Harrikadak

Abenduaren 11n Irungo Kabigorri aretoan 50 bat lagun bildu ginen José Couso, la mirada incómoda liburuaren aurkezpenean. David Couso, anaia, eta Angel Petisme, brigadista eta musikaria egon ziren bertan.

Ez nuen ekitaldi guztia jarraitzerik izan, beste konpromiso bat nuelako, baina ordubetez egon nintzen bertan, ikuslegoaren galderen txanda hasi arte. David Cousok kontatu zuen duela 20 hilabete eta 3 egun zer gertatu zen Bagdad-eko Palestina Hotelean. Gerra-krimen gisa aurkeztu zuen anaiarekin egin zutena. Terrorista deitu zien Bush, Blair eta Aznarri. Aipatu zuen ere nola 43 astetan jarraian bildu ziren PP-ren Madrilgo egoitzaren aurrean. Kontatu zuen ere nola hilabete bakoitzeko 8an Serrano kalean AEBetako enbaxadaren aurrean biltzen diren. Bilkura hauetan, bertan biltzen den publikoaz aparte, musikari, poeta eta beste artisten laguntza izaten dute, Petismek zioen bezala “porque la música amansa a las fieras”.

Aipatu liburuan idazle eta artista askoren kolaborazioak daude: Sabina, Maruja Torres, Dulce Chacón, Javier Ortiz, Ángel Petisme, Santiago Alba Rico... David Cousok horietako hiru testu kuttun irakurri zituen. Testu bakoitza irakurri ondoren, Petismek gitarra hartu eta kantak abestu zituen. 1991ko urtarrilaren 17an AEBek lehen erasoa egin zuten egunean, Petismeren urtebetze eguna zen. Gauzak horrela kantua idatzi zuen Angel-ek. Gero, Alba Ricok liburuan idatzitako testua oinarri hartuz, beste kantu bat egin du. Hirugarrena ez dut gogoan.

Petisme, Madrilen bizi den aragoiarra, oso tipo berezia da. Ez dakit nola esan. Horrela esatea topikoa bada ere.

Cousiño, beste hildako bat gehiago Iraken.

Joxe Aranzabal es un comunicador y un culo inquieto conocido en el pequeño mundo del euskara. A mí su nombre me resultaba conocido, aunque tampoco supiera a ciencia cierta a qué se dedicaba.

De todas formas, dentro de la pequeña comunidad euskaldun de internautas, su nombre se hizo familiar cuando, a través de internet, contó que había enfermado de cáncer. Ese fue su particular 11 de septiembre de 2001. Su narración se publicó en el web-log Sustatu el 15 de septiembre. Luego, nos ha ido contando cómo ha evolucionado su enfermedad.

Aquel hecho supuso un aldabonazo para muchos. Yo fui uno de ellos. Ahí tenemos que las nuevas tecnologías sirven para algo más que para andar tonteando en chat-s sinsorgos.

La narración de Joxe me dejó tan petrificado que tuve el impulso de traducirla al castellano y ponerla aquí: Medikuak esan dit minbizia dudala

Ahora Joxe se nos ha metido a contar diariamente sus cosas en un blog. Hoy he tenido la oportunidad de pasarme por allí tranquilamente. Se llama Faroa. Me ha gustado lo que he visto allí. Además, he leído que la narración de su enfermedad se publicará pronto en formato libro. Algún editor avispado podría traducirlo al castellano y hacer lo propio.

Ánimo, Joxe.

Aranzabal Euskal Herrian ezaguna zela esatea, gehitxo esatea izango da. Hala ere, euskal munduaren txikitasunean ezaguna zen haren izena. Nik, adibidez, ez nekien nor zen, ez nekien zertan zebilen, baina ezaguna egiten zitzaidan.

Gure komunitate ttiki honetan famoso bihurtu zen bere gaixotasunari aurre nola egin zion ikusi genuenean, hori bai. Publikoki azaldu zen internet-en minbizia zeukala esanaz. 2001eko irailaren 11 inguruan izan zen hori. Eta horretarako Sustatu web-bloga erabili zuen.

Kontu horrek asko hunkitu gintuen. Pantaila aurrean hunkituta, ezin sinetsirik, gure barruan tarrapateko nabarmena sentitu genuen askok. Internet mamirik gabeko txat-ak baino askoz gehiago dela.

Hainbeste hunkitu ninduen Joxeren kontaketak, gazteleraz jarri nuela lehenengo aitorpen hura: Medikuak esan dit minbizia dudala

Kontua da blogile (edo blogari edo dena delakoa) bihurtu zaigula Joxe duela zenbait aste. Gaur izan dut aukera lasai Faroa blog-ean sartzeko. Gustatu zait aurkitu dudana. Besteak beste, irakurri dut liburu bihurtuko dela internet bidez zabaldutako kontakizun hori.

Bukatzeko, gonbitea bidali nahi diot Joxeri: nahi izanez gero, Eibartarrak komunitatearen barruan baduzu tokitxo bat. Nire izenean hitz egiten ari naiz, baina uste dut besteek ere ez nautela kontra egingo.

Animo, Joxe.

Maiatzaren erdialdean Herri Irratia Eibarren mezua bidali zuen Garik "eibartarrak posta zerrendara" eta bertan kotxean RDS bidez Herri Irratia Eibar irakurtzen zuela bere anaia Oierrek. Era berean, Garik irrati hau aldaketa garaian sartua zegoela aipatzen zuen.

Hilabete batzuk pasa dira eta, besteak beste, Mariano Ferrer-ek aldegin du, Laxaro Azkune bota egin dute eta, orain, Gregorio Galvez-en larunbat arratsaldeko irratsaioa (16:00etatik 18:00etara) kendu nahi dutela aipatu zidan atzo lagun batek.

Gaur arratsaldean piztu dut irratia eta saioa entzuten pasa dut denbora gehiena. Beraz, nire lagunak aipatu zidana, jada ezin zela entzun, ez da bete oraindik. Kontua da zurrumurru hau gauzagarria iruditzen zaidala.

Gehienok ezagutuko duzue Gregorio Galvez historiko bat delako Gipuzkoako Herri Irratian. Batez ere, musika irratsaioak egin izan ditu eta bertako rock eta pop taldeei txoko eta bozgorailu bat eskaini die beti.

Deigarria da niretzat beti zer nolako ilusioarekin hitz egiten duen atera berri den azken taldeari buruz.

Ez dakit egia izango ote den. Agian, zuzendaritza saiatu da eta ez da ausartu. Edo agian egia da eta egun batetik bestera kenduko dute ere Gregorio erditik.

Norbaitek badaki zeozer gehiago?

Asteazkenean Unai Elorriaga izan genuen kultur etxean eta ostiralean Pako Aristi. Unai Un tranvía en SP” liburuari buruzko gaztelaniazko literatur solasaldira etorri zen eta Pako, berriz, Erakusleihoa programaren baitan gonbidatu genuen Libreta horiko prolemak emanaldiarekin.

Hasi baino lehen: Libreta horiko poemak olerki-liburuari buruz hitz egitera etorri zen Pako. Komunikabideak nahastu egin dira emanaldiaren izenburuarekin. Batzuk uste izan dute prentsa-oharrean akats bat zegoela eta emanaldia Libreta horiko poemak gisa aurkeztu dute. Beste batzuk Libreta horiko problemak izan behar zutela erabaki dute. Ba ez, ondo zegoen prentsa-oharra: Libreta horiko prolemak.

Eguraldi txarra egiteaz aparte, KMn musika eta literaturari buruzko jardunaldiak izan dira astean zehar. Asteazkeneko ekitaldiaren ordutegia ere gaizki azaldu da. Hala eta guztiz ere, 35 bat lagun bildu ziren Unairen solasaldian. Emakume askok parte hartzen du tertulia honetan eta emakume gehiago etorri zen Unairekin berba egitera. Gustura atera zirela uste dut.

Hala ere, poesiari buruz hitz egin nahi nuela hasi naiz eta oraindik ez dut ezer esan horri buruz: Pako Aristi gonbidatu genuen Erakusleihoa egitasmora. Pakok musiko baten laguntzaz bere poema-liburu horri buruzko komeri batzuk azaldu nahi zituen. Musikoa Mikel Markez zen. Bien artean landu zuten ostiraleko emanaldia. Hala ere, Markez gaixotu eta Jexus Mari Lopetegi laguntzaile zuela agertu zitzaigun urrestildarra.

Pakoren teoria da poesiak liburuan izan behar duela indarra. Irakurleak bere bakardadean poesiarekin topo egin eta "danba!" asmatu behar duela benetazko poesia onak. Azken bolada honetan poesia ikuskizun bihurtze horrekin ez dago bera oso konforme. Biluztearen aldekoa da.

Arrazoi izango du. Edo ez. Ni ez naiz poesia irakurle. Poesiara musikaren bidetik iristen naiz. Hau da, ez dakit zein musikok ez dakit noren poesia kantu bilakatu duelako nik erositako auskalo zein diskotan.

Jabier Muguruzaren eta Patxi Zubizarretaren 28 letra 7 nota emanaldi bat ikusi nuenean irudiaren laguntza bota nuen faltan. Ez da poesia zentzu hertsian: Patxik testu bat irakurtzen du bidaiaren inguruan eta Jabierrek, ohiko musikoen laguntzaz, kantak abesten ditu.

Harkaitz Canori ere entzuna diot testua, musika eta irudiak nahasten duen Hirisladak ikuskizunean gero eta argazki gehiagorekin ari direla lanean. Berak ere biluztearen aldeko apustua egingo lukeela ulertu diot.

Oñatin irailaren erdialdean poesia topaketak egon ziren. Bertan, irakurtaldi soila egin zuten Canok, Tere Irastortzak, Emma Couceirok eta Kataluinako poeta batek. 100 lagun bildu ziren hura entzutera. Egia da zailago egiten dela biluztasun horrekin testua entzutea.

Unai Elorriaga idazlea prosa poetikoa egitearen alde azaldu zen asteazkenean. Solaskide batzuk aipatu zioten poesia txertatua dagoela gaztelerazko lehen liburu horretan. Berak baietz erantzun zuen. Pozik seguruenik.

Pakok aurreko bi poesia liburuekin 800-850en bat ale saldu zituela aipatu zuen. Aitortu zuen agian egokiago da, zeren eta hemen inork ez du argi eta garbi esaten zenbat ale saltzen dituen.

Libreta horiko poemak liburuko lehen emanaldia zen pasa den ostiralekoa. 2200 aletik gora saldu dituela bota zuen. Gauzak horrela badirudi bere tesia ondo oinarritua dagoela.

Hala ere, bost poema irakurri zituen Pakok. Batzuk Lopetegiren gitarraren laguntzaz, beste batzuk gabe. Ikusleen artetik bost epaile gonbidatu zituen horiek epaitzera. Aristiren teoria, hala ere, ez zen gailendu: berak uste omen zuen aurretik musikarekin batera irakurritakoak irabaziko zutela. Ez. Berak uste zuen sozialenak gailenduko zirela. Ez. Berak uste zuen intimoenak baztertuko zituztela. Ez.

Ez, ez eta ez. Baina ondo pasa dut nik bi egunetan.

Partida amaitzear zegoela, altxatu egin nintzen eserlekutik. Presaka nebilen. Beheko tribunara jaitsi nintzen, arbitroak azken txistua jotzeko zain. Ondorengo hau entzun nion errealzale bati:

"Le suelo ver al presidente paseando cerca de mi casa. El tío me suele saludar. La próxima vez le va a saludar su padre. Que se vaya a tomar por culo el cabrón ese".

Asti, aurkeztu dimisioa gure lagun honen agurra galdu nahi ez baduzu behintzat.

Joan den udan Baltikora bidaiatzekotan egon nintzen, baina azkenean Siziliara joateko erabakia hartu genuen. Baltikoko herrialdeak bisitatzeko egun gutxi geneuzkan eta bidaia ez zitzaigun gainera oso merkea iruditu.

Nahiz eta Estoniara ez joan, estoniarrekin topatu naiz bidean. Tolosako abesbatzen lehiaketa aprobetxatuz, Donostian zenbait emanaldi antolatzen ditu Donostia Kulturak. Oporretara joan aurretik (edo etorri ondoren) CITetik gure auzoan zein taldek hartuko zuten parte bidali ziguten. Eta horietako bat Estonian TV Girls Choir izan zen. Ahots berdinen kategorian bigarren tokia lortu zuten Tolosan

Emanaldia urriaren 28an izan zen Amarako Famili Santuaren Elizan. Hantxe ezagutu nuen Eneko Itziar (uste dut izen hori aipatu zidala, orain ez daukat gertu egun hartako oharra). Eneko eibartarra da eta "estoniomaniakoa" berak esandakoaren arabera. Hango zenbait kontu aipatu zizkidan. Badakit on Luis Fernandez ere antzeko-parezido dela.

Gaur gauean, sukaldean nengoela, Radio Euskadi piztu dut. La casa de la palabra Roge Blascoren irratsaioan Tallinen zegoen euskal kazetari bat elkarrizketatu dute. Dirudienez Europa abierto izeneko saioa egiten ari da irratia Europar Batasuneko herrien berri gure artean zabaltzeko. Hango zenbait kontu interesgarri bota ditu Tallin-dik eta bihar goizean Boulevard saioan arituko omen da.

Enpin, halako batean joango gara Estoniara.

Henry Nkumu 1953ko maiatzaren 17an jaio zen Afrikan, Zairen edo Kongon. Ez dakit egia ote den, baina norbaitek esan zidan aita Che Guevararekin batera aritu zela gerrillan. Aita hil zutenean, Chek semea Kubara eraman zuen.

Han ezagutu zuen bere emazteak, Jonek. Hori duela hamar bat urte gertatuko zen. Asko borrokatu ondoren, ezkondu eta elkarrekin Euskal Herrira etortzea lortu zuten. Donostian bizi ziren. Henryk lana ere aurkitu zuen, baina, amaitu egin zitzaion kontratua eta, geroztik, hilabete asko pasa zituen langabezian.

2001eko uztailean Kubara joan nintzen oporretara. Habanan bizi den semeari, Alain, eta emazte ohiari dirua eta paketeren bat eramateko geratu ginen Henry eta Jonerekin. Garaia hartan ezagutu nuen nik Henry. Geroztik, kalean ikusten nuenean oso modu edukatuan agurtzen ninduen. Nahiz eta oso dantzazalea ez izan, Egiako kontzerturen batean ere egin izan genuen topo.

Azken aldiz, uztailaren bukaeran ikusi nuen, Jazzaldian, Donostiako Trinitate plazan, Rubén Blades eta Spanish Harlem Orchestrak emandako kontzertuan. Handik aste batzuetara esan zidaten gaixorik zegoela. Eta ez zuela gehiegi iraungo. Zoritxarrez, horrela izan da. Azaroaren 4an hil zen. Emazteak eskela jarri zuen periodikuan:

”La batalla fue dura y desigual: el cáncer venció pero no nos pudo quitar lo más importante, lo que sentíamos el uno por el otro”.

Azaroaren 5ean erraustu zuten. Agur eta ohore, gizona. Animo, Jone.

Rock de lux aldizkariak 20 urte bete dituela-eta, azaroko aleari Los 100 mejores discos españoles del siglo XX izenburua jarri dio. Pretentzioso samarra da, bai, baina RDL-koak horrelakoak dira. Euskal abeslari eta taldeen disko batzuk ere aipatzen dira.

Lehenengo hamarretan, ordea, ez dago euskaldunik:

1. Veneno: Veneno. CBS. 1977.
2. Camarón: La leyenda del tiempo. Philips-Polygram. 1979.
3. Joan Manuel Serrat: Mediterráneo. Novola-Zafiro. 1971.
4. Vainica Doble: Heliotropo. Ariola. 1973.
5. Alaska y Dinarama: Deseo carnal. Hispavox. 1984.
6. Morente y Lagartija Nick: Omega. El Europeo-Karonte. 1996.
7. Pata Negra: Blues de la frontera. Nuevos Medios. 1988.
8. Sisa: Qualsevol nit pot sortir el sol. Zeleste-Edigsa. 1975.
9. Alaska y los Pegamoides: Grandes éxitos. Hispavox. 1982.
10. Ketama, Toumani Diabate, Danny Thompson: Songhai. Nuevos Medios. 1988.

Disko hauetatik flamenco estiloko guztiak ditut: Veneno, Camarón, Morente, Pata Negra eta Ketama. Bitxia iruditu zait horretaz konturatzea.

Goazen Euskal Herrikoak aipatzera, euskaraz zein gazteleraz:

1. (16) Family: Un soplo en el corazón. Elefant. 1994.
2. (29) Derribos Arias: En la guía, en el listín. Gasa. 1983
3. (30) Negu Gorriak: Borreroak baditu milaka aurpegi. Esan Ozenki. 1993.
4. (31) Paco Ibáñez: En el Olympia (París). Emen. 1970.
5. (35) Mikel Laboa: Bat hiru. Herri Gogoa. 1974.
6. (55) Fermin Muguruza: Brigadistak Sound System. Esan Ozenki. 1999.
7. (67) La Buena Vida: Soidemersol. Siesta-Mercury-Polygram. 1997.
8. (75) Aventuras de Kirlian: Aventuras de Kirlian. Dro. 71989.
9. (76) Los Bichos: In Bitter Pink. Oihuka. 1991.
10. (77) Anari: Habiak. Esan Ozenki. 2000.
11. (79) Le Mans: Entresemana. Elefant. 1994.
12. (84) Lisabö: Ezarian. Esan Ozenki. 2000.
13. (94) Eskorbuto: Anti todo. 1986. Discos Suicidas.
14. (98) Hertzainak: Hertzainak. 1984. Soñua.

Goardia zaharra (Ibáñez eta Laboa), rock erradikala (Hertzainak eta Eskorbuto), ondorengoak, nahiz RRVn hasiera izan (Negu Gorriak eta Fermin), Donostiako pop-a (Family, La Buena Vida, Aventuras eta Le Mans), sailkaezina (Los Bichos) eta Esan Ozenkikoak (Anari eta Lisabö). Ruper eta Jabier Muguruza falta direla uste dut. Eta harritzekoa iruditu zait Fermin eta NG ez egotea hamar lehenen artean, batez ere jakinda zein ondo tratatu dituen aldizkari honek beren lanak.

Zerrenda guztiak bezala, hutsuneak nabari dira, baita soberan dauden beste batzuk ere. Tira, normala.

Gustura irakurri ditut Ricardo Pachóni (produktorea) eta Kiko Venenori bukaeran argitaraturiko elkarrizketak. Biek parte hartu zuten bai Venenoren diskoan bai Camarón-enean ere (zerrendako bi lehenak). Gainera, biak musika industriaz nazkatuta daude. Pachón-ek 67 urte ditu, jubilatuta dago, beraz. Kikok, berriz, pikutara bidali zuen azken multinazionala bere webgunean ikus daitekeen bezala eta bere kabuz ari da azken urte hauetan.

Hona hemen zenbait iritzi:

Pachón-ek kontatzen du nola bukatu zen bere ibilbidea.

"En ése (Por Camarón diskoa, 2002koa: talde ezberdinek eginiko omenaldia) me llama el presidente de Universal, que ya no está, y me dice que tengo que meter a Las Chamorro. Cómo un presidente de una compañía llama a un productor para decirle esto... Pero la anécdota más grande no es ésa. Hago el tema Como el agua con Estopa. Se meten unos coros acojonantes de Chonchi Heredia y otras dos gitanas de Madrid, que no veas cómo cantan y afinan. Se marchan Estopa a América. Mezclo el álbum, se lo entrego a Polygram, se fabrican 30.000 discos y a partir de ahí; llegan Estopa de América y no les gustan los coros porque estaban tan afinados que se daban bofetadas con la voz de ellos. Y coge la empresa sin decirme a mí nada y les dan los multipistas y Estopa vuelven a mezclar el tema. Sin que el productor sepa nada. Y quitan los coros de Chonchi y las gitanas, lo mejor que había, que no están a partir de los treinta mil ejemplares. Imagínate la cara de ellas cuando hayan visto que ya no están; se habrán cagado en los muertos del productor creyendo que he sido yo. Pero fíjate la poca vergüenza de la discográfica, que ni enmendó los créditos. Ese tipo de cosas son de un mal gusto..."

Kiko eta diskoetxeetako ejekutiboak.

"Para mí son como empresarios de churrerías. Ni aman la música ni la entienden (...) Sus colegas ingleses, quienes, por ejemplo y generalizando, sí; suelen entender de música porque la han mamado en los pubs, han visto nacer a los grupos... Y también porque en Inglaterra tienen un sentimiento colectivo de la música, de reunirse los sábados en los pubs y cantar canciones juntos... Nosotros hemos perdido todo eso. Lo conservamos sólo en Andalucía y con otro estilo, que es un estilo mucho más individualista".

Kiko, Pujol, Mendoza eta mestizaia.

Kazetariak galdetzen dio ea Andaluzian ohitura ere ez ote dagoen galzorian: "También se está perdiendo (...) El otro día leí una columna de Eduardo Mendoza en El País que hablaba de esto, de que si Jordi Pujol estaba quejándose del mestizaje; y mira que a mí Pujol me parece una persona bastante respetable, porque siendo de derechas es más de izquierdas que muchos de izquierdas que hay en Andalucía. Y entonces Mendoza escribía que cómo se podía quejar Pujol de que van a destrozar su raza o se va a mestizar el catalán cuando él como gobernante lo que ha hecho ha sido: con las masías, convertirlas en turismo de ése; con el campo, abandonarlo o para chalets y urbanizaciones; con la playa, destrozarla. Estás destrozando todo lo que es el país catalán y me estás acusando a mí, tú que estas promoviendo el cemento, la especulación, los transgénicos, el abandono de la naturaleza, la contaminación a ultranza... Coño, si es que no sabemos ya ni andar en tranvía; fíjate tú el adelanto que tenemos que los tranvías van vacíos y los coches no saben dónde aparcar. El otro día venía de Málaga para Sevilla a ensayar un músico mío. Venía en el tren solo en el vagón, y como estaba aburrido sacó los instrumentos de percusión y se pasó todo el viaje tocando. ¿Pero cómo nos podemos permitir ese despilfarro? Pues eso le decía Mendoza a Pujol, que cómo nos puede decir que se va a perder la esencia catalana si él ha destruido el país. Mira mi primo de Lleida, que hacía unas butifarras magníficas, que ya las hacía mi abuela, y le han puesto al lado la cadena de embutidos y lo han destrozado. Y ahora mi primo tiene que trabajar en Campofrío y no puede hacer las butifarras que hacía mi abuela".

Ozenago esan daiteke, baina argiago....

Astelehen gauean Teledonosti jarri dut Tito Irazustak aurkezten duen futbolari buruzko saioa jarraitzeko. Estudioan Bixio Gorriz, Xanti Idigoras, Salva Iriarte eta Tolosa izeneko entrenatzaile bat.

Astiazaran presidentea ez dut atsegin. Tito Irazusta ere ez. Titok gogor egiten du azken boladan Astiazaran eta klubeko oraingo administrazio kontseiluaren kontra. Ez dakit zenbait ikuslek jarraituko duten programa. Agian usteko du bera dela number one Gipuzkoako kirol kazetaritzan. Gizon honek lortzen badu Astiazaran eta enparauak erditik kentzea, ez du inork agoantatuko.

Gaur arratsaldean, berriz, bazkaldu ondoren Pásalo saioa ikusten eman dut 10 minutu. Ez dut gehiago agoantatzen.

Aitortzen dut, txoko honetan, ez dudala Tito gehiago ikusiko. Aitortzen dut, txoko honetan, Pásalo-k pasatzeko gogoa ematen duela, ikusteaz paso egiteko gogoa.