Harrikadak

Ostegunean Jorge Napalek eginiko elkarrizketa bat irakurri nuen Noticias de Gipuzkoa egunkarian: «Si no reacciono, estoy en la calle hace tiempo» (Erreakziorik ezean, aspaldi nengokeen kalean).

Zabaldu parentesia. Asko gustatzen zait Jorge Napal kazetariak horrelako gaiak jorratzeko duen sentsibilitatea. Itxi parentesia.

Duela urtebete pasatxo aipatu nuen hementxe bertan gai nagusia: Etxegabetzeak Donostian. Orduan Txomin, Bea eta bi seme-alabak zeuden tartean.

Gaurko protagonista, Victoria Noriega, ez dut ezagutzen, baina auzokoa da.

Napalek kontatzen duenaren arabera, 63 urteko andrea bakar-bakarrik bizi da bere bi katuak hil zitzaizkionetik. Hilero 992 euro jasotzen ditu eta ia 800 bideratzen ditu alokairua pagatzeko. Etxetik kanporatua izateko zorra 2019ko lau hilabeteri dagokio, guztira 3.190 euro. Ordaindu dezakeen apartamentu txikiagoa eskatzen du eta tartean sartu dira Eusko Jaurlaritza zein Donostiako Udala, ea badagoen Blackstone-rekin (Testa Socimi gurean) akordioren bat lortzerik.

Elkarrizketako paragrafo hau ekarriko dut hona:

«Nire egoera publiko egin behar izan nuen lehen aldian, uste nuen hil egingo nintzela. Zorabiatuta bezala nengoen. Shock egoeran geratu nintzen, eta ez neukan orain daukadan eskarmentua (...) Lehenengo prentsaurrekoan izugarrizko lotsa sentitu nuen. Nire bizitza kontatzen ari nintzen: irabazten nuena, nituen zorrak, xehetasun piloa ezagutzen ez nituen pertsonei. Eta horrela jokatu nuen, nahiz eta beti oharkabean pasatzen saiatu naizen».

Lotsa gainditu ondoren etorri zen ahalduntzea. Epaitegitik esan zioten Rosa Garciari deitzeko, Gipuzkoako Stop Kaleratzeak elkartekoa. Beraiek eman zioten kobertura eta Alokairu Benta Berriko Txominekin harremanetan jartzeko gomendioa. Bai, Txomin da goian aipatutako laguna.

Ez dakit gaia nola bukatuko den, espero ondo amaitzea, baina kazetariak dio Blackstone-k ez duela batere gustuko Euskal Herrian duen irudia.

Behean itsatsiko dudan Bomba Estéreo-ren bideoa itsatsi aurretik idatz dezadan berriro: Blackstone putre funtsa da.

Oharra. Argazkia Stop Kaleratzeak elkartearen gunetik hartu dut.

El fondo buitre Blackstone en San Sebastián, este apunte en castellano.

Salimos en bici hacia el Mediterráneo, luego a Cerdeña, luego deambularemos verano adelante. Recupero el blog, aquí va la primera nota del viaje. Pasad y poneos cómodos, será un viaje ligero y sin etiqueta (se las hemos cortado hasta a los calzoncillos): https://t.co/596m1FoNrV pic.twitter.com/Lwth26RaeX

— Ander Izagirre (@anderiza) June 20, 2020

Pasa den asteburuan abiatu ziren Ander Izagirre eta eSe Mediterraneo aldera bizikletan. Nafarroara jo zuten lehendabizi eta jada Aragoi aldean dabiltza, Ebro ibaia lagunduz itsasoruntz. Tarragonatik Bartzelonara egingo dute salto eta handik, ferry-an, Sardiniara. Italian barrena pasako dute uda eta nondik nora dabiltzan jakin nahi baduzue segi RSS bidez Ander Izagirreren bloga. Aperitibo moduan hona hemen Covid katuarena.

Asteazkenean periodiko zaharrei begira, beste blogari baten berri izan nuen, Patxi Irurzunek Cabezabolori eginiko elkarrizketarekin egin bainuen topo apirileko Gara batean (Patxi Irurzunek berak blogean ere paratu zuen).

Bertan Cabezabolok aipatzen du iazko udan Iruñetik Erevanera furgonetaz eginiko bidaia. Pachuco izeneko txakurra bidaide, hilabete luze behar izan zuen Armeniara iristeko. Berak dio 40 kilometroko media egin zuela eta erregai mordoa aurreztu poliki joanez. 40 kilometroko media sinesgarria da antzekoa egin baikenuen guk Errumanian 2016ko udan.

Larunbat arratsaldean Iñigoren blogean egon nintzen irakurtzen bidaiako hainbat pasadizo. Oraindik ez du kontatu zer egin zuen Armenian, baina laster izango dugu horren berri. Izan ere, hamar milatik gora zarata grabatu baitzituen eta horiek erabiliko ditu gero kantak edo auskalo zer artefaktu artistiko egiteko.

Elkarrizketan botatako perla bat:

«Me ha cambiado muchísimo. Llegué a casa en octubre, y sigo sin tener ningún acceso de ira, frustración, tristeza... y antes los tenía a paladas».

Hortik aurrera sartu blogean, patxadaz hartu eta irakurri, merezi du eta. Bandcamp-en duen azken diskoa («Somos droga») erabil dezakezue soinu banda gisa. Bertatik «Caramelos 6 de julio» kanta utziko dizuet hemen azpian.

Los 10146 ruidos de Cabezafuego, este apunte en castellano.

Aste honetan lehen planoan egon da berriro Felipe Gonzalezek GALen jokatutako rola. Harrigarri samarra izan da Kongresuko Podemoseko bozemaile den Pablo Echeniqueren lehen erreakzioa. Garai batean Jordi Pujol gisa agertu bezala azaldu da jendaurrean: «això no toca». Zehatzago izateko: «Mundu guztiak daki zer gertatu zen».

Iñigo Iruin abokatuak 1996ko otsailaren 13an Tolosan, Galtzaundi foroan, emandako hitzaldiaz gogoratu naiz egun hauetan. Jatorrizkoa, euskaraz, Berria egunkariaren lotura honetan dago irakurgai: GAL, estatuaren ispilu (pdf).

Gaztelaniazko bertsio bat zegoen Javier Ortizen webgune zaharrean, ezkutu samar. Gaur goizean azalean jarri dut: GAL, el espejo del Estado.

Iruinek estatu terrorismoaren errepasoa egiten du bertan, frankismoaren azken urteetatik hasita.

Azken zatian hainbat hausnarketa daude, baina horien aurretik hauxe:

«Ez dago zalantzarik GALen "X" delakoa Felipe Gonzalez dela, eta horregatik ez dut horretan denborarik alferrik galduko, ez baita hori garrantzitsuena guretzat une honetan, gero azalduko dudan bezala».

Zer da garrantzitsuena?

«Daturik kezkagarriena da bigarren maila deitu dugun hori ukitu gabe geratu dela, hau da, estrategia edo ekintza egitasmoak prestatzen zituztenen maila. Ez da desegin, ez da garbiketarik izan, are gehiago mailaz igo dituzte eta kargu garrantzitsuetan jarri dituzte maila horretan ardura izan duten pertsonak. Hori da etorkizunerako arazo larrienetakoa».

Egia da 2000ko apirilean Galindok 71 urteko kartzela zigorra jaso zuela. Bai, hala izan zen. Egia den bezala lau urte geroago atera zutela kartzelatik. 2004ko udazkenean, hain zuzen ere. Arritmia bat zeukan. Kalean da geroztik.

Kaguensos izan zen bururatu zitzaidan lehen hitza. Tira, hori baino zerbait zatarragoa ere bai, baina ez dira berba horiek hemen jartzeko orduak.

Okerrena ez zen hori: okerrena da Kortaturen ibilbide labur (lau urte eta piko gutxi da) eta azkarra institutuko azken urteetan eta unibertsitateko lehenengoetan gertatu zela. Eta hori 1984ko udan hasi zen.

Uda haren atarian, Tio Josetxo hilzorian zegoen. Atzoko egunez, ekainak 13, harrapatu zuen heriotzak aitaren anaia zaharrena, 59 urte zituela. Bizitza guztia pasa zuen fabrikan lanean eta aldez aurretiko erretiroa eman zioten hilabete batzuk lehenago. Garai hartako gizonen mentalitateaz jabetzeko: ez zuen onartu etxera bidaltzea. Nire ustez horregatik gaixotu eta hil zen hain agudo.

Hori gertatu aurretik, ume mokoak ginela, ostiralero zetorren baserrira aste guztiko ogi zaharra ekartzera eta gu poz-pozik jartzen ginen haren etorrerarekin. Bospasei neska-mutil elkartu eta inguruko zelai, erreka eta bideetan barrena ibiltzen ginen. Osabaren koinataren bi biloba txiki ere ekartzen zituen Donostiatik, batez ere udan, gurasoek taberna baitzuten Parte Zaharrean.

Asko maite genuen, baina gogoan dut bera gaixotu zenean (minbizia) kostatu zitzaidala bisita egitea. Ez dakit zergatik. Agian ez nuelako osabaren dekadentzia ikusi nahi.

Oso gogoan dut ikusi nuen azken eguna. Maiatzeko asteburu batez, igandea seguruenik, telebista aurrean baitzegoen sofan eserita Espainiako Indar Armatuen desfileari begira. Garai hartako telebistan bi kate eta aukera gutxi.

Sartu nintzen haren etxera eta ez dakit ere musu bat emateko kapaza izan nintzen. Nire buruan geratu dena da justu-justu agurtu nuela egongela zapaldu gabe. 16 urte nituen orduan, ez nintzen ume moko bat. Zergatik erreakzio hori? Gizon bat, tripa puztuta, kolore eskasarekin, etxeko pijama eta bata soinean, begirada galdua telebistaren pantailatik haratago. Ez dakit arrazoizko erantzun bat ematen. Beldurra izango zen.

Horretaz gogoratu naiz 1984ra joan naizenean. Nolakoak diren gauzak.

Eta honek guztiak balio dit aurreko astean Miguel Torgaren egunerokoan irakurri nuenetik buruan jira-biran dabilen beheko sententzia hona ekartzeko.

«Poco es lo que sabemos de nosotros mismos. Y nada lo que sabemos de los demás. Y por esto es por lo que cada vez evito más ser juez en causa propia o ajena. Vivo y dejo vivir». #migueltorga pic.twitter.com/Luaeqg0uXv

— Mikel Iturria (@iturri) June 9, 2020

Etengabe fokua besteei begira jartzen ari gara (ni neu barne) eta uste dut tenorea dela buelta eman eta norberari begira jartzeko. Ze beste pertsonen akatsak berehala ikusteko gaitasuna dugu, baina gureak oharkabean pasatzen zaizkigu.

Zauden tokian zaudela musu bat, Tio Josetxo.

P.S. Pasa zaitezte Jon Iraundegiren argazki bildumatik.

Propina. Making of-a.

Hace treintaytantos años, este apunte en castellano.

Bukatzen ari naiz Miguel Torga idazle portugaldarraren Diario (1932-1987) liburua. 1907ko abuztuan São Martinho de Anta herrian, Trás-os-Montes-en jaioa, 1995eko urtarrilean hil zen Coimbran.

Gazte garaian Brasilen igarotako urte batzuk kenduta, bizitza guztia pasa zuen Portugalen poeta eta mediku honek. Salazarren diktadurapean kartzela ezagutu eta bolada luze batez ez zioten muga zeharkatzen utzi. Iberia zuen maite, hainbat nazioz osaturiko kontinentea, bere esanetan. Eta hainbeste begiratzen zion marratik beste aldera gertatzen zenari, ezen Miguel Torga ezizeneko (Adolfo Correia da Rocha erregistroetan) Miguel hori Unamuno eta Cervantesen omenezkoa baita.

«Le he robado a la pluma los mejores momentos». Diarios de #migueltorga
Gehi bigarren irudiko propina. pic.twitter.com/0gm26leomV

— Mikel Iturria (@iturri) June 7, 2020

Gaur atentzioa deitu dit txio horretan ageri den esaldiak. «Lumari unerik onenak ostu dizkiot». Idaztea zuen gustuko, baina jarduera horri eguneko azken orduak eskaintzen zizkion, lan jardunaren nekea pilatu ondorengoak.

[ERREPORTAJEA @7k_GARA]

‘Iragan loriatsuko sektorearen eraisketa’https://t.co/br5FDxA0Sl

EHko musika talde, manager eta aretoen egoeraren lagin bat jaso du @joniubeda-k pic.twitter.com/BiD1ne4ZpL

— naiz: (@naiz_info) June 7, 2020

Torgaren lerro horiek leitu ditut arratsaldean, baina eguerdian Joni Ubedak Zazpikan zuzeneko musikari buruz egindako erreportajea irakurri dut (Iragan loriatsuko sektorearen eraisketa).

Disko berriak eta birak esku artean izoztu zaizkien taldeak (Liher eta Skakeitan), Jimmy Jazz eta Kafe Antzokiko arduradunak, Baga-Bigako Ritxi Aizpuru, Elkar estudioetako Victor Sanchez teknikaria... Beltza da marrazten duten panorama.

Kinka larrian bazegoen sektorea, oso modo prekarioan, askorentzat ez ote den musika hirugarren edo laugarren mailan geratuko. Zerbaitetan geratuz gero.

2003an Harkaitz Canori entzundako ideia bat etorri zait burura. Kultur ekitaldi bat. Lau pelakatu bertan. Norbaitek errealitatearen gordina jarri zuen mahai gainean eta Canok ez ote zen garaia sei hilabeteko kultur itzalaldia egiteko. Hau da, inori ezer esan gabe bolada luze batez etetea zuzeneko kultur ekitaldiak. Eta urte erdia igaro ondoren inork ez bazuen ezer esaten, gauzak bere horretan uztea.

Zuzeneko emanaldiei dagokienez, inoiz baino gertuago gaude. Jada ia hiru hilabete joan dira eta.

Mikel Lizarraldek Berrian The Saxophones taldea aipatu du gaur: Nostalgiaren aldarria. 2020ko martxokoa da Eternity Bay albuma.

Seis meses de apagón, este apunte en castellano.

Gaur goizean oinez abiatu naiz etxetik Igeldo aldera, errepidetik. Ez naiz oso goiz atera, baina ez dut jende askorik ikusi bidean. Eguraldi eta bista ederrak.

Aldapan gora lagun batekin joan naiz telefonoz hizketan. Berak hitz egiten zuen, nik zailtasun gehiago bainituen.

Halako batean kobertura gabe geratu naiz eta bukatu da solasaldia.

Telefonoan nituen pare bat podcast-ekin jarraitu dut. Bakarrik baino lagunartean, entzungailutik barrena sartzen zirenen ahotsak eta musikak entzuten.

Sarreran esan bezala, garai honetan Mediterraneo aldean geundeke gauzak okertu izan ez balira martxo aldean. Bisitatuko nituzke Manolo eta Chirbesen etxe-museoa, bazkaltzera joango ginateke Un cuiner a l'escoleta jatetxera. Besteak beste.

Haruntza joaten naizenetan beti gustatzen zait irakurtzea Alfonso Armadak 2013koan ABCn egin zion elkarrizketa: «No hay riqueza inocente».

Zabaldu parentesia. Urko Azpitarte Zubizarretak beste bat pasa dit Twitter bidez: «Sin historia no hay novela». Itxi parentesia.

Badakit Chirbesek zioela idazlea ezagutzeko haren obra irakurri beharra dagoela eta ez elkarrizketak, liburuetan hobeto adierazten zuelako bere nahia. Baina elkarrizketa onak ematen zituen.

Zati batzuk itsatsiko ditut hemen.

«Yo no soy un novelista profesional, no tengo plano de mis novelas... (...) No sé qué va a pasar. En ese sentido yo siempre digo que soy proustiano: aprendes de lo que escribes al tiempo que lo escribes. La propia escritura es el aprendizaje de lo que estás escribiendo, y esto yo creo que hace que cuando termines una novela no has contado una historia ajena a ti, sino que de alguna manera te has exprimido tú mismo».

(...)

«Yo no me entiendo a mí mismo si no entiendo que parte de mi generación acabó como yonkis, que parte de mi generación gestionó el poder, se lió a tiros, que vivimos un momento en el cual cuando yo entré en la universidad apenas había hijos de obreros, y diez años después estaba repleta, y treinta años después los hijos de obreros protestan porque les piden un seis para tener una beca. Son universitarios y parados, esa es otra contradicción. ¿Para qué quieres ir a la universidad si luego te vas a ir al paro? Eres el nudo de contradicciones de tu época. Como historiador yo no puedo entender esto si no lo tengo en cuenta...»

(...)

«Decir que Galdós es un escritor castizo cuando justamente es un escritor cosmopolita que se está enfrentando a la España conservadora por tierra, mar y aire. Tú te coges los últimos Episodios nacionales y se los puedes leer en la Puerta del Sol a los indignados y se rebelan los indignados. Yo tengo un amigo que se está leyendo ahora los Episodios y está deslumbrado. "¡Pero si está todo lo que está pasando ahora!", me dice.»

(...)

«Hay un personaje en La larga marcha que dice que el mal triunfa siempre, y entre los malos los peores. Si viene uno después será peor que el que había antes. Pero claro, el mal absoluto es la muerte, y esa sí que triunfa siempre».

(...)

«Si tú a los pocos meses de llegar haces el peinado del Barrio de Pilar, que hizo Barrionuevo, cuando el secuestro de Villaescusa y Suñén, peinas sin orden judicial las casas de 120.000 personas, entras, patada en la puerta cuando no te abren, a partir de ahí has dado barra libre para justificar lo injustificable, y de ahí lo "gato blanco, gato negro, lo importante es que cace ratones", "la codicia no es mala"... Pues hasta hoy».

(...)

«Por qué hemos decidido que los escritores son la cultura, que hemos decidido que es estupenda, y ser un fontanero es una mierda. Pues no, mire, usted, sin El Quijote puede usted vivir, pero sin un fontanero que le arregle la casa cuando se le escape la tubería, no. Estos son códigos que vienen desde los bisontes de Altamira y que año tras año repetimos. Nosotros somos los que sabemos explicarlo bien, pues seguimos manteniendo esos códigos. Uno de los temas de mi novela es el respeto al trabajo».

Eres el nudo de contradiciones de tu época, este apunte en castellano.

Astelehen goiza. 11:00ak aldera gure kalean danbatekoa entzun da. Mutil kozkor bat dago lurrean, errepidean. Auto batek harrapatu omen du. Ez dakit zer gertatu den. Realeko elastikoa soinean, monopatina gertu. Ez dirudi kontu larria, baina bai zalapartatsua. Anbulantziak eta ertzainak etorri arte ibilgailuen trafikoa geldirik. Heldu batzuk, batez ere gizonezko bat, daude umearen alboan gizajoa lasaitu nahian. Halako batean ailegatu da anbulantzia, artatu dute zauritua eta kalea libratu da. Denak betiko martxa jarraitzen du, ezer gertatu izan ez balitz bezala.

Istripua hileta zerbitzuen garaje parean gertatu da. Itxialdiaren lehen egunetan, asko erreparatzen nien furgoneten sartu-irtenei. Ez ziren asko, baina baziren egunak non pare bat aldiz altxatzen zen atea eta horrek ezinegona sortzen zidan.

Garajeko sarreraren goiko aldean terraza handi bat dago, alboko pisuan bizi diren bizilagunena. Kalkuluak korrika eta presaka eginda 80 bat metro koadro izango ditu. Luxu itzela entzierroko egunetan. Senar-emazteak eta bi seme-alabak hantxe aritzen ziren gorputza askatzen. Ez da oso toki diskretua. Lehen egunetan saskibaloian, frontenisean... aritzen ziren bertan. Orain semea bakarrik, noizean behin kick-boxing egiten.

Larunbat goiz batean emakume gazte bat entzun nuen atentzioa deika plazako eserleku batean jesarrita zegoen gizon bati. Galarazita zegoen kalera irtetea. Emakumeak lotsa gutxi izatea egotzi zion plazakoari. Nola egon zitekeen han denen bistan irakurtzen egunkaria, etxeko haur txikia kalera irten ezinik zegoen bitartean. Ez zen bueltan ezer entzun plazatik.

Asteburuan gizonezko bat ikusi nuen balkoitik eskoba astintzen. Zikin samarra iruditu zitzaidan bere jarrera. Espero beheko terrazakoak ez konturatu izana.

Zortzietako txaloaldiak pasa dira jada. Turrune jotzen zuen baten batek eta auzotar asko ateratzen ginen balkoira edo leihora. Zorionez inori ez zitzaion okurritu musika jartzea. Baten bati sarean irakurri bezala denek dugulako etxean musika erreproduzitzeko gailuren bat. Eta ez duenak, salbuespenak salbuespen, nahi ez duelako da.

Pazientziaren potea agortzear dut. Amarekin frogatu nuen larunbatean. Hondarribira joan ginen paseo bat ematera. Adineko emakume batek bizikletarekin jo zuen harrizko eserleku sendoa. Altxatzen lagundu genion eta hara non hasten zaion ama bizikleta baztertu behar zuela esaka. Isilik egon behar nuen, baina amari esan nion, arren, isiltzeko. Lurra gorputzarekin modu txatxuan eta ezustean zapaldu duzunean, ez dela une egokia beste batek gaizki jokatu duzula esateko. Baina hori ondo adierazi daiteke edo nik egin bezala.

Telelanak uzten nauenean jarraituko dut zeruari begira. Ea pazientziaren potearen maila igo egiten den.

Mirando por la ventana, este apunte en castellano.

Badira jada egun batzuk Joxe Aranzabalek idatzi zuela bere blogean Zientzialari burua, sintoma gisa izeneko apuntea. COVID-19aren krisian erreferentziazko zientzialari instituzionalaren figurarik ez dagoela gurean konturatu da Joxe.

Bi hilabete igaro direnean konfinamenduan hasi ginenetik, Hego Euskal Herrian oraindik ez dakigu nortzuk diren gure zientzialari buruak pandemiari aurre egiteko. Ez Euskal Autonomia Erkidegoan, ez eta Nafarroako Foru Erkidegoan ere.

Gai hauetan ni baino iaioagoa den lagun bati bidali nion lotura. Eta nik egin ez nuen irakurketa etorri zait bueltan.

Zaldibarko zabortegia lehertu zenean, teknikari batek egindako adierazpenak ez zituzten, antza, egokitzat jo agintariek. COVID-19aren krisia lehertu zen eta konfiantzazko zirkulua itxi egin zuten. Eta horrek ondorioak ditu.

Orain agintean dagoen alderdi nagusiari buruz ari naiz, baina praktika gainerakoek ere berdintsu funtzionatzen dutela dirudi.

Aldez aurretik derradan ez nukeela nahiko egon une honetan ardura postuetan. Jendea putzura bidal dezaketen erabakiak hartzen. Aitortza hori zor diet.

Bide batez, uztailaren 12an hauteskundeak ditugu EAEn. Pena ezin direla lehenago egin, alderdi gehienak hauteskundeen zirkuituan sartuta baitzeuden urtea hasi aurretik eta apenas atera diren hortik egun hauetan. Beraz, hobe ahalik eta azkarren pasatzea hauteskundeen kaliza.

Tira.

«Gertu izan arte ez dakizu zer den koronabirusa» irakurri nuen larunbat goizean. Jesus Mari Gabilondok 40 egun pasa zituen ospitalean, horietatik 25 ZIUn, birusak harrapatu zuelako martxo hasieran. Berarekin eta alabarekin (Nahikari) mintzatu da Paulo Ostolaza kazetaria Berrian. Irakurri eta entzun familia honen testigantza, mesedez.

Beste erreportaje gomendagarria Revista 5W-k argitaratu du: Con las puras manos (ordainpekoa da lotura). Agus Morales kazetariak eta Anna Surinyach argazkilariak Bartzelona inguruko hainbat erresidentzia, ospitale eta tanatorio korritu dituzte bi hilabetez. Izen-abizenak dituzte denek, baina jende ezezaguna da. Gure osasuna sostengatu duen jendea.

Adibide moduan txio honek azpimarratzen duena:

Esto hiela el corazón: pic.twitter.com/PDRX1XJ7F4

— Lara Hermoso (@lhermoso_) May 14, 2020

Bi hilabete pasa dira gure alde honetan gauzak erabat okertu zirenetik eta aditu batzuek egoera honek luze joko duela esateko atrebentzia gehiago dute gaur egun. Tartean Munduko Osasun Erakundeko goi arduradunak. Edota Espainiako Gobernuko aholkulari den epidemiologo honek. 2024a? 2025a?

Jose Ignacio Lapidoren «Mañana quién sabe» kanta. Bihar batek daki.

Late la tristeza en el corazón
de las ciudades
Vidas que se funden con la oscuridad
Canciones que hablan de nadie
Mañana quién sabe

Gaurko egunez, maiatzak 10, duela urtebete, Donostian aurkeztu genuen Ortizen liburua (bideoaren lotura).

Etxean entzerraturik nagoen egun hauetan behin baino gehiagotan etorri zait burura nola egongo nintzatekeen COVID-19aren krisialdia urtebete aurreratu izan balitz.

Zenbat kultur proiektu jarri (eta jarriko) dituen hankaz gora egoera nunormal honek.

Horretaz galdetu die Alberto Moyanok gaur DVn hiru idazleri: Galder Reguera, Txani Rodríguez eta Emilio Sánchez-Mediavillari. Hirurek atzeratu behar izan dituzte udaberri honetarako zituzten planak.

Egoera berean dago Petti musikaria ere, «Manipulazio estrategiak» izeneko albumaren aurkezpena noiz egingo zain. Astelehenean hitz egin zuen horretaz Oier Aranzabalekin.

Atzeratuko direnak, tira. Larriagoa da zenbat kultur proiektu joango diren pikutara Rockdelux aldizkariarekin gertatu den bezala.

«Fosforo berdezko pantailak lehor begiratzen nau. Formatu eta pasahitzez osatutako eguneroko dosia eskatzen dit pazientzia gutxiz. Baina gaur –zer gertatzen zait?– apar zuriko islak baino ez ditut ikusten itsaso urdin bizi baten gainean. Itsasoa eguzkipean: Jamaikako Kinsgton portua betiko argitzen duen pasiozko eguzki basati horren azpian».

Este artículo del recordado Javier Ortiz era de imprescindible lectura cada seis meses o así. Desde marzo es conveniente leerlo una vez por semana. Mínimo.
Jamaica o muerte. Venceremos. pic.twitter.com/5ZuHg28QnA

— JorgeNagore Frauca (@JorgeNagoreF) May 6, 2020

Ilusioa egin zidan Jorge Nagore kazetariaren txioak. Javierren zutabe bati buruz galdetuz gero, Sueño con Jamaica ez litzateke aipatuko nukeen lehena, seguruenik. Baina Nagore bezainbeste irakurri duela aitortu du behin baino gehiagotan David Fernàndezek, etxeko kortxo batean duelako iltzatuta.

«Una especie de manual básico para sobrevivir con dignidad en las aguas pantanosas y emponzoñadas del periodismo. Debe de ser el artículo que más he leído nunca» dice @HiginiaRoig aquí.https://t.co/7K82iuTH1u

— Javier Ortiz Estévez (@jortiznet) May 6, 2020

Ez da izan Ortizekin zerikusia duen aste honetako kontu bakarra. 2007ko udan kultura eta kirola uztartzen zituen hiru mahai-inguru zuzendu zituen Tenerifen. Juan Carlos Fresnadillo zinegilea eta Daida eta Iballa Ruano surfistak egon ziren batean; Oscar Ladoire aktorea eta Ángel Cappa futbol entrenatzailea bigarrenean; azkenik, aste honetako nobedadea, Jose Saramago idazlea eta Peio Ruiz Cabestany txirrindulariaren artekoa.

Eta nobedadea da Fundación CajaCanariasek ostiralean jarri baitu bideoa Youtuben duen kanalean.

Igande arratsalde honetan ordubete luze pasa dut mahai-ingurua ikus-entzuten eta zirrara berezia sortzen dit Ortizen ahotsa entzuteak, haren figura ikusteak. Hasiera kaotiko samar hori, bi gonbidatuak aurkezpen luzeegiari boikot egiten. Saramago kirolaren industriaren kontra eta inoiz anbizioa ez duela izan aipatuz behin eta berriro, Peioren harridurarako.

Gehien gustatu zaidan uneetako bat da Saramagok (orduan 84 urte zituen) esaten duenean berari ariketa fisikoa egiteko gomendatzen diotela behin eta berriro, baina ez duela inor sumatzen kirolariak irakurketara bideratu nahian.

Haserrearen maila gorantz dagoen garai hauetan, entzun dezagun Pettiren kanta berria. Badirudi disko ederra egin duela. Eta badirudi diot, ez baitut osorik entzun. Zart Kolektiboak noiz kaleratuko zain.

«Ez naiz inoiz Jamaikan izan, eta litekeena da inoiz ez ikustea. Berdin zait. Hobe horrela bada».

Jamaica, este apunte en castellano.

Konfinamendu estuaren azken ostirala, Langileen Nazioarteko Eguna, maiatzak 1. Etxean ditudan liburuei asper-asper eginda begiratzen nien bitartean, Javier Ederren «Perro de prensa» artikulu bildumarekin egin nuen topo.

Joño, pentsatu nuen, aspaldian ez nuen Javierren berri. Non ote dabil gizona?

Liburua zabaldu eta 1995ko uztailean Bilintx Megadendan erosi nuela daukat eskuz idatzita.

Gaur sarean Javier Eder jarri eta haren webgunearekin egin dut topo: edder.org.

Bertan hainbat filmaren zatiak eta blogariaren komentarioak daude.

Adibidez, Jorge Oteizaren bideo sorta bat dago Oteiza etiketapean.

Baina niri gaurkoaren laburpen moduan egokiagoa iruditu zait beste hau: Elvis ha salido del edificio, Elvis has left the building.

Ezin dut hemen itsatsi Ederren bideoa. Beraz, sakatu goiko lotura eta ikusi.

Euskaraz, kontzertuetarako, Mauriziaren «Hauxe da despedidia» izan daiteke ordaina, baina ingelesez kitto moduan uler daiteke (ukitu dramatikoarekin askotan, baita norbaiten heriotza aipatzeko ere).

Umore puntu bat jarriz, esan beharra dago 2018an Trump-ek ez zuela asmatu behar den bezala esaten esaldia.

Trump fondly recalls how when he saw Elvis in Vegas, an announcer said, "Elvis has left the house."

(The famous saying was actually "Elvis has left the building") pic.twitter.com/WA5y5Vd2bM

— Aaron Rupar (@atrupar) 2018(e)ko azaroaren 16(a)

1956ko hartan Horace Logan emanaldiaren sustatzaileak jendea etxera bidaltzeko erabili bazuen ere, nik gaur kontrako zentzuarekin erabili nahi dut.

«Eraikinetik alde egin du Elvisek» baino «etxetik atera da Elvis».

P.S.: Frank Zappak kanta egin zuen: «Elvis has just left the building».

Elvis ha salido del edificio, este apunte en castellano.