Harrikadak

Gauza jakina zen Martin Garitano (Bildu) ahaldun nagusi izendatu zutenean, Gipuzkoako Foru Aldundiak uko egingo ziola Realaren babesle izateari. Eta susmo horiek gaurko egunez baieztatu dira.

Izan ere, Delifunart taldearen kirol sail berriak, Magno izenekoak, babestuko du talde txuri-urdina datozen denboraldietan. Gure iturrien arabera, hitzarmena 2016ra arte luzatuko litzateke eta urtero talde txuri-urdinak 2 milioi euro jasoko ditu ordainean. 10 milioi euro guztira.

Diru horrekin txuri-urdinek aurre egin diezaiokete Xabi Alonsoren fitxaketari. Tolosarra Europako Txapelketa jokatu ostean, 2012ko uztailean, etorriko litzateke Zubietara, entrenatzaile-jokalari postuan.

Ezin izan dugu datu hau konfirmatu, baina iturri batzuen arabera Magno taldeak eserleku bat izango luke Realaren Administrazio Kontseiluan. Zurrumuen arabera, Txomin Jauregi izango litzateke toki hori beteko lukeena.

Beraz, Mallorcaren aurkako Errege Kopan Realak jada ez du “Gipuzkoa euskararekin bat” leloa eramango soinean. “Gipuzkoa #realliberalismo bai” izango da lelo berria.

Urrats honekin Delifunart enporioak salto egingo du kirol mundura. Pintxos and Blogs, The Glutton Club eta Baskische Musikvereinigung ekimenen ondoren, orain kirola dute helburu.

Saiatu gara Magno taldeko bozeramaileren batekin hitz egiten, baina ezinezkoa suertatu zaigu. Atzo, behintzat, beste zeregin garrantzitsuagoak zituzten. Ea egunean zehar datu gehiago biltzerik dugun.

Magno, la división deportiva de Delifunart, patrocinará a la Real Sociedad hasta el 2016, este apunte en castellano.

Ostiral iluntzean Maialen Lujanbio egon zen DOKAn Bertsolaria bere bakardadean izeneko programako hileko saioan. Bertsolariak gai-jartzailea behar eta lan horretan Josu Goikoetxea aritu zen.

Gaur hemen kontatu behar dudanak ez du zerikusi zuzena bertsoarekin, gai bat aurkezten ari zela Goikoetxeak berak kontatutako pasadizo bitxiarekin baizik.

Hiru alaben aita da Josu eta, duela gutxi, 8 urteko alaba hurbildu omen zitzaion galdezka: "Aita, ikastolan esan didate gurasoak direla Olentzero". Alabak esandakoari zer erantzun pentsatu ondoren, Josuk bota omen zion: "Egia jakin nahi duzu?". Eta alabak, tinko: "Ezzzzz".

Zein goxo bizi garen gezurrezko mundu honetan, eh?

Hartu gai bat eta egin galdera. Zure buruari ere bai, noski.

Nik Espainiako erresumako hiritarrei botako nieke: Espainiako erregeari buruzko egia berdaderoa jakin nahi duzue?

Uste dut Josuren alabaren erantzunak balio duela ere gaur egungo Espainian.

Hernán Casciari argentinarrak editore bihurtu eta Orsai proiektua abiatu zuen duela hilabete batzuk. Katalunian bizi da Casciari eta aldizkaria martxan jartzeko, gainera, Argentina aldeko hainbat lagun eta senide ekarri zituen Europako bazter honetara.

Orain, berriz, horietako gehienek kontrako bidaia egin dute eta erredakzioa Hego Amerikan kokatu. Aurreko batean kontatzen zuen gero eta gehiago kostatzen zaiola Argentinatik Europara etortzea. Borborka dagoela sormena Argentinan eta Europan, aldiz, gorbatadunek hartuko dituztela erabakiak datozen urteetan. Eta etorkizuna izugarria izango dela: ez ekonomiaren aldetik soilik; garai aspergarriak izango ditugula garaile.

Ez dakigu Casciariren tesiak beteko ote diren. Nik ikusten dut jende kreatiboa inguruan, baina kreatibitatea lanetik kanpo, sistema produktibotik at erakutsi eta landu behar dute. Gaur bertan, Dei Gaztelumendik Sustatun zioen talentua badagoela bere eremuan (animazioa), baina ez dela sustatzen.

Horretaz ari nintzen pentsatzen gaur gauean, afaldu ondoren. Ez nuen Raxoik esandakoak sarean sortu dituen erreakzioak entzuteko eta irakurtzeko batere gogorik. Izango da horretarako denbora.

Horren ordez, Euskadi Irratian Jose Luis Padron poetak aurkezten duen Lizardiren baratza saioaren webgunera jo dut. Pare bat saio entzuten aritu naiz. Eta, espero bezala, asko gustatu zait emaitza. Gomendagarria oso.

Igande goizean Euskadi Irratiko Amarauna saioan egon zen Aiert Goenaga Maite Goñi eta Joxe Rojas blogariekin batera. Une horretan ez nekien bera izango zela Gerediaga Elkarteak Durangoko Azoka zuzentzeko aukeratutako pertsona Jon Irazabalen ordez.

30 urteko ondarrutarra omen da Aiert Goenaga. Ez dut bera ezagutzen eta ezin gauza gehiegi esan, beraz, hari buruz. Gauza bakarra bai, ordea: irratian entzun nuen diskurtsoa gustatu zitzaidala. Azokak XXI. mendeko erronkei egin behar die aurre, aurreko belaunaldiek egindakoa kontutan hartuz (eta aitortuz, Jon Irazabalek egindako lanarekin egin bezala).

Gerediagak 46. edizioaren balantze baikorra egin du. Nire inpresioa ere ona izan da. Niri dagokidanez eta inguruan ikusi dudanez: aldarte oneko azoka izan da.

Lehenengo aldia da edizio berean bi aldiz joan naizela Durangoko Azokara. XXI. mende hasieran urte batzuk pasa nituen hara hurbildu gabe, baina azken bospasei urteetan joateko beharra sentitu dut. Uste baitut euskal kulturaren topaleku bikain eta ezinbesteko dela Durango.

Astelehen goizean egon nintzen eta orduan aprobetxatu nuen hainbat erosketa egiteko: Harkaitz Canoren Twist (oparitzeko, jada irakurria baitut) eta Koldo Izagirreren Egarri egunak portualdean; Jean Echenozen Lasterka; Joseba Sarrionandiaren Moroak gara behelaino artean?; Kukutza Gaztetxea: ellos por dinero, nosotras por placer eta Entzun aldizkariaren ale berria. Azken TMEOa ere hartu nuen eta harpidetu datozen sei zenbakietarako. Atzo, gainera, Zaldieroaren De Rerum Natura 4 eta Pernan Goñiren Alokairuan erosi nituen.

Musikari dagokionez: Rafa Ruedaren Enaren geometria; Juan Luis Zabalak aurreko batean aipatutako Patta eta sendaezinak taldearen diskoa; Napoka Iriaren Lehertarazi edifizioak; Lisabören Animalia lotsatuen putzua; Martin Larralde izeneko lan kolektiboa; Markos Untzetaren Mississippi eta Xabier Montoiaren Mundu miresgarria.

Durangora joan aurretik erosi nuen Rosa Arburuaren Gau lana izeneko liburua, estraperloa eta kontrabandoa Bidasoa eremuan gai dituena.

Eta eskerrak liburu hori erosi nuena. Oraintxe konturatu bainaiz horko autore gehienak gizonezkoak direna. Glubs!

Apunte bat baino gehiago idatzi nahi izan dut aste honetan zehar, baina ezinezkoa izan da hainbat arrazoi direla medio. Beraz, denak takada batean doaz.

Astearte arratsaldean Jabier Muguruzak laupabost kantu jo zituen Donostiako FNACen. Bikote bat diskoa aurkezteko balio izan zuen ekitaldiak. Berarekin batera Mikel Azpiroz (Elkano Browning Cream) pianista eraman zuen irundarrak. Ez dakit zenbatgarren lana den Jabierrek bere bakarkako ibilbidean publikatzen duena, baina badu meritua. Ea 2013an ere beste batekin datorren.

Asteazken goizean Esan Ozenki: 1991-2011 lan bilduma aurkeztu zuten Elkarrek Donostiako Fermin Calbeton kalean duen aretoan. Bertan ziren Andres Camio Jitu, Nerea Fillat, Imanol Ubeda eta Fermin Muguruza. 90. hamarkadan Negu Gorriaken Gure Jarrera argitaratu zuenetik dozenaka erreferentzia plazaratu zituen Esan Ozenkik. Katalogoa gaurkotu, digitalizatu eta sareratu dute. Ubedak Hamarkada miragarria testuan esan bezala, 90. hamarkada gogoratu behar da euskal rockaren hamarkada gisa. Baina Muguruzak esan bezala: "Nostalgiak museo baten antza du: bisitatu beharra dago eta bertatik atera. Ez da komeni bertan bizitzea".

Ostegun goizean, Harkaitz Canorekin Twist egin genuen Donostiako Liburutegi Nagusiko sotoan. Aspaldiko prentsaurrekorik jendetsuena: kazetariak, lagunak eta senideak bildu baikinen Canoren liburu berriaren aurkezpena aitzaki hartuta. Garai batean bezala, gertaera kutsua zuen ekitaldiak. Eta ez da gutxiago ere: 430 orrialde ditu liburuak. Nik jada 300 irentsi ditut eta liburuak harrapatuta nauka. Ederra, gordina, Canok idatzitako orrialde onenak direla esatera ausartuko naiz -bene-benetan, Harkaitz ;-). Apuntearen titulua berari lapurtu diot. Liburuan esaten baitu gure zibilizazioaren eta Neolitikoaren artean 80 amona daudela.

Arratsaldean, berriz, Fermin Muguruza solasean aritu zen Eider Rodriguezekin batera Ernest Lluch Kultur Etxean. Lehenago alde egin behar izan nuen, baina bi ordu luze egon omen ziren berbetan. Galdera zorrotzak egin zituen Eiderrek eta modu berean erantzun Ferminek, aurpegian bezala, mingainean ere aho bilorik ez duela argi utziz. Forman ikusi nituen biak.

Muguruzak, besteak beste, esan zuen eskerrak gaur egungo ETBn Xabier Euzkitze dagoela. Honek gonbidatzen baitu bere saioetara. Ez omen da gauza bera gertatzen ETB2ko saioetan. Eta haserre agertu zen Alberto Suriok Al Jazeera telebistarentzat eginiko herri arabiarretako dokumentalen gaiarekin toreatu duelako.

Kontua da egun horrean bertan, Anitzelen, Euzkitzek Bernardo Atxaga zuela gonbidatu gisa. Ezin izan nuen egun horretan bertan ikusi, baina eitb.com-eko Nahieran zerbitzuari esker, larunbat gauean irentsi nuen, jarraian, 1 h 40 minutuko saioa. Aldarte onean ikusi nuen Asteasukoa, fin. Adibidez, oso egokiak iruditu zitzaizkidan Fernando Aramburuk esandakoari buruz Bernardok botatako hitz hauek:

"Gauza hauek erdi bromakoak dira. Benetan (...) Labur esateko: seinale oso ona da. Oso ona da. Nik ikusten dut gu lehengo haiek bagina: Aresti hura, Lauaxeta hura, Antonio Zavala hura... Hor txoko batean... Orduan, ardurarik ez. Ezta ikusi ere. Ikusi ere ez. Ikusezin zen euskal literatura. Zenbat aldiz gogoratzen naiz, behin laudatu nuela Gerra aurreko Lizardi eta aurrean zegoena barrez hasi zen. Espainiako katedratiko bat zen. Orain, kezkatuta daude (...) Izan ere bi izaera mota daude: irla bakarti batera joaten zara halako pertsona batekin eta A izaerakoa bada harekin egiten duzu txabola, joaten zara hondartzara, etab.; beste jende mota batekin irla desertura joan eta zu segituan gorilengana pasatzen zara, askoz ere konpainia hobeagoa izango direlakoan".

Lerro hauek Sinnéad O´Connor-en I Do Not Want What I Haven't Got diskoko kantak entzuten idatzita daude.

Hona hemen Atxagari eginiko elkarrizketa oso-osorik.

Abiadura handiko astea joan zaigu eta jada jarri behar hurrengoari begira. Merkatuek aginduko dute zer egin eta teknokrataz jantzitako morroiek esango dute zerbitzu publikoak murriztu eta langileak kaleratu behar direla.

Hilabete hasieran irakurri nion Andoni Egañari Funtzionario izeneko artikulua Berria egunkarian. Eta bertsolariak bertan botatzen dituen ideia nagusiekin ados nago.

Egañaren testuarekin gogoratu naiz gaur arratsaldean Mikel Elorzak Berrian publikatutako gaurko artikulua irakurtzerakoan. Erdiko koaderno hori ez dago (eta Elorzak ez du oraingoz bloga pizteko gogorik). Dena den zati batzuk ekarri nahi ditut hona:

“Askoren jomuga izaten da funtzionarioa, gizaki alfer, alproja, diruzale zorri hori. Badaezpada, gogoratu egin nahi dut: lan harreman finkoa, Administrazioarekin, duen langilea da. Langilea, azpimarratu nahi nuen. 'Ez zaizkit funtzionarioak gustatzen', eta, 'izorra daitezela' eta holakoak maiz entzuten dira. Niri ere ez zaizkit gustatzen. Batzuk. Beste batzuk bai. Iturginak ere batzuk ez zaizkit batere gustatzen. Eta dendari hainbat. Eta enpresa pribatuetako goi kargu gehienak, horiek ez ditut laket. Eta abar”.

“Erraza da haiek pagaburutzat hartzea. Lan harreman finkoa duen heinean, zorionekoa da funtzio publikoan diharduena. Eta, lan hitzarmenen bitartez, lan-baldintza onak izan ohi dituzte. Funtzio publikoaren sakoneko erreforma bat egin beharko litzatekeela? Seguruenera. Administrazioaren kontzepzio eta egituratzea, ofizial eta publikoaren nahastea eta halakoak berraztertu beharko liratekeela? Baiki. Baina ez dezagun horregatik hainbat langilek dituzten lan-baldintzak txartzea txalotu, saia gaitezen lan-baldintza horiek beste langileengana hel daitezen. Lanpostu eta lan-baldintza pribilegiatuak egongo dira haien artean, eta nik ere ez ditut maite pribilegioak. Eta ken daitezela. Baina publikoan bezala pribatuan”.

“Eusko Jaurlaritzak aurkeztu dituen azken neurriak direla-eta, neurri horien detaileetan sartu gabe (…) ni bereziki kezkatzen nauena da murrizketek, azken batean, zerbitzu publikoaren deterioroa ekar dezaketela. Eta hori da, lan-baldintza zehatz batzuen gainetik, bereziki zaindu behar duguna”.

Apuntearen hasieran esan bezala, orokortzea ez dut batere gustuko. Ezagutzen ditut español jatorrak eta euskaldun kabroi askoak ere.

Urrian jaso zuen lekukoa Andoaingo herriak 2012ko Kilometroak antolatzeko. Eta atzo arratsaldean egin zuten aurkezpen jaialdia (ikusi #kmk12 hashtag-a twitter sarean).

Aiurri aldizkariaren bidez 1966. urtean Rikardo Arregi euskaltzaleak igotako audio honen berri izan nuen atzo. Udarregi bertsolariaren omenezko eskultura Usurbilen inauguratu zuten egunean botatako mitina da. 10 minutu inguru dira.

Uste dut lehenengo aldia dela Rikardo entzuten dudala. Joseba anaiak zer pentsatuko du gaur egun?

Eguneratzea: azaroak 29. Joni Ubedak bideoaren transkripzioa bidali dit eta hemen jartzera noa, Joniri eskerrak eman ondoren.

1966.5.22 Oroigarria zabaldu zen egun berean bazkari bat izan zen Usurbilen, eta ondorenean Rikardo Arregik egindako hitzaldia entzungo dugu.

Bazkalondoan Rikardo Arregik euskarari buruz esandakoak entzungo dugu, zoritxarrez balio ia osoa dute gaur egun orduan gazte hark azaldu zituen egoerak eta ideiak.

RIKARDO ARREGI:

“Udarregiren omenez egin zuten eskulturaren aurrean euskal herriko artistek egin behar zioten omen berezia. Nik gaur, orain, une honetan, euskal gazteriaren izenean eta euskal idazle berrien izenean Udarregiri omena egin nahi nioke.

Ez zaitezte beldurtu, laburra izango naiz.

Baina egia esateko beldurra ematen dit une honetan, bazkari on bat egin ondorenean esango ditudanak esatea. Baina gaurko gazteriak, gazte guztiak bezala, gauzak benetan esan nahi baldin baditu... badirudi Usurbilek bere semearen jaia ospatu duelako denok alai eta pozean egon behar gendukeela.

Baina, zoritxarrez, ez daukagu gaur egunean guk euskaldunok Xenpelarrek bere bertsoan zionez, "gu bai gera Euskal Herria". Ez dugu pozik eta alai izateko eskubiderik, hilzorian dagoen pertsonak, hilzorian dagoen gizonak ez du behin ere eskubiderik, ez du behin ere pozik eta alai izateko momenturik.

Horregatik gaur egunean martxa honetan jarraitzekotan, hemendik bi belaunaldietara, hemendik bi generazioetara, ez dira Euskal Herrian izango euskaraz hitz egingo duen Euskal Herrian Udarregiren bertsoak irakurriko dituztenik. Martxa honetan, ez baita izango hemendik urte batzuetara, gauzak aldatzen ez badira behinik behin, euskaraz hitz egingo dutenik.

Eta gu herri bezala hiltzekotan garen ezkero, ez dut uste alai eta pozik izateko eskubiderik daukagunik. Heriotzako orduak beti izaten dira tristeak eta gaur egunean Euskal Herriak euskaldun guztiok osatzen dugun Euskal Herriak momentu triste hori bizitzen ari da: hil edo bizi.

Eta horregatik nik pozik nahi nuke momentu honetan alaitasunezko eta pozezko hitzak adieraztea baina gure burua engainatau nahi ez baldin badugu, argi eta garbi gure errealitateari aurpegi eman behar diogu. Eta gure gaurko errealitatea hiltzeko zorian gaudela da.

Atzo zioten bertsolariak eta gaur ere zerbait entzun dugu, eta maiz gure artean entzuten dugu gurasoak, fraileak, mojak, euskaraz egiten baldin badute... euskaraz biziko dala.

Baina ez gaitezen engainatu, hori ez da egia. bestekorik ez dagoen bitartean hori gertattuko da, baina hori ez da eiga. Egun hauetan entzun ditugun abestiak egun hauetan ikusi ditugun antzerkiak, egunero radioetan, egunero telebistan, egunero gure egunerokoetan, egunero gure zineetan [euskara erabiltzen ez bada] alperrikakoa izango da gurasoei bere semeei euskaraz erakustea eskatzea. Egunero gure zineak, gure periodikoak, hitz batean esateko, gure gizartea euskaldun izatera iristen ez den bitartean alperrikakoa da pentsatzea gure hizkuntza zaharra eta gauza guzti horiek borondate on huts batez biziko direla. Ez. Gure problemak behar bezala sendatu nahi baldin baditugu, argi eta garbi eman diezaiogun aurpegi gure problemari eta gure errealitateari.

Eta gure errealitatea da gaurko gure Euskal Herria ez dela euskalduna, ez baitago euskaldunen mendean, ez baitago euskaldunen eskuetan. Eta alperrikakoa da gurasoei eskatzea bere semeei euskaraz erakustea, borondate onez ez da euskara salbatuko. Euskara salbatuko da Euskal Herriko zineak, Euskal Heriko legeak, Euskal Herriko gizartea euskaldunon eskuetan egongo den orduan. Gainontzekoak gezurrezkoak dira, ez dira benetako problemak. Horretara iristen ez garen bitartean, ez dezagun uste izan borondate hutsez, borondate onez bakarrik salbatuko dela euskara. Horregatik gure errealitateari aurpegi eman behar diogu eta horregatik ez gaitezen lainoetan ibili. Estatu batek bakarrik salbatu lezake Euskal Herriaren salbazioa. Beste diskusio bat izango da, beste eztabaida bat izango da estatu hori zer estatu izango den eta nolako estatua. Baina inork ere, bere buruarekin jator baldin bada, eta lehengoari eutsia ez baldin badago, inork ere ukatu ezin lezakeena da estatu baten bitartez bakarrik konponduko direla eta estatu baten bitartez bakarrik salbatuko dela Euskal Herria eta euskara.

Gaur Usurbilen lehenagoko, antzinako, gure aurreko bertsolari bat ospatzen genuen gaur Usurbilen: Udarregi. Baina Udarregiren omenez altxa da, jaso da, Usurbilgo enparantzan eskultura berri bat. Eta horrek zer esan nahi du? Euskal Herria lehenari begira ez dela salbatuko, gaurkoari eta biharrari begira. Horregatik hasieran esaten nuen bezala, ez dela momentua, ez dela unea pozik eta alai izatekoa. Baizik eta gure problemei behar bezala aurpegia ematekoa. Gaur egunean Euskal Herriak ez dauka arrazoi bat ere, dirua besterik, alai izateko. Gaur egunean, Euskal Herrian zenbait eta zenbait jende injustiziaren mendean bizi gara. Gaur egunean Euskal Herrian zenbat eta zenbat gizon gure osotasunera, gure zabalkundera iristeko milaka eragozpen eta oztopo aurkitzen ditugu. Une honetan nola izango gara ba alai? Ez gaitezen bizi lehengoan pentsatzen. Lehengoak bere balioa badu baina etorkizunari begira, itxaropenari begira eta horregatik iruditzen zait niri euskararen salbazioa ez dela etorriko jakintsu batzuk euskaraz asko estudiatzen dutelako, baizik eta euskara injustiziaren kontrako hizkuntza izatea iristen den garaiean. Horregatik iruditzen zait niri gaur Usurbilgo enparantzan ikusi duguna lehengo euskaldun jator baten omenez jaso den eskultura berri hori. Hori etorkizunerako dei bat da, euskaldunok lehengoa ez dugu ahaztu behar baina gaurkoari eta geroari begira bizi behar dugu. Ez dugu tradizioari eta lege zaharrari begira egon behar, Euskal Herria oraindik jasotzeko gizarte berri bat da. Euskal Herria ez da berpiztu behar den gizarte berri bat, oraindik jasotzeko dagoen gizarte berri bat da. Eta gizarte hori jasotzeko ez dezagun gure burua engainatu, ez dezagun uste bertso batzurengatik, ohitura batzurengatik eta sentimendu batzurengatik salbatuko dugula. Ez, Euskal Herria borroka eginik, denok gure gizatasuna osatzeko moduan altxa behar dugun Euskal berri hori izan behar dugu.

Eta horregatik eskultura horrek horixe bera esan nahi du, gaur egunean badira zenbait euskal gazte, badira zenbait euskal gaztedikoak borrokan dabiltzanak Euskal Herri berri hori jaso nahian. Eta zenbat aldiz, benetan aitortzen dizuet, itxaropena galtzen dugu ea iritsiko ote den Euskal Herri berri horren garaia.

Baina gaur artistak zorionez, pintore eta eskultore horiek adierazten digu badela posibilitate bat, badela ahalmen bat euskal gizarte bat, euskal pentsamendu bat, euskal arte berri bat sortzekoa.

Udarregi baliozko izan zen bere garaian, bere garaiko problemak bizi izan zituelako. Eta horregatik gaurko artista berri horiek [esaten] digute: "Euskaldunak begira dezagun aurrera, ez gaitezen lehengo ametsetan ibili. Euskal Herria oraindikan egin gabe dago, Euskal Herria gu bakarrik borrokarekin osatu dezakegu. Eta ez sentimenduetan eta konplazio txarretan biziak, baizik eta jatorki beti uste izan dugu euskaldunak jatorrak izandu garela, eta benetako gizonak. Askotan pentsatu behar dugu hori ez dela egia.

Horregatik bukatzera noa, eta nik nere adiskideen izenean, euskal idazle berrien izenean eta zenbait euskal gazteen izenean Udarregiren omenera juntatzen gara, batzen gara, bat egiten dugu Udarregiren omenaldiarekin, baina ez lehengoa bizi nahian baizik eta berria ekarri nahian. Besterik ez, gora Euskal Herria!”.

Aurreko batean gertatu zitzaidan (ustez) inoiz gertatu gabekoa: norbaitek Eduardo Chillidak 1949. urtean Parisen izandako istilu baten berri ematen zuen testua aipatu eta ez nuen gogoratzen hura komentario gisa jarri zuela Pedradas gaztelaniazko blogean Ignasi Alvarezek.

Ez dut hemen aipatuko nork jarri ninduen pista horren atzetik (ez baitakit agertzeko gogorik duen edo ez), baina pertsona horrek uste zuen Javier Ortizek idatzitako artikulua zela.

2006ko otsailean hasi zen istorioa. Berria egunkariak Irune Berrok Nestor Basterretxeari eginiko elkarrizketa argitaratu zuen eta eskultoreak, besteak beste, hau zioen:

“Egunen batean Beste Txillida idatziko du norbaitek. Besteen gainetik gailentzeko, edozer gauza egiteko gai zen. Ahalegin biziak egin zituen gu erditik kentzeko. Faxista hutsa zen. Bere aita Molaren gizonetako bat izan zen Gipuzkoan. Jendeak ez zuen benetako Txillida ezagutu, ez daki nolakoa izan zen, edo bai, baina ez dugu memoria historikorik. Pena da, zeren memoriarik gabe ez gara ezer. Memoriarik gabe lehengo faxistak oraingo demokratak dira”.

Komentario bat edo beste egon zen blogean, baina ez gehiegi.

Halere, Ignasi Alvarezek katalunieratik gaztelarara ekarri zuen La meva capsa de Pandora liburuko zati bat, Xavier Valls pintorearen memoria-liburua, hain zuzen ere (oharra: Évry-ko alkatearen aita, Manuel Valls, Frantziako politikari sozialista):

“El 26 de junio de 1949 se celebraba en la Cité Universitaire el tradicional 'Garden Party' de fin de curso. Como cada año, los pabellones de los distintos Estados izaban bandera propia. Recuerdo aquel domingo por la mañana, unos cuantos compañeros tumbados en el césped del parque viendo ondear, por primera vez desde hacía años, la "enseña nacional" en el pabellón español. Oriol Palà se puso furioso con razón, pero nosotros le aconsejamos que no hablase tan alto porque, a unos metros de distancia, estaban Eduardo Chillida y Pablo Palazuelo, que comían aparte y habían dicho, poco antes, que Franco no había liquidado del todo a esos "rojos separatistas". Por la tarde empezaron las fiestas en los pabellones y, en el de España, el director Maravall mandó servir horchata, hecha con un saco de chuflas traído expresamente de Valencia. De pronto se oyó un fuerte escándalo, seguido de gritos provenientes de la habitación en el primer piso de un estudiante llamado Peres y que no había cerrado con llave. Jaume Sunyer, Lamote, Perico y yo mismo subimos corriendo las escaleras y nos encontramos por los suelos a Jordi Anguera, a quien Palazuelo daba patadas, mientras sangraba porque un diente le había perforado el labio inferior. Suerte que los doctores Lamote y Perico, altos y fuertes, impidieron que Chillida diese el empujón final a Oriol Palà para defenestrarlo cuando ya tenia un pie en el alféizar para alcanzar la bandera española y sacarla de su palo. Una vez en el suelo, Chillida continuaba dando patadas a Oriol por todo el cuerpo; ya venían más compañeros cuando los dos siniestros 'cruzados de Cristo Rey' se esfumaron dentro del piso de los Maravall que les dieron cobijo. (...) Nada supimos durante mucho tiempo de los dos agresores, pero, cada vez que uno de ellos exponía en la Galería Maeght, yo iba poco después y, al firmar en el libro, como es costumbre en París, bajo mi nombre escribía: 'Aún me acuerdo del Garden Party de 1949'. No servía de nada, pero me satisfacía no haber perdido, como tantos otros, la memoria. Aquí no discutiré la fama artística de Chillida, pero sí el cambio forzado de camisa por el hecho de que, en esa galería, exponía gente más bien de izquierdas, como Braque, Calder, Miró i otros artistas prestigiosos. Lo que me subleva es que, en la Plaça del Rei de Barcelona, haya una escultura -no de las más afortunadas de Chillida, por cierto- encargo de la alcaldía socialista. ¡Cuánta agua ha pasado, lamentablemente, bajo los puentes!"

[ Años después, en 1976, Valls coincide en una fiesta en Madrid con Chillida, y mantienen un breve diálogo en presencia de otras personas ]

"Expliqué con pelos y señales la brutal agresión y Eduardo Chillida me escuchaba de pie. En medio del silencio que se hizo, el escultor me contestó que lo había sentido mucho, pero que había actuado bajo el influjo del ambiente familiar porque su padre era militar. Dando un puñetazo en la mesa, le dije que, a nuestros veintiséis años de entonces, era demasiado cínico dar la culpa al 'papá' y que, si todos los hijos de militares hubiesen sido como él, habrían quedado bien pocos españoles."

Hemen idatzitakoak komentario gutxi merezi du, baina bai ekartzen didala gogora Javier Ortizek berak 2006ko maiatzean idatzitako Vidas ejemplares (Bizitza eredugarriak) artikulua.

Esas vidas ejemplares, este apunte en castellano.

Joan soseguz izan zen Ruper Ordorikak atzo Madrilen jo zuen laugarren kanta. Eta soseguz joan zen Tio Josetxo igande goizean. Hobe horrela, zegoen bezala ez baitzuen lasaitasun askorik. Astelehen goizean, kanposantuan geundela, anaiak kontatu zidan nola eraman zuen etxe inguruko errekak, euritearen ondorioz, auzotar bat igande arratsaldean. Baratzean zegoen, hanka behar ez zen tokian jarri, ibaira erori eta akabo. Ugaldek egin zuen gainerakoa. Joan soseguz.

Nadie puede impedir que soñemos como cerdos

Alfonso Armadak hamaikagarren saioa zuen atzokoa Madrilgo Cuarta Pared aretoan. 1990ean Sobiet Batasunean urtebetez egindako bidaiaren ostean idatzitako TSYC: Diario de sombras liburuaren oharrak irakurri zituen. Atzo, azarokoak, hain zuzen.

Tú haces que el infierno sea un sitio delicioso

Gaua Ruperrek zabaldu zuen, baina oñatiarrak lehen kantua jo ondoren, gurdia hartuta sartu zen publiko artetik Alfonso aretoan, marinel kapela buruan. Sarreran jasotako aulkitik jendea altxaraztea zuen asmo. Kontzientziaren lana egiten arituko balitz bezala.

La OTAN y el Pacto de Varsovia firman un pacto en París

Liburuko zatiak irakurri eta txanda ematen zion txantxikuari. Honek pieza amaitzen zuenean, gurditxoa hartu, buruko linternatxoa piztu eta alde batetik bestera mugitzen zen berriro galegoa jende artean.

La Comunidad Económica Europea busca una definición común del espacio social de la gallina

Bikain egon zen Ruper gitarrarekin. Lehen kanta ez nuen apuntatu, baina ondoren joan ziren:

Zuhaitz eroria (11 min. 53 seg.)

Ene begiek (25 min. 05 seg.). Gitarra astintzen hasi bezain pronto bi tipo geunden aretoan burua mugitzen: Xabier Gantzarain eta ni neu.

Lehen aipatutako Joan soseguz eta Mila gau eta bat gehiago (52 min. 20 seg.)

Martin Larralde (1 h 01 min. 25 seg.). Joseba Sarrionandia egilea aipatu zuen aurkezpenean

Hondartza galduan (1 h 12 min. 03 seg.).

Eta, amaitzeko, Leopoldo María Paneroren Peter Punk (1 h 28 min. 15 seg.) (kantariak esan zuen Madrilgo emanaldiak ixteko erabiltzen duen abestia dela).

El índice de morosidad se duplicó en julio y agosto

Ruperrek aukeraketa inprobisatua izan zela esan zidan amaieran eta hala izango zen, baina Armadak sortutako giroan ezin hobeto egokitu ziren abestiak. Asko gozatu nuen.

Eskubaloiko atezainaren sindromea: Anarik kontatu zuen Gaurko Hitzaren jaian horrela sentitu zela jaialdia ixtea tokatu zitzaiolako. Ruperrek erabiltzen duen espresioa omen beldur eszenikoa deskribatzeko: atezaina aulkian dago eta bere taldearen kontra epaileek penaltia adierazterakoan, hura kantxaratzen dute askotan entrenatzaileek.

Ehun lagun inguru bilduko ginen atzo Cuarta Pared aretoan eta ez dakit eskubaloiko atezainaren sindromea pairatu ote zuten bi artistek. Hona hemen emanaldiaren bideoa.

El síndrome del portero de balonmano: Ruper Ordorika y Alfonso Armada, este apunte en castellano.

iz. 1. Gertakari-sail bat ordena kronologikoan eskaintzen duen kontaketa; bereziki, ekintza historikoei buruzkoa. 2. Gaurkotasuna duen gai bati buruzko prentsa-artikulua. Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa

Gaurko Hitza zer den norbaitek galdetuz gero, bat-batean edonork esango luke gure munduan dauden elizetako baten ekimena litzatekeela Jaungoikoaren izena lau haizetara zabaltzeko. Baina zorionez ez da hori kontua.

Zoritxarrez, duela gutxi espainolez dagoen antzeko ekimen baten berri izan nuen. Zoritxarrez diot atzetik zituelako Real Academia de la Lengua eta Planeta argitaletxea. Arazoaren munia: RAEren edukiak erabiltzea.

Beste hizkuntzetan dauden adibideen jakitun, Maite Goñik (#euskara + #hezkuntza + #teknologiaberriak) erabaki zuen berak ere antzekoa abiatzea duela hiru urte. Eta egunero hitz bat jartzen du webgunean, adiera ezberdinak aipatzen dituelarik.

Bigarren urtebetetzea ospatzeko, 2010eko azaroan, publikoki eskatu zuen hitz bat hautatzeko, horri buruzko bideoa grabatzeko eta emaitza Gaurko Hitzaren youtube kanalera atxikitzeko (80tik gora bideo daude bertan).

Hirugarren urtemuga gertu zela-eta, aldiz, lagunek animatuta, erabaki zuen oraingoan kultur ekitaldia antolatzea, topaketa izango zela onena. Taldeanitza (eta forofoa) osatu ondoren, lehenengo gauzak lotzen hasi ziren (ginen, ni ere tartean bainago): tokia (DOKA Kafe Antzokia, Donostia) eta eguna (2011ko azaroaren 2a). Hortik aurrera, gainerakoa etorri zen.

Hitza ardatz hartuta, eremu ezberdinetako artista, sortzaile eta profesionalak gonbidatu genituen. Bakoitzak 5 bat minutu zituen, nahi zuena (gutxi gorabehera) egiteko.

Ongietorria Jon Martin eta Alaia Martin bertsolariek eman zuten. Gero, Koldo Martinez aurkezleak gonbidatu bakoitzak aukeratutako hitzaren definizioa irakurri eta paso eman zien, banaka.

Igor Calzadak Irteera aukeratu zuen. Aitaren omenez idatzitako lerroak irakurri ondoren, Exit jo zuen, gitarra lagun.

Iban del Campok Azaro hautatu zuen eta Kimuak programako hainbat film laburren collage-a moldatu zuen.

Xabier Euzkitzeren berba Ohildu izan zen. Matalazi buruzko lezioa eman zuen (orain betetzen dira hura akabatu zutela 350 urte). Gainera, Xabierrek aipatu zuen Benito Lertxundik ezagun eginiko kantan hiltzeko erabiltzen dela ohiltzeko beharrean.

Imanol Muruak Eztanda izeneko zutabea idatzi zuen. Ezin zuenez bertan egon, bideo bat grabatu zuen. Irakurtzen ageri da bertan.

Patxi Huarte Zaldieroak biñeta egin zuen hitz horri buruz. The Organization serieko azkena marraztu zuen. Edo hori esan zuen behintzat.

Harkaitz Cano eta Versus. Talentua eta vis komikoa biak batera eszenatoki gainean: hizkuntza gehienetan aurka esan nahi du, baina italiera omen da hasierako -rantz esanahia gorde duen bakarrenetakoa.

Anarik itxi zuen gaua. Opaldu hitza eskaini da eta Harriak kantaren bertsio akustiko hunkigarria eskaini zigun.

Bis moduan, Haritz Rodriguezek (Transistoria) eginiko bideoa bota genuen: Bizitza (vida).

Eskerrak amaiETA garaiak diren, zeren jendeak ederki mugitu zituen hortzak Kixkurgune dendaren produktak dastatzeko orduan.

Eta hauxe da dena. Gaurkoz, behintzat.

#gaurkohitza La palabra del día es crónica, este apunte en castellano.