zuen. 300 komikia nahiko berezia da, hasteko formatuak berak (30,7x24 cm) atentzioa deitzen du, eta gaia bera ere ez da oso landua izan komikigintzan. Nik horrexegatik erosi nuen komikia duela bi urte inguru, zineman peplum deituriko generoa oso gustoko dut eta ezin utzi genero horretako komiki bat irakurri gabe. Hala ere komikian ez nuen aurkitu espero nuen Termopiletako batailaren kontakizun historikoa, erabat istorio ezberdina baizik.
300-ek modu epikoan Leonidas Espartako erregeak eta beste 300 gerlarik egindakoak kontatzen ditu. Herodoto-k bere Historiak liburutzarrean ere kontatu zigun Ekialde eta Mendebalde edo barbaro eta greziarren arteko ezinikusi eta borroka etengabea da istoriaren ardatza, izan ere ka 489. urtean Pertsiar Inperioko Jerjes handiak inperioko herri guztien laguntzaz osatutako gudarostea Greziaraino eraman zuen, eta bertan Greziar polis-en ezinikusiak aprobetxatuz erraz egin zuen aurrera, Termopiletara iritsi arte. Komikiak duen alde historikoa hori da, eta beste guztia mitoa eta fikzioaren arteko nahasketa bat da, biolentziaz jositako marrazkiekin kontatua. Ez du askoz gehiago kontatzen komikiak, borroka eta hildako askoren ondoren oso ezaguna den amaierara iristen baita. Hala ere istorioa sinpleegia iruditzen bazait ere, komikiaren estetika izugarri gustatzen zait, marrazki eta koloreek berehala murgiltzen gaituzte-eta istorioak kontatzen duen gerra eta biolentzia giroan.
Pelikularekin komikiarekin gertatu zitzaidan berdin berdina gertatu zait, izan ere istorioa berdina da, eta pelikulak ez du gehiago sakontzen nahiz eta filmeko 2 ordu betetzeko agian zerbait gehiago kontatzeko aukera bazeukaten. Horren ordez guduko eszenak gehituz bete dute pelikula. Gauza bakarrean sakondu dute komikitik pelikularako bidean, pelikulan pertsiarrek (ekialdekoak, beltzaranak, moral gabeak, koldarrak, barbaroak...) askoz gaiztoagoak dirudite eta espartarrek (mendebaldekoak, txuriak, zuzenak, heroikoak, zibilizatuak...) askoz onagoak. Ez naiz harritzen iraniarrek pelikula ikusi ondoren beraien kulturarentzat iraingarria dela esatea, hala da eta, baina fikzioa denez bakoitzak nahi duena kontatzeko eskubidea dauka, beraz ez dago ezer esaterik. Hori bai, pelikulan kontatzen dena egia historiko bezala ikusiko duenik izango da, eta hortxe izanen da akatsa.
Estetikoki berriz pelikula izugarri ona iruditu zait, zineman bertan pelikula baino komikia bera ikusten ari nintzela iruditu zait, efektu digitalekin hori lortu nahi izan dute eta modu horretan eszena eta sekuentzia bikainak lortu dituzte. Hala ere teknika honek "bizitza" kentzen die pertsonaiei, eta momentu batzutan oso artifizial egiten ditu, barrea eragiteraino, ikusi bestela Jerjes eta Leonidas lehenengoz alkartzen diren eszena (kutsu erotiko nabarmena duena gainera je, je...)
Hala ere hoberena pelikula ikustea eta bakoitzak bere balorazioak egitea, ezta? Beraz, ikusi baduzue esan zer iruditu zaizuen.
Bestela komikizaleok laister izango dugu beste komiki izugarri on baten zinemarako bertsioa ikusteko aukera, Zack Snyder 300 pelikularen zuzendari berdinak egingo duena, Watchmen.
"Xabiroi" aldizkariaren 7. alea atera da
Kalean da jada Ikastolen Elkartearen Xabiroi komiki-aldizkariaren 7. alea. Niri logikak 5. alearen ondoren 6. alea beharko lukeela esaten zidan, baina badirudi ale bereziak ere kontatzen duela numerazioan... Aldizkarian otsaileko alea dela dio, ez dakit noiztik egongo den kioskoetan edo noiz banatuko zuten ikastoletan, baina niri orain iritsi zait. Agian oraingoan ez dira izan ikastolen elkartekoak banaketan berandutu direnak, bertako langile parrandazaleak baizik? ;-)
Aldizkarian ohiko egile eta istorioek jarraitzen dute, jada azkenaurreko emanaldian: Joxean Muñoz eta Juan Luis Landaren Saiak, Harkaitz Cano eta Iñaki G. Holgadoren Piztia otzanak eta Dani Fanoren TeleAtoi. Umorezko orrietan, beti bezala, Manu Ortegaren Haizea, Guaikaipuro eta Patxi Peláezen Auzomorro, Asisko Urmenetaren Horkonpost eta Olier eta Markoren Haratago aurkituko ditugu. Gainera, elkarrizketa (ale honetan Afrika Bibang) eta artista gonbidatua (Antton Olariagari egokitu zaio oraingoan).
Portzierto, oraingoan lau ale bidali dizkidate, norbaitek bat nahiko balu, erantzunetan eskatzea besterik ez du.
Xabinaitor, "Nabarra" aldizkariko azken alean
Patxinaitor -ek ez du atsedenik hartzen azken aldian... Duela gutxi Osatuz aldizkarian agertu bazen Xabinaitor gure heroi gogokoena, orain Nabarra aldizkarian dator bere beste abentura bat, Esklusiba mundiala! Xabinaitorren azken mugimenduei buruzko berri eta irudi fresko-freskoak! izenburuarekin (esteka harpidedunek soilik ikus dezakete hurrengo hilabetea bitartean).
Aldizkariaren azaleko irudia ere horri eskeinia dago. 5 orri dira, beti bezain barregarriak, Pololoak saileko bigarren albumaren amaieraren ostean eta oraindik ateratzear den hirugarrenaren hasiera baino lehen kokatuta legokeen pasadizo bat kontatzen dutenak, Supererromeixe. Xabinaitorrek Kariñeri bere urtebetetzerako opari berezi bat egin nahi dio, eta horretarako Balerdiko Zuriñe jainkosarengana joko du, eskatzeko... Baina hobe duzue zuek irakurri eta disfrutatzea! Horretarako, Nabarrako harpidedun ez bazarete, egin zaitezte, komikien munduak presentzia handia izaten baitu ale baten bai eta hurrengoan ere bai.
(Eskerrik asko Gurutze Mendizabal eta Patxi Lurra abisuagatik!)
Xabinaitor elkarrizketatu dute "Osatuz" aldizkarian!
Habe-k eta Osakidetza-k egiten duten Osatuz aldizkarikoek Xabinaitor elkarrizketatzea lortu dute, euskal Lois Lane-ak bailiren! Ea ez dituen gero Aldanondo inspektoreak auzitara eramaten, Garzonek Martxelo eta Aizpuruarekin egin bezala... Elkarrizketan oso gauza interesgarriak kontatzen ditu euskal superheroirik ezagunenak, bere bizitza publikoaz haratagoko intimitateak ezagutzera emanez. Txantxak alde batera, oso elkarrizketa orijinala da, galderak komikien bidez erantzunda baitaude. Sexualki oso esplizitua ere bada, arraroa eta eskertzekoa bi erakunde publikok argitaratutako aldizkari baten (garaiak aldatzen ari dira? edo instituzioak ere errenditu behar izan dira Pololoaken arrakastaren ebidentziara?). Eta oso barregarria gainera, irudian ikus dezakezuen bezala... Hala ere, irudi horri dagokionez, gauza bat ez zait argi gelditu: Xabinaitorrek ulertzen duela badio, nolatan ez du gero mutilarekin nahi? ;-)
Xabinaitorri egindako elkarrizketa esteka honetan irakur dezakezue. Edo aldizkari osoa PDF formatuan beste esteka honetan duzue (elkarrizketa 24. orritik aurrera dago, eta hiru orrikoa da).
(Eskerrik asko Willy abisuagatik!)
Marrazkirri 2007 erakusketa
Hemen dugu berriz ate joka, eta 18. aldiz jada, Marrazkirri komiki- eta irudi- erakusketa. Izurako Haize Berri Kultur Etxean izango da berriz ere, otsailaren 23an hasi (ostiral honetan, beraz) eta martxoaren 24ra bitartean. Gainera, inaugurazio-afaria izanen da ostiral honetako iluntzean, Jon Maia eta Igor Elortza bertsolariekin, marrazkigileekin, musikariekin eta antzerkilariekin.
Aurtengo erakusketarako aukeratutako gaia Emil Cioran idazle errumaniarraren "Gizona, lurraren minbizia" adierazpena da. Hainbat komikilari eta marrazkigilek gai horren inguruan egindako irudiak paratuko dituzte erakusketan. Partaideen behin-betiko zerrenda hau da: Irène Borda, David Duloste, Marko Armspach, Asisko Urmeneta, Piarres Erdozaintzi, Jon Mansisidor, Mattin, Martintxo, Janber Iribarne, Alain Pessans, Adur Larrea, Xabi Lopépé, Aitor, Mikel Duvert, Pette Etxebarria, Eneko Iriart-Arkotxa, Zoé Bray, Iñaki Berrokoirigoin, Arantxa Idieder, Marko Embid, Cas, Dani Fano eta Pette Etxeberria. Eta gainera, hainbat ikastetxetako ikasleek ere hartzen dute parte.
Inaugurazio-afariari dagokionez, kristoren giroa egoten omen da. Aurtengoan Mike, Buffalon sortu eta Italian bizi den marrazkilaria gonbidatu dute, Peio Gutierrezek Knossosseko ondarea komikia aurkeztuko du, Igor Elortza eta Jon Maiaren bertsoei Asisko eta Markok marrazkiz erantzungo diete eta alderantziz, Beñat Bidegain eta Jean Mari Irigoinek antzerkitxoak eskainiko dituzte, Mañolo Ezpeletek akordeoiaz joko du... Markok eta Asiskok ezin hobeto hitz egiten zuten afariaz Anguleman egon ginenean, ezin galduzko zita dela diote. Izena eman dezakezu haizeberri abildua wanadoo.fr helbidera idatzita edo 00 33 5 59 37 85 79 telefonora deituta. Badakizu, beraz!
(Eskerrik asko Maixan Merkapideri emandako informazio eta laguntzagatik!)
Calvin eta Hobbes hobeto ezagutzeko aukera
Bill Watterson komikilariak 1985 eta 1995 artean marraztu zituen prentsan egunero argitaratzen ziren Calvin eta Hobbes pertsonaien komiki-banda; bertan 6 urte dituen Calvin umea eta bere trapuzko tigrea Hobbes dira protagonista nagusi. Trapuzko tigrea bizirik dago Calvinentzat, nahiz eta bere inguruko guztiek bikote honek egiten dituen guztiak Calvinen izaera arraroari egozten dioten.
Pertsonai hauek oso ezagunak dira komikizale gehienontzat, beraz nire iritzi pertsonalaz gain oinarrizko informazio bat eskaintzen saiatu naiz soilik, eta ahalegin handiena komiki hau hobeto ezagutzeko interneteko bi aukerei buruzko informazioa zehazten egin dut, artikuluaren amaieran. Objektibitatea alde batera utzita, Calvin eta Hobbes da nire komiki-banda kuttunetakoa: pertsonaiak, marrazkiak, umorea, gaiak... bete-betean harrapatu ninduten. Estatu espainiarrean jarraikortasunez argitaratzen hasi ziren unean ezagutu nuen komikia (90. hamarkadaren amaieran), eta bilduma bat ilusioz egiteko aukera eman zidan honek, hilabetero liburu dendara hurbiltzeko erritoa eta guzti. Inguruko lagun minen artean konpartitu genuen garai horretan Calvin-ekiko zaletasuna, eta oraindik ere komiki horretako erreferentziak gure harremanaren parte dira; giro honetan barneratu zuten batzuk komikiekiko errespetua eta zaletasun hau gehiago garatu zitzaigun denori.
Autorea
(elkarrizketa honetatik atera dut informazioa)
Irudia: Bill Watterson
Bill Watterson 1958 urtean jaio zen eta 6 urtetik aurrera Ohioko Changrin Falls herrian bizi izan zen. Txikitatik izan da komikizalea, eta institutuan politikari buruzko zintak idatzi zituen. Zientzia Politikoetan graduatu zen.
Cincinnatiko egunkari batean hasi zen argitaratzen iritzi sailean, baina ez zuen hiriko giroa ondo ezagutzeko astirik izan, eta bertako politikari buruzko umorea egin beharra ez zen erraza izan beretzat. Editoreak ere bere lana nolakoa izan behar zen zehatz markatu nahi izan zion, eta presiopean, ez zuen bide propioa egin edo komikiarekin esperimentatzeko aukerarik izan. Hilabete gutxiren buruan kaleratu zuten.
Watterson politikan interesatua zegoen baina zalantza sortu zitzaion ea interes hori komikietan islatzeko gai ote zen ala ez. 80. hamarkadan komiki proiektu ezberdinak aurkeztu zizkien editoreei, baina ez zuen emaitza onik lortu.
Wattersonek 25 urte inguru zituenean, aldaketa bat eman zen: sortu zuen proiektu horietako batean bigarren mailako pertsonai batzuk interesgarriak izan zitezkeela esan zioten. Calvin pertsonai nagusiaren anai txikia zen eta Hobbes trapuzko tigrea. Komikilariarentzat ere hauek ziren pertsonai dibertigarrienak, baina ez zeukan oso garbi komiki-banda bat sortzeko balio zezaketenik. Frogak egiten hasi zen, eta emaitzarekin oso gustura sentitu zen: iritzi hori eman zionak ez zuen azkenean proiektu berri hau onartu, eta azkenean Universal Comics taldean onartu zuten.
Irudia: Bill Watterson
1985eko azaroaren 18an argitaratu ziren lehen aldiz Calvin eta Hobbes-en komiki-bandak, eta urtebetera 250 egunkaritan agertzen zen. Guztira 1800 egunkaritan agertu izan da (Diario Vasco-n eta Correo-n ikusi izan dut nik, baita El pequeño País-en) eta Estatu Batuetan Peanuts, Garfield eta Blondie komiki zinten atzetik 4. zabalduena izan da. Aipatu bezala egunkari askotan argitaratu zen, baina bere garrantzia ez da soilik kuantitatiboa: Estatu Batuetan komiki-zinten munduari aportazio handia egin zion komikitzat daukate Calvin eta Hobbes.
Pertsonaiak
Calvin eta Hobbes pertsonai nagusiez gain haurraren gurasoak, eskolako kide Susie eta Moo, Miss Worthmouth irakaslea, Rosalyn zaintzailea... daude, baina Calvinek berak (Wattersonek esango zukeen bezala) pertsonai berriak sortzen ditu, hala nola Spiff espazioko gizona, Stupendous-Man super heroia...
http://www.calvinyhobbes.com/ webgunean Wattersonek pertsonaiak definitzeko erabiltzen zituen hitzak daude irakurgai.
Gaiak
Gag delakoa eta pertsonaien arteko hizketaldiak komiki-zinten oinarria dira, baina era berean sakontasun handiko hausnarketak irakurri ditzakegu zintan: haurtzaroa, heziketa, natura, progresoa, haurren irudimena, giza-harremanak...
Eguneroko bandek umore eta hausnarketa puntu interesgarriak izaten dituzte, baina Wattersonek abentura luzeak ere kontatzen ditu, Calvin eta Hobbes-ek denboran atzera eta aurrera egiten dutenean adibidez, edo gabonetako oparien ingurukoak. Azkenik dinosaurioekin, elurrezko panpinekin, elurretako lerarekin... istorio barregarriak eraikitzen ditu.
Calvin eta Hobbes-en amaiera
1995eko abenduaren 31ean argitaratu zen azken banda. Alde batetik Wattersonek pertsonaiekin estankatuta ez gelditzeko ahalegina egin zuen beti, irudietan eta igandeko komiki zinta berezietan berrikuntza ugari sartuaz, eta pertsonai horrek dena eman zuela sentitu zuenean marrazteari utzi zion.
Irudia: Bill Watterson
Baina erabaki hau hartzeko bestetik pisu asko izan zuten komikigintzaren mundu editorialarekin izan zituen ezadostasunak, eta honek ere eragina izan zuen komiki-zintaren desagertzean. Oso interesgarriak dira komikigintzari buruzko bere hausnarketak eta bere komikiekin merchandising delakoa (panpinak, kafe potoak, kamisetak...) ez egitea lortu zuen. Komikigileen eskubideen alde egin zuen, eta 10 urte horietan 9 hilabetetako 2 oporraldi hartu zituen.
Komiki pertsonaien (edo musika taldeen) iraunkortasunari buruzko eztabaida aspaldikoa da. Zenbait autoreren lana beraien heriotzarekin batera bukatu zen: Hergé eta Tintin, Schulz eta Charlie Brown... baina badira une batean gelditzea erabaki zuten beste batzuk ere, tartean Quino Mafaldarekin eta Waterson bera.
Gai honi buruz Iban Zalduak hausnarketa interesgarria egin zuen amaitzen asmatzea artikuluan.
Gaztelerazko argitarapenak estatu espainiarrean
"La Colla de la Pessigolla" argitaletxeak ezagutarazi zituen lehenik komiki hauek, baina Ediciones B taldeak argitaratu ditu Calvin eta Hobbes-en komiki guztiak.
Aldez aurretik esan beharra daukat nire ustez estatu espainiarrean modu traketsean argitaratu izan direla Calvin eta Hobbes-en komikiak. Onartu beharra daukat komiki honen bilduma hasi nuenean nahikoa nuela ale bakoitzarekin lortzen nuen plazerrarekin, baina ondoren argitaraketak orden kronologikorik gabe egiten ari zirela konturatu nintzenean, liburuaren formatua aldatu zutela ikustean... nahasmena eta amorrua sentitu nuen. Eta Wattersonek komikiaren duintasunaren alde egin zuen ahalegina kontuan izanda salagarria iruditzen zait Ediciones B taldeak egindakoa: nire ustez editorial horrek produktua merkaturatzeko Calvin-en banda "modernoak" argitaratu zituen lehenik, eta saltzen zirela ikustean jarraitu zuten aurrera, kronologia errespetatu gabe.
Hausnarketarako gai sakona da komikien merkaturatzea: estatu espainiarrean Wattersonen hasierako komikiak argitaratu izan balituzte agian ez zukeen erosle kopuru berdina izango, eta agian gazteleraz ez genuke bilduma osoa izateko aukerarik izango... Ez naiz inuxentea, eta komikia bizirik egoteko, komikigileak hortaz bizi ahal izateko... merkatarien beharra dagoela badakit, baina gauzak beste modu batera egin daitezkeela ziur nago. Ez naiz komikiaren komertzializazioan aditu, agian "copyright" eta diru kontuak egongo dira tartean, edo Estatu Batuetako jabeek ezarri dituzte arau horiek (liburuen formatu ezberdina handik dator), baina txapuza bat egin zutela argi dago nire ustez. Noski, ez dut komiki-banda sakralizatu nahi, testuinguru orokor horretatik kanpo Calvin eta Hobbes-ekin gozatzea ere badago, baina aukeran komiki hau hasieratik irakurtzeko aukera hobetsi dut eta orden kronologikoan irakurtzeko informazio praktikoa emango dut soilik.
Irudia: Bill Watterson
Argitalpenetara itzuliz, lehenik liburuxka txikietan plazaratu zituzten komikiak, Fans izeneko bilduman, eta esan bezala ez zuten kronologia errespetatu: Bat zenbakia duen aleak 96ko komiki-bandak biltzen ditu, eta 5-8 zenbakien artekoek 93koak... 13-16 zenbakidun aleek Calvin eta Hobbes-en azken bandak biltzen dituzte, hau da, pertsonaiaren amaiera, eta txapuza borobiltzeko "egunen batean itzuliko naiz" izenburu lotsagarria jarri zioten ale horri... ondoren 17. alea beste urte bateko bandekin osatu zuten. Beraz, Fans edizioan komikiaren sorrera ezagutu nahi dutenek 25. alea eskuratu beharko dute.
Irudia: Bill Watterson
Bilduman argitaratu zituztenean ere 7. zenbakia du 1985eko lehen bandak biltzen dituen alea. La guia del comic webguneko Calvin y Hobbes atalean azaltzen da informazio guztia.
(Ez dut astunegia izan nahi argitalpenen gai honekin: norbaitek zintak bere hurrenkera kronologikoan antolatu edo erosi nahi baditu informazio guztia biltzen duen testua bidali diezaioket)
Komiki-banda internet bidez ezagutzeko aukera
Gaur egun komiki honen sorrera eta ibilbidea ezagutzeko bi aukera daude internet sarean:
- http://www.transmogrifier.org webgunean familiari buruzko argazkiak zintzilikatu ditu Ben Gilbert-ek, baita bere zein emaztearen lantokien webguneetara heltzeko estekak kokatu, baina guretzat garrantzizkoena Calvin eta Hobbes-en banda guztiak biltzen dituen datu-basea eta bilatzailea dira.
- http://www.gocomics.com webguneak Estatu Batuetako comic strip ugari biltzen ditu bere baitan, eta egunero-egunero doan e-mailez hauetako banda bat jasotzeko aukera ematen du. Calvin eta Hobbes-en kasuan une honetan 85eko abenduko bandak jasotzeko aukera dago, komikia sortu eta hilabetera.
Ingeles hizkuntza ezagutzen dutenek edo Calvinen gaztelera zein frantsesezko itzulpenak dituztenek komiki-banda honen garapena egunez egun ezagutzeko aukera izango dute. Hemen Olariaga, Tasio, Oroz edo Zaldi Eroarekin egin dezakeguna komikigintzaren komiki garrantzizkoenarekin egin dezakegu.
Komiki bat ezagutzen dugunean zaila da batzuetan bere kontestu kronologikoan ikustea, argitaratzaileek erabakitzen baitute zein formatu eman eta noiz egin. Aipatu ditudan bi aukera hauekin gure esku dago gure burua 1985ean kokatzea, eta egunez egun komikiaren garapena ezagutzea.
Niri behintzat aukera paregabea iruditzen zait hau, pertsonaiaren sorrera ezagutzeko parada ematen baitigu: autoreak hasieran zituen ideiak eta pertsonaiarentzat sortu zuen ingurunea erakutsiko digute (gurasoak, eskola, ikaskideak...), lehen hilabeteetan irakurleentzat (eta lan egiten zuen egunkarientzat) banda erakargarri egiteko zein "estrategia" erabili zuen ikus dezakegu...
Beraz, 10 urtez iraun zuen pertsonai baten garapena bizitzeko aukera handia daukagu: Wattersonek marrazketan izan zuen bilakaera ikusiko dugu, igandetako banda bereziaren diseinua hobetu eta esperimentatzeko izan zuen nahia, gai sozialei buruz hausnarketak eragiteko duen abilezia, eta hainbeste iraun zuen komiki-banda batek maila mantentzeko egin behar dituen ahaleginak baloratzen ikas dezakegu.
E-mailez jasotzeko aukera
http://www.gocomics.com plataforma komertziala den arren, baditu doako hainbat zerbitzu, tartean zure e-mailean egunero argitaratzen diren komiki-zintak jasotzeko aukera. E-mail helbide bakoitzeko komiki-banda bakarra jaso daiteke doan, baina ordaindu ezkero beste eskaintza asko eskaintzen dituzte.
Ez dut ondo ezagutzen Estatu Batuetako komiki-banden mundua, baina niri ezagun egiten zaizkidanen artean Andy Capp, Doonesbury, Dick Tracy, Garfield, Pink Panther, Too much cofee man, Ziggy... daude (ziur hemen aipatu ez ditudan komiki interesgarriagoak badaudela).
Gehienak ingelesez daude, baina batzuk ertamerika eta hegoameriketako gazteleraz eskuratu daitezke ere (tartean Calvin eta Hobbes, baina 87ko data duten bandak dira).
Nola egin daitekeen
http://www.gocomics.com/calvinandhobbes/ klikatu behar da (gazteleraz jaso nahi dutenek http://www.gocomics.com/espanol/calvinandhobbesespanol/) lehenengo. Bi kasuetan, bandaren azpikaldean dagoen "FREE - Get Calvin and Hobbes by E-mail" kutxan e-maila idatzi eta nahiko errez betetzen da informazioa.
Harpidetza egin ondoren eguneko banda jasoko dugu. Ale zaharragoak ezagutzeko egutegi bat badu ere, baina 15 eguneko epe muga batez.
Dena den, aipatu beharra dago Gocomics-ek ez duela bere garaian argitaratutako data eta hurrenkera originala beti errespetatzen, adi egon beharra dago...
Calvin eta Hobbes datu-basea
Irudia: Bill Watterson
Beste aukera interesgarri bat http://www.transmogrifier.org da. Ben Gilbert-ek beste internauten laguntzaz banda bakoitzeko testuak datu base batetan sartu zituen, eta orain bilatzailean hitz bat idatziz bilatzaileak hitz hori ageri den komiki guztiak erakusten dizkigu, eta baita argitaratze data originala ere. "Susie" idazten badugu adibidez neska hori aipatzen den zinta guztiak agertuko zaizkigu. Espero dut bilatzailea hobetzea, oso ona izango litzateke "hitz-gako" batzuk ere erabiltzeko aukera balego: adibidez "television" jartzen badugu hitz hori idatzita dagoen zinta agertuko da, baina posible da bandako gai nagusia telebista izatea eta bunbuiloetan ez agertzea.
Eta bukatzeko...
Calvin eta Hobbes-en 1995ko azken komiki-banda hitz hauekin amaitzen da: "It's a magical world, let's go exploring!!!". Calvin eta Hobbes marraztuta ikusiko ez baditugu ere, hitz horiekin pertsonai hauen abenturek jarraipena izan dezaketela pentsa dezakegu: bestetik, nire uste apalean esaldi horrekin komikigintzatik haratago bizitza ere badagoela diosku Wattersonek... Baina komikiaren amaiera bereziak pisu handia duen arren, Calvin eta Hobbes-en 3000 komiki-banda baino gehiagoetaz gozatzeko aukera daukagula ahazterik ez dago.
"30 X 30 - Gure komikiaren tamaina (1976-2006)" liburura atera dute
Gasteizko Atiza komikigileen elkarteak , Michelena Inprimategiarekin batera, 30 X 30 - Gure komikiaren tamaina 1976-2006 liburua kaleratu du. Bertan euskal komikigintzaren azken 30 urteotako historia kontatzen digu Juan Manuel Díaz de Guereñuk, horretarako 30 egile aukeratuz. Oso liburu interesgarria, beraz. Hilabete honetako TMEO-rekin batera banatu dute, beraz TMEO salgai dagoen liburudenda eta kioskotan erosi daiteke.
Liburua Atiza elkarteak iazko abenduko Crash Comic jaialdirako paratutako liburuaren izen bereko erakusketan oinarritua dago, zeinaren komisario Díaz de Guereñu bera den eta otsailaren 14a arte irekita egongo dena Gasteizko Zuloa gunean.
Liburuak lau atal ditu: lehenengoan azken 30 urteotako euskal komikigintzaren historia kontatzen zaigu; bigarrenean hautatutako 30 egile horiek egindako irudi batzuk agertzen zaizkigu, egileen aipu batzuekin batera; hirugarrenean 30 egileon biografiak daude; eta laugarrenean Euskal Herriko komiki-baliabideen gida bat ikus dezakegu (komikidendak, argitaletxeak, aldizkariak, fanzineak, elkarteak, azokak, lehiaketak...). Bide batez, Crash Comic jaialdiaren web gunean ere aurki ditzakegu liburuaren 2. eta 3. atalak.
Bertan agertzen diren 30 autoreak hauek dira (ez dut estekarik jarriko, goian aipatutako helbidean, egileen informazioaz gain, estekak ere bai baitatoz):
- Josemari Alemán Amundarain
- Antonio Altarriba
- Alvarortega
- Raquel Alzate
- Angel Benito Gaztañaga
- Miguel Berzosa
- Iñaki Cerrajería
- Mauro Entrialgo
- Dani Fano
- Nacho Fernández
- Roberto Garay
- Gregorio Muro Harriet
- Iñaki G. Holgado
- José Ibarrola
- Javier de Isusi
- Kini
- Juan Luis Landa
- José Manuel Mata
- Antton Olariaga
- Luis del Olmo
- Alex Orbe
- Santi Orúe
- Pedro Osés
- Alex San Vicente
- Simónides
- Santiago Valenzuela
- Mikel Valverde
- Bernardo Vergara
- Jon Zabaleta
- Jesús Zulet
Elkarte txiki eta baliabide handirik gabekoek liburu bat atera nahi dutenean, edizioa eta banaketa arazo izaten dira, eta hala izan da liburu honekin ere. Astigarragako Michelena Inprimategiari esker lortu da argitaratzea, urtero bere bezero eta lagunen artean banatzeko editatzen duen monografikoetarako aukeratu baitzuen. Hala, liburua bada denboratxo bat atera zela, baina zirkulu itxian banatzen zen. Nik Atiza elkartera bertara jo nuen nola lor zitekeen galdetzeko, eta Mauro Entrialgok berak esan zidan TMEO aldizkariaren hurrengo alearekin banatzeko asmoa zutela (jende bera mugitzen baita Atizan eta TMEOn), eta prezio nahiko sinbolikoan. Eta hala da, ez baita erraza koloretan eta guzti dagoen liburu bat gaur egun 5 eurotan lortzea. Ez dago ez erosteko aitzakiarik, beraz!
Euskal komikigintza apur bat gehiago ezagutzeko ezinbesteko liburua, Juanmaren jakituria infinituak dakarkiguna. Lastima gaztelaniaz soilik egotea!
Fitxa |
---|
Izenburua: 30 X 30 - Gure komikiaren tamaina (1976-2006) Egilea: Juan Manuel Díaz de Guereñu Argitaletxea: Atiza eta Michelena Inprimategia Urtea: 2006 Lege gordailua: SS-1477/06 |