e-gorblog

Bretainiako Yoran Embanner argitaletxeak Franquin komikilariak sortutako Gaston Lagaffe pertsonaiaren abenturak euskaraz argitaratzeari ekin dio. Orain dela 50 urte Belgikan jaio zen komiki hau hainbat hizkuntzetara itzuli da: bretoiera, okzitaniera, alsaziera, waloniera...

Urriaren 30ean Berria egunkariak bere kontrazalean argitaralpen hau iragartzen zuen Gastonen ezaugarriak zerrendatuz. Azaroaren 18an, aldiz, Plaza atalean Franquin eta Gastoni buruzko informazio gehiago ematen dute, Hedoi Etxarte itzultzaileari elkarrizketa zabala egin eta komikigintza belgikarra eta Ibañezen lanari buruzko aipamen batzuk egiten dira. Diario de Noticias-en ere informazioa argitaratu dute.

Gastonengan umorea, irudimena, gizarte kritika, xamurtasuna... biltzen dira. Ez da pertsonai alper baten erretratua, bere eguneroko bizitzarekin nagia izateko eskubidea aldarrikatzen duen heroia baizik.

Franquinen lana ez da Gastonera mugatzen, Spirou eta Fantasio pertsonaien ardura hartu zuenean maila kreatibo gorenera heldu baitzen sail hori. Komikilari hau beste autoreekin elkarlanean aritzen zen maiz, eta gidoilari aparta izateaz gain erregistro anitzeko marrazkilaria izan zen: karikatura, errealismoa, kolorea eta itzal beltzen tartekatzea... Mugimendua adierazteko gaitasun handia zuen, soinu zein onomatopeiak honen zerbitzura jarrita. Idees Noires sailean umore beltza maisuki landu zezakeela frogatu zuen ere. Haur eta helduentzat marrazterakoan gizarte modernoaren ajeak salatu zituen: konpetitibitatea, burokrazia, kalte ekologikoak, boterearen gehiegikeriak...

Franquin

Irudia: Igor Leturia

Franquin 1924. urtean jaio zen Bruselaseko Ettelbeek auzunean (17 urte lehenago Herge jaio zen auzo berean). Dekorazio ikasketak egin ondoren 20 urterekin CBA marrazki bizidunen estudioan hasi zen lanean: bertan Peyo eta Morris marrazkilariak topatu zituen, eta azken honen bidez lehen marrazkiak (publizitaterako, gag batzuk...) eta komikiak argitaratu zizkioten. Jije komikilariarekin elkarlanean, komiki giroan buru belarri sartu zen.

Gerra garaian Dupuis argitaratzailearen Spirou aldizkariak traba ugari izan zituen nazien eskusartzea onartu ez zuelako. Garai horretan Rob-Velek sortutako Spirou eta Fantasio pertsonaien arduraduna Jije zen, baina sail hau uzteko gogoz zegoen, eta Franquineri Le tank abenturaz arduratzea proposatu zioten: hilabete gutxiren buruan, La Maison Préfabriquée istorioko 48 eta 49 binetetan marrazkilari aldaketa egingo da, eta Franquinek hartuko du sailaren gidaritza L'Héritage istoriotik aurrera.

1948an beste komikilariekin batera bere lanean eragin handia izango omen duen Ameriketarako bidaia egin zuen. Batetik Estatu Batuetan helduentzako komikigintza eta humore kritikoa, gordina, eta bestetik Mexikon kultura eta naturari buruzko kezka handituko zaio.

Eragin hauek Spirou eta Fantasioren abenturetan islatuko dira 50eko hamarkadan zehar. Bizpahiru orritako abentura motzetatik albumetan argitaratuko diren istorioetara pasatzean, unibertso propio bat eraikiko du: Champignac herriska eta Champignac kontea, zientzialari zintzoaren irudia. Beste pertsonai berezia komikietan ohikoa ez den emakume independente eta ausarta izango da, Secottine. Laster Marsupilamia agertuko da, hego-ameriketako ohianeko animali bitxia, eta heroientzat etsai zitalak sortuko ditu: la murene eta Zorglub. Gidoietan irudimenak ez du mugarik izango, eta zientziarekin lotutako asmakizunen marrazketan islatuko da hori ere: autoak, tresna hegalariak... Elkarlanean egiten dira Spirouren abenturak: komikilari batek gidoia, beste batek atzeko planoak, beste batek bigarren mailako pertsonaiak...

Spirou eta Fantasioren 7 album erditu ondoren, Franquin nekatuta sentitzen hasia zen, eta stress hori gainditzeko erabili zuen bideetako bat Gaston sortzea izan zela esango du.

Gaston Spirou aldizkarian bertan

Irudia: Franquin

Adituek esango zuketen bezala, metakomikigintzaren adibide bat dugu hemen: 1957ko otsailaren 28ko Spirouren alean mutil lotsatu bat aldizkariaren egoitzan agertzen da: hitzik gabeko marrazki soila da, oinatz batzuez inguratuta. Hurrengo 3 asteetan berdin, baina pertsonaiak hasierako seriotasuna galdu eta etxean bezala sentitzen hasiko da, estetika eta jarrera informalagoa izango du. 4. astean Fantasiok harriduraz kartel baten bidez erredakziora agertu den pertsonai honen berri ematen digu, eta azkenik mutilak Spirourekin elkarrizketa surrealista edukiko du: bere izena Gaston da, norbaitek bertan lan egiteko aukera eman dio, baina ez daki zertara zehazki...

Handik aurrera bere jarrera pasiboa alde batera utzi eta bere izaeraren ezaugarriak agertuko dira astez aste: moto bat konpontzen erredakzioan, jolasean, akatsak eginez eta istripuak eraginez, lokuluxkan... "Lanik gabeko heroi" bezala izendatuko dute. Franquinek, Jidehem eta Delporteren laguntzaz, jolas bat bezala planteatzen du dena, irakurleekiko konplizitatea sortuz. Spirou eta Fantasioren Le voyageur du Mesozoique albumean ere bizikleta gidatzen agertuko da Gaston beste herritar bat balitz bezala, eta aldizkariko 1000. alean Spirouren 999 buru marraztuko ditu Franquinek: milagarrena suposatuko duzue norena den...

Bederatzi hilabeteren buruan Gastonek aldizkarian txoko propioa izatea lortuko du orrialde baten azpialdean Franquin-Jideheim sinadurapean. Bitartean Franquinek beste mugarri bat jarriko du Spirouren historian, Zorglub maltzurra.

1960an plazaratuko da Gastonen lehen albuma, baina ezohiko formatua erabili zutenez dendariek promoziorako alea zela pentsatu zuten eta salgai jarri beharrean oparitu egin zuten. Gaston berak ez zukeen hobeto egingo...

Berrogei urtez bizirik iraun zuen pertsonaiaren izaera aldatu ez zen arren, edukietan garapena handia izan zen. Gastonek lan egiten zuen Spirou aldizkariaren erredakzioa beste edozein bulegorekin homologatuz joan zen, lankide eta pertsonai berriak txertatuz: Prunelle jefea, Mesmaeker enpresaria, Jeanne andereñoaren xamurtasuna eta inozentzia... 1968an Spirouren abenturak beste marrazkilari baten esku geratu zirenean (Belgikan pertsonai asko ez dira autorearenak, editorialarenak baizik) Fantasio zintetatik desagertu zen. Gastonek parkimetroen aurkako gurutzada bat hasiko du, botereak herritarrengan duen eragina salatzeko beste modu bat. Kaioa, katua eta beste animaliek paper garrantzizkoa bete dute ere. Franquinen sinadurak "bizitza" hartuko du Gastonen orrietan, eta liburu bat betetzeko materiala bilduko da azkenean. 70. hamarkadatik aurrera lantalderik gabe egingo ditu Franquinek Gastonen abenturak.

Guztira 909 zinta eta 15 album "ofizial" argitaratuko dira, 1996ean azkena plazaratu zen arte: Franquinek hasierako marrazki batzuk birdiseinatu zituen, baita formatu ezberdinak merkaturatu ere...

Irudia: Wikipedia

Franquin 1997 urtean zendu zen, 73 urterekin. Sari ugari jaso zituen bere ibilbidean, Angoulêmeko lehen azokako sari berezia eta Belgikako arte grafikoen saria barne. Tronbone Illustre, Tintin, Fluide Glacial... eta beste aldizkarietan marraztu zuen, eta pertsonai berriak sortu: Modeste et Pompon, Isabelle (gidoigintza lana), Idees noires saila, Marsupilamiaren abenturak... Pariseko zientziaren museoan bere munduari buruzko erakusketa antolatu zen 2005ean.

Eta orain Gaston euskaraz

Yoran Embanner argitaletxeak euskarazko 2000 ale plazaratu ditu. Gastonen 10. albumari dagozkio, hau da, 1968-1969 urteetako zintekin osatua dago. Edizioak txukunak dira, frantsesez edo gazteleraz argitaratuta daudenen formatu berekoa (hizkuntzak bereizteko banderatxo bat jartzen diote azalean...). Hedoi Etxarteri egindako elkarrizketan Gastonen hizkera berezia eta hitz jokoak euskaraz nola eman diren irakurri dezakegu. Pertsonaien izenak ematerako orduan Franquinek asmatutakoak errespetatzea erabaki du (bretoieraz eta bere garaian katalanez zein gazteleraz izenen tokiko bertsioak asmatu zituzten).

Nire ustez pena da lehendabiziko aletik hasi ez izana, pertsonaiaren jaiotza eta garapen kronologikoa ezagutzeko aukera galduko baitugu oraingoz, baina ziur nago arrazoi komertzialak daudela tartean: hasierakoak komikizale "amorratuek" soilik erosiko lituzkete, 50. hamarkadetako marrazketa ez litzateke segur aski gaur egungo erosle potentzial gehiengoen begietatik hain erraz sartuko.

Ez dakigu argitaletxeak bildumako beste ale batzuk plazaratzeko aukera izango ote duen (bretoieraz 14. alea 2006ko abenduan atera zen), baina orain garrantzizkoena 2000 ale horiek saltzea litzateke: lehenik liburu-dendetan ongi banatuaz, Getxo eta Durangoko azoketan presente egonez, eta liburutegiek beraien funtsetara gehituaz. Zaleok badugu haur eta helduei zer oparitu gabon hauetan, ez euskarazko komiki produkzioa sustatu behar delako soilik, horrela gure hizkuntzan kalitate handiko lanak irakurri ahal izatea bermatuko dugulako baizik.

Aurtengo Getxoko komiki azoka berritasunez beterik datorkigu. Batetik, azaroan izango da, eta ez abenduan orain arte bezala. Bestetik, Areetako geltoki plazako ohiko komikiaren guneaz gain, mangaren gune berria egongo da Erromoko Santa Eugenia plazan. Azokari berari izena aldatu diote, orain Getxoko VI. Komiki eta Manga Azoka deitzen da. Hau guztiau mangak azken aldian gure artean eta mundu osoan bizi duen loraldiaren erakusgarri da.

Azaroaren 23tik 25era bitartean (ostiraletik igandera, beraz) izango da azoka. Argitaletxe, komiki-denda, fanzine eta abarren 91 standez gain (70 komikien gunean eta 21 mangaren gunean), beste ekitaldi ugari egongo da: erakusketak, nobedade aurkezpenak, hitzaldiak, mahai inguruak, egileen sinatzea, proiekzioak, tailerrak...

Sarrerak bi euro balio ditu. Ordutegia 11:00etatik 14:30etara eta 17:00etatik 21:00etara izango da. Jarraian duzue beste ekitaldien zerrenda eta egitaraua, informazio gehiagorako http://www.salondelcomicdegetxo.net.

Omenaldiak

• TMEO aldizkariaren 20 urteak

• Francisco Ibáñez eta Mortadelo eta Filemonen 50 urteak

Komiki-guneko erakusketak

• TMEOren 20 urte

• Xabiroi aldizkaria
• El Balanzín fanzinea
• Man, Manuel Carot Man komikigileari buruzkoa

Manga-guneko erakusketak

• Hideshi Hino

• Estudio Kôsen

Erakusketak inguruetan

• Raquel Alzate, Alex Orbe eta Javier de Isusi-ren Historias del olvido

• Ruben Arozenaren komiki-lana
• Alex Sanvi
• Si amanece nos vamos

Proiekzioak

• Aurrekontu txikiko zinearen erakusketa

• Animazioko zinea
• Komiki laburmetraiak
• Laburmetraien entsalada

Mahai-inguruak

• 20 años de TMEO

• ¿Por qué mi madre conoce a Woody Allen pero no le suena Robert Crumb? La (im)popularidad del cómic y su relación con otros medios
• Crítica y teoría del cómic. Estado actual del medio, el fenómeno blog, evolución del público
• Global manga

Bestelakoak

• Rol partidak (Imagina elkartearen eskutik)

• Manga elkarteen lehiaketak (karaoke, bideojokoak, cosplay, pum it up)
• Komiki tailerrak (bi maila)
• Makillaje eta FX tailerrak
• Manga komikiaren tailerra
• El Balanzín doako aldizkaria (sarrera erositakoan)

Gonbidatutako egileak

• Francisco Ibáñez

• TMEOko egileak (Clara-Tanit Arqué, Ken Niimura, Angel de la Calle, Carlos Areces, M. A. Martín, Víctor Santos, Infame&Co. eta Jordi Bayarri)
• Miguelanxo Prado
• Eduardo Risso
• Andy Riley
• Manuel Carot Man
• Alberto Vázquez
• Santiago Valenzuela
• Pepo Pérez
• Manuel Bartual
• Manel Fontdevila
• Enrique V. Vegas
• Carlos Vermut
• Javier Olivares
• Mark Buckingham
• Farid Boudjellal

Komiki-guneko egitaraua

Ostirala, 2007ko azaroaren 23a

Goizez

• 11:15: Azokaren hasiera
• 11:15: Cortos de tebeo proiekzioa
• 12:30: Aurrekontu txikiko zine erakustaldia - Planeta Atlon proiekzioa
• 13:30: V de Vicioso proiekzioa

Arratsaldez

• 17:05: Aurrekontu txikiko zine erakustaldia - Doctor Infierno proiekzioa
• 17:30 - 19:00: Sinatze-txandak: Mauro Entrialgo, Santi Orúe, Ata (Astiberriren postuan)
• 18:00: Ibáñezi eta TMEO aldiazkariari omenaldiak
• 18:30: Sinatze-txandak: TMEOko egileak (Mauro Entrialgo, Furillo, Ata, Santi Orúe, Roger, Abarrots), Ibáñez (sinatze-gunean)
• 18:45: Amigos de Jesús proiekzioa
• 19:30 - 20:30: Sinatze-txandak: Alberto Vázquez, Clara-Tanit Arqué (Astiberriren postuan)
• 20:30: Cortos de tebeo proiekzioa

Larunbata, 2007ko azaroaren 24a

Goizez

• 11:05: Formatu anitzeko film laburren proiekzioa
• 11:30: Andy Rileyrekin topaketa
• 11:30: Nobedade-aurkezpena: Astiberri (Laureano Domínguez, Santiago Valenzuela, Alberto Vázquez)
• 12:00: Sinatze-txandak: Dibbuks-eko Javier Olivares, Carlos Vermut (Pasaia-Pagotxaren postuan)
• 12:30: Xabiroirekin topaketa (Dani Fano, Manu Ortega) eta Saiak albumaren eta urte amaierako zenbaki bereziaren aurkezpena
• 12:30 - 14:00: Sinatze-txandak: Santiago Valenzuela, Pepo Pérez (Astiberriren postuan)
• 13:00: Manekin topaketa
• 13:00: Nobedade-aurkezpena: Glénat (Manel Fontdevila, Félix Sabaté)
• 13:30: Sinatze-txandak: Eduardo Risso, Andy Riley
• 14:00: Nobedade-aurkezpena : Dibbuks (Javier Olivares, Ricardo Esteban, Carlos Vermut)

Arratsaldez

• 17:00: Sinatze-txandak: Man, Manel Fontdevila (Glénaten postuan)
• 17:00: Sinatze-txandak: Jordi Bayarri (Aletaren postuan)
• 17:00: Sinatze-txandak: Dibbuks (Pasaia-Pagotxaren postuan)
• 17:05: Nobedade-aurkezpena: Aleta (Joseba Basalo, Jordi Bayarri)
• 17:30: Nobedade-aurkezpena: La Cúpula (Farid Boudjellal, José María Berenguer, Montserrat Terrones)
• 17:45: Mahai-ingurua: 20 años de TMEO (hizlariak: Mauro Entrialgo, Kini, Abarrots, Roger / moderatzailea: Borja Crespo)
• 18:45: Miguelanxo Prado-rekin topaketa (moderatzailea: Angel de la Calle)
• 18:30: Sinatze-txandak: TMEOko egileak (Mauro Entrialgo, Abarrots)
• 19:00 - 20:30: Sinatze-txandak: Alberto Vázquez, Clara-Tanit Arqué, Andy Riley (Astiberriren postuan)
• 19:30: Sinatze-txandak: Miguelanxo Prado, Man
• 19:45: Mahai-ingurua: Por qué mi madre conoce a Woody Allen pero no le suena Robert Crumb? (La impopularidad del cómic y su relación con otros medios) (hizlariak: Carlos Areces, M. A. Martín, Nacho Vigalondo, Jesús Palacios / moderatzailea: Borja Crespo)

Igandea, 2007ko azaroaren 25a

Goizez

• 11:05: Formatu anitzeko film laburren proiekzioa (flash, stop-motion...)
• 12:00: Nobedade-aurkezpena: Dolmen (Jorge Iván Argiz, Enrique V. Vegas, Infame&Co.)
• 12:00: Sinatze-txandak: Jordi Bayarri (Aletaren postuan)
• 12:00 - 14:00: Sinatze-txandak: Manel Fontdevila (El Juevesen postuan)
• 12:30: Sinatze-txandak: Man (Glénaten postuan)
• 12:30: Eduardo Risso-rekin topaketa (moderatzaileak: Germán Menéndez, Jorge Iván Argiz)
• 12:30 - 14:00: Sinatze-txandak: Alberto Vázquez, Clara-Tanit Arqué, Andy Riley (Astiberriren postuan)
• 12:30: Sinatze-txandak: Miguelanxo Prado, Man
• 13:15: Mahai-ingurua: Crítica y teoría del cómic. Estado actual del medio, el fenómeno blog, evolución del público (hizlariak: Pepo Pérez, Rubén Lardín, Carlos Vermut, Koldo Azpitarte / moderatzailea: Angel de la Calle)
• 13:30: Sinatze-txandak: Eduardo Risso, Andy Riley

Arratsaldez

• 17:05: Cortos de tebeo proiekzioa (QVMT, Impacto nupcial, Brideblood, Morralla, Cambiar el mundo, Avant Pétalos Grillados, La puerta de Sinclair, Las diabólicas aventuras de los 5)
• 19:00 - 20:30: Sinatze-txandak: Raquel Alzate, Santiago Valenzuela, Pepo Pérez (Astiberriren postuan)
• 19:30: Ensalada de cortometrajes proiekzioa (Regular, Estrábicos, El relevo, Banal, Equipajes, Midori, Limoncello, De formación: profesional, Traumalogía, Máquina)

Manga-guneko egitaraua

Ostirala, 2007ko azaroaren 23a

Goizez

• 11:30: Friki Trivial-a (tailer gunean)

Arratsaldez

• 17:15: Ekialdeko mahai-jokoen tailerra MaruGAME elkartearen eskutik: Go, Mahjongg, Hanafuda... (tailer gunean)
• 17:15: Para Para tailerra (agertokian)
• 18:30: Pas-eko Karaoke lehiaketa (agertokian)
• 19:45: Aparteko eraso lehiaketa (agertokian)

Larunbata, 2007ko azaroaren 24a

Goizez

• 11:15: Idazkera japoniarraren tailerra (Yuka Nishiwaki japonierazko irakaslearen eskutik)

Arratsaldez

• Arratsalde osoan: komiki tailerra Ken Niimura-rekin (tailer gunean)
• 19:00: Cosplay lehiaketa

Goizez eta arratsaldez

• Pump It Up lehiaketako final nazionala (agertokian)
• 11:30: Aurretiko txandak eta junior maila
• 17:15: Finaleko txandak eta sari banaketa

Igandea, 2007ko azaroaren 25a

Goizez

• 11:15: Borroka-arteen erakustaldia (agertokian)
• 13:15: Mahai-ingurua: Global manga (agertokian). Hizlariak: Aurora García, Diana Fernández (Estudio Kosen), Ken Niimura

Arratsaldez

• 17:15: Karaoke lehiaketa (agertokian)
• 19:30: Sari banaketa (agertokian)

Goizez eta arratsaldez

• Komiki tailerra Ken Niimura-rekin (tailer gunean)

Alaitzen gurasoek ordenagailu oso zahar bat zuten Windows 98-rekin. Word-en testu batzuk idazteko, posta elektronikorako eta Interneten ibiltzeko erabiltzen zuten batez ere, baina argazki kamera digitala erosi zutenetik horiekin egiten diren ohiko gauzentzat ere erabili nahi zuten: argazkiak ordenagailura pasatu, biratu, sailkatu, ikusi, CD baten grabatu... Eta horretarako Windows 98 ez dago batere ongi prestatuta. Ez du argazkien aurrebistarik erakusten, ezin dira biratu... Gainera ACD See instalatzean errorea eman zuen, argazki kamerak berak zekarren softwarea ez zen oso txukuna, dena oso poliki zebilen...

Beraz, ordenagailu berria erosi zuten, eta nik instalatu behar nien. Sistema berri bat ibiltzen ikasi behar zutenez, XP edo Vista instalatu beharrean Ubuntu instalatzea erabaki nuen. Beti bezala, Ubuntuk instalazioa erraz eta azkar egin zuen. Inprimagailua eta eskanerra ongi detektatu zituen, argazki kamerarekin ere ongi zebilen...

Baina arazotxo bat zegoen: Euskaltel-en aurrez ordaindutako bonoak edo "prepago" motako konexioa erabiltzen zuten Internetera konektatzeko, eta hori ez zebilen... Interneten apur bat bilatuta, jakin nuen Euskaltel-eko Internet konexio mota horretarako VPN sare bat eratzen zela Windows zerbitzari batekin Microsoft-en PPTP protokoloa erabiliz, eta Linux-en horretarako network-manager-pptp paketea instalatu behar zela. Baina pakete hori ez dago Ubunturen CDan, eta nola instalatu Internetetik, Interneteko konexiorik gabe? Nire etxera eraman nuen ordenagailua eta nire konexioa erabiliz instalatu pakete hori. Ondoren, Euskaltel-i eskatu behar zaizkio host-aren helbidea (Bizkaian bi.despega.euskaltel.es izaten da, Gipuzkoan ss.despega.euskaltel.es), erabiltzaile izena eta pasahitza. Gero Network Manager-en (goian eskuinean agertzen den sarea maneiatzeko ikonotxoa) VPN-PPTP konexio berri bat sortu behar da datu horiek erabiliz, konpresio eta zifratzerik gabe. Eta kitto! Aurrerantzean, internetera konektatu nahi dugunean, ikonotxo horretatik bertatik konexioa hasi, eta amaitzean deskonektatu besterik ez da egin behar.

Azkenean, instalazioa ohiko Ubuntu instalazio bat baino apur bat gehixeago konplikatu zen, baina edozein Windows instalazio baino errazagoa izan zen hala ere. Eta erabiltzen ikasteko, aurrez ez bazaude Redmond-en sistemara ohituta, Windows bezain erraza da edo errazagoa da, Alaitzen gurasoak lekuko (eta zalantzarik gabe Vista baino askoz errazagoa!).

Edonola ere, PPTP-ri buruzko ingelesezko eta gaztelaniazko Wikipediako orrietan diotenez, protokoloa ez da segurua, hautsia izan da eta ez litzateke erabili beharko. Zertan dabil Euskaltel?

Álvaro Pons-en DDT blogean jakin dut (eta hobe jakin izan ez banu) Kanariar Uharteetako Las Palmas-en Jornadas del Cómic y las Nuevas Tecnologías izenburuko jardunaldiak antolatu dituztela aste honetarako... Zer gehiago behar du informatikari komikizale batek?

Harako bidaitxoa patrozinatuko didan babeslerik? Snif...

Kalean da jada Ikastolen Elkartearen Xabiroi komiki-aldizkariaren 9. alea. 8.a atera zela ez nuen iragarri ez baitzidaten etxera bidali, eta hau ere ez zait horrela iritsi... Serie berriak promozionatzeko-edo, haur hezkuntzako haurrei ere banatu diete, eta hala etorri zait niri, Ximunek ekarrita. Badirudi 8. alean amaitu zirela Joxean Muñoz eta Juan Luis Landaren Saiak eta Dani Fanoren TeleAtoi serieak. Oraingo honetan, berriz, Harkaitz Cano eta Iñaki G. Holgadoren Piztia otzanak amaitzen da, eta istorio eta autore berriak hasi.

Dauden egile eta istorio berriak ondokoak dira: Mauro Entrialgoren Kasik berba barik, Loperen Behien Tarzan, Dani Fanoren 17. kaiko bluesa, Mikel Valverderen Andres errinozeroa eta Juan Luis Landaren Pailazo. Eta ohiko egile eta istorioek ere jarraitzen dute: Manu Ortegaren Haizea, Guaikaipuro eta Patxi Peláezen Auzomorro, Asisko Urmenetaren Horkonpost eta Olier eta Markoren Haratago. Eta elkarrizketan, Kike Amonarriz.

Eta laster, ale berezia eta Saiaken albuma...

Aurten ere, urriaren 27tik azaroaren 3ra Donostian izango den Fantasiazko eta Beldurrezko Zinemaren XVIII. Astearen barruan Donostiako IV. Komiki Jardunaldiak antolatu dituzte, urriaren 27tik azaroaren 24ra izango direnak. Aurtengoan ere hiru erakusketa egongo dira: Hideshi Hino, Victoria Francés eta Euskadi fantastikoa III: Raquel Alzate eta Jose Angel Lopetegi. Baina ez hori soilik: animazioko tailerrak, euskal komikigintzaren prentsaurrekoa, eta gehiago.

Hideshi Hino beldurrezko manga-egileari buruzko erakusketa Okendo Kultur Etxean izango da, eta Victoria Francés galiziar komiki gotikoen egileari buruzkoa Príncipe zinemetan eta Vito 021 galerian izango da.

Euskadi fantastikoa III: Raquel Alzate eta Jose Angel Lopetegi izeneko erakusketa Ernest Lluch Kultur Etxean izango da (zeinaren zuzendari Mikel Iturria Eibar.org blog komunitateko kidea den; bide batez, mila esker berriz ere informazio eta laguntzagatik Iturri! ;-), euskal egile ezagunenetako biri buruz. Raquel Alzate barakaldoarren lanik ezagunena Cruz del sur komikia da, Luis Durán-en gidoia duena eta zeinagatik 2005ean Bartzelonako komiki azokako egile berriaren saria eman ziotena, eta horrez gain Toti Martinez de Lezearen Mitologika saila ilustratu du. Joxean Lopetegi Lopek Ipurbeltz aldizkarian hasi zuen bere ibilbide oparoa (Kipe gogoratzen?), eta geroztik Gabai, Pirata eta beste hainbat komiki egin ditu, eta animazioa ere asko (Karramarro uhartea, Flanery, Lazkao Txiki, Kalabaza tripontzia...). Erakusketa honek egileek eurek gidatutako bisita izango du.

Horrez gain, haurrentzako animazio tailerrak ere izango dira Ernest Lluch Kultur Etxean eta Intxaurrondoko Larrotxene Kultur Etxean, Raquel Alzate eta Joxean Lopetegi egileei, Xabiroi aldizkariari eta 30X30 - Gure komikiaren tamaina (1976-2006) liburuari buruzko prentsaurrekoa emango da Victoria Eugeniako Club aretoan, Komikitik pantailara DVD saila sortuko da Alderdi Ederreko Udal Liburutegi Nagusian, eta Interzona komiki-aldizkari berria sortu eta aurkeztuko dute. Egitarau mardula benetan!

Iaz eta duela bi urte ere hitz egin genizuen hemen jardunaldioi buruz.

Hona hemen erakusketen egutegi, helbide eta ordutegiak:

Hideshi Hino

Okendo Kultur Etxea

• Urriaren 27tik azaroaren 3ra: 10:00 - 14:00 eta 16:30 - 20:00
• Azaroaren 5etik azaroaren 24ra: astelehenetik ostiralera 10:00 - 14:00 eta 16:00 - 20:30, larunbatetan 10:00 - 14:00 eta 16:30 - 20:00

Victoria Francés

Príncipe Zinemak

• Urriaren 27tik azaroaren 24ra: 16:30 - 22:30

Vito 021 Galeria

• Urriaren 27tik azaroaren 24ra: astelehenetik ostegunera 10:00 - 18:00, ostiraletan 10:00 - 15:00

Euskadi fantastikoa III: Raquel Alzate eta Jose Angel Lopetegi

Ernest Lluch Kultur Etxea

• Urriaren 27tik azaroaren 3ra: 10:00 - 14:00 eta 16:30 - 20:00
• Azaroaren 5etik 24ra: astelehenetik ostiralera 16:00 - 20:30, larunbatetan 17:00 - 21:00
• Egileek gidatutako bisita: azaroaren 16an goizez eskoletako 10-16 urteko gaztetxoentzat, arratsaldeko 18:00etan besteentzat

Raquel Alzate eta Jose Angel Lopetegiren prentsaurrekoa

Victoria Eugeniako Club aretoa

• Urriaren 27an 12:00etan

Xabiroi eta 30X30 prentsaurrekoa

Victoria Eugeniako Club aretoa

• Urriaren 27an 12:30ean

Patxi Lurrak, blog honetako kolaboratzaile ilustreak, Maus komikiarekin Pulitzer saria irabazitako Art Spiegelman-en In the shadow of no towers entsegu-komiki bitxiaren iruzkina egiten digu artikulu honetan.

Irailaren 11

Aurton 6 urte bete dira historiako mugarri izan diran atentatuak Manhattanen gertatu zirala. Literaturan eta zineman lan ugarik gaia jorratu dabe, besteak beste 11/9 (Jules Naudet, Gédéon Naudet eta James Hanlon, 2002) pelikula-dokumental gogoangarria edo The Grand Illusion: The Untold Story of Rudy Giuliani and 9/11 liburua (Wayne Barrett eta Dan Collins, 2006).

Lan hauen guztien artean, Maus komiki bikainaren egilea dan Art Spiegelmanek 2004an argitaratutakoa da, In the Shadow of no Towers izenekoa. Spiegelmanek Mausen juduek pairatutako holokaustoa jorratu baldin baeban, azken honetan New Yorken jasandako sarraskia aztertzen dau, egile bera horren lekuko izan zala. Ganera, beste lan hartan komikilariaren aita protagonista baldin bada, kontzentrazino esparru batetik bizirik urtenda, beste honetan bere alaba agertzen da, hau be hondamenditik salbatuta.

Ostrukaren Alderdia

Spiegelmaneri Irailaren 11ren aurrean tokatzen jako bape zorionekoa ez dan erdibidean-edo egoten saiatzeko jarrera: alde batetik kanpotik joandako hiltzaile talde gupidababea eta beste alde batetik bere herrialdeko gobernuaren eta herrikide askoren jarrera militarista ("beldur bardina sentitzen dot Al-Qaidagaitik zein neure gobernuagaitik beragaitik"). Azkenean, baina, orekari ezin eutsiz gehiagotan kritikatzen dau George W. Bush "ez hautatutako presidentea" eta bere politika inork ez hautatutako Al-Qaidako gudariak baino.

Sarkastikoki, errepublikar eta demokraten arteko bipolarizazinoaren aurrean, balizko hirugarren alderdi baten aldarrikapena egiten dau, Ostrukaren Alderdiarena, errealitatea ikusi nahi ez daben herritarrena.

Sustraidun kosmopolita

Beste gai nagusi bat be, neure faboritoetakoa, azaltzen da komikian, kosmopolitatasuna edo "munduko uritartasuna" alegia. Bineta batean, guraso poloniarrak dituen eta Stockholmen jaiotako egile newyorkarrak aitortzen dau atentatuen ondoren "sustraibako kosmopolita" izatetik "sustraidun kosmopolita" izatera igaro dala. Kontzeptu interesgarria, beraz: "Munduko uritarra" zana munduko bere bizilekuan sustraitzen da atentatu izugarri baten biktimekiko alkartasunagaitik, biktimak auzokideak izanda. Hainbeste non Spiegelmanek, egun haietan, izar eta marradun bandera be onartu izan eban.

Antzinako komikiak

Azkeneko zatian, Spiegelmanek gogoratzen du zelan egun tragiko haietan jenteak aterpe morala bilatzen ebala edozein gauzatan, batzuk poesian, beste batzuk komikietan, bera tartean. Azken atal honetan, egile estatubatuarrak antzinako komikien jatorrizko zatiak libururatzen ditu, XX. mende hasierako harribitxiak diranak. Tira horietan guztietan, amankomuneko gaiak ataratzen dira: gerra, mundu arabiarra, bonbekin egindako erasoak, amesgaiztoak. Bitxia zinez.

FreeBatasuna!

Badira bi hilabete baino gehiago azken artikulua idatzi nuenetik (bloga hasi nuenetik inoiz ez nuen hainbeste denbora pasatu idatzi gabe), eta aurretiko azken hilabeteetan ere ez nuen gehiegi idatzi... Uztaila eta abuztuan lan kontuak izan ziren: hiru kongresutan lau aurkezpen egin nituen (Amsterdameko SIGIRen EusBila aurkeztu nuen, Birminghameko Corpus Linguisticsen ZT Corpusa aurkeztu nuen eta Louvain-la-Neuveko WAC3n Kimatu eta CorpEus aurkeztu nituen) eta UEUren udako ikastaroetan AJAX ikastaroa eman nuen. Irailean aldiz, hilabeteko oporrak izan ditut Korsika eta Flandrian (hain opor luzeak hartu barik nengoen azken urteetan).

Orain oporretatik bueltan nago eta lanean ere lasaixeago, beraz berriz lehengo maiztasunarekin (astean post bat) idazten hasiko naiz (edo saiatuko naiz behintzat). Eta bi hilabete hauetako lehortearen ordainetan, post honetan hiru gai: Bruselako Komikiaren Museoa, Watchmen katalanez eta Persepolis Oscar sarietarako hautagai.

Bruselako komikiaren museoa

Oporretan Belgikan egonik, derrigorrezkoa nuen Bruselako komikiaren museotik (Centre Belge de la Bande Dessinée) pasatzea, urtarrilean Angulemako Centre National de la Bande Dessinée et de l'imagerekin hasitako erromesaldia jarraitzeko. Haurrekin joanik, beraiek segituan aspertu eta ni ia ezer ikusi gabe gelditzearen beldur nintzen, baina keba! Beraiek ere, etxean irakurrita, jada pertsonaia piloa ezagutzen dituzte (Asterix, Tintin, Pitufoak, Johan eta Pirluit, Lucky Luke, Spirou eta Fantasio, Marsupilami...) eta museoa horien gauzez beteta egonik (erakusketak, dekoratuak, estatuak...), hiru ordu eman genituen bertan! Nik askoz denbora gehiago pasatuko nuen, baina tira, ezin kexatuko naiz.

Aipatutako pertsonaia horiez gain, helduagoentzako beste pertsonaia eta autore asko ere badaude: Moebius, Blueberry, Valérian, Pratt, Tardi, Satrapi, Giardino... Sekzio bat marrazki bizidunei dedikatuta dago, eta komikietako pertsonaietan oinarritutako marrazki bizidunen proiekzioak ere badaude. Liburutegi ikaragarri bat dago, bi atal dituena: bat komikiak bertan irakurtzeko (gehienbat haur/gaztetxoentzako komikiekin), eta beste bat ikerketarako (ordainpekoa eta helduentzako soilik, benetako joiekin). Eta amaitzeko, noski, denda, edozein komikizale arruinatzeko modukoa.

Museo benetan gomendagarria komikiak gustuko dituen edozeinentzat.

Watchmen katalanez

Watchmen, hemen hainbestetan aipatu dugun Alan Moore jeinuaren gidoia eta Dave Gibbons-en irudiak dituen komiki bikaina, euren hizkuntzan gozatu ahal izango dute katalanek, Absolute edizioan gainera. Normalean ez naiz inbidiosoa, baina komiki kontuetan katalanekin... Honi buruzko gehiago La cárcel de papel blogean duzu.

Portzierto, Watchmen filmarena badirudi jada geldiezina dela... 300 filma zuzendu zuen Zack Snyder izango omen da zuzendaria, eta kasting-a ere nahiko aurreratua dago.

Persepolis, Oscar sarietarako hautagai

Hemen sarritan agertu den beste komiki bat Marjane Satrapiren Persepolis da, egileak berak zuzendutako filma inspiratu duena. Ba berriki jakin da film hau izan dela Frantziako Zine Akademiak Oscar sarietan herri hori ordezkatzeko aukeratu duena. DDT-n dioten moduan, ez zen askotan gertatuko herrialde batek Oscar sarietarako bere hautagaitzat animazioko film bat aukeratzea...

Berri pozgarria, komiki ederra baita zinez. Eta ea filma noiz estreinatzen duten hemen...

Bada aste bete baino gehiago hau gertatu dela, baina Amsterdam eta Birminghamen izan naiz kongresu banatan EusBila eta ZT Corpusa aurkezten... Roberto Fontanarrosa komikigile argentinarra joan den uztailaren 19an zendu zen esklerosi mota batek jota. Oso ezaguna zen Argentinan, komikigile huts baino gehiago. Patxi Lurrak berari eta bere pertsonaiarik ezagunenetakoa den Inodoro Pereyrari buruzko artikulu bat idatzi zigun blog honetan bertan (bide batez, animo Iñaki!). Gaixotasunak marrazteari uztera behartu aurretik egindako azken lanetako bat Sabina eta Serrat-en birako karteleko belea da. Geroztik ia bere heriotz eguneraino beste batzuen eskuez baliatuta lan egiten jarraitu zuen. Zalantzarik gabe, galera handia komiki munduarentzat.

Honi buruzko gehiago El País-en, Clarín-en eta El Universal-en.