e-gorblog

Gogoratzen duzue duela gutxi nola esan genizuen lehenbizikoz argitaratu zela manga bat euskaraz (X-Venture – Gorputza krisian seriearen lehen bi zenbakiak, hain zuzen)? Bada, harekin nahikoa ez, eta Harriet argitaletxeak beste bat ere atera du! Kasu honetan, Japoniako manga da, hango hizkuntzatik zuzenean euskarara Iker Alvarezek itzulia, eta gaztelaniaz aterako ez dena. Tomomi Usuiren Cube Arts 1 honetan, Takuto gaztea Cube Arts bideo-jokoaren demoaren barruan sartzen da, Minecraft asko gogorarazten duen blokez osatutako mundu batean, eta abentura zirraragarri eta beldurgarriak biziko ditu bertan bere lagunekin eta han ezagutuko dituen beste pertsonaiekin. Berri oso ona argitalpen hau, eta, gainera, Harriet-ek laster manga gehiago aterako omen ditu. Segi horrela!

Pozgarria da Harriet argitaletxeak Bruno Duhamelen lanak euskarara ekartzen jarraitzea (seigarrena da hau), bere lanak istorio bitxiz, samurtasunez eta aldarrikapenez beteta baitaude. Inoiz ez 2 – E eguna honetan, Madeleine atso itsu burugogorra eta Normandiako itsaslabarretan behera erortzear dagoen bere etxearen kontakizunaren jarraipenean, istorioa are gehiago konplikatuko da: nazien bunkerrak, erorketak, isolamendua, alkategai ultraeskuinekoak...

Zerocalcare komikigile italiarraren lanik ezagunena ziurrenik Kobane Calling izango da, Siriako gerraren erdian kurduek eraikitako Rojavako lurralde autonomora egindako bidaiaren kronika. Bada, orain No sleep till Shengal komikian 2021ean Irakeko iparraldean dagoen yezidien lurralde autonomora, Shengalera, egindako bidaia eta haiek jasandako triskantza eta erakusten duten erresistentzia kontatzen ditu. Jatorrizkoak italiarrez argia ikusi eta gutxira atera du euskaraz Farmazia Beltzak, beste hizkuntza asko baino lehenago. Berriz ere, ezinbesteko jakingarriak Zerocalcare-ren ohiko estilo pertsonal berezi eta umorezkoan.

2020ko martxoaren 14an, COVID-19agatik etxean itxi behar izan ginenean, bakoitzak bere modura egin genion aurre bizimodu berriari. Usue Egia durangarrak konfinamenduaren egunerokoa egiteari heldu zion, baina komikian. Usuek egunez egun egindakoen eta bere barne-gorabeheren berri ematen digu, plano erreal eta alegiazkoak tartekatuz, oso modu pertsonal eta hunkigarrian, Denonartean argitaletxeak ateratako Ura leporaino komikian.

Gizakion patua harilkatzen duten Greziako Moira jainkosa apetatsuak (Kloto, Lakesis eta Atropos) aspertuta daude, eta apustu egin dute, ea nork lortu mamu baten bisitaren bidez eragitea Mar iruindar gaztearen bizitzan. Hala, Dickens-en Eguberri kantaren gisara, mamu bana bidaliko diote: Margaret Fuller, Margarita Nafarroakoa eta Inés Joyes y Blake. Txalapartaren eskutik datorkigu Garazi Albizuaren gidoia eta Olga Carmona Peralren irudiekin osatutako eta ahalduntzea gai duen Iruleak komiki polit hau.

80ko hamarkadan zenbait istorio labur argitaratu zituzten Javier Mina gidoilariak eta Pedro Oses marrazkigileak HABEko Mik komiki-aldizkarian, protagonista eta gai ezberdinekin baina denak mendizaletasunaren ingurukoak: Reinhold Messner, Everesten lehen euskal igoera, Iñaki Aldaia, Cervino, Eiger... Denonartean argitaletxeak istorio horiek (9 guztira) Non gogoa... komikian batu ditu.

Animali antropomorfoen mundu fantastiko batean, Kgosi animalia haragijaleak hiltzen dituen deabru batean transformatzen den lehoia da. Gogoratzen ez duen bere iragan misteriotsuaren bilaketa bidean, bat egingo dute berarekin Wilt antxumeak, Othila sagu gerlariak eta Hind azeriak. Taldeak abenturaz, intrigaz eta odolez betetako abenturak biziko ditu, Harriet argitaletxeak euskarara ekartzen hasitako eta egile Bruno Bessadiren irudi zinez politez hornitutako Lehoi ogroa sailean. Lehen zenbakia den Lehoi barbaroa honek gehiagorako gogoz uzten du irakurlea.

Euskal Herriaren historia lantzen duten komikiak izan genituen aipagai aurreko batean, eta horri dagokionez lan aipagarrienetakoa egiten ari dena (Asiskorekin batera) Adur Larrea da, bereak baitira horietako asko: Gabriel Aresti BioGrafikoa, Maria Zugarramurdikoa eta sorginduak izan ziren emakumeak, Antzara Eguna, Iraultza eta bizi! Burgosko auzia... Bada, orain, Euskal Kultur Erakundeak eta Elkar Fundazioak sortutako EKE-Elkar literatura bekaren bidez, Lurbinttoko ohoinak komikia egin du. Frantzia eta Espainiaren arteko Konbentzioaren Gerran milaka lapurtarrek beren etxea utzi dute (batzuk gerran aritzeko, beste batzuk gerratik ihesi hegoaldera pasatu direlako, eta beste asko herri “traidoreetakoak” izateagatik landetaratuak izan direlako), eta itzultzean –Euskal Herriaren eskubide historikoak zanpatuta aurkitzeaz gain– euren lur eta ondasunak okupatuta edo erreta daudela ikusi dute. Hala, batzuk lapur talde bat osatu dute, izenburuko ohoinak hain zuzen, erauste, ebasketa eta deportazioen arduradunez mendekatzeko. Jakin beharreko historia, bikain landutako eta marraztutako istorioan. Komikiaren iruzkin bikaina egin du (ohi bezala) Mikel Begoñak Komikeri blogean.

Bazenekien egunotan guztion ahotan dabilen Paul Urkijoren Irati filma komiki batean oinarrituta dagoela? Bada, bai, Juan Luis Landaren El ciclo de Irati sailean hain zuzen, zeinaren 4. albuma, Saiak, Xabiroik atera batzuen euskaraz! Sailak Nafarroako Erresumaren historia eta fantasia-mitologia ditu gaitzat, egileak oso gogoko dituen gaiak.

Bada, iaz Erein etxearen eskutik argia ikusi zuen Landaren beste komiki batek, kasu honetan historikoa eta Orreagako 778ko guduan girotutakoa: Errolanen elezaharra, zeina Orreagako kronikak saileko lehenengoa baitzen. Eta aurten dakarkigu saileko bigarrena eta azkena, Munjoie! izenburukoa. Autorea Europa osoan famatu eta arrakastatsu egin duten irudi ederrez hornitua dago eta ederki kontatua. Luxu bat!

Gutako askok atsegin ez arren gero eta zabalduago dagoen “eleberri grafiko” etiketa barruan sartzen diren komiki heldu eta serioen artean beharbada Art Spiegelman-en Maus izango da aintzatetsiena, dauden komiki-sari garrantzitsu guztiak irabazi baititu: Angulemako Azokako saria, Eisner saria, Harvey saria... eta baita kazetaritza lanei ematen zaien Pulitzer saria ere! Izan ere, bertan Spiegelman-ek bere aitak, judua bera, Alemania naziko kontzentrazio-esparru batean bizitakoa kontatzen du. Era berean, bere aitarekin duen erlazio gatazkatsua ere da gaia, lana osatzeko harekin izandako elkarrizketak eurak ere agertzen baitira komikian. Komikian pertsonaia naziak katuak dira eta juduak saguak (hortik izenburua, “Maus” “sagua” baita alemanez). Bada, orain Maus euskaraz irakurtzeko aukera dugu Astiberri argitaletxeak ateratako eta Julen Gabiriak itzulitako edizioan. Normalkuntzarako bidean ezinbestekoa da literatura unibertsaleko klasikoak bezainbeste komikiaren klasikoak ere euskaraz izatea; bada, bide horretan mugarri handi bat (beste bat) bete da Maus euskaraz ateratzearekin. Sorionekuak gu!