Ingelesen hilerria

Halaxe jardun dut, apurka apurka, Euskal Herriko gatzagen inbentario bat egiten. Gesaltza edo Añanakoak ezagutzen ditugu gehienok, erakarpen turistiko bat bilakatu dira, baina Nafarroan badira beste bi aktibo Jaitzen eta Aguilar Kodesen; eta 20. mendera arte dozena bat egon izan ziren martxan, gatzuna lurrentzetik gatza ekoizten zuten instalazio tradizionalak. Gehientsuak dokumentatu ditudala uste dut, baina baliteke hutsunerik izatea. Eta gogoa dut Aguilar Kodeskoak datorren urtean bisitatzeko, oraindik aktibo diren ezezagunenak, nonbait familia ustiatzaile bakarraren enpeinuarekin martxan.

Dozena bat gatzaga horietan, marra bat egin daiteke ipar-hego bereizketa argi batekin. Iparraldera geratzen dira bi, beste hamar hegoaldera; oso distantzia txikian, baina banaketa ebidente batek bereiziak: uren banalerroak erabakitzen du.

Bizkaiko Itsasoko edo Mediterraneoko isurialdeetan kokatutako putzu eta errekastoetako gatzun edo ur gazia lurruntzeko bi metodo determinatzen dira horrela. Iparraldera, Leintz-Gatzagan eta Nafarroa Behereko Ugarreko gatzaga desagertuetan ura irakin egiten zen dorla edo galdara batzuk sutan jarrita. Leintz-Gatzagan zortzi dorla zeuden (eta gaur egungo museoan dorla berriak ere erabultzen dira erakustaldietan), eta Aintzila eta Ezterenzubi arteko paraje baxenabartarrean, 29 egon ziren, bakoitza familia baten kontzesioa. Hegoaldeko beste hamar puntuetan, ostera, eguzkitara jarritako larrain edo koadroetan naturalki lurruntzen zen eta lurruntzen da oraindik ura.

Euskal Herria ez da handia, eta klima ñabardurak isurialdeetan egon badaudela badakigu (baita mendialde eta haranen artean). Hala ere, arreta deitu dit kilometro gutxiko distantzietan jarduera ekonomiko funtsezko bat mendeetan nola baldintzatu duen klimak. 

Eta, kopuruz besterik ez bada, hegoaldeko gatzagak, lurrunketa naturalekoak, mordoxka bat gehiago izan dira. Mediterraneoko isurialdekoak. Lurraldez ere, gure herria, alderdi honetatik zabalagoa baita, mapari erreparatzen badiogu.

Irudipena dut gainera, eta hau susmo pertsonal bat besterik ez da, gure herria, atlantikoa eta bikingoa baino gehiago, meditarraneoa dela, etruskoa, anatolioa, pixkat fenizioa. Hau adierazteko froga handirik ez dut, baina gatz pixka batekin hornitu nahi nuen Ttap aldizkarirako egindako iruzkin bat, eta horixe da irten dena.

PD1. Bide batez, tresna berezi bat ikus daitekeena Gesaltzan, Artetan eta Aguilar Kodesen: trabuketea. Jakizue trabuketea sailkatu dela EH Historia 100 Objektutan gauzara.

Trabuketea bada, baita ere, katapulta mota bat izendatzen duen terminoa (fr. trebuchet). Iñaki Perurenak dauka bat bere terrenoetan, arrazoi esoterikoak direla medio.

PD2.  Aguilar Kodesera datorren urteko udan joan beharko da baten bat argazkiak egitera ea geratzen den trabuketerik eta gatzagarik... 21. mendeko albiste eta argazkiak badaude tokiarenak, baina ustiatzaile bakarrari esker eusten dio tokiak, nik uste. Ea ba.

Hemen erakusketaren berri. Irudi batzuk bertatik, Imgurren jasoak.

Loiolako villa aberatsak... Inguru hau eraisten ari dira oraintxe bertan 2024ko udazkenean, urbanizazio berriak egiteko.

Eskumatara, San Martin merkatua. Interesatzen zait eraikin desagertu hori, merkatu plaza zaharra: orain zentro komertzial batek ordezkaru duela, ontologikoki merkatu plaza bizi da, espazio bat bederen era horretako merkatu batek betetzen badu? Donostian baiat ere Bretxako merkatuak ere antzeko galderak sorrrarazten dizkit... Merkatu plazaren kontzeptua ilustratu nahian nabil Wikipedian eta.

Katalunia Plaza, eta aurrean, hain zuzen, beste merkatu plaza bat Grosen egon zena.

Grosen, RM Lili kalean, aldi berean hotel (Principe de Saboya) eta pilotalekua (Urumea) izan zen eraikin hori egon zen ibaiaren ondoan.

Bar-dancing delako Ondarretako txalet-taberna desmontagarria, eta atzerago, 1980an eraitsi zuten obeliskoa.

Errege-erreginen bainuetxe berria (finkoa) eta mugikorra, burdinbide eta guzti. Objektu hauek interesatzen zaizkit bereziki eta itsasten ditut hemen behean beren informazio-panelak:

Beste panel hau, irudirik gabe, Gipuzkoa Plazaren ingurukoa... Bertako estazio meteorologikoaren tenplutxoari artikulua sortu nahi diot eta ordurako beude ohar hauek hemen:

Behean, inpresio gehien egin zidan irudia, post honi izenburua emateko baliatu dudana: Amara itsasoa zenean.

Urumea eta, han atze-atzean, Egia alderantz, Donostia industriala izan zeneko bi adibide: Tabakalera eraikin handia eta kea dariola, Teila-Fabrika.

Kontxan dorre bat esistitu zeneko garaia.

Zaragoza plaza. San Martingo alondegi zaharra ikus daiteke bertan.

Hona ebento haren oharra sarean. Neure haria Twitterren gaztelaniaz, funtsean hona euskaratuta dakart hori.

Galdera bat izan zuten Domenech eta Pedro Vallínek ea euskal politikaren kontua nola ikusten uztartuta ikus-entzunezko fikzioekin. Denbora faltagatik-edo, ez zuten asko sakondu, baina esan zuen Vallinek nola sinestezina egiten zitzaion Iñigo Urkullu lehendakaria, abstemio eta sailkaezina... Beherago honetaz gehiago.

Tira, nire ekarpena: ikus-entzunezkoetan espainolek ezagutu ditzakete El Negociador eta Fe de Etarras komedia, bereziki ona nire iritziz lehena, baina uste dut euskaraz egindakoek ere merezi luketela aipua, esate baterako Jaun ta Jabe telesaila, bere lehendakari sukaldariarekin.

Horrez gain, ikus-entzunezko kategorian ez da sartuko, baina nire ustez De Rerum Natura tirak, Zaldieroarenak Berrian, badira zerbait. Umore narratiboa darie, zinetik eta gag ikus-entzunezkoetatik elikatu direnak, egoera sozial deserosoak deskribatzen sarri hala nola Curb Your Enthusiasm telesailean.

Hain zuzen ere, Vallinek Urkullu deskribagaitza aipatu zuenean etorri zitzaidan burura, nola Ibarretxe izan zen Braveheart elfo-belarriduna Zaldieroarenrzar, eta Patxi Lopez Napoelon negutiar bat, aide-de-champ batek negu errusiarrean beti 'sire' esaten zion hura... Eta aldiz, ez zuela jakin nola marraztu Urkullu. Fotoxopatutako errekorte batek egin zituela urteak Berrian...

Badakigu gainera Urkulluri ez ziola grazia handirik egiten pertsonaia marraztuak, eta esan zuela elkarrizketa batean 'ideologia batekoa' zela marrazkilaria... ai ai ai, ez ote du Pradalesek (lehendakari bihurtzen bada, itxura guztien arabera hau sinatzeko unean) patu bera pairatuko tiretan!

Lehendakariez gain pertsonaia zoragarriak izan ditugu politika-fikzioan Zaldieroaren rietan. Estelada eta ikurriña kafea hartzen Katalunia eta Euskal Herria konparatzen ziren bakoitzean, Nafarroa Kapitaina super-heroikoa eta bere sidekick Petilla Subkomandantea, Gizon Jakintsua nola ez...

Eta bereziki, The Organization. Hau da, ETA. Kagulaz jantzitakoen The Office bat bailitzan...

Uste dut zinez ETAren amaieran garrantzi kulturala izan zuen zerbait izan zela The Organization.

Arropak larritasunez lehortu behar ziren, eta auzoko labomatika, labanderia, laundrette edo garbitegi autozerbitzura joan nintzen. Bertakoa izateko itxura zuen beste andrazko bat zegoen, eta gizon beltz gazte bat arropa mordoarekin... Garbigailuan gauzak sartzen, halako faja handi bat sartu zuen, eta, azalpenak ematera behartua sentitu zen edo: ez zela berea, gimnasia klaseak ematen dituela, eta faja hori andrazko bezero batentzat erosi duela hari emateko... Gaztelania moduko batean esan zuen hori, baina gehituz euskaraz: "Egia da, bai, egia da".

Andrazko ustez indigena irten zen, eta hari ere agurra euskaraz egin izan, "ondo izan, bai, agur". Orduan galdetu nion ea euskaraz bazekien, eta bai, nahikotxo, saiatu eta ulertzeko moduan. Nik frantsesez baino hobeto, elkarrizketarako hizkuntza hori nahiago baitzuen gizonak. Baina euskaraz eta gaztelaniaz jardun genuen.

Salem du izena gizon horrek.

Kontatu zidan Mauritaniakoa zela. Euskal Herrian ez duela arrazismo handirik topatu, baina bai klasismo handia. Arrazismo handiagoa Espainian, eta Mauritanian ere, hango hegemonia hasania arabiarrak afrikar herri beltzak oso gaizki tratatzen dituela. Herri horietako bat da Fula herria, Salemen etnia, zenbait izenekin Sahel eta Afrika mendebalde osoko herrialdeetan zabaldutako herri bat.

Ibrahima Balderen herria eta hizkuntza da Fula, baita ere. Miñan, anaia txikia, Europarako bidean galdu zuenaren istorioa ezagutzen dugu, Amets Arzallusekin idatzitako liburua tarteko. Salemek ez zuen liburua ezagutzen, baina argazki batean Ibrahima eta Ametsen aurpegiak ezagunak egin zitzaizkion.

Ez da kointzidentzia bakarra, tamalez, hizkuntza eta herria partekatzearena.

Terminoari dagokionez, miñam ahoskatu zidan Salemek, bere aldaera (Ibrahima Gineakoa da, pentsatzen dut egoera dialektal zabal bat duela fula hizkuntzak). Eta... Afrikatik etorri zela berak ere anaia galdu zuela esan zidan, Libian, anaia nagusia kasu honetan, maunam.

Bostekoa emanez elkarri agur esan genuen. Garbitegitik Bagera-ren euskarazko eskola edo mintzatalderen batera zihoala esan zidan. Baina pistatxo bat ezagutu nahi duenarentzat: Donostian kalistenia/fitness eskolak edo training nahi baduzu, Salem prest dago emateko. Bera super-fit dago, gihartsu atletiko, erreferentziak balio badizu... Interesa duenari pribatuan emango diot kontaktua.

Koloneko minbizia aurkitzen badizute Donostian, Minaren Unitatea deritzon toki batean esaten dizute osasungintza publikoan. Hipokresiarik gabeko izena eskertzen da, okerragoa litzateke Animo Gazteak Unitatea edo Gure Esku Dago eta Ahal Dugu Unitatea izatea. Aurre-abisuarekin zoaz, unitate izenak ematen dizulako pista bat, baina hala ere sustoa hartzen duzu, nik hartu nuen bezala.

Lagunen batzuek ere hau entzun edo irakurritakoan hartuko duzue sustoa ere. Tira, aldez aurretik grabatutako pieza bat da, eta irteten denerako Ttap-en, uste dut kirofanoan edo handik irten berri izango naizela. Eta osatzeko bidean.

Nik uste dut dena ez dabilela hain gaizki, ze minik gabe, sintomarik gabe, osasun publikoko anbulategiko txirrina neuk jo gabe aurkitu didate koloneko tumorea. Osakidetzak jo zuen neure etxeko txirrina, ez aldrebes. Arazketa edo proba periodikoak egiten dituzte adin batetik aurrera, etxera gutuna bidalita, eta lehen analisi susmagarri batetik, beste proba gehigarri bat eta horrela. Gehiegi hazi ez den eta minik ematen ez duen polipo oker bat omen, kirurgiak kendu dezakeena. Kendutako odoloste-pintxoa analisatu behar da, dena dela, eta horren arabera kimio tratamendua egitea ere posible da. Edo ez.

Minbiziak gazteegi hil dituenak ezagutu ditut (ama, anaia), eta gainditu dutenak ere bai (arreba, lagunak). Azkar aurkitu izanak bigarren multzotik gertuago jartzen nau, espero dut, baina hori ere luzapen bat izango da azken batean. Hori jakinik, inoiz adierazi dudan bezala, mesedez “bakar mutu leizera jaitsiko garenean” nire hondarrak jar ditzatela Il Gesù elizan, Erroman, San Inazio gure patroi handia hilobiratuta dagoen tokian. Ahal izanez gero hori. Eta bestela, B planen bat bururatuko zaigu.

Gaurko amaitzeko, aipu azkar bat: esaten dute badagoela Kolon pasealeku bat Donostian. Mesedez, extirpa dezatela izena, mutur batetik bestera oso-osorik, eta Txillardegirena jarri. Udal liburutegiari bai, baina pasealekuari ere bai.

PD1. Testua idatzi eta grabatu nuen, gainera, jakin gabe emazteak zer pasatu behar zuen... zer gainditu duen azken egunotan. Eskerrak osasun publikoa baden oraindik inguruotan, eta horko profesionalen lana...

PD2. Blog post honen irudiaren azalpena: Gaixotasunaren kontrako borroka topiko heroiko gerlariz marraztea nahiko ohikoa da, borondatea eta barne-indarra eta bla bla. Ez dut horretan asko sinesten (nahiz eta errespetatu gaixo batzuek aldarte hori berena egitea); egingo dut medikuek esaten didatena, eta ea zer irteten den, 1. postdatan esan bezala, Osakidetza esistitzeari eta bertako profesionalei eskerrak ematen. Baina gainerakoan, nire rollora jarraituz ekingo diogu datorrenari, borde/ironiko samarra izaten, The Verveko kantaria Bitter Sweet Symphony bideoan bezala, ez baitzait iruditzen protagonista gudari bat denik, iruditzen zait txantxa akojonante baten protagonista bat dela... espiritu horrekin bat eginez, ieup!

Detaile gehiegitan nahastu gabe, esan dezagun Plone esaten zaion teknologia batekin lan egiten dugula, software libreko azpiegitura dela, eta antolatu genuen urteko Plone Konferentzia izan zela. 150 informatikari inguru, Eibarrera etorriak, biltzar industrial teknologiko batera, beraz. Aurretik Tokyo edo Viena bezalako tokietan izan da Plone Konferentzia. Datorren urtean Brasilian izango da, Brasilgo hiriburuan. Eta tartean, ba, hortxe, Eibarren, nire jaioterrian.

Ez dakit pronostikoen kontra izan den, baina Konferentziaren bi lorpenek harrotzen naute bereziki. Batetik, Euskal Herriarekin, Basque Country esaten dioten honekin, lotu dugu konferentzia. Indiako Bihar estauko parte-hartzaile indiar baten aurkezpenaren lehen orrian ikusi nuen, bere gaiaren izenburua eta, Ohi den bezala, kokapena, Plone Conference, Eibar, Basque Country. Gainerako parte-hartze eta sare sozialetako iruzkinetan horixe bera ikusi dugu, branding ariketa “nazionala” oso ondo irten zaigula, komatxo arteko “nazional” bat esaten uzten badidazue... 

Aipatzekoa den beste lorpena, jendea Eibarren edertasun distiratsuarekin harrituta uztea izan da. Beautiful Eibar esan digute bisitariek behin eta berriz, eta horretan “Beatiful People, nice people” faktorea azpimarratu dute, baina ez bakarrik alde humanotik. Hau da, egonaldia atsegina gertatzeko bisitariei lana egin genuen, eta kolaboratu zuten baita Udalak antzoki bat utziz eta UEUk Markeskuako bere egoitza lagata, azpiegitura eta tratu aldetik jokaldi ondo irten zitzaigun. Baina objektiboki ere, faktore estetiko hutsetan, Eibar zatarra ez delako kontzeptu ustez oximoroniko hori ikusi dugu atzerritarren begietan, banatu dituzten argazki eta iruzkinetan.

Zulo batean sartutako nahaspila arkitektoniko-urbanistiko bat da Eibar, baina zuloa bada, inguruan malda berdeak dituelako da, eta zulo izatearen baldintza geografikoek ondorio historiko eta ekonomikoak izan dituztela ere azaltzen saiatu ginen; industria sormena sustatzeko faktore bat izan dela, azken batean. Zulo beautiful bat, harro esan dezakegu eibartarrok.

(Ttap agerkari digitalerako grabatu nuen testu bat da hau, eta bere audioa hemen entzun daiteke).

Interes berezia neukan gaur Urola aldeko eraikuntza mudejarrak ezagutzeko. Jakinarazi zidaten duela egun batzuk aukera egongo zela, Urola Turismoa erakundeak antolatutako 2022ko udako jarduera egitasmoan azaltzen zelako aukera gaurko. Hona informazioa bertako hedabide batean, eta eskuorria PDF eran, zeren eta Urola Turismoaren webgunean ez dator udako jardueren berri (dakikezunez, errazagoa zaio euskal erakunde estandar bati eskuorri bat inprimatu eta Annapurnara helaraztea, web bidez informatzea baino).

Ba tira, eskuorriko jarduera horiek guztiak ERDARAZ (eta zehazki ESPAINOLEZ) antolatu direla zehaztea inportantea iruditzen zait. Lehenbizikoan izena emateko, deitu nuen atzo Azpeiitiko Turismo Bulegora, eta galdetu nuen ea ze hizkuntzatan izango ote ziren. Iruditu zitzaidan sorpresa hartu zutela galderarekin, baina esan zidaten "joandakoen arabera, inork gaztelaniaz eskatzen bazuen, gaztelaniaz izango zela". Bikaina politika, pentsatu nuen. Izatez, gaizki informatu zidaten, hori baino itsusiagoa izan da egoera: bertaratutako guztiak euskaldunak izanda, euskaraz eskatuta, eta gidariak euskara jakinda, bisita azalpena gazteleraz izan da.

Gidariak bazekien euskaraz, ez da ezagutza kontua, prestaketa baizik, landu gabe zeukan edukia euskaraz. Eta bere errua ere ez da izango, esan badiote ez prestatzeko eta dena erdaraz egiteko. Inpresioa hartu dut gaurkoaz gain 2022ko egitarau osoa horrela dela, ez bakarrik gaurkoa. Ez "elebitasun" indefinitu batean, edo "segun nor azaltzen" den, baizik eta ESPAINOLEZ ETA KITO.

Eskuorriak edo Uztarriako albiste honek ez dute zehazten hizkuntza politika. Urola Turismoak ze kudeaketa eredu duen ez dakit, ze izatez, gorago aipatu dudan bezala egitaraua ere ez da ageri beren webgunean. Azkoitiko Udala ez dago UEMAn. baina Azpeitiko Udala bai, eta atzo izena eman, Azpeitiko Turismo Bulegotik egin nuen: pentsa beza baten batek (hau irakurtzen badu) ea UEMAkidetzak erantzukizunik ezartzen duen herrian egiten diren turismo ibilbideak antolatzeko orduan. 

Hizkuntza politikarik gabeko ebento antolakuntza badakigu nolakoa den, edo erdaraz zuzenean, edo bertaratu eta bueno, "euskaraz egingo dugu?" batek eskua altxatu arte eta "es que yo prefiero en castellano". Delako zirkunstantziengatik, antolatzen dena gazteleraz bada, gutxienekoa da abisatzea, estres linguistikoa herritarron bizkar utzi barik: pasa ezazue lotsa zuek antolatzaileok, ez guk. Eta bestela, konpondu, bisitak hizkuntzaren arabera antolatu: ordu honetan hau euskaraz, hura gazteleraz, bestea ingelesez. Ba omen da beste metodo bat inon aplikatzen dena, izena ematen duen lehenak aukeratzen duela hizkuntza: bueno, sistema bat da, web bidezko informazio egoki eta eguneratuarekin funtziona dezakeena.

Nire aldetik oharra bidaliko dut Elebidera eta Hizkuntza Eskubideen Behatokira.

1955eko ekainaren 5ean jaio zen Ernesto Eibarren. Langile familia batean, hirugarrena izan zen geroago lau senide izan ginen familian; Josefi Ostolaza eta Jose Luis Fernandezen umeak.

Eibarren Alfako eskoletan ikasi zuen, gero Institutuan, eta enpresariales ikasketak egin zituen geroago. Txiki zuen goitizena Eibarren, eta ez zen oso handia, baina geuk (Fernandeztar eibartar hauek) aleman jendearekin dugun traza berezian, Rudi Voeller futbolista alemanaren kalkoa zen Ernesto, bibotearekln edo bibote barik, aurpegi eta ile nahasi urdindu berdina zeukaten.

Enpresa eta diru kontuak ikasita, bankuan lan egin zuen Ernestok. Banco de la Vasconia zeritzon hartan. Eibarko Dos de Mayo kaleko sukurtsalean urte askoan, gero Zornotza eta Hernanin ere ibili zen. Vasconia desagertua da; laneko azken urteetan Ernestok ez zuen gogoko nola aldatu den bankagintza. Bere lana hainbat urtean izan zen sukurtsalean jendeari bere aurrezki eta kredituak jestionatzen laguntzea. Azken urteetan, bankuek produktuak saltzen dituzte, eta bulegoko jendea gehiago dira, dirudienez, produktu horien komertzialak edo kolokatzaileak. Hori ez zen bere gogoko lana izan.

Jubilatu zen eta… urte batzuk geratu behar zitzaizkion baina 2020ko pandemia zoroan, diagnostiko batek akaso gehiegi tardatu zuen, eta berandu aurkitu zioten sabeleko minbizia. Tratamentua berandu hasi zen, 2021ean eta jarraitu zuen urte amaierara arte, baina frenatze partzial bat izan zen bakarrik.

Kimioaren minekin ez jarraitzea erabaki zuen abenduan. Serenitate ikaragarriarekin, borondate propioz, bere azken asteetan erakutsi duen gogo sendoak inpaktatu gaitu. Inorentzako erreprotxe barik joan da mundutik, bizi izan den bezala, sekula inori kalterik egin ez dion gizon apal eta zintzoa.

Ernesto zoriontsu izan da Arantxi Barrondo bere emaztearekin. Ermua eta Eitzaga arteko Sallabenteko Barrondotarren arteko Arantxi, izan da andre on bat gizon on baten ondoan. Azken hilabeteetan lanean eta zaintzan aritu da Arantxi, Ernestoren ondoan bezainbeste, zaharretxeko bere lanpostuan, pertsona nagusiak zaintzen Covidaren pandemian. Oraintxe laster jubilatuko da Arantxi, eta zelako momentu injustuan tokatu den hau pentsatzeak bihotza txikitzen digu. Hala ere, eskerrik asko Arantxi, zelan eman animoak orain, zelan eskertu hau dena… esan egin behar da behintzat.

Eta eskerrik asko Ernesto, gure anaia izateagatik, gure langile familian langile bat, laguntzeko prest beti.

Ernestori egingo zaion agurra apala izango da, berak eskatu eta prestatu duen bezala. Hiletarik gabe, martxoaren 19an, larunbatez, Eibarko Otaola kaleko tanatorioan elkartuko gara 11:30etatik 13.00etara, eta arratsaldeko 18:00etatik 19:30etara. Gero erraustuko dute eta Arantxi alargunak hartuko ditu errautsak, intimitaterako.

2022ko eskola egunak atzo hasi ziren, urtarrilak 7, ostiralarekin. Egun bitxi bat; nik zubia nuen lantokian, baina eskolaumeak ikastetxeetara joan ziren. Kasualitatez, egiteko bat neukan ikastola batetik gertu 9ak baino lehentxoago, eta hantxe nengoela aita-alaba batzuk hurbildu ziren.

Ni senide baten zain nengoen, errekadu baterako, kaleko zenbaki jakin baten aurrean. Eta kalean behera etorri ziren aita eta alaba, ikastolako sarrerarantz. Aita gizon gazte bat zen, itsua; esku batean makila zuria ezker-eskuin taka-taka zerabilen bidea egiteko. Beste eskuarekin neskato txiki bati eusten zion, haur hezkuntzakoa izango zen. Eta neskatoak tarteka esaten zuen, "kaixo, kaixo".

Hurbildu zirenean esan zuen neskatoak beste "kaixo" bat, eta espaloian toki eginez erantzun nien, "kaixo, bai, egun on". Aitak erantzun zuen, "egun on", eta bidean behera jarraitu zuten ikastolara.

Ez dakit aitak zeraman haurra, edo haurrak aita. Ez dakit "kaixo" espontaneoak ziren, edo "mugikortasun estrategia", termino moderno batekin esateko. Elkar zeramaten kaletik aita-alabek, "kaixo" esaten Donostiari.

Sustaturen kasuan izan dira 14.000 artikulu. 20 urtean. Bada zerbait. Ondo antolatutako artxibo batean... eta aldiz, klikatzen duzu eduki zahar hartan eta... albiste bakoitzean anotatu genituen estekek ez daramate inora.

Beste artxibo berezi bat ere bada Sustatun. 2012ko udatik, 9 urtez, ia gure bizitzaren erdian Twitterretik euskarazko txioetan aipaturiko beste 39.000 artikulu bildu ditugu. Horietarik 30.000 euskarazko edukia detektatu zaielarik, argitaratuta daude gure artxiboan, bakoitza media batean euskarazko 10 bat txiok bultzatuta. Eta horiek ere gordeta daude.

Aurten, udaberrian, Frantziako zerbitzari batzuetako sutearen ondorioz, Blogariak.net plataforman zeuden hainbat blog euskaldunen edukiak galdu ziren. Ez zen arduradunen erruz: haien merituz zeuden hordeta sarean, istripu zikin bat gertatu arte!

Baina kasu horretan edo Sustaturenean edo Armiarma proiektuarenean... Enpresa edo elkarteon erantzukizun osoa da artxiboak betikotzea? Ez dago euskal artxibo digital bat gordetzeko erantzukizun publikorik?

Ba egon beharko luke.