Harrikadak

Otsailak 22. Eguerdiko 12:00ak. Koldo Mitxelena kulturguneko areto nagusian Medikuak esan dit minbizia dudala liburu bihurtutako blog apunteak aurkezteko eguna eta ordua. Eraikinera sartu aurretik ikusi nuen nola Joxek liburua erakusten zioen argazkilari bati. Barrura sartu eta Xabier Mendiguren, Luistxo, Iban Arantzabal eta Eneko Astigarraga zeuden, besteak beste.

Gaur egun mugitua izan dut eta hau idazten dudanean, afaldu ondoren, oraindik ez ditut besteek zer dioten irakurri. Bakarrik Joxe Aranzabalen faro berrira jo dut eta bertan ikusi dut atzoko egunaren kronika. Plazer handia izan zen niretzat gizon hau gertutik ezagutu eta gero, gainera, elkarrekin bazkaltzeko aukera izatea. Oso ondo pasa nuen bazkarian, baina Joxek egindako aurkezpenean behin baino gehiagotan begiak busti zitzaizkidan. Bera ere trabatu zen pare bat aldiz.

XMEk apenas egin zuen berba. Iban Aranzabal Sustatuko editoreak ere gutxi hitz egin zuen. Luistxo Fernandezek, nahiz eta kanpoko kartelean Lutxo gisa azaldu, asko hitz egin zuen, baina ez zen oso zakarra izan. Gero, Joxeren txanda iritsi zen: idatzitako zeozer irakurri zuen eskerrak emateko eta power pointari eraginez aritu zen handik aurrera. A zer argazkiak bota zituen!

Esan bezala, batzuk behintzat, hunkitu egin ginen bere hitzekin. Ez dakit zenbat zapi astindu behar izan zituzten arratsaldean Arrasaten bildutakoek. Agian barixakuan, Elorrion, gehiago izango dira.

Ez nuen Joxe bakarrik ezagutu: Bego emaztea eta honen bi anai-arrebak (Aitor argazkilaria eta Idoia, Elorrioko Jakoba tabernakoa) pack berean zetozen. Oso jende sanoa eta atsegina.

Arratsaldean lana egin behar izan nuen eta gero, afaldu ondoren, telebistaren aurrean hasi nintzen liburua irakurtzen. Telebistari boza kendu eta goizeko 00:30ak arte egon nintzen. Den-dena irakurri nuen. ETBko Posdata saioan Eli Garmendia kazetariak eginiko erreportaia ere ikusi nuen. Liburua irakurterraza da eta, gainera, jende askori egingo dio mesede.

Pena bat daukat: ez niola sinadurarik eskatu Joxeri. Hurrengo batean izango da. Agian lehen Beers & Blogs euskaldunean. Agian.

Oharra: Goiena taldeak ere blog komunitate bat abiatuko du. Oraingoz blog bakarra Faroa da. Honen argiak gidatuko ditu blogari berriak.

Bigarren oharra: 23-F da gaur. Gogoratzen zarete 1981ekoaz?

Creo que fue el escritor vasco Pako Aristi quien publicó una columna hablando de lo que el llamó euskal aberia (juego de palabras entre avería y aberria, patria en euskara). Pero no es esa columna la que hoy quiero citar, sino otro artículo de Pako Aristi publicado en el diario Berria el 17 de octubre de 2003: Otsoaren hatsa lepo gainean. Fue una columna escrita tras una operación judicial contra ocho personas del Parque Cultural Martin Ugalde.

Ayer, 20 de febrero, se cumplió el segundo aniversario desde que un juez de la Audiencia Nacional (cuyo nombre no voy a mencionar, porque la propaganda se paga) diera la orden para detener a varios cargos directivos de Euskaldunon Egunkaria. A las pocas horas, al calor de los acontecimientos, hicimos una gran manifestación en San Sebastián. Después, la cosa se fue calmando.

Este domingo por la mañana se celebraba un acto en el Parque Cultural Martin Ugalde de Andoain. He visto la portada de este domingo del periódico Berria con un par de referencias a ese aniversario: un artículo de Martxelo Otamendi, director, y una entrevista con Joan Mari Torrealdai, presidente del Consejo de Administración del diario cerrado. Torrealdai, en la entrevista publicada en el interior, dice que se ha pasado de la censura franquista a la inquisición actual. Dice también que los encausados tienen claro que van a pasar por la cárcel. Esta entrevista no está en la red, porque forma parte de un cuadernillo central que no se carga en la web del periódico.

No podemos olvidar a esta gente. Como tampoco debemos olvidar a los imputados en el macro-sumario 18/98, ni la situación kafkiana que están viviendo muchos jóvenes juzgados estas semanas en Madrid.

Pero tampoco debemos olvidar que el 22 de febrero se cumplen ya seis años desde que la organización (cuyo nombre no voy a mencionar, porque la propaganda se paga) asesinara a Fernando Buesa y Jorge Díez.

Todo ellos son víctimas. Víctimas con nombres y apellidos. No son esas personas anónimas que se mueren en pateras, ni esos pobres desgraciados asesinados en Irak o cualquier otro lugar del mundo. No.

Esta misma semana le hemos leído a Iñigo Ugarte sobre una iniciativa para protestar por el encarcelamiento de dos bloggers iraníes. Los dos colegas (Arash Sigarchi y Mojtaba Saminejad) han sido encarcelados y el denominado Comittee to protect bloggers ha propuesto varias acciones de protesta para el día 22 de febrero.

¿Saldremos algún día de esta loca rueda que no para de girar? Dejemos que sea Pako Aristi quien termine:

"Yo soy un vasco normal: no quiero pasarme la vida escribiendo para protestar. Quiero conocer y vivir la época de la creación, no la de la salvaje destrucción, recogiendo las cenizas, los heridos por la vida o los sueños truncados, curando continuamente su dolor, mi dolor".

Pako Aristi idazlearen zutabe batean irakurri nuen noizbait euskal aberiaren aipamena. Pakoren beste artikulu bat daukat, hala ere, gaur gogoan. 2003ko urriaren 17an argitaratutakoa Berrian: Otsoaren hatsa lepo gainean. Martin Ugalde Kultur Parkeko zenbait kideren kontrako operazioaren ondorenean idatzitakoa da zutabea.

Gaur, otsailak 20, bi urte bete dira Entzutegi Nazionaleko epaile batek (ez, ez dut bere izena idatziko, propaganda pagatzen baita) Euskaldunon Egunkaria periodikuaren administrazio kontseiluko zenbait lagun atxilotzeko agindua eman zuenetik. Hasierako berotasun hartan izugarrizko manifestazioa egin genuen Donostian. Hortik aurrera ezer gutxi. Gaur eguerdian egitekoa zen Andoaingo Martin Ugalde Kultur Parkean txerrikeri hau salatzeko ekimenen bat. Gaurko Berria egunkariaren paperezko azalean ikusi ditut zenbait notizi honi buruzkoak, baina oraindik ez ditut irakurri.

Ezin ditugu ahaztu. 18/98 auzikoak ahaztu ezin ditugun bezala. Ezta aste hauetan Madrilen epaitzen ari diren gazteen egoera kafkianoa ahaztu ezin dugun bezala. Edo otsailaren 22an erakundeak (ez, ez dut erakundearen izena idatziko propaganda pagatu egiten baita) Fernando Buesa eta Jorge Díez erahil zituela sei urte beteko direla, oker ez banago, ahaztu ezin dugun bezala.

Izen-abizenak dituzte, behintzat, gure biktimek. Ez dira pateretan hiltzen diren pertsona anonimo horiek. Ez dira Iraken edo munduaren edozein bazterretan egunero akabatzen dituzten gizajo anonimo horiek.

Aste honetan bertan irakurri diogu Iñigo Ugarteri Irango bi blogari askatzearen aldeko ekimen baten berri. Bi lagun hauek (Arash Sigarchi eta Mojtaba Saminejad) kartzelan daude eta horren kontrako protesta egiteko otsailaren 22a proposatu du Comittee to protect bloggers erakundeak.

Noizbait aterako al gara gurpil zoro honetatik? Pako Aristiri utziko diot bukatzen:

"Ni euskaldun normal bat naiz: ez dut bizitza protesta egiteko idazten pasatu nahi. Sormen aroa ezagutu nahi dut, sormen aroan bizi, eta ez suntsiketaren aro basatian, errautsak jasotzen, bizitza zaurituak eta amets urratuak jasotzen eta haien mina, neure mina, etengabe sendatzen".

Oharra: Hau idazten ari nintzela konturatu naiz Joxe Aranzabalek ere idatzi duela zerbait euskal aberiari buruz.

Larunbata. Gaueko 21:30ak. Anoeta Estadioan Reala eta Sevillaren arteko futbol partida hasteko ordu erdi geratzen da oraindik eta inguruko taberna batean nago geratuta lagunekin. Tabernaren kanpoaldeko pareta batean bi mezu, bata euskaraz eta bestea gazteleraz. Nihat Realean geratzeko ekimen baten berri ematen dute paperek.

Testua ez nuen eskuratu, baina paperean aipatzen zen webgunea bilatzen egon naiz sarean eta aurkitu dut: Nihat Realean geratzearen aldeko ekimenaren webgunea

Atzoko partidaren aurretik, ekimen honen bultzatzaileek Aitor Zabaletari eginiko monumentuaren inguruan geratzeko asmoa omen zuten. Panfleto bat adostu eta ekintzaile bakoitzak 20-30en bat kopia atera (euskaraz eta gazteleraz) eta Anoeta Estadioko inguruetan jarri.

Mezu honetan eragile nagusiak adierazten du zer egin nahi duten: Nihat Realean gera dadin zalegoari dirua eskatu haren fitxa paga dezagun.

Webgunea bilatzen ari nintzela, Diario Vasco periodikuaren foroetan ere honen berri ematen duen mezuren bat usaindu dudala uste dut. Ez dut, halere, loturarik utziko.

Demagogia egitea zein erraza den, dedio. Umetzat gaituzten iritzi egile hauek zenbat min egiten duten. Hitzak soberan daude.

Garai batean Enekoitz Esnaolaren astearteroko burutazioak jarraitzen nituen bezala jarraitzen ditut orain Aitor Manterola kazetariak Berrian futbolari buruz idazten dituenak astearteetan. Askotan, gainera, ados nago berarekin.

Gaur idatzi duenarekin adibidez edota duela hamabost egun, Realaren egoera larriagoa zenean, hemen idatzi zuenarekin . Zati bat hemen uzten dut:

balioak: Realak bere betiko balioak galdu dituela esan eta esan ari da Tito Irazusta kazetaria. Ez diot arrazoirik kenduko, baina etxe barruan begiratu dezala lehendabizi. Bera eta bere inguruko komunikabideak, eta beste batzuk asko aldatu dira azken urteetan. Batzuen jarrerari erreparatuta, ez dut alderik antzematen Sevilla, Madril edo Bartzelonako prentsarekin alderatuta. Eta zale batzuek ere Malaga, Zaragoza edo Valentziakoak dirudite. Reala, zoritxarrez, ez da lehen bezain berezia izango, baina prentsa eta zale batzuk ere asko aldatu dira. Irazustak berak Egin-en egiten zuen lan, eta orain Vocenton dabil (Egin bezain abertzaleak eta euskaltzaleak diren ABC, Correo, Diario Vasco eta beste hainbat komunikabide biltzen dituen taldea ez al da hori?). Irabazten ariko den dirutzak iraganeko kontuak ezabatu dizkio, nonbait.

Larunbat gauean joan nintzen Mar adentro Alejandro Amenabaren filma ikustera, hiltzeko (edo bizitzeko) askatasuna eskatzen zuen gizon bati buruzkoa. Aste honetan hil da Javier Tusell historiadorea. Igandeko El País egunkarian argitaratu dute Me morí el 28 de febrero de 2002, memoria liburuaren hitzaurrea. Eta, gainera, Berrian Joxe Aranzabal teknosexualak Medikuak esan dit minbizia dudala Elkar argitaletxeak astelehenean plazaratu duen liburuaren aipamena zetorren.

Etxe aldamenean jarri dituzte berriki zinema aretoak, Antiguo Berri izenekoak. Beraz, lehen baino aitzaki gutxiago izango dut zinemara joateko. Million dollar baby zen lehen aukera gure kinielan, baina sarrera guztiak salduta zeudenez, bigarren aukera hartu behar: Mar adentro. Bi orduko pelikula. Norbanakoaren askatasunaren aldeko pelikula gisa ikusten dut nik. Bardem: aktore ona da kabroia, baina batzutan badirudi erosoegi ari dela; lagun batek dioen bezala ea ez ote zaion komeni tentsio punttu handiagoa batzutan. Sampedroren familia sinesgarria iruditu zait. Belén Rueda, uste baino hobeto.

El País erosi nuen igandean, dominikalean Bob Dylan ikusi bainuen portadan. Periodikuaren barrualdean, Javier Tusell hil berriak bere memorien hitzaurre gisa idatzi duena. Duela ia hiru urte, 2002ko otsailaren bukaeran gaizki sentitu zen gizona, proba batzuk egin zizkioten eta, azkenean, aste batzuk pasa zituen ospitaleratuta zainketa bereziko gelan. Kostata atera zen handik eta azken urteetan bizitza beste modu batez hartu duela dirudi, gaitz larri batekin egunero borrokan. Predikamendu handia izan du gizon honek Prisa inguruko komunikabideetan. Gustatu zait hitzaurrea, baina polikiago irakurtzeko gogoz geratu naiz.

Gaizki pasa duen beste gizon bat, hau gutarra, Joxe Aranzabal eta irrifartsu atera da gaurtik aurrera salgai dagoen liburuaren azalean. Burusoiltxo, hori ere bai. Betaurrekoak soinean. Mikel Irizarena omen da hitzaurrea eta Luistxorena hitzatzea. Sustatun kontatu dutenez Donostian hilaren 22an aurkeztuko dute. Hantxe egongo naiz, izan ere badut-eta heriotzari aurre egin dion gizon multimedia ezagutzeko gogoa.

Frantziako epaileak eta Espainiako guardia zibilak jarri dute fokoa eta Juan Joxe Agirre artxiberoak urteetan egindako lana ikusi dugu. Orain hasiko gara hainbeste urtez egindako lan eskerga hori eskertzen. Eta honela 2005ean Mar adentro filmak jasotako Goya sari baino sari gehiago jasoko ditu Agirre benediktinoak. Zeozer gutxiago eroriko zaio Etchaundiri, azken finean Iparraldekoa baita.

Poztuko naiz, baina akzio-erreakzio horretan, euskaldunak askotan atzetik ari garela ikusiko dugu berriro. Eta hau pentsatzen ari naizela nire esker ona azaldu nahi diet teknologia berrien eremuan hainbeste lan egiten ari diren batzuei. Espero dezagun 30 urte baino lehenago merezi duten ordaina jasotzea.

Jabi Zabala

Aurki.com eta Eibarko lagunak, batez ere, Gari , Luistxo eta Eneko

Sustatu

Joxe Aranzabal

Besteak beste. Badakit zenbait lagun ahaztuko zaizkidala. Barkamena aldez aurretik.

Oharra: lehen parrafoa irakurri ironia puntu batekin, mesedez.

Aurreko batean Rock de lux aldizkariak ateratako zerrendaz idatzi nuen eta orain euskaraz dagoen musika aldizkariak egin duen lista dugu aipagai. Ondo ari dira lanean Entzun! aldizkariko lagunak.

Aldizkariak 41. zenbakia bete du jada eta 52 orrialdeko emaitza koloretsua jarri digute eskuragai. Azalean Gari eta titularra: "Ez naiz sekula hain ondo egon". Elkarrizketa Mikel Lizarralde Berriako kazetariak egin dio.

Beste zenbait kontu: Australian Blonde, Molotov, Xabi San Sebastian, Ramones talde mitikoari buruzko erreportaia, La Mala eta Jotamayuscula, Hiru Truku, Elurretan, Tüsüri, Mikel Markez, etab.

Webguneari buruz hara zer dioten aldizkariaren sarrerako edito atalean: "Argi utzi nahiko genuke entzun.com ataria ez dela Entzun! aldizkariaren on-line bertsioa, baizik eta dinamika propioa izango duen komunikaziorako esparru zabala, hortaz paperezkoaren osagarria". Ondo da hori jakitea.

Atal hauek ditu: harpideak, berriak, foroa, maketak.com, euskal musikaren direktorioa, elkarrizketak, diskoak + aholkua + iritzia + kronika zuzenak, bilatzailea, erreportajeak eta dossierrak, agenda, beste atal batzuk.

Bestalde, Entzun! aldizkarikoek 2004ko Euskal Herriko diskorik kuttunen zerrenda osatu dute. 25 diskoen bilduma egin dute eta hauek daude 10 lehenen artean:

1. - Atom Rhumba: Backbone ritmo. Munster.
   2.- Inoren Ero Ni: Inoren ero ni. Metak.
   3.- Delorean: S/T. Bcore.
   4.- Zein?: Photograma. Metak.
   5.- Split 77: Mentura. Noizpop.
   6.- Javi Pez Orquesta: Sports. Hitop.
   7.- Yakuzi: Ibai lehorretan itota. Pause Music.
   8.- Txuma Murugarren: Anaiaren kotxeko argiak. Gaztelupeko Hotsak.
   Amodio: Vol. 1. Metak.
   9.- Lobo Eléctrico: Has visto al lobo eléctrico? Bonberenea.
   10.- Gari: 0-tik. Elkar.
   

Atom Rhumba, Inoren Ero Ni, Zein? eta Gariren diskoak entzunak ditut. Txumarena, Split 77 eta Javi Pez erosteko asmoarekin nabil. Delorean, Yakuzi eta Lobo Eléctrico taldeen lana gertutik jarraitu beharko da.

Atzerriko diskoen artean ez dute inolako sailkapenik egin. Kolaboratzaile bakoitzak disko bat hautatu du:

Mikel Lizarralde: The Radio Dept. Lesser matters. Labrador-XL.
Fred Berruet: Miossec. 1964. Pias.
Koldo Zubizarreta: Nisei. More light. B-core.
Xabier Doncel: Marlango. Marlango. Subterfuge.
Asier Leoz: Nouvelle vague. Nouvelle Vague. Peacefrog.
Sagardantza: Morrisey. You are the Quarry. Attack Records.
Aritz Sound System: Steel Pulse. African Holocaust. Ras / Santuary Records.
Gorka Erostarbe: Iron & Wine. Our endless numbered days. Sub Pop / Houston.
Gotzon Hermosilla: Muletrain. Demolition preaching. Beat Generation.
Omero: MYLO: Destroy rock´n´roll. Breastfed.
Joxi Ubeda: American Music Club. Love song for patriots. Cooking Vynil.
Gizon plastikoa: John Frusciante. Shadows Collide with people. Warner Bros.
Iñaki Esnaola: Exodus. Tempo of the Damned. Nuclear Blast.

Beno, hauxe da dena. Erosi aldizkaria eta bisitatu webgunea, lagunok!

Astelehen arratsaldean gauza bitxia gertatu zitzaidan lantokian. Emakume batek nola edo hala ikastaro batean eman nahi zuen izena. Ezin nuen onartu bere eskaera, besteak beste, plazarik ez dagoelako libre. Gainera, duela lau hilabete hasitako ikastaro batean eman nahi zuen izena. Ezezkoa hirugarren aldiz adierazi nionean, emakumeak esan zidan: "Gaur gauean ezin izango duzu lorik egin, zure kontzientziak utziko ez zaituelako".

"Bai eta zera ere!" erantzun nion. Hala ere, goiz oheratu nintzen "2666" liburutzarrarekin, Bolañoren eleberriarekin. 23:00etarako lo geratu nintzen, baina gauerdia baino lehenago esnatu eta ezin izan dut lorik hartu goizeko 2:30ak arte, gutxi gorabehera.

Hasiera batean, Ser entzuten egon naiz, De la Morenaren programa. Espainiako eskubaloi taldeak munduko txapelketa irabazi duela eta, harro dago Brunetekoa. Nabari zaio. Ez du ezkutatzen.

Radio Euskadiko irrati saioak ere jarraitu ditut. "El ombligo de la luna" RNE-ko saioa ere jarraitu dut tarte batean. Andres Aberasturi kazetari beteranoak egiten du lan bertan.

1:00ak aldera, ohetik altxa eta telebista piztera joan naiz, egongelara. Ez zegoen gauza askorik, baina han egon naiz Sardáren zirkua ikusten. Lecquio, Rahola, Boris... eta Apeles. Uste nuen apaiz hau erretiratuta zegoela telebista platoetatik, baina oker nenbilen.

Programaren bukaera ikusi dut, beste kateetan zap egiten egon naiz minutu batzuk ... eta ohera.

Azkenean hartu nau loak. Kontzientzia ez da izan, baina, dedio, emakume hark zer kristo egin ote dit lorik ez hartzeko beti bezala?

Tal y como es habitual, la revista Rock de lux ha publicado ya las listas con los mejores del 2004. La comento con algo de retraso, porque la lista corresponde al número de enero (tarde pero seguro). Me ha extrañado encontrarme pocos trabajos de músicos vascos en la lista de los mejores discos del Estado. ¿Ya no son tan buenos nuestros músicos? ¿Hemos pasado ya de moda? ¿No movemos nuestras músicas cómo debiéramos?

Vayamos primero con los diez primeros de los discos estatales (vamos, funcionarios del estado):

1. - Josele Santiago: Las golondrinas etcétera. Virgin-Emi. Rock.
   2.- Antònia Font: Taxi. Discmedi. Pop.
   3.- Mus: Divina lluz. Acuarela. Folk.
   4.- Aroah: The Last Laugh. Acuarela. Neo-folk.
   5.- Los Planetas: Contra la ley de la gravedad. RCA-BMG. Pop.
   6.- Atom Rhumba: Backbone ritmo. Munster. Rock.
   7.- Astrud: Performance. Austrohúngaro-Sinnamon. Pop.
   8.- Els Pets: Agost. Discmedi. Pop.
   9.- Tote King: Música para enfermos. Superego-El Diablo! Hip hop.
   10.- Xavier Baró: Cançons del temps de destrals. Satchmo. Folk.
   

Los únicos vascos son los vizcaínos de Atom Rhumba. También me ha sorprendido que el primer lugar lo ocupe el cantante de Enemigos. Tengo el disco, es bueno, pero me ha extrañado ese número uno. Del resto, salvo el de Atom Rhumba, no he escuchano ninguno.

En ediciones anteriores era normal toparse con más grupos vascos. Recuerdo que por ahí estaban Negu Gorriak, Jabier Muguruza, Dut, Anari, Lisabö, La Buena Vida, Le Mans, etc.  Ahora, sin embargo, en la lista de 30 discos, Javi P3z Orquesta está con su trabajo Sports en el nº 23 de la lista. No lo he oído, pero quien quiera podrá verlos en directo a lo largo de este mes de febrero, porque actuarán el 12 en el Kafe Antzokia bilbaíno y el 24 en el Kursaal donostiarra.

A lo que iba: ¿ya se ha pasado nuestra época? Probablemente será que los grandes nombres no han publicado este 2004 trabajos redondos. Puede que el nivel medio sea bueno, pero no hay trabajos que rompan el molde. De todas formas, sí considero que alguien más debería estar en esa lista: Amodio vol. I, el trabajo publicado en la colección Pil-pil sessions del sello Metak y obra del dúo Javier Manterola (Lisabö) y Aurélien. Un disco original, atrevido e innovador en nuestro panorama. Otro el trabajo kontroversiëlefilms, trabajo editado por Bonberenea y en el que varios grupos pasan revista y rinden homenaje a las canciones de un underground vasco, Gutural.

La lista de lo mejor del año en el mundo la encabeza un veterano llamado Tom Waits y el Top 10 lo forman:

1. - Tom Waits: Real gone. Anti-Epitaph-Pias Spain. Rock.
   2.- Devendra Banhart: Niño rojo. Young God-XL-Everlasting. Folk.
   3.- Wilco: A ghost is born. Nonesuch-Dro East West-Warner. Rock.
   4.- Franz Ferdinand: Franz Ferdinand. Domino-Pias Spain. Rock-pop.
   5.- Patti Smith: Trampin. Columbia-Sony. Rock.
   6.- Dizze Rascal: Showtime. XL-Everlasting. Grime.
   7.- Brian Wilson: Smile. Nonesuch-Warner. Pop-
   8.- Cocorosie: La maison de mon rêve. Touch and go-Green Ufos. Post folk-pop.
   9.- Devendra Banhart: Rejoicing in the hands. Young God-XL-Everlasting. Folk.
   10.- Kanye West: The college drogout. Rocafella-Universal. Hip hop.
   

Llama la atención que Devendra Banhart (sólo me suena el nombre) tenga dos trabajos entre los diez primeros. Más atrás, por citar algunos Nick Cave (12), Beastie Boys (16), Lambchop (22), PJ Harvey (24), Björk (28),  Morrissey (37), Elvis Costello (39) y Manu Chao (40).

El nº 1 entre los libros del año es para 2666, obra póstuma del chileno Roberto Bolaño (1953-2003). 1125 páginas, 5 novelas. Y, sorpresa, Ignacio Echevarría es quien se ha encargado de supervisar el testamento literario de Roberto. Resulta cuando menos curioso encontrar a Echevarría a la sombra de Bolaño.