Euskal Herriko etxegabeak

Iñaki Guridik zuzendutako Faktorian egon ziren Felix Arrieta eta Ainara Garcia urtarrileko azken astelehenean. Saioa Imanol de la Vargaren laguntzarekin gidatu zuen Guridik.

La situación de los sintecho en el País Vasco, este apunte en castellano.

Bertan esandakoak berriro entzun baino lehen hemen transkribatzeko, 2010eko otsailean Pintxos and Blogs topaketa batean egon ondoren idatzitako apuntea irakurri dut: Bazterketa sozialari buruzko gogoetak.

Zer da etxegabe bat? Bizitoki finkorik ez duen herritarra. Kale gorrian bizi daiteke, baina baita aterpetan pasa dezake gaua.

Nelson eta Paul, kalean bizi diren bi herritarren hitzak daude audioaren hasieran, laburrean biak. Gero Etxepelera jo zuten, Caritasek Durangon duen eguneko zentrora. Bertako langile diren Aiala Calleja eta Maider Ibargurengoitia elkarrizketatu zituzten baliabide horren berri emateko. Baita Gema Orbe ere, Bizkaiko Caritaseko Etxegabeen arduraduna.

Orduan iritsi zen Felix Arrieta eta Ainara Garciaren txanda. Deustuko Unibertsitateko irakaslea da Arrieta, zaintza politiketan aditua. Ainara Garcia Caritasek Donostian duen Hotzaldiko arduraduna da.

Felix: "Gure gizarteak gizabanakoan jartzen du fokoa. Eta ahaztu egiten zaizkigu egiturazko arazoak".

Ainara Garcia: "Orokorrean % 90a gizonezkoak dira (...) Baina emakumezkoen portzentaia izugarri handitu da azken urteotan".

Imanol de la Varga: profila aldatu da, eta "atzerritik lan bila etorritako gazte askok egiten dute lo kalean".

Felix Arrieta: "Gure hirietan profil hauetako gazte asko dago kalean. Eta ez diegu behar bezalako erantzun bat ematen. Izan ere, erregularizatu arte hor dago sistemak duen zulo handi bat".

Guridik esan zuen hiriburuetatik kanpo apenas daudela baliabideak. Felixek: "Legearen arabera, 20.000 biztanletik gorako hirietan egon beharko lukete errekurtso hauek. Baina denek ez dituzte ireki eta horrek egoera tenkatu egiten du, jendeak hiriburuetara jotzen baitu. Eta hiriburuetan badaude hobetu beharreko hainbat gauza. Adibidez, Donostian elikagaien kontua dela eta, badago herritar sare bat afariak ematen ari dena modu antolatuan (...) Herrietan ez dago egoitza alternatibarik eta horrek tentsionamendua eragiten du Donostian, baita inguruetan ere. Ez dirudi inork benetako erantzun bat eman nahi dionik arazori".

Ainara Garcia: "Gurea bezalako balibideetan (Hotzaldi) itxaron zerrendak gero eta handiagoak dira (...) Hotzaldin ez dugu denbora fijo bat ezarrita: pertsona bakoitzaren prozesuaren baitan izaten da epe hori. Beste aterpeek, orokorrean, zazpi eguneko plazak ematen dituzte (...) Guk 30 plaza ditugu: 26 gizonezkoentzat, 4 emakumezkoentzat. Duela urtebete ez zegoen desberdinketa hori, baina azkenean genero-ikuspegia sartu behar izan dugu. (...) Gure aterpean ikusten ari gara lehen hiru, sei edo gehienez zortzi hilabeteko epea zena, orain seikoa minimoa dela. Hiru edo lau pertsonek jada urtebete baino gehiago daramate gurean. Gaueko 21:00etatik goizeko 9:00etara zabalik dagoen aterpea da, eta horrek esan nahi du 12 orduz kale egoeran daudela".

Imanol de la Varga: "Donostiako Udalak 143 ohe egonkor eskaintzen ditu urtean zehar. Negurako prest du La Sirena aterpea Antiguoko auzoan, bakarrik izozte garaian irekitzen dena".

Harrera Sareko eleduna Garazi Montuschi: "143 plaza horietaz gain, 300dik gora pertsona kale egoeran daude une honetan Donostian. Oso gazteak dira, asko gaixorik daude, oso baldintza muturrekoetan bizi direnak gure kaleetan".

Guridik galdetu zion Ainara Garciari zergatik planteatu duten aterpeetan sartzeko baldintzak malgutzea: "Ikusten ari garelako jende asko kale egoeran gelditzen ari dela, asko sufritzen ari dela jende asko. Eta guk hausnarketa bat egin dugulako Hotzaldira sartzeko urtebeteko itxaron zerrenda dago. Beraz, kalean larrialdi egoera bat dago. Gero eta zorrotzagoak badira aterpeetan sartzeko baldintzak, kale egoeran dauden pertsonen egoera larriagoa izango da. Hausnartu beharko genuke zentroek eta lehen arretak, baina baita gizarte gisa ere".

Felix Arrieta: "Ez da plaza kontua bakarrik. Egiturazko beste elementu batzuk ere aldatu behar dira. Plaza gehiago behar dira? Noski. Plaza gehiago behar dira Donostian, plaza gehiago behar dira ondoko herrietan, baina baita etxebizitza politika integratua, lan baldintzak beste batzuk izatea, eta jakin badakigu egiturazko aldaketa horiek denbora behar dutela. Nire ustez herri honetan dugun erronkarik potoloena da, eta etxegabekoei lagunduko die etxebizitza merkatua alokairu sozialekin eta beste motatako programekin aurre egitea. Aterpetxeetako plazak aldi baterako soluzioak baitira. Eta epe luzerako soluzioak beste bide batzuetatik etorri behar dute".

Iñaki Guridik Housing First aipatu eta galdegin zion Felixi nazioarte mailako esperientzia horiek zer nolako emaitzak izan dituzten Euskal Herrian. Erantzuna: "Donostian bertan eta beste toki batzuetan egin da Housing First. Nire ustez ebaluazio orokorra positiboa izan da. Baina horretara jotzeko profil jakin bat izan behar da, lanketa behar da, eta horrek akonpainamendua eskatzen du, eta ezinbestekoa da horretan profesionalen lana. Ona da horrelako programak martxan jartzea".

Erakundeak eta gizartea erantzuteko prest gaude? Ainara García: "Gizarte gisa aldaketa handia egin behar dugu. Aurreiritzi asko dago profil hauek atenditzeko. Etxebizitza arazo larria dago eta gizarte gisa erronka handiak ditugu".

Hauxe jarri nahi nuen hemen eta orain idatziz.