Hogeitaka urte

Kaguensos izan zen bururatu zitzaidan lehen hitza. Tira, hori baino zerbait zatarragoa ere bai, baina ez dira berba horiek hemen jartzeko orduak.

Okerrena ez zen hori: okerrena da Kortaturen ibilbide labur (lau urte eta piko gutxi da) eta azkarra institutuko azken urteetan eta unibertsitateko lehenengoetan gertatu zela. Eta hori 1984ko udan hasi zen.

Uda haren atarian, Tio Josetxo hilzorian zegoen. Atzoko egunez, ekainak 13, harrapatu zuen heriotzak aitaren anaia zaharrena, 59 urte zituela. Bizitza guztia pasa zuen fabrikan lanean eta aldez aurretiko erretiroa eman zioten hilabete batzuk lehenago. Garai hartako gizonen mentalitateaz jabetzeko: ez zuen onartu etxera bidaltzea. Nire ustez horregatik gaixotu eta hil zen hain agudo.

Hori gertatu aurretik, ume mokoak ginela, ostiralero zetorren baserrira aste guztiko ogi zaharra ekartzera eta gu poz-pozik jartzen ginen haren etorrerarekin. Bospasei neska-mutil elkartu eta inguruko zelai, erreka eta bideetan barrena ibiltzen ginen. Osabaren koinataren bi biloba txiki ere ekartzen zituen Donostiatik, batez ere udan, gurasoek taberna baitzuten Parte Zaharrean.

Asko maite genuen, baina gogoan dut bera gaixotu zenean (minbizia) kostatu zitzaidala bisita egitea. Ez dakit zergatik. Agian ez nuelako osabaren dekadentzia ikusi nahi.

Oso gogoan dut ikusi nuen azken eguna. Maiatzeko asteburu batez, igandea seguruenik, telebista aurrean baitzegoen sofan eserita Espainiako Indar Armatuen desfileari begira. Garai hartako telebistan bi kate eta aukera gutxi.

Sartu nintzen haren etxera eta ez dakit ere musu bat emateko kapaza izan nintzen. Nire buruan geratu dena da justu-justu agurtu nuela egongela zapaldu gabe. 16 urte nituen orduan, ez nintzen ume moko bat. Zergatik erreakzio hori? Gizon bat, tripa puztuta, kolore eskasarekin, etxeko pijama eta bata soinean, begirada galdua telebistaren pantailatik haratago. Ez dakit arrazoizko erantzun bat ematen. Beldurra izango zen.

Horretaz gogoratu naiz 1984ra joan naizenean. Nolakoak diren gauzak.

Eta honek guztiak balio dit aurreko astean Miguel Torgaren egunerokoan irakurri nuenetik buruan jira-biran dabilen beheko sententzia hona ekartzeko.

«Poco es lo que sabemos de nosotros mismos. Y nada lo que sabemos de los demás. Y por esto es por lo que cada vez evito más ser juez en causa propia o ajena. Vivo y dejo vivir». #migueltorga pic.twitter.com/Luaeqg0uXv

— Mikel Iturria (@iturri) June 9, 2020

Etengabe fokua besteei begira jartzen ari gara (ni neu barne) eta uste dut tenorea dela buelta eman eta norberari begira jartzeko. Ze beste pertsonen akatsak berehala ikusteko gaitasuna dugu, baina gureak oharkabean pasatzen zaizkigu.

Zauden tokian zaudela musu bat, Tio Josetxo.

P.S. Pasa zaitezte Jon Iraundegiren argazki bildumatik.

Propina. Making of-a.

Hace treintaytantos años, este apunte en castellano.