Eibar inguruko hegazti habiagileen urteroko jarraipena, SACRE 2015-2025
Birigarroa
Hegazti habiagileen jarraipen-programa da SACRE (Seguimiento de Aves Comunes Reproductoras), Espainia mailan SEO erakundeak kudeatua. Duela 10 urtetik hartzen dut parte, Eibar inguruko eremuaren jarraipena eginez (besteak beste, aurretik blog honetan 2018, 2019 eta 2023 urteetako datuak, adibiderako).
Neguko hegaztien behaketa-programa SACIN deitzen da, eta hegazti habiagileen udako behaketa-programak, berriz, SACRE. Beste jarraipen-programa eta Atlas proiektu zehatz eta sakonagoak ere badira, jakina, Euskadiko hegazti habiagileekin egin genuena, esate baterako, irudi zehatzagoa ematen dutenak; baina SACRE eta SACIN ere eraginkorrak dira, besteak beste, metodologia erraz samarrarekin eta esfortzu txikiarekin, gure inguruan bizi diren espezie arruntenen jarraipen historikoa egiteko eta populazioen dinamika orokorra behatzeko.
Jarraipen-programa bakoitzak bere metodologia darabil. SACREri dagokionez, behatzaileok aurrez zehaztutako 10*10 km-ko lauki bat aukeratu behar dugu (nire kasuan Gipuzkoako WN4080 laukia, Eibar-Elgoibar-Etxebarri hartzen dituena) eta 20 behaketa-puntu zehaztu behar dira (irizpide zientifiko eta metodologiko batzuk jarraituz). Ondoren, urtero ibilbide berdina egin behar da, 20 puntu horietako bakoitzean 5 minutu geratuz eta ikusten eta entzuten diren hegazti guztiak zenbatuz (espezieak eta kopuruak).
Txantxangorria (Erithacus rubecula).
SACRE segida historikoa, WN4080 (Eibar-Etxebarri-Elgoibar) 2015-2025
Behatzaile bakar batek toki jakin batean behatutako espezieak ez dira ezeren adierazgarri. Horretarako hartzen dira ehundaka lagunen datuak hogeitaka urtean, eta horiekin bai azter daitezke joerak.
Baina tira, 10 urteko segida batek ematen digu, gutxienez, Eibar - Markina - Etxebarri - Elgoibar ingurumari honetako espezie nagusiak zeintzuk diren (Markina-Xemein oso zeharka ukitzen dut). 2015ean hasitako ibilibide honetan guztira 70 espezie desberdin identifikatu ditugu (ikus azpiko taula) eta horietako 15 hauek dira 100 ale baino gehiago zenbatu dituztenak; lasai asko esan liteke gure inguruko udako espezierik arruntenak direna: sorbeltz arrunta, etxe-txolarrea, basahatea, zozoa, txepetxa, etxe-usoa, txonta, belabeltza, txantxangorria, uhalde-enara, kardantxiloa, enara ipurtzuria, txinbo kaskabeltza, kaskabeltz handia, txio iberiarra.
Espezie forestalak edota eskaera anbiental gutxikoak dira gehienak, eta bestela, herriguneei lotutakoak (sorbeltzak, txolarreak, usoak, basahateak, enarak...).
Bestalde, 9 espezie behin bakarrik ikusi ditut eta, horietako batzuk, behintzat, esango nuke ez direla WN4080 eremu honetan kumatzen, pasean ikusi ditudala, kasualitatez: liztorjale eurasiarra, miru gorria, gabiraia, zuhaitz-belatza, kuliska txikia, lepitzulia, pitxartxar nabarra, baso-txinboa eta okil beltza.
Azken hori, okil beltza, izan da 2025eko izarra, duda barik. Lehenago ere behatu izan dugu Eibar alde honetan, inoiz Galdaramiñon, inoiz Arrate inguruan... baina aurtengoa izan da SACRE programan agertu den lehenengo urtea, azkenaldian Euskal Herrian izan duen zabalkunde nabarmenaren ondorio. Kasu honetan, esango nuke bikoteren batek dagoeneko baduela habia gure eskualdean.
Okil beltza (Dryocopus martius).
Eta hona hemen 10 urteko segidaren laburpena.
* 2024an bisitaldi bakarra egin ahal izan nuen.
Esan bezala, 70 espezie dira guztira (6.048 txori). Horrek ez du esan nahi espezie gehiago ez denik bizi gure eskualdean, baizik eta metodologia, behaketa-puntu eta data hauetan zaila dela aurkitzea, besteak beste gautar guztiak (hontz zuria, urubia, zata...), eta habitat zehatzagoetan bizi diren beste zenbait, esate baterako etze-txinboa (Kalamuako magalean aurki daiteke, baina SACRE programan ez gara bertatik pasatzen).
Taulan ikusten den beste kontu bat dabehatutako espezie eta ale kopuruak pixkat bat gora egin duela urteekin. Ziur nago horrek ez duela adierazten WN4080 lauki honetako txoriak ugaritu egin direnik, baizik eta hegaztien kantuak identifikatzeko nire gaitasuna handitu egin dela azken 10 urteotan eta horrexek eragin duela irteera bakoitzean detektatu eta identifikatutako espezie-kopurua apur bat handitzea.
Sai arreak (Gyps fulvus) ez du habiarik egiten gure eskualdean, baina sarri ikusten dira Urkiola aldetik etorritako aleak.
Bukatzeko, hemen 2025eko maiatzean eta ekaina hasieran egin ditudan aurtengo 2 bisitaldietan WN4080 laukiko 20 behaketa-puntuetan ikusi/entzun ditudan espezieak eta ale kopuruak.
- Koartza hauskara 1
- Basahatea 58
- Miru beltza 2
- Sai arrea 21
- Zapelatza 2
- Arrano txikia 2
- Belatz gorria 1
- Zuhaitz-belatza 1
- Uroiloa 1
- Kaio hankahoria 1
- Etxe-usoa 21
- Pagausoa 5
- Usapal turkiarra 1
- Sorbeltz arrunta 182
- Okil berde iberiarra 1
- Okil beltza 1
- Okil handia 1
- Uhalde-enara 27
- Haitz-enara 1
- Enara arrunta 14
- Enara ipurtzuria 26
- Uda-txirta 3
- Buztanikara horia 7
- Buztanikara zuria 9
- Txepetxa 30
- Txantxangorria 33
- Buztangorri iluna 12
- Pitxartxar burubeltza 5
- Zozoa 59
- Birigarroa 12
- Sasi-txoria 1
- Txinbo kaskabeltza 30
- Txio iberiarra 9
- Erregetxo bekainzuria 10
- Euli-txori grisa 3
- Pinu-kaskabeltza 1
- Amilotx urdina 5
- Kaskabeltz handia 12
- Garrapoa 3
- Gerri-txoria 7
- Eskinosoa 1
- Mika 9
- Belabeltza 34
- Erroia 2
- Etxe-txolarrea 144
- Txonta 20
- Txirriskila 2
- Txorrua 8
- Kardantxiloa 12
- Gailupa 2
- Hesi-berdantza 1
Okil handia (Dendrocopos major).
