Benefizentzia instituzioak, esklabotza eta estatu soziala

Badira jada egun batzuk irakurri nuela Iñigo Astizek Joseba Sarrionandiari Berrian egindako elkarrizketa.

Instituciones de beneficencia, esclavismo y estado social, este apunte en castellano.

Gauza asko ditu komentatzeko, baina buruan azken galdera eta erantzuna geratu zaizkit iltzatuta. Hona hemen.

Iñigo Astiz: Beraz, botereari buruzko zerbait duzu martxan?

Joseba Sarrionandia: Elkanoren liburuaren (Munduari bira eman zion ontzia) estilo horretan jarraitu nahi dut, gaur egungo gizartea ulertzeko beharrezkoak diren gertaera historiko batzuk jasotzeko. Aresekin, Elkanoren liburua ilustratu duen ilustratzailearekin, nahi dut egin liburu bat esklabo trafikoari buruz, ulertzeko kolonialismoa, arrazismoa, migrazioa eta gaur egungo munduaren egoera. Hemengo benefizentzia instituzio guztiak esklabotzaren dirutik eginda daude.

Donostian Fundacion Matia zaharretxeak dauzkagu, eta Julian Zulueta ere, Donostiako zinema festibalaren zuzendari izandako Antonio Zuluetaren aitona eta Ivan Zulueta zinemagilearen birraitona, 1878an hil zen 700 esklabo herentzian utzita.

Historiagileek esaten dute esklabotza 1880an desagertu zela Espainian, legalki, eta sasoi horretakoa da Sabino Aranaren teorizazio lana ere. Esaten dute Sabino Arana arrazista zela, baina Espainian esklabotza legala zen orduan. Ibarra familiako kideek sortu zuten El Correo Español egunkaria, esklabo trafikanteak zirenak, eta El Correo Español-ek esaten du Sabino Arana arrazista zela. Sabino Arana anti-arrazista zen, orduko testuinguruan. Bera anti-espainola zen, eta gauza diferente bat da hori.

Bestalde, ostiralean ikusi nuen txioherrian Enric Juliana kazetariaren minutu pasatxoko interbentzio bat RTVEko gaueko tertulian. Argi eta garbi adierazi zuen nola ari den eskuina II. Mundu Gerraren ondoren sortutako Estatu soziala deuseztu nahian. Garrantzitsua da noiz eta nola esaten duen hori Julianak.

Garamendi eta Espainiako patronala, maltzurkeriaz, zera ari da proposatzen: langileak usaindu dezala dirua, pagatzeko garaian estatuak lapurtu diola senti dezan. Hau da, Espainiako langile klasearen sektore bat matxinada fiskalera eraman nahi du; dirua asko pagatzen diotenaren sentsazioa izan dezala eta, orain arte pagatzen dituen kuotak baino handiagoak ordaindu behar dituen heinean, horrek matxinada piztu dezala. Hots, altxor publikoaren kontrako borroka da, elkartasun fiskalaren aurkakoa. Orain arte inoiz egin ez den planteamendua da.

(…)

Europan Estatu soziala sortzen den unetik, ugazaben elkarteak, eskuineko elkarte politikoak, demokrazia kristauaren planteamenduekin bat zetozenak, oinarrian elizaren doktrina sozialaren irizpide ideologikoak jarraitzen zituztenak, ez lukete inoiz horrelako planteamendurik egingo.

Sartzen ari gara garai batean non, ez behetik, goitik baizik, Bigarren Mundu Gerraren ondoren sortutako orden soziala iraultzen ahalegintzen ari baitira. Hauxe bilatzen ari dira. Fronte guztietatik ari dira erasotzen eta hau da azken adibidea. Elkartasun fiskalaren mekanismoak apurtu nahi dira oinarri hartuta langile klasearen sektore batek senti dezan estatuak lapurtzen diola. Hauxe da dagoen planteamendua. Eta hau ez zukeen inoiz egingo 1960 edota 1970eko hamarkadetako kristaudemokrata batek. Ez zukeen inoiz egingo 1960, 1970, ezta 1980 edo 1990 hamarkadetan estatu demokratiko bateko patronal batek. Hau berria da eta gaur egungo joera politikoen parte da, zeinak eramango baikaitu, gelditzen ez bada, epe labur eta ertainean Europan sistema sasi-autoritarioak izatera.

Bide batez, España, el pacto y la furia ari naiz irakurtzen. Erabat gomendagarria. Duela 20 urte iritsi zen Madrilera, eta tarte horretan zientoka zutabe argitaratu ditu La Vanguardian. Azpimarragarrienak aukeratu ditu libururako eta urte bakoitzari dagokion gaur egun egindako analisia gehitzen dio kazetari kataluniarrak.

Atención a las declaraciones de Garamendi presidente de la patronal . No son una simple y mera ocurrencia .
Escuchar cómo analiza Enric Juliana las intenciones de Garamendi en La noche en 24 horas . 1/2 pic.twitter.com/opEMZRfQf0

— Angel (@RioMolZ) April 11, 2024