e-gorren blog pertsonala (komikiak, informatika eta beste)
Marrazkirri 2007 erakusketa
Hemen dugu berriz ate joka, eta 18. aldiz jada, Marrazkirri komiki- eta irudi- erakusketa. Izurako Haize Berri Kultur Etxean izango da berriz ere, otsailaren 23an hasi (ostiral honetan, beraz) eta martxoaren 24ra bitartean. Gainera, inaugurazio-afaria izanen da ostiral honetako iluntzean, Jon Maia eta Igor Elortza bertsolariekin, marrazkigileekin, musikariekin eta antzerkilariekin.
Aurtengo erakusketarako aukeratutako gaia Emil Cioran idazle errumaniarraren "Gizona, lurraren minbizia" adierazpena da. Hainbat komikilari eta marrazkigilek gai horren inguruan egindako irudiak paratuko dituzte erakusketan. Partaideen behin-betiko zerrenda hau da: Irène Borda, David Duloste, Marko Armspach, Asisko Urmeneta, Piarres Erdozaintzi, Jon Mansisidor, Mattin, Martintxo, Janber Iribarne, Alain Pessans, Adur Larrea, Xabi Lopépé, Aitor, Mikel Duvert, Pette Etxebarria, Eneko Iriart-Arkotxa, Zoé Bray, Iñaki Berrokoirigoin, Arantxa Idieder, Marko Embid, Cas, Dani Fano eta Pette Etxeberria. Eta gainera, hainbat ikastetxetako ikasleek ere hartzen dute parte.
Inaugurazio-afariari dagokionez, kristoren giroa egoten omen da. Aurtengoan Mike, Buffalon sortu eta Italian bizi den marrazkilaria gonbidatu dute, Peio Gutierrezek Knossosseko ondarea komikia aurkeztuko du, Igor Elortza eta Jon Maiaren bertsoei Asisko eta Markok marrazkiz erantzungo diete eta alderantziz, Beñat Bidegain eta Jean Mari Irigoinek antzerkitxoak eskainiko dituzte, Mañolo Ezpeletek akordeoiaz joko du... Markok eta Asiskok ezin hobeto hitz egiten zuten afariaz Anguleman egon ginenean, ezin galduzko zita dela diote. Izena eman dezakezu haizeberri abildua wanadoo.fr helbidera idatzita edo 00 33 5 59 37 85 79 telefonora deituta. Badakizu, beraz!
(Eskerrik asko Maixan Merkapideri emandako informazio eta laguntzagatik!)
Calvin eta Hobbes hobeto ezagutzeko aukera
Bill Watterson komikilariak 1985 eta 1995 artean marraztu zituen prentsan egunero argitaratzen ziren Calvin eta Hobbes pertsonaien komiki-banda; bertan 6 urte dituen Calvin umea eta bere trapuzko tigrea Hobbes dira protagonista nagusi. Trapuzko tigrea bizirik dago Calvinentzat, nahiz eta bere inguruko guztiek bikote honek egiten dituen guztiak Calvinen izaera arraroari egozten dioten.
Pertsonai hauek oso ezagunak dira komikizale gehienontzat, beraz nire iritzi pertsonalaz gain oinarrizko informazio bat eskaintzen saiatu naiz soilik, eta ahalegin handiena komiki hau hobeto ezagutzeko interneteko bi aukerei buruzko informazioa zehazten egin dut, artikuluaren amaieran. Objektibitatea alde batera utzita, Calvin eta Hobbes da nire komiki-banda kuttunetakoa: pertsonaiak, marrazkiak, umorea, gaiak... bete-betean harrapatu ninduten. Estatu espainiarrean jarraikortasunez argitaratzen hasi ziren unean ezagutu nuen komikia (90. hamarkadaren amaieran), eta bilduma bat ilusioz egiteko aukera eman zidan honek, hilabetero liburu dendara hurbiltzeko erritoa eta guzti. Inguruko lagun minen artean konpartitu genuen garai horretan Calvin-ekiko zaletasuna, eta oraindik ere komiki horretako erreferentziak gure harremanaren parte dira; giro honetan barneratu zuten batzuk komikiekiko errespetua eta zaletasun hau gehiago garatu zitzaigun denori.
Autorea
(elkarrizketa honetatik atera dut informazioa)
Irudia: Bill Watterson
Bill Watterson 1958 urtean jaio zen eta 6 urtetik aurrera Ohioko Changrin Falls herrian bizi izan zen. Txikitatik izan da komikizalea, eta institutuan politikari buruzko zintak idatzi zituen. Zientzia Politikoetan graduatu zen.
Cincinnatiko egunkari batean hasi zen argitaratzen iritzi sailean, baina ez zuen hiriko giroa ondo ezagutzeko astirik izan, eta bertako politikari buruzko umorea egin beharra ez zen erraza izan beretzat. Editoreak ere bere lana nolakoa izan behar zen zehatz markatu nahi izan zion, eta presiopean, ez zuen bide propioa egin edo komikiarekin esperimentatzeko aukerarik izan. Hilabete gutxiren buruan kaleratu zuten.
Watterson politikan interesatua zegoen baina zalantza sortu zitzaion ea interes hori komikietan islatzeko gai ote zen ala ez. 80. hamarkadan komiki proiektu ezberdinak aurkeztu zizkien editoreei, baina ez zuen emaitza onik lortu.
Wattersonek 25 urte inguru zituenean, aldaketa bat eman zen: sortu zuen proiektu horietako batean bigarren mailako pertsonai batzuk interesgarriak izan zitezkeela esan zioten. Calvin pertsonai nagusiaren anai txikia zen eta Hobbes trapuzko tigrea. Komikilariarentzat ere hauek ziren pertsonai dibertigarrienak, baina ez zeukan oso garbi komiki-banda bat sortzeko balio zezaketenik. Frogak egiten hasi zen, eta emaitzarekin oso gustura sentitu zen: iritzi hori eman zionak ez zuen azkenean proiektu berri hau onartu, eta azkenean Universal Comics taldean onartu zuten.
Irudia: Bill Watterson
1985eko azaroaren 18an argitaratu ziren lehen aldiz Calvin eta Hobbes-en komiki-bandak, eta urtebetera 250 egunkaritan agertzen zen. Guztira 1800 egunkaritan agertu izan da (Diario Vasco-n eta Correo-n ikusi izan dut nik, baita El pequeño País-en) eta Estatu Batuetan Peanuts, Garfield eta Blondie komiki zinten atzetik 4. zabalduena izan da. Aipatu bezala egunkari askotan argitaratu zen, baina bere garrantzia ez da soilik kuantitatiboa: Estatu Batuetan komiki-zinten munduari aportazio handia egin zion komikitzat daukate Calvin eta Hobbes.
Pertsonaiak
Calvin eta Hobbes pertsonai nagusiez gain haurraren gurasoak, eskolako kide Susie eta Moo, Miss Worthmouth irakaslea, Rosalyn zaintzailea... daude, baina Calvinek berak (Wattersonek esango zukeen bezala) pertsonai berriak sortzen ditu, hala nola Spiff espazioko gizona, Stupendous-Man super heroia...
http://www.calvinyhobbes.com/ webgunean Wattersonek pertsonaiak definitzeko erabiltzen zituen hitzak daude irakurgai.
Gaiak
Gag delakoa eta pertsonaien arteko hizketaldiak komiki-zinten oinarria dira, baina era berean sakontasun handiko hausnarketak irakurri ditzakegu zintan: haurtzaroa, heziketa, natura, progresoa, haurren irudimena, giza-harremanak...
Eguneroko bandek umore eta hausnarketa puntu interesgarriak izaten dituzte, baina Wattersonek abentura luzeak ere kontatzen ditu, Calvin eta Hobbes-ek denboran atzera eta aurrera egiten dutenean adibidez, edo gabonetako oparien ingurukoak. Azkenik dinosaurioekin, elurrezko panpinekin, elurretako lerarekin... istorio barregarriak eraikitzen ditu.
Calvin eta Hobbes-en amaiera
1995eko abenduaren 31ean argitaratu zen azken banda. Alde batetik Wattersonek pertsonaiekin estankatuta ez gelditzeko ahalegina egin zuen beti, irudietan eta igandeko komiki zinta berezietan berrikuntza ugari sartuaz, eta pertsonai horrek dena eman zuela sentitu zuenean marrazteari utzi zion.
Irudia: Bill Watterson
Baina erabaki hau hartzeko bestetik pisu asko izan zuten komikigintzaren mundu editorialarekin izan zituen ezadostasunak, eta honek ere eragina izan zuen komiki-zintaren desagertzean. Oso interesgarriak dira komikigintzari buruzko bere hausnarketak eta bere komikiekin merchandising delakoa (panpinak, kafe potoak, kamisetak...) ez egitea lortu zuen. Komikigileen eskubideen alde egin zuen, eta 10 urte horietan 9 hilabetetako 2 oporraldi hartu zituen.
Komiki pertsonaien (edo musika taldeen) iraunkortasunari buruzko eztabaida aspaldikoa da. Zenbait autoreren lana beraien heriotzarekin batera bukatu zen: Hergé eta Tintin, Schulz eta Charlie Brown... baina badira une batean gelditzea erabaki zuten beste batzuk ere, tartean Quino Mafaldarekin eta Waterson bera.
Gai honi buruz Iban Zalduak hausnarketa interesgarria egin zuen amaitzen asmatzea artikuluan.
Gaztelerazko argitarapenak estatu espainiarrean
"La Colla de la Pessigolla" argitaletxeak ezagutarazi zituen lehenik komiki hauek, baina Ediciones B taldeak argitaratu ditu Calvin eta Hobbes-en komiki guztiak.
Aldez aurretik esan beharra daukat nire ustez estatu espainiarrean modu traketsean argitaratu izan direla Calvin eta Hobbes-en komikiak. Onartu beharra daukat komiki honen bilduma hasi nuenean nahikoa nuela ale bakoitzarekin lortzen nuen plazerrarekin, baina ondoren argitaraketak orden kronologikorik gabe egiten ari zirela konturatu nintzenean, liburuaren formatua aldatu zutela ikustean... nahasmena eta amorrua sentitu nuen. Eta Wattersonek komikiaren duintasunaren alde egin zuen ahalegina kontuan izanda salagarria iruditzen zait Ediciones B taldeak egindakoa: nire ustez editorial horrek produktua merkaturatzeko Calvin-en banda "modernoak" argitaratu zituen lehenik, eta saltzen zirela ikustean jarraitu zuten aurrera, kronologia errespetatu gabe.
Hausnarketarako gai sakona da komikien merkaturatzea: estatu espainiarrean Wattersonen hasierako komikiak argitaratu izan balituzte agian ez zukeen erosle kopuru berdina izango, eta agian gazteleraz ez genuke bilduma osoa izateko aukerarik izango... Ez naiz inuxentea, eta komikia bizirik egoteko, komikigileak hortaz bizi ahal izateko... merkatarien beharra dagoela badakit, baina gauzak beste modu batera egin daitezkeela ziur nago. Ez naiz komikiaren komertzializazioan aditu, agian "copyright" eta diru kontuak egongo dira tartean, edo Estatu Batuetako jabeek ezarri dituzte arau horiek (liburuen formatu ezberdina handik dator), baina txapuza bat egin zutela argi dago nire ustez. Noski, ez dut komiki-banda sakralizatu nahi, testuinguru orokor horretatik kanpo Calvin eta Hobbes-ekin gozatzea ere badago, baina aukeran komiki hau hasieratik irakurtzeko aukera hobetsi dut eta orden kronologikoan irakurtzeko informazio praktikoa emango dut soilik.
Irudia: Bill Watterson
Argitalpenetara itzuliz, lehenik liburuxka txikietan plazaratu zituzten komikiak, Fans izeneko bilduman, eta esan bezala ez zuten kronologia errespetatu: Bat zenbakia duen aleak 96ko komiki-bandak biltzen ditu, eta 5-8 zenbakien artekoek 93koak... 13-16 zenbakidun aleek Calvin eta Hobbes-en azken bandak biltzen dituzte, hau da, pertsonaiaren amaiera, eta txapuza borobiltzeko "egunen batean itzuliko naiz" izenburu lotsagarria jarri zioten ale horri... ondoren 17. alea beste urte bateko bandekin osatu zuten. Beraz, Fans edizioan komikiaren sorrera ezagutu nahi dutenek 25. alea eskuratu beharko dute.
Irudia: Bill Watterson
Bilduman argitaratu zituztenean ere 7. zenbakia du 1985eko lehen bandak biltzen dituen alea. La guia del comic webguneko Calvin y Hobbes atalean azaltzen da informazio guztia.
(Ez dut astunegia izan nahi argitalpenen gai honekin: norbaitek zintak bere hurrenkera kronologikoan antolatu edo erosi nahi baditu informazio guztia biltzen duen testua bidali diezaioket)
Komiki-banda internet bidez ezagutzeko aukera
Gaur egun komiki honen sorrera eta ibilbidea ezagutzeko bi aukera daude internet sarean:
- http://www.transmogrifier.org webgunean familiari buruzko argazkiak zintzilikatu ditu Ben Gilbert-ek, baita bere zein emaztearen lantokien webguneetara heltzeko estekak kokatu, baina guretzat garrantzizkoena Calvin eta Hobbes-en banda guztiak biltzen dituen datu-basea eta bilatzailea dira.
- http://www.gocomics.com webguneak Estatu Batuetako comic strip ugari biltzen ditu bere baitan, eta egunero-egunero doan e-mailez hauetako banda bat jasotzeko aukera ematen du. Calvin eta Hobbes-en kasuan une honetan 85eko abenduko bandak jasotzeko aukera dago, komikia sortu eta hilabetera.
Ingeles hizkuntza ezagutzen dutenek edo Calvinen gaztelera zein frantsesezko itzulpenak dituztenek komiki-banda honen garapena egunez egun ezagutzeko aukera izango dute. Hemen Olariaga, Tasio, Oroz edo Zaldi Eroarekin egin dezakeguna komikigintzaren komiki garrantzizkoenarekin egin dezakegu.
Komiki bat ezagutzen dugunean zaila da batzuetan bere kontestu kronologikoan ikustea, argitaratzaileek erabakitzen baitute zein formatu eman eta noiz egin. Aipatu ditudan bi aukera hauekin gure esku dago gure burua 1985ean kokatzea, eta egunez egun komikiaren garapena ezagutzea.
Niri behintzat aukera paregabea iruditzen zait hau, pertsonaiaren sorrera ezagutzeko parada ematen baitigu: autoreak hasieran zituen ideiak eta pertsonaiarentzat sortu zuen ingurunea erakutsiko digute (gurasoak, eskola, ikaskideak...), lehen hilabeteetan irakurleentzat (eta lan egiten zuen egunkarientzat) banda erakargarri egiteko zein "estrategia" erabili zuen ikus dezakegu...
Beraz, 10 urtez iraun zuen pertsonai baten garapena bizitzeko aukera handia daukagu: Wattersonek marrazketan izan zuen bilakaera ikusiko dugu, igandetako banda bereziaren diseinua hobetu eta esperimentatzeko izan zuen nahia, gai sozialei buruz hausnarketak eragiteko duen abilezia, eta hainbeste iraun zuen komiki-banda batek maila mantentzeko egin behar dituen ahaleginak baloratzen ikas dezakegu.
E-mailez jasotzeko aukera
http://www.gocomics.com plataforma komertziala den arren, baditu doako hainbat zerbitzu, tartean zure e-mailean egunero argitaratzen diren komiki-zintak jasotzeko aukera. E-mail helbide bakoitzeko komiki-banda bakarra jaso daiteke doan, baina ordaindu ezkero beste eskaintza asko eskaintzen dituzte.
Ez dut ondo ezagutzen Estatu Batuetako komiki-banden mundua, baina niri ezagun egiten zaizkidanen artean Andy Capp, Doonesbury, Dick Tracy, Garfield, Pink Panther, Too much cofee man, Ziggy... daude (ziur hemen aipatu ez ditudan komiki interesgarriagoak badaudela).
Gehienak ingelesez daude, baina batzuk ertamerika eta hegoameriketako gazteleraz eskuratu daitezke ere (tartean Calvin eta Hobbes, baina 87ko data duten bandak dira).
Nola egin daitekeen
http://www.gocomics.com/calvinandhobbes/ klikatu behar da (gazteleraz jaso nahi dutenek http://www.gocomics.com/espanol/calvinandhobbesespanol/) lehenengo. Bi kasuetan, bandaren azpikaldean dagoen "FREE - Get Calvin and Hobbes by E-mail" kutxan e-maila idatzi eta nahiko errez betetzen da informazioa.
Harpidetza egin ondoren eguneko banda jasoko dugu. Ale zaharragoak ezagutzeko egutegi bat badu ere, baina 15 eguneko epe muga batez.
Dena den, aipatu beharra dago Gocomics-ek ez duela bere garaian argitaratutako data eta hurrenkera originala beti errespetatzen, adi egon beharra dago...
Calvin eta Hobbes datu-basea
Irudia: Bill Watterson
Beste aukera interesgarri bat http://www.transmogrifier.org da. Ben Gilbert-ek beste internauten laguntzaz banda bakoitzeko testuak datu base batetan sartu zituen, eta orain bilatzailean hitz bat idatziz bilatzaileak hitz hori ageri den komiki guztiak erakusten dizkigu, eta baita argitaratze data originala ere. "Susie" idazten badugu adibidez neska hori aipatzen den zinta guztiak agertuko zaizkigu. Espero dut bilatzailea hobetzea, oso ona izango litzateke "hitz-gako" batzuk ere erabiltzeko aukera balego: adibidez "television" jartzen badugu hitz hori idatzita dagoen zinta agertuko da, baina posible da bandako gai nagusia telebista izatea eta bunbuiloetan ez agertzea.
Eta bukatzeko...
Calvin eta Hobbes-en 1995ko azken komiki-banda hitz hauekin amaitzen da: "It's a magical world, let's go exploring!!!". Calvin eta Hobbes marraztuta ikusiko ez baditugu ere, hitz horiekin pertsonai hauen abenturek jarraipena izan dezaketela pentsa dezakegu: bestetik, nire uste apalean esaldi horrekin komikigintzatik haratago bizitza ere badagoela diosku Wattersonek... Baina komikiaren amaiera bereziak pisu handia duen arren, Calvin eta Hobbes-en 3000 komiki-banda baino gehiagoetaz gozatzeko aukera daukagula ahazterik ez dago.
"30 X 30 - Gure komikiaren tamaina (1976-2006)" liburura atera dute
Gasteizko Atiza komikigileen elkarteak , Michelena Inprimategiarekin batera, 30 X 30 - Gure komikiaren tamaina 1976-2006 liburua kaleratu du. Bertan euskal komikigintzaren azken 30 urteotako historia kontatzen digu Juan Manuel Díaz de Guereñuk, horretarako 30 egile aukeratuz. Oso liburu interesgarria, beraz. Hilabete honetako TMEO-rekin batera banatu dute, beraz TMEO salgai dagoen liburudenda eta kioskotan erosi daiteke.
Liburua Atiza elkarteak iazko abenduko Crash Comic jaialdirako paratutako liburuaren izen bereko erakusketan oinarritua dago, zeinaren komisario Díaz de Guereñu bera den eta otsailaren 14a arte irekita egongo dena Gasteizko Zuloa gunean.
Liburuak lau atal ditu: lehenengoan azken 30 urteotako euskal komikigintzaren historia kontatzen zaigu; bigarrenean hautatutako 30 egile horiek egindako irudi batzuk agertzen zaizkigu, egileen aipu batzuekin batera; hirugarrenean 30 egileon biografiak daude; eta laugarrenean Euskal Herriko komiki-baliabideen gida bat ikus dezakegu (komikidendak, argitaletxeak, aldizkariak, fanzineak, elkarteak, azokak, lehiaketak...). Bide batez, Crash Comic jaialdiaren web gunean ere aurki ditzakegu liburuaren 2. eta 3. atalak.
Bertan agertzen diren 30 autoreak hauek dira (ez dut estekarik jarriko, goian aipatutako helbidean, egileen informazioaz gain, estekak ere bai baitatoz):
- Josemari Alemán Amundarain
- Antonio Altarriba
- Alvarortega
- Raquel Alzate
- Angel Benito Gaztañaga
- Miguel Berzosa
- Iñaki Cerrajería
- Mauro Entrialgo
- Dani Fano
- Nacho Fernández
- Roberto Garay
- Gregorio Muro Harriet
- Iñaki G. Holgado
- José Ibarrola
- Javier de Isusi
- Kini
- Juan Luis Landa
- José Manuel Mata
- Antton Olariaga
- Luis del Olmo
- Alex Orbe
- Santi Orúe
- Pedro Osés
- Alex San Vicente
- Simónides
- Santiago Valenzuela
- Mikel Valverde
- Bernardo Vergara
- Jon Zabaleta
- Jesús Zulet
Elkarte txiki eta baliabide handirik gabekoek liburu bat atera nahi dutenean, edizioa eta banaketa arazo izaten dira, eta hala izan da liburu honekin ere. Astigarragako Michelena Inprimategiari esker lortu da argitaratzea, urtero bere bezero eta lagunen artean banatzeko editatzen duen monografikoetarako aukeratu baitzuen. Hala, liburua bada denboratxo bat atera zela, baina zirkulu itxian banatzen zen. Nik Atiza elkartera bertara jo nuen nola lor zitekeen galdetzeko, eta Mauro Entrialgok berak esan zidan TMEO aldizkariaren hurrengo alearekin banatzeko asmoa zutela (jende bera mugitzen baita Atizan eta TMEOn), eta prezio nahiko sinbolikoan. Eta hala da, ez baita erraza koloretan eta guzti dagoen liburu bat gaur egun 5 eurotan lortzea. Ez dago ez erosteko aitzakiarik, beraz!
Euskal komikigintza apur bat gehiago ezagutzeko ezinbesteko liburua, Juanmaren jakituria infinituak dakarkiguna. Lastima gaztelaniaz soilik egotea!
Fitxa |
---|
Izenburua: 30 X 30 - Gure komikiaren tamaina (1976-2006) Egilea: Juan Manuel Díaz de Guereñu Argitaletxea: Atiza eta Michelena Inprimategia Urtea: 2006 Lege gordailua: SS-1477/06 |
Angoulême, mon amour!
Egon ginen, ba, Angoulême-n, eta, agindu bezala, hemen duzue kronikatxoa. Benetan aluzinantea da Angulemako komiki azoka, guztiz harrigarria komikia Frantzian nola bizi duten... Gainera, komikigile talde batekin joateko eta mundu hori barrutik ezagutzeko aukera izan dut... Eta gutxi balitz lagun talde hori jator-jatorra da eta kristoren giroa izan dugu... Zer gehiago eska daiteke? (A, eta azokako palmaresa ere daukazu hemen, zein komiki erosi pentsatzen ari bazara laguntzeko...)
Hiria
Hiri ederra da Angoulême. Muino baten gainean kokatua dago hiriaren alde zaharra, aldats gogor batek eta harresi altu batek babestua, benetan ikusgarria. Han goiko kale eta etxeak ere oso majoak dira, palazio-gaztelu itxurako udaletxea ere oso polita, eta han goitik ikusten den bista ere egundokoa.
Baina Angoulême ez da hiri arrunta. Urte osoan, hiriak komikia bizi du eta komikiak hiria bizi du, sinbiosi perfektu baten. Ez dakit hori azokaren kausaz den edo azoka horren efektua den... Kaleetako plakek komikietako bunbuiloen forma dute, horma asko komikien muralez apainduta daude, CNBDI (Centre National de la Bande Dessinée et de l’Image) izeneko komikiaren museo bat dute erakusketa izugarri bat duena, klasiko pilo baten originalez betea...
Komiki-azoka
Hala ere, hiria eta komikiaren arteko maitasuna estasira iristen da Angulemako Komiki-Azoka ospatzen denean. Komiki-azoka ez dira argitaletxeen standak soilik: erakusketak, proiekzioak, hitzaldiak eta horrelakoak nonahi daude. Eta argitaletxeen standak ere ez dira nolanahikoak: bi karpa erraldoi, bakoitza Durango bezalakoak gutxienez, bat argitaletxe handientzat eta bestea argitaletxe txikientzat (argazki panoramiko horiek egiteko hainbat argazki atera nituen eta gero Panavue ImageAssembler-ekin josi), beste karpa txikiago bat komiki alternatibo eta fanzineentzat eta beste bat komikien inguruko merchandisingarentzat (posterrak, figuratxoak, kamisetak...).
Eta benetan ikustekoa da nola bizi duten frantsesek komikiaren mundua... Jende mordoa dabil bertan, baina ez pentsa guztiak freaky gazteak direnik, jende guztiz normala dabil, zaharrak, familia osoak, neskak... Han ez zara, hemen ez bezala, komikizalea izateagatik arraro sentitzen. Alderantziz dela esango nuke, hangoek askoz zaletasun handiagoa dute. Adibidez, kristoren ilarak itxoiteko gai dira komikigileen dedikatoriak lortzeko. Hori bai, ez dira hemengoak bezalako autografo sinpleak: marrazki oso landuak dituzte, sinpleenek ere ordu laurdenetik gora behar izaten dute egiteko, eta akuarela eta guzti margotzen dituztenek baita ordu erdi ere! Frantziako Paquet argitaletxearekin La guerre du Professeur Bertenev argitaratu berri duen Alfonso Zapico asturiarrak dedikatoria hau egin zidan kotxean bueltako bidaian, bere editoreak oparitutako albumean, Donostiatik hara eraman eta bueltan ekartzeagatik, aste bukaera osoa horrelakoak egiten eman eta gero!
Hala ere, nahiz eta ni ikusitako guztiarekin aluzinatuta gelditu, hara joaten urteak daramatzatenek diote beste edizio batzuetan hobeto egon izan dela. Beste urte batzuetan karpak hiriaren alde zaharrean egoten omen ziren, harresien barruan, eta aurten behealdean zeuden. Horrez gain, beste urte batzuetako erakusketak askoz hobeak izan direla diote. Eta egia esan, niri ere nik ikusitako erakusketak pobre samarrak iruditu zitzaizkidan (CNBDIkoa izan ezik).
Espedizioa
Esan nizuen bezala, Ikatolen Elkarteak ateratzen duen Xabiroi aldizkariko komikigileen taldearekin joan naiz, orain bertako kolaboratzaileetako bat bainaiz (albisteen txokoa idazten dut nik). Kristoren aukera izan da hori niretzat. Normalean azoka batera zoazenean ez da erraza izaten giroan sartzea eta zale pasibo rolaz haraindi joatea, Dabilenharriak zioen bezala. Baina gure taldean hainbat komikigile zeuden (Dani Fano, Iñaki G. Holgado, Asisko Urmeneta eta Marko Armspach) eta, horrez gain, Alfonso Zapico asturiarra ere eraman nuen kotxean. Horrela, azoka bera jakitunek gidatuta ezagutu dut batetik (gainera troupe osoarentzat egile-akreditazioa lortu zigun Danik, ikusi hemen nirea; akreditazio horrekin ilarak itxoin gabe sar zintezkeen tokietara eta antolakuntzak jartzen zituen kotxeei deitu eta nahi zenuen tokira eramateko aukera zenuen), eta komikiaren mundu hori barrutik hobeto ezagutzeko aukera eduki dut bestetik. Niretzat oso-oso interesgarria izan da kotxean komikilariak marrazteko teknikez, editoreekiko harremanez, kontratuez, salmentez, prezioez eta abarrez berba egiten entzutea, editoreekin egotea...
Gainera, oso talde jator eta sanoa zen. Marko eta Asisko bat ere lotsatzen ez diren bi showmen dira, bakarka ikusgarriak eta elkarrekin geldiezinak. Eta taldeko besteak ere, komikilari bohemioak direlako edo eurekin sarri egoteagatik kontagiatu direlako, oso majoak eta desinhibituak dira. Benetako pribilejioa izan da beraiekin asteburu zoragarri hau pasatzea, hain giro ederrean. Egoera surrealistak ere izan ditugu, adibidez poteoan taberna baten egon ginenean, taldeko batzuk dantzan zeuden, beste batzuk dantza-pistako kristalera margotzen eta Markoren animazioko ikasle zen eta berarekin ekarri zuen mago profesionala magia-trukoak egiten eta lebitatzen, beste batzuk argazkiak ateratzen...
Palmaresa
Jarraian azokako sarituen zerrenda emango dizuet, pista ona izaten baita hurrengo irakurketa edo erosketetarako.
Album onena
- Non-non-bâ, Shigeru Mizuki (ausardia aitortu behar zaio sari honi, justu Frantziako komiki-industria guztia, Asterix bera barne, mangaren inbasioaz kezkatuta dabilenean)
Ezinbestekoei saria
- Black hole, Charles Burns
- Lupus, Frederik Peeters
- Lucille, Ludovic Debeurme
- Pourquoi j’ai tué Pierre, Olivier Ka eta Alfred
- Le photographe, Emmanuel Guibert, Didier Lefèvre eta Frédéric Lemercier (komikiak eta argazkiak nahasten dituen eta MSF-ko talde batek Afganistanen pasatako abenturak kontatzen dituen hiru albumetako serie eder honetako argazkilaria, Didier Lefèvre, justu astelehenean hil zen bihotzekoak jota)
- Panier de singe, Jérôme Mulot eta Florent Ruppert
Ondarearen saria
7/8 urteko gazteen saria
9/12 urteko gazteen saria
Talentu gazteei sariak
- Lehen saria: Kyung Eun Park
- Bigarren saria: Grazia La Padula
- Hirugarren saria: Dominique Mermoux
Publikoaren saria
- Pourquoi j’ai tué Pierre, Olivier Ka eta Alfred
Fanzine eta komiki alternatiboen saria
- Canicola (Italia)
RTL saria
René Goscinny saria
- Lucille, Ludovic Debeurme
Décoincer la bulle saria
Sari nagusia
- José Muñoz (beraz, Alack Sinner-en marrazkilaria izango da hurrengo urteko batzorde antolatzailearen lehendakaria, kartelaren egilea eta erakusketa handiaren protagonista; ohore hori lortzen duen laugarren egile ez frantziarra da, Will Eisner, Robert Crumb eta Enki Bilal-en ondoren)
Argazkiak
Angoulême, j'y vais!
Bai, bai! Benetan! Serio! Entzuten duzuen bezala! Bihar goizean (eguraldia lagun) Angulemako azokara noa! Ni bezalako komikizale batentzat, amets bat egi bihurtua! Emozionatuta nago, ez dakit nabaritzen zaidan edo ez, baina emozionatuta nago!
Nola? Ez dakizula zer den Angulemako azoka? Angulema Frantziako hiri bat da, urtero Frantziako, Europako eta, agian, mundu osoko komiki azokarik handiena antolatzen duena. Aste bukaera honetan da azoka hori, eta bertara noa!
Nolatan noan? Ba komikigile eta komikizaleen troupe batekin noa! Kontua da aurten ere, iaz bezala, Xabiroi aldizkariko hainbat komikigile hara joatekoak zirela, hango argitaletxeekin harremanak egitera-eta... Eta erreserbatutako toki batzuk libre zituztenez eta ni orain aldizkariko kolaboratzaile naizenez, joatea eskaini zidaten. Ezetz asmatu zenbat tardatu nuen erabakitzen! Taldean izango dira, besteak beste Dani Fano, Iñaki G. Holgado, Asisko, Marko... Ez dakit nik asko pintatzen dudan horien artean, baina beno... Komikigile ez diren beste zale batzuk ere badoaz, tartean Willy lankidea, eta tira... Bueltan espedizioaren kronika idatziko dizuet, bale?
Ale, bueltara arte! Vive la BD!
(Oharra: Azokako aurtengo kartela Lewis Trondheim-ek egin du, duela gutxi Willyk hemen komentatu zigun OVNI komikiaren gidoigileak)
"Agence Barbare" sailaren beste ale bat kalean
Iazko urtearen ondarretan ikusi zuen argia Marko Armspach euskal komikigile ezagunaren irudiak eta Olier-en gidoia dituen Agence barbare komiki-sailaren laugarren aleak, "Barbares à gourdes" izenekoak. Umorezko eta fantasiazko komiki-sail hau Frantzian argitaratu du Bamboo Édition etxeak azken urteetan, urtean ale bat. Artikulu honetan komiki-sail honen iruzkina irakur dezakezu.
Marko Armspach ezaguna da euskal komikigintzaren munduan. Napartheid eta Argia aldizkarietan marraztu izan ditu komikiak, eta Pedro Mari eta Gartxot albumak ere atera ditu (azken hau Asisko Urmenetarekin batera). Azken urteetan Agence barbare sailean eta Xabiroi aldizkarian dihardu, bietan Olier gidoigilearekin elkarlanean.
Nik duela gutxi izan dut Agence barbare sailaren berri Donostiako II. Komiki-Jardunaldiei esker, baina lau urte dira berau egiten diharduela. Barbares à gourdes aurretik Les rues d’Astaris, Les gants de Zohorass eta Drak party atera dituzte Bamboo Éditions argitaletxearekin.
Komikia genero fantastikokoa da, baina umorezko ukituekin, gaiagatik asma daitekeenez. Izan ere, istorioa fantasiazko mundu baten kokatuta dago, non nanoak, dragoiak, magoak, jainkoak eta alegiazko beste hainbat izaki bizi diren, The Lord of the Rings-en antzera, baina honetan denak nahastuta. Eta istorioaren protagonistak mundu horretako hiriburuko polizia-etxekoak dira... Argi dago egoera barregarri ugari sortuko direla horrelako istorio batetik, ez? Poliziek euren lankide batzuen hilketa misteriotsu batzuk argitu beharko dituzte, baina euren ikerketek konplot handiago baten arrastoan jarriko dituzte...
Gidoia orijinala da, nahiz eta jende bitxidun mundu bateko polizia-istorioa izateak Alan Moore-en Top 10 gogorarazten duen apur bat (hango hartan superheroien mundu bat zen). Barre eragiten digu gainera, eta entretenigarria ere bada (lehen bi aleetan entretenigarriagoa, dena esan behar bada). Irudiak, berriz, Markok ohituak gaituenetakoak dira, karikaturazkoak baina oso ongi eginak eta xehetasunez beteak.
Abentura eta umorezko komiki majoa, beraz. Lastima frantsesez soilik egotea!
A, eta azken jakingarri bat: Markok eta beste hainbat lagunek (Olier eta Asisko, besteak beste) kameoak egiten dituzte komikian!
Fitxa |
---|
Izenburua: Barbares à gourdes Gidoia: Olier Irudiak: Marko Armspach Argitaletxea: Bamboo Édition Urtea: 2006 ISBN: 2-35078-112-7 |
Zope-rako DTML Calendar Tag produktua, orain XHTML-rekin bateragarria
Duela ia urtebete kontatu nizuen nola Zope-rako DTML Calendar Tag produktuaren bertsio berri bat ateratzen lagundu nuen, berau internazionalizatu eta euskaratuz. Orain beste bertsio berri bat atera dut, 1.0.19 bertsioa, XHTML estandarra bete dezan.
Produktu horren hobekuntzetan eta bertsio berrietan inplikatu nintzenean, egiten ari nintzen web gune bat (Urdaburu Mendizale Elkartearena hain zuzen, irudian ikus daitekeena) euskaraz ere egotea behar nuelako izan zen, eta web gune horretan produktu hori erabiltzen nuelako. Oraintsu, berriz, eta UEUk antolatutako Web orrien irisgarritasuna: teoria eta praktika ikastaro interesgarrian ikasitakoak aplikatuz, web gune horrek berak XHTML estandarra betetzea nahi nuen. Web gunean egin beharreko aldaketak egin nituen, baina DTML Calendar Tag produktuak renderizatzen zuen kodeak ez zuen estandarra betetzen, beraz hori betetzeko beharrezko aldaketak egin nizkion produktuari eta bertsio berri bat atera.
Beraz, Zope-n egutegi bat erakusten duen web gune bat egin behar baduzu, jakizu DTML Calendar Tag produktuarekin erraz egin eta pertsonalizatu ahal izango duzula, eta gainera euskaraz eta estandarrak betez!
"OVNI" komikiaren erreferentzia
Plater hegalari bat izorratu da espazioan. Gidaria, alien bat, Lurra planetara iristen da plater hegalaria kontrolatzeko ahaleginean, baina atmosfera zeharkatzea eta lurraren kontra talka egitea gehiegi izan da ontziarentzat. Plater hegalaria deseginda dago. Aliena Lurrean harrapatuta dago, gainera, dinosauroen garaian. Gizakiak teknologia garatu arte itxaron beharko du espazio-ontzia konpontzeko eta alde egiteko.
(e-gorren oharra: Lewis Trondheim-en gidoia eta Fabrice Parme-ren irudiak dituen OVNI komikiaren komentario honekin, luxuzko beste kolaboratzaile bat estreinatzen zaigu blogean: Willy Roa Euskadi Irratiko Norteko Ferrokarrila saioaren zuzendaria eta nire lankidea Elhuyar Fundazioan)
Azken batean, aliena historiaren lekuko bilakatzen da komiki xelebre honetan. Marrazkiak umeentzako modukoak dira, bai, eta umeentzako komikia da (edo izan daiteke). Baina komiki askotan gertatzen den bezala, bigarren irakurketa bat ere badu. Historian zeharreko bidaian pertsonai ezagunak azaltzen dira, barrea eragiteko moduan. Pitagoras eta Jesukristo, besteak beste.
Hala ere, istorioak baino gehiago formatuak egiten du xelebre komiki hau. Ez dago hitzik. Bi orriko marrazki osoak dira, esan daiteke ez dela biñetarik, eta orri baten bukaera hurrengoaren hasiera da. Komiki hau orri erraldoi bakar batean antolatuta dago, nahiz eta liburu-formatua dela eta, orrialde-pare bakoitzean marrazki erraldoi horren zati bat besterik ez dugun ikusten.
Bestalde, ez da istorio bakarra. Lurra jo bezain pronto, alienak hamaika bide hartzen ditu aldi berean, eta bide bakoitzak berezko bukaera batera eramaten du; hiltzera, gehienetan.
Egia da ez duela komikiaren mundura iraultzarik ekarriko, baina formatua behintzat neurri batean bada orijinala. Oso komiki plastikoa da, umeentzat zein helduentzat egina, eta oso atsegina ikusteko. Luze jotzen du marrazki bakoitza ikusteak, eta, beraz, bada irakurlea harrapatzeko modukoa.
Fitxa |
---|
Izenburua: OVNI Gidoia: Lewis Trondheim Irudiak: Fabrice Parme Argitaletxea: Glénat Urtea: 2006 ISBN: 84-8357-009-2 |
Irudia: Fabrice Parme
"Xabiroi" aldizkariaren 5. alea eta ale berezia, kalean
Urteroko hiru aleen zitari jarraiki, kalean da jada Ikastolen Elkartearen Xabiroi komiki-aldizkariaren 5. alea. Horrez gain, ale berezi bat ere atera dute; honetan ez dira ale arruntetako istorio jarraiak agertzen, ezohiko egileek egindako istorio labur guztiz interesgarriak baizik.
Oharra: 5. aleak urriko data du eta ale bereziak azarokoa, baina orain arte ezer idatzi ez izanak badu bere arrazoia: batetik, Dani Fano aldizkariaren koordinatzaileak esan didanez, banaketa arazoak dituzte eta aldizkaria liburudenda eta kioskoetara dezenteko atzerapenarekin iristen da; bestetik, niri etxera bidaltzen didate aldizkaria, eta esku artean izan arte itxaroten dut blogean zeozer idazteko, baina horretan ere arazoren bat dute Ikastolen Elkartekoek, are beranduago iristen baitzait. 5. alea azaro amaieran iritsi zitzaidan, baina bi aleen inguruko berria argitaratzeko itxoitea erabaki nuen, azaroko ale berezia luzaro gabe etxean beharko nukeela pentsatuz. Abenduaren hirugarren astean ikusi nituen denda baten biak (ez dakit zehazki noiztik egongo ziren bertan), baina nire aldetiko alferkeriagatik ez nuen ezer idatzi. Azkenean, aurreko astean iritsi zitzaidan ale berezia etxera, eta hona post-a.
Aldizkariaren 5. alean ohiko egile eta istorioek jarraitzen dute: Joxean Muñoz eta Juan Luis Landaren Saiak, Harkaitz Cano eta Iñaki G. Holgadoren Piztia otzanak eta Dani Fanoren TeleAtoi. Umorezko orrietan, beti bezala, Manu Ortegaren Haizea, Guaikaipuro eta Patxi Peláezen Auzomorro, Asisko Urmenetaren Horkonpost eta Olier eta Markoren Haratago aurkituko ditugu. Gainera, ohiko albisteen txokoa (bide batez, hurrengo aletik aurrera nik egingo dudana), elkarrizketa (ale honetan Joseba Iriondo) eta artista gonbidatua (Rober Garayri egokitu zaio oraingoan).
Ale berezian, esan bezala, aldizkariaren kolaboratzaile diren hainbat marrazkigileri ez ohiko idazle eta irudigile ezagunak gehitu zaizkie, hainbat istorio laburrekin luxuzko alea osatuz. Bertan topatuko dituzu Harkaitz Cano eta Dani Fanoren hitzaurrea, Asisko eta Markoren Analisia, Patxi Zubizarreta eta Iñaki G. Holgadoren Bizitza Birziklatuak, Arantxa Iturbe irrati esatari eta idazlearen eta Manu Ortegaren Nork maite du Noraren amona?, Iban Zaldua azken Euskadi Literatura Sariaren irabazle eta blog honen kolaboratzailea eta Julen Ribas Numenak ederraren irudigilearen Superheroia, Arthur Suydam-en Igela eta idia eta Dani Fanoren umore-orria.
Goza ditzazuela biak ala biak!
Igande goiza Getxoko Komiki Azokan
Igande goizean izan nuen Getxoko Komiki Azoka bisitatzeko aukera. "Azoka" izenak nobedadeak ezagutzeko aukera iradokitzen du, baita 2. eskuko komiki zaharrak aurkitzeko aukera. Getxoko Azokan komiki erakusketak daude, autore batzuen sinadura lortu eta marrazki bat egiten dizuten bitartean hitz batzuk trukatzeko posibilitatea duzu, hitzaldiak entzun...
e-gorren oharra: Lehengo egunean Iñaki Otamendi dabilenharria-k, blog honetako kolaboratzailea bera, erantzunetan utzi zuen Getxoko Komiki Azokara egin zuen bisitaren kronika eta azoka horri buruzko bere iritzia. Mezuari oso interesgarri eta mamitsu iritzita, portadako artikulu gisa ere jartzea erabaki dut.
"Komikizaleon" topagune izateko handiegia zela iruditu zitzaidan: ziur nago Bilbo inguruko zale porrokatuenak jada elkar ezagutzen dutela, eta beraientzat azoka topagune egokia izan daitekeela, baina kanpotik joaten garenontzat giroan sartzea ez da hain erraza (gainera tabernarik ez zegoela uste dut...).
Badirudi Bizkaian (edo Bilbo handian...) komikiak baduela sare eta girotxo bat: autoreak, zaleak, fanzineak, elkarteak, dendak, editorialak... eta hauetan dauden pertsonak estatu mailako beste sareekin harremanetan daudela nabari da. Baina sare honetatik kanpo gauden zaleontzat zailagoa da giroa modu horretan bizitzea, eta zaila da "zale pasibo" papera gainditzea.
Inpresio hau nire baldintzen araberakoa da noski, ez neukan azoka ikusteko denbora gehiegi eta: lehendabiziko ordua burua komikietatik altxatu gabe pasa nuen, argitaletxe eta dendetako eskaintza ikusi, komikiak begiratu, ale zaharren kaxetan bilaketa azkarrak egin... eta gainontzeko ordu eta erdia lasaiago eman nuen.
Lehendabiziko bueltaxka hori egin eta informazio guztiaren digestioa egin ondoren, azokaren giroari erreparatu nion. Egunero 7000 pertsona pasa omen dira bertatik... Nik gaztetxo, ume eta familia asko ikusi nituen, gizonezko helduak (50 urtekoak El Guerrero del Antifaz komiki bila, 40 urtekoak Totem eta antzekoen bila, 30 urtekoak Spidermanen aleen bila...), beren buruari freaki deitzen dioten batzuk... Freaki izan gabe komikizale asko ere. Baina eguneroko 7000 horietatik mordoxka bat Azoka Ekologikora, Aisialdi Azokara, Zine Azokara.... edo beste batera berdin berdin joango liratekeela uste dut. Komikiarentzat ona al da aisialdi munduan normalizazio hori lortzea? Nire ustez komiki mundua horrela bi poloetan kokatzen da, zaleen gutxiengoa batetik eta kontsumo gizartea bestetik, eta egoera hau ez da ona nire ustez, "getho"aren abantailarik gabe eta merkatuaren legepean baitago.
Denda eta argitaletxeez aparte, Mangaren inguruko elkarte batzuk zeuden, rol jokuei buruzko beste batzuk, Bizkaialdeko fanzine pare bat eta Ondarruko Luterl taldea: talde hau saltsa askotan dabilela ikusten zen, ez soilik komikian, eta erreferentzia interesgarria iruditu zitzaidan.
Komikien prezioari dagokionez, aipatu dudan bezala komikia kontsumoaren zikloan sartu dela nabari da: bigarren eskukoak 1 eta 2 euro bitarte, baita batzuk 3 eurotan ere, eta orain dela urte batzuk 125-175 pezetetan lor zitezkeen gauza interesgarriak... Asterix, Tintin, Mortadelo eta antzekoak 7tik gora... Helduentzako komikiak 12tik gora gehientsuenak... Hausnarketa gai zabala da azken urteetan egon den prezioen gorakada hau: arrazoien artean nire ustez batetik haur eta gazteetan komikiak irakurtzen genituen belaunaldiak orain dugun kontsumorako gaitasuna, komikia ere kontsumoaren sarean sartu izana, eta bestalde euroaren borobiltzearen eragina. Ondorioen artean batzuk pozgarriak, komikilariak hontaz bizitzeko aukera izanik komiki gehiago irakurri ahal izango ditugulako, argitaratzeko aukera gehiago, aniztasun gehiago omen dago... Baina nire ustez komikiaren "itxura" eta estetika liburuarena da geroz eta gehiago, eta uste dut istorio eta marrazki on batzuk ez dutela beti "produktua" garestitzen duten "itxura" garestirik behar.
Hitzaldietan sartu-irten azkarrak egin nituen. Albert Monteys eta Manel Fontdevillaren hitzaldian egon nintzen: ez naiz El Jueves-en irakurlea, beraz ez nintzen hitzaldian erabat barneratu, baina komikiak nola egiten zituzten jakitea polita izan zen: egunerokotasuna, aktualitatea, gidoiak...
Erakusketak nahiko kaxkarrak: Monteys eta Fontdevillarenak ez zuen kronologiarik edo klasifikaziorik, emakume komikilariena oso basikoa, autorearen informazioa eta kitto (liburu batean argitaratua dagoen lana da, baina liburua ez nuen ikusi salgai...). Marvel-en komikiei buruzkoa aldiz gustatu zitzaidan, garapen bat ikusten zen...
Sinaduren atalean, Sandra V eta Javier de Isusi-renak jaso nahi nituen. Sandraren 2003ko komiki "ilun" bat nuen, pertsonen arteko harremanen inguruan... eta orain Los juncos komiki autobiografikoan haurtzaro, nerabezaro eta gaztaroko gertaerak jarri ditu... Komikia tristea den arren bizitza ederra zela esan zidan... Baita komikia zirriborroetatik zuzenean eraman dutela argitaletxera. Irakurtzen hasi naiz eta asko gustatzen ari zait, gainera estetika eta diseinu polita dauka eta merkea da (10 euro gaur egun komiki batengatik ez da erraza).
Isusiren kasuan La pipa de Marcos irakurri nuen aspaldi, baina lagun bati oparitu nion eta berriz erosi ondoren sinatzeko eskatu nion. Los viajes de Juan Sin Tierra izenburupeko bigarren alea La isla de Nunca Jamás salgai jarri behar zuten Getxon, baina arazoren bat egon zen eta ez ziren iritsi... Bitxikeri bat aipatzearren, nire aurrean Xabiroiren portadarekin kamuflatutako La isla de Nunca Jamás komikiko ale bat sinatu zion pertsona bati... Beno, komertzioaren misterioak...
La pipa de Marcos Txiapasen gertatzen da noski, eta asko gustatu zitzaidala esan nion: pertsonalitate propioa duen "Vasco" izeneko pertsonai bat eraiki du, jarraikortasuna izango duena, komikiaren gaia interesgarria da, herrien arteko harremanak eta elkartasuna lantzeko modua... Erritmoa ere, oso mantsoa da baino horrek errealismoa ematen dio. Ale berria, La isla de Nunca Jamás, Nikaraguan gertatzen da, Joxe Ripiauk abestutako Ometepe uhartean (badugu beraz komikia eta euskal rocka sailean beste erreferentzia bat...), eta Vasco protagonista Brasiletik ere pasako omen da eta Lurrik Gabekoen borrokaz jardun genuen.
Sandra eta Javik ez zuten ilara handirik, Rakel Alzatek aldiz luzea zeukala iruditu zitzaidan...
Mauroren sinadura ere lortu nahi nuen: ezagutzen duzue Drugos el acumulador pertsonaia? Ezinbestekoa iruditzen zait gauzen "bildumak" egiteko zaletasuna dugunontzat. Blogei buruz hitz egin behar zuen, baina arazo pertsonalak medio ez zen mahaira agertu.
"Mundo Blog: cómic e Internet" zen gaia, eta hitzaldira berandu sartu nintzen (ez nuen denbora asko...) eta bukatu baino lehen atera: interneten gertatzen diren ezaugarri orokorrak (anonimotasuna, orri batetik bestera azkar saltatzeko gaitasuna, internetera etengabe engantxatuak daudenak egiten duten "zarata"...) komikien gaian ere errepikatzen omen dira, eta ez zitzaidan gauza berririk esan zutenik iruditu. Interesgarriena "fanzineen desagerpena-blogen sorrera" fenomenoari buruzko hitzak izan ziren, eta etorkizunean fanzineak itzuliko direla uste zuten gehienek. Blogak irakurlearekin duzun harreman "zuzena" eskaintzen dizutela esan zuten, fanzineetako irakurleekin zailagoa omen da... baina seguraski nonbait bilduko balira pertsona berdinak izango liratekeela uste zuten gehienek; oso zaleen arteko harremanak zirela uste zuten, jende berria zaletzeko webgunerik ez zegoela esan zuten...
Euskal Herriko Komikizaleon topagunea omen den honetan euskaraz argitaratutako komikigintzak islada tristea izan zuen Getxon: ez nuen Xabiroi ikusi (aurkeztu zuten azokan eta lehendabiziko alea doan hartu zitekeen sarreran, baina gainontzekoak ez zeuden salgai), Ipurbeltz ez zen ageri, Zaldieroa edo Xabinaitoren alerik ez... Penagarria. Sauré eta Astiberrik euskaraz argitaratu dutena euren stand-etan bakarrik zegoen.
Arrazoiak? Batetik antolatzaileak ez dute euskarazko komikiarekiko inongo harremanik, arrotza zaie mundu hori (webgunean euskal kultur munduko esteken aipamenik ez zegoen hasieran) (e-gorren oharra: orain badaude, baina hori Iñaki Otamendik berak esan dielako da). Bestetik, ez dago euskal komikiaren inongo estrukturarik. Eta betiko arrazoia noski: azoka komertzioa denez eta euskara komertziala ez omen denez...
Gazteleraz egiten den euskal komikiak ere ez zuen isla berezirik: ez dut esaten lauburutxo bat jarri behar denik portadan edo ikurrin baten gainean zabaldu komikiak, baina interesgarria izango litzateke gure herriko autoreek aurten zer argitaratu duten erakustea edo ale zaharrak berreskuratzeko aukera izatea.
Eta hitzaldi, erakusketetan.. berdin, Euskal Herriko erreferentzia bakar bat ez eta danak gazteleraz noski. Antolatzaileen gustuen araberakoak izan zirela uste dut, eta argi dago beraien erreferentzia estatua dela. Bakoitzak bere erreferentziak aukeratzeko eskubidea du noski, baina azoka bakarra dagoenez...
Nire inpresio hauetako batzuk ezberdinak izango lirateke azokan goizez ordu pare bat eta arratsaldez beste pare bat egoteko aukera izango banu: giroan gehiago barneratu ahal izango nukeen, jende gehiagorekin hitz egin... Baita azokara norbaitekin joan izan banintz ere... Gustura egon nintzen dena den, komikiak erosi nituen, ikuspegi gaurkotu bat lortu nuen... Komikiarekin gozatu eta sufritzeko beste aukera bat izan zen.