Lokiz mendikatea, Ibirin eta Basaura naturgunea (Ameskoa, Nafarroa Garaia)
Nafarroako Lizarraldean kokatuta, Ameskoak, Lana eta Allin haranen artean, Lokizko mendilerroak pakea eta atsedena emango dizkio mendizaleari, ingurune natural paregabeaz gain.
Izan ere, inguruko beste mendikate batzuekin alderatzen badugu (Urbasa, Aralar, Urkiola, Gorbeia...), mendizale gehienontzat askoz leku ezezagunagoa da Lokiz aldea., eta hemen ez dugu aurkituko Aizkorrin, Txindokin edo Anboton aurkituko dugun jendetzarik. Alderantziz, baliteke 3-4 orduko mendi-bueltan, inor ez ikustea. Bakarrik egotearen sentsazioa eta pakea damaizkigu Lokizek.
Urbasa mendilerroaren hegoaldean dago Lokiz. Ameskoa haranak banatzen ditu bata eta bestea, eta Urederrako naturgunetik ber-bertan dago. Mendilerroak 22 kilometroko luzera dauka, eta 140 km2-ko hedadura. Hainbat igoera eta ibilbide daude inguruko haran eta auzuneetatik (Ameskoatik, Galdiotik, Gastiain aldetik...). Guk geuk Zudaire albotik ekin genion, Basaurako sakan edo ainubetik gora (aurreko post batean aipatu genuen Basaurako naturgunea, odolkiz betea), autoa Lizarra-Zudaire lotzen dituen errepide alboan lagata.
2020ko gure lehenengo mendia izan da, orain dela 6 urte hasirako 100 mendien lehiaketako 86. gailurra. Azkenengo txanpan sartu gara, hartara. Tipili-tapala, baina gustura gabiltza. Osasuna lagun, ea aurten burutzen dugun 100 mendien erronka!
Igoeraren hasieran pago asko dago, eta ezpela edonon (ezpelak ibilbide guztian zehar ikusiko ditugu, ugari, egia esateko). Ibilbidearen lehenengo zati hau oso ederra da, leku batzuetan ia majikoa, odolkiak zuhaitz eta zuhaizka guztiak estaltzen dituelako, pelikuletako arbola mitologiko horien antzera. Nafarroako sakanik eta naturgunerik berezienetakoa da Basaura, eta ia ez dago zuhaitzik eta zuhaizkarik goroldio-jantzirik ez duenik.
Pixkaka-pixkaka, bideak gorantz egiten du, gero eta malda pikarragoarekin. Pare bat legartza ere baditu igoerak (gogor samarrak, astunak, pikoak), garaieran gora eginez. Lekurik harritsuenetan, zuhaitz gehienentzat nahikoa sustraturik ez dagoen malkarretan, arteak nagusitzen dira, ingurune idorragoetara askoz hobeto moldatutako espezieak direlako.
Mendilerroko tontorrik garaiena Okomendia da (1.258 m), mendilerroaren mendebaldean, Gastiain gainean. Mendilerroaren ekialde honetan, ostera, San Kosme (edo Lokiz, 1.121 m) da goiko ordokian nabarmentzen den gailur bakarretakoa. Gu ere harantz goaz, baina zuzenean San Kosmera igo beharrean, bazterretik egin dugu, eskuma aldetik biribilean eginez, Lisa eta Ibirin (1.082 m) alderantz. Pagadi zabal batean barrena hurreratu gara, eta batera-batera, zuhaitzak desagertu eta Allin harana zabaldu zaigu begien parean. Ikuspegi zoragarria da; Montejurra eta Lizarraldeko gari-soroak ikusgarri daude neguko egun eder honetan.
Hamarretakoa hartuta, mendilerroaren hegitik, ekialderantz jarraitu dugu. Ikuspegia paregabea da ibilbide guztian zehar.
San Kosme edo Lokiz tontorreraino goaz, non izen bereko ermita txiki bat dagoen, eta otordua jateko mahaitxo batzuk. Esan bezala, inguru honetako tontor nabarmen bakarra da San Kosme, baina pagoek estaltzen dute ia zeharo, eta bertako tontorretik ez dago bistarik.
San Kosme atzean laga, eta beherantz egin dugu, bueltan-bueltan, berriz ere igotzeko hartu dugun ibilbideraino, eta handik behera aparkalekuraino.
Lokiz inguruko bideak zabalak dira, eta erosoak, baina adi ibili, ez dagoelako inolako seinalizaziorik eta erraza delako galtzea. Bidezidor asko dago, guztiak antzekoak dira, eta ez dago erreferentzia-puntu esanguratsurik. GPSa, Mendiak APPa edo zure gustuko beste edozein gailu eta aplikazioa eramatea komenigarria izan daiteke.
