e-gorblog

Bilboko Anti- liburudendak emakumeen komikiari buruzko mintegia antolatu du. Azaroan hasita, asteazkenero 20:00etatik 22:00etara emakumeen komikigintzari buruz arituko dira Skolastikako Josune Muñozen eskutik. Hau da zabaldutako oharrean diotena:

"Mintegi honetan, Skolatikako Josune Muñozek emakumeek sortutako komikien historian zeharreko ibilbide historiko eta geografikoa eskainiko digu, eta baita emakumezkoen komikigintzaren analisirako proposamen bat ere, hiru ikuspuntutatik: ikuspegia, istorioa eta marrazkia.

Edozein kultur fenomenotan bezala, emakumeak komikien munduan egon dira horiek sortu zirenetik, baina ikuspegiak, gaiek, pertsonaiek eta trazuak are periferikoago bihurtu ditu eta ekarpen hau ikustezin egin.

Tailer honetan emakumeen komikiaren historia aztertuko da: XX. mendearen hasieratik hasita, Bigarren Mundu Gerraren ondoko booma, emakumeen askapenerako mugimenduak komikian izandako isla eta Satrapi fenomenotik pasatuta eta egungo errealitate interesgarrian amaituta. Azken honetan egungo munduko panoramaren errepasoa egingo da: Asia bere manga, shojo, anime, manhua eta abarrekin, Satrapiren eraginea Ekialde Ertainean eta emakumezkoen komikia Afrikan, Karibean, AEBetan, Hegoamerikan eta Europan".

Mintegi txit interesgarri hau Anti- liburudendan izango da, Bilboko Maiatzaren 2a kaleko 2.ean, asteazkenero 20:00etatik 22:00etara, azaroarekin hasi eta urtarrilaren amaieraraino. Prezioa hilean 30 eurokoa izango da, baina taldea handia izanez gero merketu daiteke. Izena emateko, Anti- liburudendako web gunean dituzue telefonoa, helbidea edo e-maila.

El coleccionista de tebeos blogari esker jakin dut pottokiek, izaki txiki urdin maitagarri horiek, urrezko ezteiak ospatzen dituztela bihar. 1958ko urriaren 23an hasi zuen Pierre Cullifford Peyok Johan et Pirlouit serieko La flûte à six trous abentura Spirou aldizkarian, eta hor agertu ziren lehenbiziko aldiz pottokiak bigarren mailako pertsonaia gisa. Baina nonbait jendeari gustatu, eta serie propioa eduki zuten laster. Eta gainontzekoa historia da: albumak, arrakasta, filmak, merchandising-a... Gaur egun, adin guztietako jendeak ezagutzen ditu pottokiak!

Niri dagokidanez, Johan eta Pirlouit beti gehiago gustatu izan arren, oso maite ditut pottokiak. Lehenbiziko 10 albumak-edo jenialak dira, nahiz eta ondorengoetan asko jaisten den kalitatea... Hemen ETB1en euskaraz ikusi ahal izan genuen pottokien animazio seriea, baina onartu behar da ez dela komikiak bezain ona...

Aurtengo urte guztian zehar hainbat ekintza egiten ari dira urteurren hau ospatzeko. Eta biharko egunean Unicef-en aldeko enkantea egingo dute pottokien hainbat estatua handirekin. Estatua hauek pertsonaia famatuek edo pertsonaia famatuen omenez egindakoak dira, adibidez Uderzok Asterixez mozorrotutako pottokia egin du. Baina deigarriena egin zait Joane Somarriba dela aukeratutako pertsonaietako bat! Bere pottokiak maillot horia eta urrezko domina daramatza, eta Helmuga-Meta jartzen duen pankarta dauka atzean!

Zorionak pottokiak, eta zorte on enkantearekin!

Aurrekoan, Arturo erregeaz ari ginela, esaten genuen apenas dagoela marrazki bizidunetako gaztetxoentzako serierik euskaraz DVDn, eta ETB1en ere oso gutxi ematen dituztela. Ba irudi errealeko helduentzako serieetan panorama are okerragoa da. Urteak dira ETBk erosten dituen kanpoko serie guztiak ETB2n eta gazteleraz ematen dituela, ETB1 bertako produkziora mugatuz (honen salbuespen bakarra Heroes seriea izan da, eta hala ere gauza oso arraroa egin zuten: euskarara doblatu bai baina gero ETB2n eman, dualean emitituko zutela esan eta gero bete ez, euskarazko doblajea DVDrako soilik utzi...). Noiz izango ditugu kanpoko serieak euskaraz berriz?

Lehen bai, lehen ematen zituzten irudi errealeko atzerriko serieak euskaraz, eta onak gainera: Cagney eta Lacey, Ederra eta piztia, Emakume bionikoa, Magnum, Quantum jauzia, Simon eta Simon, Ilunabar aldea, Epailea eta pilotua, Dallas, Eskugorri taldea, Gazte bizkorrak... Eta onenetakoa, zalantzarik gabe, Gazteak (The young ones), britaniar komedia surrealista eroa. Garai haiek bizitako nor ez da gogoratzen Neil hippyaz, Rick anarkistaz, Vyvyan punkyaz, Mike rockabillyaz edo Jerzei Balowsky maizterraz?

Ba Euskal Encodings-ekoei esker, berriz ere gozatu ahal izango dugu serie honekin, eta euskaraz! Bertan jarri dituzte seriearen 12 kapituluak, gu guztion gozamenerako. On egin!

Otsailean eman genizuen Basauriko Kultur Etxeak antolatutako Ganorabako 2008 komiki-lehiaketaren berri. Lanak martxoa bitartean aurkez zitezkeen eta jada baditu irabazleak lehiaketak. Baina herrietako komiki-lehiaketetan ohikoa den liburuaren ordez (garestia dena eta, banaketa arazoak medio, herritik kanpo zabalkunderik apenas duena), bertara aurkeztutako lanak ezagutarazteko, iaz bezala, oso bide interesgarria erabili dute: interneten jarri dituzte guzti-guztiak.

Hauek dira sari edo aipamenen bat jaso duten 7 lanak:

• 1.go saria, 900 eurorekin hornitua: Daniel Parraren Cuento del muchacho de paja
• 2. saria, 450 eurorekin hornitua: Javi Kintanaren Cuento al sol
• 3. saria, 300 eurorekin hornitua: Domingo Pozanconen Piratas
• Epaimahaiaren aipamen berezia: Toni Carrillo eta Javier Navarroren La prisión eta Carlos Bribianen Sombrero de copa
• Euskarazko akzesita, 300 eurorekin hornitua: Amaia Ballesterosen Txigorgailu bihotza
• Basauriko egile onenaren saria, 300 eurorekin hornitua: Santi Alonsoren Memoria de madera

Horiez gain, iazko lan irabazleak ere ikus daitezke web gunean, eta gainera web gune guztia elebitan dago. Txalogarria. Eman ezazue bueltatxo bat bertatik, komikiok irakurtzea merezi du-eta.

Hala ere, beti egin behar kritikatxo edo hobetzeko proposamenen bat... Iaz bezala, nik komikiak web gunetik bertatik irakurtzeko aukera eman beharrean (edo aukera emateaz gain), CBZ edo CBR formatuan jaisteko aukera ere emango nuke, gero norberak bere ordenagailuan offline irakurtzeko aukera ere izateko. Formatu hau ZIP edo RAR bidez konprimitutako JPEG irudiak dira, eta ordenagailuan irakurtzeko, CDisplay programa erabil dezakezu Windows-en eta CBView , Comix edo CBRPager Linux-en.

Marjane Satrapiren marrazki infantil eta hitzek brodatzen dituzte (Persepolis ezagunaren ondotik) Ekialde Hurbilean islamismo totalitarioak bertako biztanleengan utzitako arrastoak. Gustatu zaigu ezaguna zaigun komedia ikutu arin hori galdu gabe, baina sakonera askozaz beltzagoa erakusten duten hainbat emakumek euren bizipenak nola kanporatzen dituzten, lotsaren-lotsaz beti besteei pasatutako abenturetan oinarrituta: gurasoek adostutako matrimonioak, argazki bidez ezagututako gizonezkoekin ezkondu beharra, poligamia, birjintasuna ohorearekin lotzea... Marjaneren amonaren esanetara, “besteen trapu zarrak astintzea bezalakorik ez dago, bihotzari astindutxo bat eman eta erabat hustutzeko”. Eta berriketaldi hauek tea hartuz, bazkalondoro egiten dituzte; gizonezkoak siestan dauden bitartean. Hara hor, terapia honen arrakastaren gakoa.

Txikia nintzeneko serieetatik, Arturo Erregea izango da gehien gogoratzen dudanetako bat. Aspalditik nenbilen sarean eta eMulen bere bila (haurrentzat, noski ;-), eta duela gutxi aurkitu nituen seriearen 30 ataletatik 18 Euskal Encodings-en! Eta laster falta diren 12 atalak jarriko omen dituzte!

Duela urte eta erdi aurkeztu zutenean, ideia oso ona iruditu zitzaidan euskarazko bideoak ripeatu eta elkartrukatzeko web gune hau, baina orduan oraindik apenas zeukan edukirik... Lehengo egunean, Google-ek Arturo Erregea bilatuta bertara eraman ninduenean, harrituta gelditu nintzen bertan zegoen eduki guztiarekin! Gutxi batzuk aipatzearren: Arturo Erregearen 18 atal, Dragoi Bolaren 300dik gora atal, Pernando amezketarraren 26 atalak, Shin Chan-en 72 atal, Txirritaren 37 atal, Super heroien legioaren 12 atal, Tintinen 8 film, Jaun ta jaberen 5 atal... Eta hau lagin txiki bat besterik ez da, animaziozko nahiz irudi errealeko serie eta film mordoa dago. Gauza txar bakarra da gehienak eMule-ko estekak direla eta, jende gehiegi ez dabilenez, oso mantso jaisten dela dena... Tira, hemen horren berri eman eta gero agian jende gehiago hasiko da jaisten eta azkarrago joango da...

Telebista eta beste medioak entzunda, hainbat jendek pentsatuko du horrelako gauzetan ibiltzea ("pirateoa") legez kanpokoa dela. Ba ez da horrela, irabazi asmorik gabe bada filmak nahiz musika elkartrukatzea guztiz legala da. Edo agian batek baino gehiagok pentsatuko duzue, nire lagun batek uste duen bezala, euskal filmak pirateatzeak euskal ekoiztetxeak edo ETB kaltetzen dituela eta, beraiekin batera, baita euskara ere. Baina nire ustez, Euskal Encodings-ekoak kristoren lana egiten ari dira euskararen alde.

Batetik, Euskal Encodings-en dauden ia gauzarik gehienak ez daude euskaraz salgai. Noizbait telebistan edo zineetan bota zituzten, eta kito. Inongo ekoiztetxek edo banatzailek ez du DVDan merkaturatu. Edo merkaturatu baziren, aspaldi izan zen, edo tirada txikian, eta jada deskatalogatuta daude. Beraz, ez dut uste inori kalte egiten dionik... Alderantziz, uste dut ekoiztetxe horien jarrerak kaltetzen duela euskara. Euskarazko oso bideo gutxi aurkitzen dira dendetan edo liburutegietan. Haur txikientzat bai, badaude, baina koskortxoagoentzat edo gaztetxoentzat apenas dagoen ezer. Abenturazko edo super heroien serieak ikusi nahi dituzten haurrek beste hizkuntza batzuetan erostea beste erremediorik ez dute... Ziurrenik, ekoiztetxeek edo ETBk hori egiten dute horrelakoak haurrenak baino gutxiago saltzen direlako eta ekoizte eta banatze kostuak errentabilizatzea zailagoa delako, baina zergatik ez dituzte Internetetik jaisteko salgai jartzen, kostuak askoz txikiagoak baitira horrela?

Bestetik, serie eta film horien euskararako itzulpen eta bikoizketa gehienak ETBk ordaindu ditu, edo hobe esanda, guztion diru publikoaz ordaindu dira, euskararen onerako direlako. Beraz, ez al da zilegi eta euskararen onerako horiek behin soilik bota ordez nahi dugunean ikusteko aukera izatea?

Euskal Encodings-ekoek egiten duten lana ez da nolanahikoa. DVD deskatalogatuak nonbaiten erosi edo lortu eta ripeatu, edo DVDak beste hizkuntza batzuetan lortu eta telebistatik edo VHStik grabatutako audioa erantsi... Eta lan hori guztia, guk filmak eta serieak denon diruz ordaindu diren euskarazko bertsioan ikusi eta entzun ahal izan ditzagun... Benetan, Euskal Encodings-ekoek guztion esker ona eta aitortza merezi dute. Ziur egunen baten Euskararen bidegileak bilduman agertuko direla!

Azken astean Chrome alde batetik, Chrome bestetik, aldeko iritziak, kritikoak... ez da ia besterik izan sarean. Kontua da Google ahalguztidunak bere nabigatzailea (nabigatzailea bakarrik?) aurkeztu duela, baina horretarako benetan atentzioa deitu didan modua erabiliz: komikia.

Lehen momentutik egin zitzaidan ezaguna marrazteko estiloa, eta berehala ikusi nuen aurkezpeneko marrazkien egilea, Scott McCloud dela, hemen inguruan nahiko ezezaguna seguruenik, baina AEBtan komikiari buruzko teoriko ezaguna da. Tipo originala benetan, arte sekuentzialari buruzko azalpenak komikia erabiliz oso modu didaktiko eta atseginean aurkezten baititu. Nik Astiberri etxeak kaleratutako Entender el Comic daukat irakurria, benetan interesgarria, asko ikasi nuen komikiari buruz liburu honi esker.

Gaur egun ez da oso ohikoa produktu berrien aurkezpenak komikiaren bidez egitea, gutxiago gainera mundu mailako aurkezpenetan, baina produktu konplexuak erakusteko izugarrizko potentziala duela argi dago. Hala ere agian kasu honetan luzeegia suertatzen da? Ez dakit, baina poz handia eman dit horrelako enpresa garrantzitsuak komikia erabiltzeak datozen urteetan bere ibilbidea markatuko duen produktua aurkezteko. Ea beste batzuk bide horretatik egiten duten, eta komikiak merezi duen prestigioa lortzera bidean pauso gehiago ematen dituen.

Café Budapest Alfonso Zapico asturiarrak, Astiberriren eskutik, Espainian publikatzen duen lehen albuma da (lehenago Frantziako merkatuan publikatuta zuen beste bat). Oraingo honetan ere jende arrunta gatazka eta gerra egoeretan kokatzen ditu, berauen zentzugabekeria salatzeko.

2006an Paquet etxearekin La guerre du professeur Bertenev argitaratu zuen. Crimeako gerratik desertatu eta errusiarrek preso hartzen duten irakasle ingeles baten istorioa kontatzen du, preso-esparruko bizitza berrira moldatu beharko dena, bertan dauden bere herkideek arbuiatuta. Lan txukun eta atsegina da oso, irudi oso sinpatikoz egina. 2007an Moulins-eko FestiBD-n Prix BD Romanesque saria irabazi zuen. Album horren promozioa egitera Angulemara joan zenean ezagutu nuen Iñaki Holgadoren bidez (honek ere Paquet-ekin atera zuen Muraille), nire furgonetan egin baikenuen harako eta handiko bidaia, eta beherago ikus dezakezuen dedikatoria eder hori egin zidan bere editoreak oparitutako albumean... furgonetan gindoazela!!!

Café Budapesten ere beste gerra bat du gaitzat, baina oraingoan tratatzeko askoz zailagoa, gatazka hain luze eta aldi berean hain gaurkoa izanik: Israel-Palestina gatazka. Aita Auschwitz-en galdu eta gero amarekin Palestinara doan eta neska arabiar batez maitemintzen den biolinista hungariar judutar baten istorioa kontatzen du, eta biek eta osabaren kafetegian elkartzen diren arraza eta ideia denetariko beste lagunek nola bizi dituzten hurrengo urteetako garai gogorrak: Israelgo estatuaren sorrera, liskarren eta gatazka armatuen hasiera...

Irudia: Alfonso Zapico

Une historiko horien kronika zehatz eta dokumentatua egiten du baina, horren gainetik, berriz ere gizakien eta gizatasunaren alde egiten du, alde guztietako politika eta fanatismoen aurka, istorio hunkigarria (nahiz eta agian pixka bat naive-a ere bai) osatuz. Album mardula da (beharko, gai hain korapilatsua ganora eta zorroztasun apur batekin landu nahi bada), 168 orritako edizio txukunean argitaratuta, eta duen preziorako (16 euro) erabat gomendagarria. Eta hau ez diot nik soilik, ikusi zer dioten berataz La cárcel de papel-en edo Diario Siglo XXI-n.

Eta bide batez, ezin duzue galdu Alfonso Zapicoren web gunea, Zapiburgo. Flash-en egindako web guneak ez ditut normalean atsegin, baina honetan hiri batek izan ohi dituen eraikin ezberdinak komikigileen web gune batek izan ohi dituen atal ezberdinekin lotzen dituen modua guztiz-guztiz jeniala da, benetan!

Egun tristeak dira hauek komikiak eta euskara maite ditugunontzat: salmenta eta harpidetzen jaitsiera medio, Ipurbeltz haurrentzako komiki-aldizkari beteranoa argitaratzeari utzi dio Erein argitaletxeak, 31 urteko ibilbidea eta gero.

Blog honetan ez dut askotan mintzagai izan Ipurbeltz aldizkaria, gazte edo helduentzako komikigintza gehiago landu dut. Baina Ipurbeltz 1977an atera zenean, nik sei urte nituela, nik irakurritako lehenengoetako komikia izan zen, eta zalantzarik gabe komikizaletasuna eta irakurzaletasuna piztu izanaren "errudun"etako bat da. Urte luzez egon ginen harpidetuta, eta bertako denborapasen atalera behin baino gehiagotan bidali nituen gauzak (publikatu ere egin zizkidaten!). Gainera, Ximun semeak 6 urte ditu eta orain hasi behar du Lehen Hezkuntzan irakurtzen ikasten. Kristoren gogoa nuen horren aitzakiaz Ipurbeltz berriro jasotzen hasteko...

Irudia: Antton Olariaga

Berriako artikuluan Ipurbeltz bera berpizteko edo antzeko beste komikiren bat sortzeko aukerak aipatzen dituzte. Ea horrela gertatzen den! Baina horrez gain, garrantzitsua iruditzen zait niri Ipurbeltzek eman duen "material pila harrigarria" (Julen Lizundia sortzailearen hitzetan), digitalizatu eta Interneten kontsultagai eta eskuragarri jartzeko proiekturen bati ekitea, sekulako ondarea baitago hor. Eta bide batez, zergatik ez, berdin egin beharko litzateke HABEko Mik eta desagertutako euskarazko beste komiki-aldizkariekin...

Eskerrik asko urte hauetan guztietan emandakoagatik. Agur Ipurbeltz! Edo laster arte...?

Blog hau jarraitzen duzuenok ezagutzen duzue Alan Moore jeinuari eta bere maisulan Watchmen nobela grafikoari diedan debozioa (ikus "Watchmen", inoizko komikirik onena, "Watchmen" 1923tik hona ingelesez idatzitako 100 nobela onenen artean, "Time" aldizkariaren arabera eta "Watchmen" 20 nobela geek-enen artean). Eta agian gogoratuko duzue duela ia bi urte esan genuela bazirudiela azkenean Zack Snyder eta Warner-en eskutik zinemaratuko zela...

Estreinaldirako ia urtebete falta den arren, badira hilabete batzuk filmatzea amaitu zutela, eta aste honetan Interneteko foro komikizaleetan ez da filmaren trailerra beste gairik ibili.

Niri, egia esan, asko gustatu zait, jende askori bezala. Trailerrean badirudi komikiarekiko fidela izateko asmoa dutela (eta baita promozioko posterretan ere), eta nahiz eta Watchmen-en xehetasun eta bigarren irakurketa guztiak film baten islatzea ezinezkoa den, uste dut istorioa eta mezu nagusia ongi trasladatzen asmatzen badute film bikaina atera daitekeela, lehengaia ikaragarri ona baita. Agian azkenean Alan Moore-en komikiek merezi duten moduko zinemaratze bat izango dute?