e-gorblog

Angulemakoa da, zalantzarik gabe, Europako komiki-azokarik handien eta garrantzitsuena. Musulmanak gutxienez bizitzan behin Mekara nola, hala nahi izaten du europar komikizale orok, den tokikoa dela, bertara joan. Baina Angulema Euskal Herritik hurbil samar izaki, euskaldun anitz joaten da urtarrileko azken aste bukaeran Angulemako jaialdira, komiki egile zein zale, bakarrik edo taldean, lanera ala disfrutatzera, eta horietako asko ohituraz.

(Noticias taldeko Ortzadar gehigarrian 2016/02/16an argitaratutako artikuluaren jatorrizko extended bertsioa)

Ez da erraza Angulemako komiki-jaialdian inoiz izan ez den norbaiti haren tamaina eta garrantziaren ideia transmititzea. Bost karpa ezberdin daude hirian zehar banatuta, horietako batzuk tamainaz Durangoko Azokako Landako eraikinaren parekoak; antolakuntzak paratutako hainbat erakusketa ere egoten dira areto ezberdinetan (elizetan barne!); ekitaldi ugari antolatzen dira (aurkezpenak, hitzaldiak, mahai-inguruak...); hiriko saltokien erakusleihoak, Gabonak bailiran, komiki-gaiez apainduta daude; kaleen izenak erakusten dituzten plakak komikien bunbuiloetan sartuta ageri dira; eta, batez ere, jendea eta jendea nonahi. Edozein komikizaleren paradisua! Eta halako tokia guretik hain gertu egonik, ez da harritzekoa urtero euskal herritar ugari han aurkitzea, egile eta editoreak lanera eta zaleak beraien pasioa bizitzera etorriak.

Gorka Basterretxea (Zuloa liburudenda): “Esperientzia oso polita da, asko disfrutatzen dugu: karpak, erakusketa potente horiek...”

Zaleen espediziorik beteranoena Gasteiztik joaten dena izango da ziurrenik. Gasteiz eta Angulemako hiriak senidetuta daudenez, duela hogei bat urtetik hona-edo autobusa antolatu izan du Gasteizko Udalak komiki-azokan aste bukaera pasatzeko. 2013an, baina, udalak bertan behera utzi zuen, eta antolakuntzaren lekukoa Zuloa liburu-dendakoek (espedizioko ohiko parte-hartzaile zirenak) hartu zuten. Hango Gorka Basterretxearen hitzetan, “50 inguru joan ohi gara; lo egitekoa Angulemakoek hartzen digute, handik 20 bat kilometrora dagoen kanpin bateko bungalow batzuetan, eta planaren barruan sarrera guztiak (karpak, erakusketak...) ere barne daude”. Aurtengoan, baina, ez dira joan. Parisko atentatuak direla-eta, izena emandako hainbat jende atzera bota zen, ez zekiten giroa nola egongo zen... Azkenean penarekin gelditu dira eta hurrengo urtean berriz ere joateko asmoa dute. Izan ere, “esperientzia oso polita da, asko disfrutatzen dugu: karpak, erakusketa potente horiek...”, diosku Basterretxeak. “Hemengo jende eta argitaletxeekin egoten zara: batean Xabiroikoak, bestean Fermin Muguruza [Black is beltza saltzen egon zen 2015ean]... eta duela 5 bat urte-edo Moebius ezagutu genuen! Ikaragarria da horrelako maisu bati eskua ematea. Batzuetan hemengo autoreei harremanak egiten laguntzera ere joan izan gara, eta barruko mundua ezagutzen duzu horrela.”

Dani Fano (Xabiroi aldizkaria): “Pribilegiatuak gara Europako azokarik handiena hain hurbil izateagatik”

Azken urteetan beti joan izan den beste koadrila bat Xabiroi komiki-aldizkarikoena da. Bertako egile eta hurbileko edo lagunez osatutako taldetxo bat aldizkaria sortu zen urtean hasi ziren bidaia egiten, duela 10 urte, lehenagotik ere bertako hainbat lagun taldetxotan etorri izan baziren ere. Xabiroiko koordinatzaile Dani Fanok dioenez, “erromesaldia egitera etortzen gara, izan ere, pribilegiatuak gara Europako azokarik handiena (eta mundu mailan ere, handiena ez bada, bai ederrena) hain hurbil izateagatik”. Taldeko egileetako batzuk aprobetxatzen dute beraien lana mugitzeko eta Frantziako merkatuan saltzen saiatzeko, eta Xabiroi moduan ere egin izan da saiakeraren bat urtero ateratzen diren albumak han norbaitek argitara ditzan. Baina espedizioaren helburu nagusia ez da hori: “komikigileok etxean egiten dugu lan, isolamenduan, eta gure arteko eta editoreekiko harremanak telefonoz eta e-mailez dira; hau izaten da lankideekin egoteko, beraietaz ikasteko eta beraiekin ongi pasatzeko aukeretako bat”, Fanoren arabera. Euskal komikigileen komunitatea trinkotzeko ere balio du urteroko irtenaldi honek, bere ustez, eta horrela elkarrekin proiektu berriei (H28 aldizkaria, Zapart! jaialdia...) ekiteko.

Xabiroikoen espedizio bat (Argazkia: Maite Landatxe)

"Pilak kargatuta"

“Pilak kargatuta itzultzen zara, ideia berri mordo batez eta marrazteko ilusio berpiztuz”

Fanok dioskunez, “pilak kargatuta itzultzen zara: etxean urte guztia lanean bakarrik aritzen zaren arren, ikusten duzu ez zaudela bakarrik, zerbait handiagoren parte zarela, badaudela beste egile batzuk, argitaletxeak, zaleak... Ideia berri mordo batez eta marrazteko ilusio berpiztuz bueltatzen zara”.

Mikel Begoña (gidoilaria): “Aitzakia proiektuak aurkeztearena bada ere, bertako saltsa asko gustatzen zaigu, giro ederra izaten da”

Justu espresio hori erabili du Mikel Begoña komiki-gidoilariak ere, “etxerako bidean, proiektu berriak martxan jartzeko pilak ondo kargatu dituzula konturatzen zara”. Izan ere, Begoña azken aldian ia urtero joaten da, lanera baina baita giroaz gozatzera ere: “aitzakia proiektuak aurkeztearena bada ere, bertako saltsa asko gustatzen zaigu, giro ederra izaten da”. Lehenengoz 2009an joan zen, stand bat hartu zuen autoeditatutako Berunezko itsasoa komikia saltzeko eta Tristísima ceniza proiektua bertoko editoreei aurkezteko asmoarekin. Eta negoziotara bertara joateak benetan merezi duela dio: lehen aldi hartan euskarazko Berunezko itsasoa komikiaren ale gehiago saldu omen zituen han Durangon baino, “eta standaren prezioa Durangon baino %90 merkeagoa zen gainera!”. Bestalde, Norma eta Cambourakis argitaletxeetako editoreak ezagutu zituen han eta horien bidez argitaratu zuen Iñaket marrazkilariarekin hurrengo urtean Tristísima ceniza eta urte bi beranduago El pico de los cuervos. “Frantziako komiki merkatua mundu mailan dagoen indartsuenetarikoa da, eta Angulema merkatu horren ikur nagusia da; Frantzian argitaratzeari esker, hirugarren komiki bat argitaratzea lortu dugu ere Espainia eta Italian (Ötzi - Por un puñado de ámbar) eta hainbat komiki azoketara gonbidatu izan gaituzte.” Argitaletxeei proiektuak aurkezteko zitak aurrez lotuta izatea guztiz komenigarria dela dio, “jaialdiko giroa estresagarria izaten da eta editorearen aurrean azaltzeko momentua ez duzu inoiz aurkitzen; onena, ordua eskatu eta lasaitasunez kafe bat hartu proiektua lasaitasunez saltzeko edo behintzat saiatzeko”. Argitaletxeekiko bilerak kafetegi batean, komikiak saltzeko karpan argitaletxeek dauzkaten stand edo bilera-geletan edo egile-eskubideen karpan izan daitezke: “gehienbat, egile-eskubideen karpan, editoreek euren artean herrialde ezberdinetan argitaratzeko eskubideak negoziatzen dituzte, baina autoreak ere bertatik pasa daitezke proiektuak erakutsiz, eta hemen bai komenigarria dela aurretik zita eskatzea; normalean eguena eta barikuan baino ez dira izaten eta ondoren gehienak badoaz; baina azoka osoa egile-eskubide merkatu handi bat izan daiteke; gure aurtengo zitak, adibidez, Le Nouveau Mondeko karpan daude [argitaletxe txiki, alternatibo eta inportaziokoenean]”.

Mikel Begoña eta Iñaket Anguleman 2010ean (Argazkia: Mikel Begoña)

Laureano Domínguez (Astiberri argitaletxea): “Benetan merezi du, asko saltzen dugu, baina lan gogorra da, aurretik eginak izaten ditugu hitzorduak eta ordu erdiro ditugu lau egunez, jaialdia bisitatzeko denborarik ere ez dugu”

Egile-eskubideen karpa hori ondo baino hobeto ezagutzen du Bilboko Astiberri argitaletxeko Laureano Domínguezek. Astiberrik Espainiako egileen obra asko beste herrialde batzuetan eta beste argitaletxe batzuekin argitaratzea lortzen du, eta kanpoko lan asko ateratzen ditu Espainian, Angulemako egile-eskubideen karpan egindako kontaktuei esker. Dominguezek dioenez, “argitaletxea sortu zenetik hasi ginen joaten, 2001ean; stand-a eta bileretarako mahaia izaten dugu egile-eskubideen karpan”. Hara joateak benetan merezi duela dio. Lehen argitaletxe europarrak soilik izaten ziren, baina orain amerikarrak eta independenteak ere egoten dira, Frankfurt-eko azokan ez bezala. Eta beraiei dagokienez, tratu asko eta onak lortzen dituzte. “Hasieran ez, gure katalogoa mugatua zen, baina 2011 ingurutik aurrera asko saltzen dugu; baina lan gogorra da, aurretik eginak izaten ditugu hitzorduak eta ordu erdiro ditugu lau egunez, jaialdia bisitatzeko denborarik ere ez dugu”.

Gregorio Muro Harriet (komiki-gidoilaria eta -argitaratzailea): “Angulemarako bidaien bidez, 10 urtean hogeita piko album atera nituen Frantzian”

Eta Angulemara negozioak egitera etortzen esperientzia handia duen beste bat Gregorio Muro Harriet gidoilaria dugu. 80ko hamarkadan jada etortzen zen: “1981ean Bartzelonako Komiki-Azokaren lehen ediziora joan nintzen, Fructuosorekin Ipurbeltzerako egindako gauzatxo batzuekin, gaztelaniaz publikatu eta horretaz bizi ahal izateko ilusioarekin. Niri asko gustatzen zitzaidan komikia, eta euskaratik soilik ezin zen bizi. Han ez genuen ezer lortu, gure hasierako marrazkiak nahiko naïfak baitziren. Baina profesionalak nola mugitzen ziren ikusi genuen behintzat. Eta Juan Giménez marrazkigile argentinarra ezagutu nuen han, hasi berria zen eta Glénat editore frantziarrarekin hitz nahi zuen, orduan argitaletxe txikia zuena, eta bien arteko itzultzaile lanetan aritu nintzen. Biak hasi berriak ziren eta biak erraldoiak dira orain. Eta hitz egin genuen Angulemara joateko aukeraz, eta 1982an joan ginen. Ordura arte 8-10 orriko istorio laburrak egiten genituen Ipurbeltzentzat, baina Angulemarako espreski prestatu genituen Justin Hiriarten azala eta lehen orriak, albuma egiteko asmoarekin. Eta Glénat-i gustatu zitzaion, eta hor hasi zen dena. Hortik aurrera urtero joan ginen gauza berriekin, eta 10 urtean hogeita piko album atera nituen Frantzian”. Angulemara Frantzian argitaratzeko nahian etortzea oso ezberdina zen orduan, Muroren arabera: “Orduan ez zegoen egile-eskubideen karparik, eta argitaletxeen karpara joaten ginen. Eta posta elektronikorik ez zenez, ez genuen aurrez hitzordurik, beraz marrazkien karpeta besapean hartuta joaten ginen zuzenean argitaletxeengana, lehen egunean hitzorduak lotzera”. Eta orain? “Orain asko aldatu da hori, dena aurretiko zitaz lotuta izan behar duzu. Bestalde, gauza askoz gehiago argitaratzen da baina ale gutxiago saltzen. Eta komikiek orokorrean konpetentzia handiagoa dute: orduan ez zegoen ordenagailu edo bideojokorik apenas, Internetik ez, sare sozialik ez, mugikorrik ez, telebista kate bizpahiru besterik ez... Haur baten aisiarako kultur-aukerak komikia, literatura, zinema eta telebista kate gutxi batzuk besterik ez ziren.” Eta urteetan egile moduan etorri ondoren, aurten argitaletxe moduan dator. “Azken hogei urteetan komikiaren mundutik aparte aritu naiz, zinema eta telebistan. Orain erretiroa hartzen dut, baina gauza sortzaileak egiten jarraitu nahi dut, komiki mundura itzulita. Orduan, duela hiruzpalau urte Angulemara zaletu gisa itzuli nintzen mundu hori berriz esploratzera, eta hala etorri naiz azken urteetan. Eta ikusi dut gauza zaila dagoela: superprodukzioa eta saturazioa dago eta, beraz, lehen baino askoz ale gutxiago saltzen dira, kalitate ikaragarria duen jende asko dago, sartzea zaila da... Horregatik, argitaratzaile bihurtzea eta nire burua autoeditatzea pentsatu nuen. Hasteko, lehengo materiala berrargitaratu nahi dut. Justin Hiriart jada egin dut, orain Sorgin seinalea eta Ion eta Mirka prestatzen ari naiz. Hemen Glénatekin egotera nator Simon Besaluzeren eskubideak berreskuratzera, proiektu berri batzuk ere badakartzat Frantzian argitaratzeko asmoz eta hemengo lan batzuen eskubideak lortu nahi ditut han nik ateratzeko. Urtero gauza gutxitxo batzuk egitea da asmoa, gaztelaniaz eta euskaraz.” Angulemari eta Frantzian argitaratzeari esker komiki munduko egile handi asko ezagutzeko eta haien lagun egiteko aukera izan du Murok: Alberto Breccia, Moebius, William Vance, Corteggiani, Juillard...

Atera da Ikastolen Elkarteak argitaratzen duen Xabiroi komiki-aldizkariaren otsaileko zenbakia, 39.a hain zuzen ere. Ohiko edukiez gain, sail eta kolaboratzaile berriak ere aurkituko ditugu bertan:

• Asiskoren azala
• Neuk egiten dudan Albisteen txokoa
• Adur Larrearen Xabiroienea umorezko banda
• Auzomorro umorezko orri bikoitza, Sanviren gidoi eta irudiekin
• Iñaki G. Holgado eta Harkaitz Canoren Amets alokatuak sail berriaren (laugarrena jada!) lehen 8 orriak
• Irati Jimenezen gidoia eta Maite Gurrutxagaren irudiak dituen 6 orriko Peru istorioa
• KomikiTaun elkarrizketen atalean, Gregorio Muro Harrieti Justin Hiriarten edizio osoaren harira Dani Fanok egindako elkarrizketa
• ZaldiEroaren Arranotxuren beste bi orri
• Asiskoren Hor Konpost banda
• Manu Ortegaren Haizea banda
• Exprairen Pertza ustelaren gogoeta antzuak zinta
• Eider Rodriguez eta Julen Ribasen Santa familia istorioaren 6 orri
• Mamen Moreuren Top secret? orri bateko istorioa

On egin ba!

(Elhuyar aldizkariko 2014ko urriko zenbakian argitaratutako artikuluaren jatorrizko extended bertsioa)

Duela ia bi urte idatzi genuen atal honetan Jantzita eramateko informatika izenburuko artikulua. Orduan bolo-bolo zebilen janzteko gailua Google Glass zen, Googlek egindako betaurreko adimendunak alegia, eta horretan zentratu genuen artikulua. Geroztik, baina, betaurrekoek ez dute hainbeste aurrera egin: Google Glass oraindik ez dago salgai publiko zabalarentzat, eta proba gisa atera dituzten gailuek jendartearen parte baten aurkako jarrera aurkitu dute pribatutasuna dela eta (horiekin inoiz ezin baitaiteke jakin noiz ari den bideoa grabatzen). Aldiz, artikulu hartan azal-azaletik eta etorkizunerako joera gisa aipatzen genuen beste wearable batek (horrela deritze jantzita eramateko gailu informatiko horiei orain), smartwatch edo eskumuturreko erloju adimendunak alegia, bide luzeagoa egin du ordutik hona.

Izan ere, erloju adimendun ugari ari dira merkaturatzen elektronika-enpresak iaztik: Samsung Galaxy Gear, Sony Smartwatch, Pebble, LG G Watch, Moto 360, Sony Ericsson Live View... eta irailean iragarri du Applek hurrengo urtearen hasierarako aterako duela Apple Watch.

Smartwatchen ezaugarriak

Eman zaien izenagatik smartphoneen ahalbide eta ezaugarri berak dituztela irudi lukeen arren, kasu gehienetan ez da horrela. Salbuespenak salbuespen, kontzeptu nahiko ezberdina da, halabeharrez: ezinezkoa da telefono mugikorrek dituzten hardware-atal eta funtzio guztiak askoz txikiagoak izaten diren erloju baten tamainan sartzea, eta bateria txikiekin ere ez litzateke posible izango egungo mugikorren eginbide guztiak luzaro iraunaraztea.

Hala, gehienek ez dute izaten telefono mugikorren sarerako konexiorik, eta, beraz, ezta Interneteko konexiorik ere. Ez dira gailu beregainak, Bluetooth bidez konektatzen dira gure telefono mugikorrera eta orduan lortzen dute beren ahalmen guztia. Ukipen-pantailarik ere ez dute izaten edo, izatekotan, ez behintzat teklatu birtualarekin (tamainagatik logikoa denez), eta horregatik ez dute balio izaten mezuak, txioak, guatxapak edo beste ezer idazteko.

Horiek horrela, beren funtzio nagusia da telefonoaren bidez informazioa eta oharrak bistaratzea, esaterako, eguraldia, posta elektronikoa, agenda, txioak, mezuak.... Eta, horretarako, bibragailua izan ohi dute, eskumuturrean izanik ezerk ihes egin ez dezan. Gero mezuoi erantzuteko edo beste edozertarako, mugikorrera jo behar da. Gehienek telefonoaren hainbat eginkizunen urruneko aginte gisa ere funtzionatzen dute (adibidez, musika-erreproduzitzailearena). Eta telefono-konexiorik ez badute, erloju hutsa izateaz gain, kirola egitean informazioa erregistratu eta horrelakoak egin ditzakete, GPS bidez (dutenek) edo bestela.

Esan bezala, badaude salbuespenak. Batzuek mikrofonoa izaten dute eta telefonoaren Bluetooth konexioaren bidez deiak erlojutik bertatik egin ditzakegu. Gailu gutxi batzuetatik mezuak ere idatz daitezke, ukipen-pantailako teklatu birtualaren bidez edo ahots-ezagutza bidez. Eta batzuek kamera ere izaten dute. Beste batzuek NFC konexioa izaten dute, ordainketetarako (hitz egin genuen horretaz 2011ko irailean), edo beste erloju edo telefonoekin informazioa partekatzeko. Gailuren bat badago (QOne, adibidez) guztiz beregaina dena; SIM txartel bat jar dakioke eta, hala, deiak egin eta Internet eduki dezake. Baina batek ere ez ditu horiek denak eta zenbat eta gehiago izan, orduan eta gutxiago irauten du berez ere gutxi irauten duen bateriak.

Merkatuan arrakasta?

Badira urte pare bat horrelako gailuak salgai daudela, baina esan daiteke haien presentzia gizartean anekdotikoa dela. Nik neuk ez dut ezagutzen erloju adimenduna duen inor! Hala ere, Applek berea ateratzeak gauzak alda ditzake akaso. MP3 erreproduzigailuak, smartphoneak eta tabletak ez zituen Applek asmatu, baina iPoda, iPhonea eta iPada erabakigarriak izan ziren gailu horien hedapenean, enpresa horren ahalmen eragile niretzat ulertezin hori dela eta.

Niri neuri zalantza asko sortzen dizkidate eskumuturreko erloju adimendunek. Esan bezala, tamaina muga handiegia da, miniaturizazioa muturreraino eramaten da gailu horietan, eta horren kausa dira bere desabantaila denak. Batetik, informazioa jasotzeko gailuak dira nagusiki, eta informazioa sar daitekeenetan, ez dut nire burua ikusten horrelako teklatu batean idazten, telefonoetan ere oso gaizki moldatzen bainaiz. Bestetik, bateria txikia izan beharrak ere sarri kargatu beharra dakar: egun gutxi batzuk besterik ez du irauten, batzuek egun bakarra (Applek ere bereaz onartu duenez). Eta orain erlojuak ere egunero kargatu behar baditugu... Tinta elektronikozko pantaila duen Pebble da salbuespena, baina zuri-beltzean izatearen ordainetan (beharbada horrek ekarriko al du aspalditik eskatzen ari garen koloretako tinta elektronikoaren garapena?). Horrez gain, telefonorik gabe ez funtzionatzea ere muga handia da, beste batzuek ere pentsatzen duten bezala. Eta guztiz beregainak direnetan, bateriaren mugaren arazoa areagotzen da. Bestalde, horrelako erlojurik txikiena ere erloju normalak baino askoz handiagoa da. Eta, azkenik, ezin utzi aipatu gabe prezioa: 100 eta piko eurotik gora balio dute denek, eta Applerenak 300dik gora! Imajinatzen duzue erloju bategatik diru hori ordaintzea? Baina, tira, lehen ere ez nuen uste inork 700 eurotik gora ordainduko zuenik telefono bategatik, eta hara... Guztira, batzuek 1.000 eurotik gora izango dituzte telefonoaren eta erlojuaren artean!

Beraz, nire epai negatiboa ikusita, ia ziurra da smartwatchek arrakasta izango dutela, nire txoko hau huts egin duten iragarpenen bilduma baita. Pentsatzen hasia nago nire iritzi eta gustuak ez datozela bat gehiengoarenekin, eta friki samarra naizela... ;-)

Xabiroi aldizkariak webgune berria estreinatu du! Eta dotorea eta praktikoa da zinez. Bertan zenbaki guztien azalak edo laginak ikus ditzakezu, zenbaki atzeratuak eskatu, harpidetu, albumen laginak ikusi, albumak eskatu, egileen webguneetara jo... Benetan elegantea eta erabilgarria! Joan eta kuxkuxeatu! Hau duzu helbidea: http://www.xabiroi.eus/.

Bestalde, atzerapen handiarekin, baina Xabiroiko azken zenbakien berri ere eman nahi dizuet, iazko otsaileko zenbakitik ez bainituen zenbaki berriak aipatzen... Hiru atera dira geroztik, 36tik 38ra bitartekoak, 2015eko ekaina, urria eta abenduari dagozkionak hain zuzen ere. Guztietan ohikoa den eduki hau aurkituko dugu:

• Nik neuk egiten dudan Albisteen txokoa
• Adur Larrearen Xabiroienea umorezko banda
• Auzomorro umorezko orri bikoitza, Sanviren gidoi eta irudiekin
• Asiskoren Hor Konpost banda
• Manu Ortegaren Haizea banda
• Exprairen Pertza ustelaren gogoeta antzuak zinta
• ZaldiEroaren Arranotxuren beste bi orri

Ekaineko zenbakian eduki hauek datoz:

• Guillermo Gonzalezen azala
• Iñaki G. Holgadoren irudiak eta Harkaitz Canoren gidoia duen Museo bilduma seriearen beste 8 orri
• Yurre Ugarte eta Joseviskyren Gelatina puska herrariak bost orriko istorioa
• Juanjo Guarnido Blacksaden marrazkigileari iaz Anguleman egin nion elkarrizketa
• Eider Rodriguez eta Julen Ribasen Santa familia istorioaren 6 orri
• Asiskoren bi orriko Etnolingus istorioa

Urrikoan beste hauek:

• Haur besoetakoa sailaren 8 orri, Unai Iturriagaren gidoia eta Sanviren irudiekin
• Planto! 5 orriko istorioa, Dani Fanoren gidoia eta Victor Santosen irudiekin
• Dani Fano eta Guillermo Gonzalezi Kortsarioen Ostatuaren inguruan egin nien elkarrizketa
• Eider Rodriguez eta Julen Ribasen Santa familia istorioaren 6 orri
• Exprairen bi orriko Dabiltzan harriak istorioa

Eta abendukoan:

• Haur besoetakoa sailaren 6 orri, Unai Iturriagaren gidoia eta Sanviren irudiekin
• Gregorio Muro Harriet eta Raquel Alzateren Sirena eta sagarra 7 orriko istorioa
• Adur Larreari Gabriel Aresti - BioGrafikoa komikiaren inguruan egindako elkarrizketa
• Gotzargi 6 orriko istorioa, Mikel Begoñaren gidoia, Alex Orberen irudiak eta Sedyasen koloreekin
• Antton Olariagaren Belar jalea bi orriko istorioa

Badakizu, zenbaki hauetakoren bat falta bazaizu, webgunetik eska dezakezu! ;-)

2015ean ateratako beste hiru komiki hauek pasatu egin zitzaizkidan! 2012an Jordi Bayarri komikigilea zientzialarien bizitza kontatzen duten hainbat komiki egiten hasi zen, haurrei zuzendutakoak eta gaztelaniaz, crowdfunding bidez autofinantzatuta. Geroztik Charles Darwin, Galileo Galilei, Isaac Newton, Marie Curie eta Santiago Ramón y Cajali buruzko komiki bana atera du. Orain Ikaselkar argitaletxeak horietako hiru atera ditu euskaraz: Marie Curie - Radioaren aktibitatea, Galileo - Izarren mezularia eta Newton - Grabitatea ekinean.

Beraz, memoriak huts egiten ez badigu, ausartuko gara esatera 2015a blog hau egiten denetik izan den urterik oparoena izan dela euskarazko komikiei dagokienez, eta ez soilik kantitatez, komikien kalitate aldetik ere oso ona kontsidera dezakegula orokorrean iazko uzta (nahiz eta esaldi hau gero eta sinesgaitzagoa den sagardotegi garaiaren inaugurazioan urtero esaten dutelako ;-). Jarrai dezala horrela!

Blog hau martxan jarri nuenetik pasatutako 10 urteetan, ez dut gogoratzen udazkenik euskarazko hainbeste komiki atera direnik! Berri ona zalantzarik gabe, baina bere buruari euskarazko nobedade guztien berri ematearen lana  eman dion kronista honentzat estresagarria ere bada... ;-) Guztien berri Durangoko Azoka baino lehen emateko asmoz, bloga jarraitzen duzuenok ikusiko zenuten azkenaldian maiztasun handiagoz eta azken astean egunero ematen nuela komiki baten berri (Asterix - Zesarren papiroa, Diamanteak, urrea eta ikatza, Kortsarioen ostatua, Nork, Gabriel Aresti - BioGrafikoa, Justin Hiriart, Asylum...), eta hala ere beste 6 geratu zaizkit azken egunerako. Hemen duzue denen berri.

Batetik, hor duzue H28ren "urtikaria". Hilero 28an ateratzen den euskal hilabetekari saretirikoak behingoagatik papetirikoa bihurtzea erabaki du, eta urteko txisterik onenen antologia batekin zenbaki berezia atera dute paperean. Crowdfunding kanpaina abiatu zuten, eta bertan parte hartutakoek Durango jaso ahal izango dute euren ale sinatua, baina bestela ere erosteko aukera izango da bertan.

Bestetik, bi urtean behin ohi duen legez, Zaldieroak ere Berrian argitaratzen dituen zinten beste antologia bat atera du Elkarekin, De Rerum Natura 6. Bere pertsonaien bidez aktualitatearen analisi eta kritika zorrotz eta umoretsua egiten digu Zaldieroak, eta bilduma honetan horien arteko azkenaldiko onenetakoak gogoratu ahal izango ditugu.

Astiberrik Alfonso Zapicoren Dublinés lanaren euskarazko bertsioa dakarkigu, Dublindarra. Lan mardul honetan James Joyce idazle irlandarraren (Ulysses, Dubliners...) biografia kontatzen zaigu.

Horrez gain, Ataramiñek, euskal errepresaliatuen lanak argitaratzen dituen elkarteak, Mikel Orbegozoren (Preso nago eta Preso nago 2) Ilargiraino komikia atera du. Copyleft lizentziapean atera du eta paperean saltzeaz gain sarean ere irakur daiteke.

REAS Euskadik eta Alboan elkarteek Oletakorta - Ekonomia solidarioko abentura bat atera dute, Amaia Ballesterosek egina. Komiki hau osorik deskarga daiteke saretik.

Azkenik, Andoaingo Udalak, herriaren sorreraren 400. urteurrena ospatzeko, sorrera hori kontatzen duen Iraganera bidaia komikia argitaratu du, non 3615. urteko biztanle batzuk 2000 urte iraganera joaten diren herriaren sorrera bertatik bertara ikustera. Jon Verdejo eta Ainhoa Aiertzarena da gidoia eta Ainara Audikanarenak irudiak.

Tira ba, orain jada baduzue euskaraz aurten atera den guztiaren berri. Durangotik poltsa beteta eta poltsikoa hustuta itzultzeko adina komiki bai, beraz kontuz! ;-)

Errefuxiatuen gaia puri-purian dagoenean atera da, CEAR-Euskadi (Errefuxiatuen Laguntzarako Batzordea Euskadin) elkartearen eskutik eta Javier de Isusi bilbotarrak (Los viajes de Juan Sin Tierra, Baleak ikusi ditut...) egina, justu gai hori lantzen duen Asylum komikia. Kasualitatea izango da eta ez bilatutako kontua, komiki baten lanketa prozesua luzea baita eta aspaldi lantzen hasitako proiektua izango da ziur komiki hau, baina ezin zen momentu egokiagoan etorri.

Siriako gerratik ihesi Europara errefuxiatuak iristen ari diren honetan, politikariei eta zenbait komunikabideri entzunda emanen luke horrek guretzat tragedia bat suposatzen duela. Komiki honek gogorarazten digu tragedia beraiek pairatzen dutela, eta euskaldun eta espainiar asko Gerra Zibilean eta europar ugari II. Mundu Gerran errefuxiatu gisa joan zirela beste herrialde batzuetara.

Hori lortzeko, Isusik maisuki tartekatzen ditu gaur egun beren herrialdeetatik ihesi babes bila iritsitako lau pertsonen istorioak (behartutako ezkontza batetik ihesi prostituzio sare baten eskuetan eroritako nigeriarra, homosexualen kontrako lege eta erasoengatik etorritako ugandarra, Kongoko gerratik ihesitakoa eta Ciudad Juárezeko desagerpenak salatzen zituen kazetaria) Gerra Zibiletik ihesi lehenengo Frantziara eta gero Venezuelara joandako euskaldunarenarekin. Isusiren akuarela ederrekin, komiki zinez hunkigarria gertatzen da. Kontzientzia batzuk astinduko ahal ditu!

Gregorio Muro Harriet izango da, ziurrenik, euskal komikigilerik emankor, ezagun, saritu eta esportatuena. 70eko hamarkadaren amaieran eta 80koaren hasieran hainbat komiki bakarrean egin zituen Ipurbeltz aldizkarian eta Erein argitaletxean (Iker eta Ixone saila, Tom eta Wandi saila...). Baina gero beste marrazkigile batzuentzat gidoiak soilik egitera pasatu zen, eta 80ko hamarkadan lan asko egin zituen, Ipurbeltz eta Habeko Mik aldizkarietan zein album formatuan hemen edo kanpoan argitaratu zirenak: 3 sudurluzeak, Duk Rampy, Sorgin seinalea, Eguzkiaren izerdia, Simon Besaluze eta Ion eta Mirka sailak, Hontza, Hermes, Indianoa... Gero, 90eko hamarkadatik aurrera zinemagintzara pasatu zen.

Hala ere, komikigintzari dagokionez, segur aski Justin Hiriart seriea izango da Harrieten lanik ezagunena, Francisco Fructuosok marraztua. Nik behintzat (eta badakit beste askok ere baietz) txikitan irakurri genituen euskal balea-arrantzale honen istorioen oso oroitzapen onak ditut. Bere garaian euskaraz lehen hiru albumak atera zituen Ereinek (Itsas gorritan, Izotzetako tranpa eta Sekretua) eta azken biak (Brulota eta Satanen itsasontzia) Ipurbeltzen atera ziren atalka, baina beste hizkuntza eta herrialde ugaritan ere argitaratu zen. Hainbat nazioarteko sari ere jaso zituen, eta laugarren albuma Angulemako sari nagusirako ere egon zen izendatuta. Orain, Ereinek bost albumak atera ditu edizio oso baten.

Abenturazko komikia izan arren, eta genero horren barruan oso ona izan arren, Justin Hiriart ez da ohiko abentura-komiki hutsa. Harrieten hitzetan, euskal balea-arrantzaleei buruzko komiki serie bat egitea erabaki zuen, baina aldi berean horrek kontzientzia txarra sortzen zion, garai hartan Muro bera mugimendu ekologistetan militatzen ari baitzen, justu baleak salbatzearen aldeko kanpainak egiten zirenean. Horregatik, beste ikuspegi bat ematea bururatu zitzaion, eta Justin protagonistak, Amerikako indiarren bitartez, naturarekin bat bizitzeko eta behar dena soilik ehizatzeko kontzientzia hartzen du. Hala, naturarekiko harremana, Amerikako indigenak (indiarrak, inuitak...) eta abarrak oso presente daude Justin Hiriarten.

Itsasoa da komikiko beste protagonistetako bat. Izan ere, itsasoa bera, itsasontziak, baleak, txalupak... errealismo handiz marraztu ditu Fructuosok. Bourgeonen lanarekin (Les passagers du vent) konparatu izan dute. Dokumentazio lan handia dago horren atzean.

Luxu handia da euskal komikigintzaren klasiko handi hau horrelako edizio oso batean izatea. Ez galdu.

Gabriel Arestiren heriotzaren 40. urteurrena betetzen da aurten. Horren karira, idazlearen bizitza eta lana ezagutarazi eta zabaltzea helburu duen Gabriel Aresti Kultura Elkarteak zerbait berezia egin nahi zuen, eta berari buruzko komiki bat egitea pentsatu zuten. Adur Larreak (Bordaxuri, Okatxu...) egin du komiki hori, eta Erroak argitaratu.

Emaitza, Gabriel Aresti - BioGrafikoa, 100 orriko liburu mardul polita da. Aresti idazlea bai, baina Gabriel pertsona erakusten zaigu batez ere komikian. Horretarako, poetaren alarguna eta alabak izan ditu Larreak informazio-iturri nagusi. Haiek emandako laguntza ugariarekin ondu du komikia, eta emaitzarekin gustura agertu dira ere. Hala, bere bizitzako oinarriak ziren Bilbo, euskara eta kezka sozialak agertzen dira, familiako bizitza, frankismo garaiko giroa... Oso irakurterraza eta entretenigarria suertatzen da, eta idazleaz ikuspegi ezberdin eta berri bat jasoko dugu, pertsonalagoa, intimoagoa, atseginagoa.

Haren obrari dagokionez, jakina, bere liburu eta olerkiak aipatzen dira komikian, eta gainera bukaeran Olerkaria ipuinari marrazkiak jarri dizkio Adurrek modu ederrean.

Komikiaren hizkuntza nagusia euskara bada ere, gaztelania ere agertzen zaigu bertan eta ez gutxi, garaiko egoera erreala erakusten baita, eta naturaltasuna eta errealismoa ematen dio horrek. Irudi eta koloreetarako horrelako istorioetan ohikoa den nahita bilatutako estilo itxuraz sinplea aukeratu du egileak -Persepolis edo Guy Delisleren lanen erara-, trazo sendo eta itxiekin eta hiru koloretan (zuria, beltza eta laranja).

Idazle handiak merezi zuen lan handia dugu, beraz, Gabriel Aresti - BioGrafikoa hau.

Andoni Egañak azkenean 2013ko Bertsolari Txapelketa Nagusian parte hartzea erabaki du. Parte hartu eta nola gainera!, nagusitasun osoz gailendu da finalean. Baina, agurra kantatzera doala, mikrofonoarekin elektrokutatua hil da. Istripua? Hilketa? Hilketa bada, nor izan da? Hori argitu beharko dute lau detektibe zein baino zein bereziagok...

Istorio hau dakarkigute Xabi Paya gidoilariak eta Patxi Gallego marrazkilariak Bertsolari aldizkariaren 100. zenbakia ospatzeko egin duten Nork komikian. Amezketako aguazila (Fernandoren abenturetakoa), Bertsocop (erdi bertsolari erdi robot), Jesika Fletxeberria (amona sudurluzea) eta Amaia Ezpeldoi (Itxaro Bordak sortutako detektibea) Egañaren heriotza argitzen saiatuko dira, susmagarri andana ikertuz: euskal idazleak, sukaldariak, bertsolariak, Conquis-tarrak, Olentzero, Txan magoa... Bidean, euskal munduko ehunka jende ospetsu asko ezagutuko ditugu marrazkietan, Bertsozale Elkarteko katakunbetako bilera sekretuen berri izango dugu, eta beste gauza ugari.

Argi dagoenez, umorezko istorioa da, eta benetan barrez lehertzekoa suertatzen da. Euskararen kultur munduko erreferentzia eta pertsonaia ugari agertzen dira eta euskalkien trataera ederra du. Eta atal batzuetan sexualki oso esplizitua da. Hauetan guztietan, Patxi Gallegoren aurreko Pololoak lana dakarkigu gogora. Hark hasitako bidea urratzen jarraitzen da hemen, gure euskal mundu txiki honetako gaiak tonu umoretsuan lantzea, eskertzekoa dena. Behar ditugu horrelako lanak. Eta gainera, kasu honetan zenbait pasartetan bertsotan hitz egin edo pentsatzen dute pertsonaia batzuk. Ez dago gehiago eskatzerik.