Ei Txo!

Joan zan astian Luistxok mezu hau idatzi zeban "Eibartarrak" posta-zerrendara:

"Eibarren eta... norainoko inguruan da ezaguna formula hau? Mutriku-Ondarroan, "txo" esaten da. Eta haren kidekoa izango da txotxo hau..."

Mutikueri deitzeko "txo" edo "txotxó" forma hori asko erabiltzen da gure inguruan. Bizkaieraren eremuan, behintzat, nahikua zabalduta dagola esango neuke, Kostaldian gehixenbat. "Bizkaiko Arrantzaleen Hiztegia"n be holaxen dago, Eneko Barrutiak Bizkaiko herri arrantzale guztietan jasota (Bermiotik Mutrikuraino).

Barrukaldian be, gure inguruan behintzat, erabiltzen da. Eibar-Bergara-Elgeta inguruan, Lea-Artibain, Durangaldian... Leire eta Garikoitzen bittartez jakin izan dot Gernikaldian be indarra daukala, eta Uribekostan be ezaguna dala.

Gure inguruan, "txo" biharrian, "txotxó" erabiltzen da gehixago. Toribiok Etxebarriak be "txotxo" bakarrik dakar beran hiztegixan ("Txo aluori!" esakeria be badakar "imitando a los de Ondarroa").

Badirudi barrurago ez dala heldu, edo indar gitxiagokin, behintzat (Arratiara, Arrasate-Aramaixora...).

Eta Gipuzkoara? Ezin esan. Nik neuk ez dot Zarautz inguruan entzun.

Jatorrixan inguruan, uste dot nunbaitten entzun edo irakorri dotela (edo biharbada asmau eingo neban), zerikusiren bat dakala hitanorako erabiltzen dan "toka" (mutilena) eta "noka" (neskena) berbekin. "To" eta "txo" jatorri berekuak litzakez.