Harrikadak

1985eko Hotel Monbarreko atentatua

Mikel Iturria 2025/10/18 08:05

Duela 40 urte, 1985eko irailaren 25ean, GALek lau pertsona hil zituen Baionan. Horren harira hainbat ekitaldi egin dira Bidasoa ibaiaren bi aldeetara. Garrantzitsuenak Baionan eta Donostian. Azken honetan, Jaurlaritzako Justizia eta Giza Eskubide sailburuak, María Jesús San Josék, barkamena eskatu zien biktimen senideei.

Irailaren 25ean Iñaki Guridik gidatutako Euskadi Irratiko Faktoria saioa entzun nuen, goizez. Zuzenean ari zen Guridi, Baionatik. Eta hainbat kide zituen inguruan: Txetx Etxeberri, Itxaro Borda, besteak beste. Telefonoz sartu zen Fermin Muguruza. Saiatu naiz saioa Guau-n bilatzen, baina jada ez dago eskuragai.

Gero ekitaldia egon zen Baionan bertan. Jendetsua. Argia aldizkarian duzue kontakizuna: GALek Monbar hotelean hildakoek aitortza zabala jaso dute Baionan.

Askotan badirudi ez dela ezer gertatzen, baina azpitik gauzak beste modu batez gertatzen dira eta, bat-batean, azaleratu egiten dira.

Abuztutik nekien Gogora Institutuak erakusketa bat antolatu behar zuela Monbar hoteleko atentatuari buruz Donostiako Ernest Lluch Kultur Etxean. Urriaren 11n bisitatu ahal izan nuen. Ikusgai dago urriaren 20ra arte. Gunearen goiko solairuan dago, kultur etxeko liburutegirako sarreran. Txikia da, xumea, baina hamahiru panelek laburbiltzen dute atentatu hura eta GALen historia.

Garrantzitsuena orain dator. Ezin izan nuen joan irailaren 29ko inauguraziora, baina bertan María Jesús San José sailburuak barkamena eskatu zien Monbarreko biktimen senideei. Erakunde eta alderdi politikotako ordezkari ugari bildu zen bertan, baita GALen eta ETAren biktima batzuk ere.

Hona hemen nola jaso zuen El Diario Vasco egunkariak: El PSE pide perdón a las familias de los asesinados por los GAL: «Nunca debió ocurrir». Antzera ere Berria egunkaria: San Josek barkamena eskatu die Monbarreko biktimen senideei: «Lau hamarkadako absentzia instituzionalagatik».

Bigarren ekitaldi bat egon zen urriaren 7an. Antolatzaileen arabera, pedagogia egitea zuen helburu mahai-inguruak. Hiru kide eseri ziren jendaurrean: Ainara Esteran (Egiari Zor), estatu indarkeria pairatu duten hainbat biktimen elkartea; Jon Mirena Landa, Zuzenbide Penaleko katedraduna (EHU), Giza Eskubideen eta Botere Publikoen UNESCO Katedraren zuzendaria (EHU) eta Jaurlaritzako Giza Eskubideen ataleko zuzendari ohia; azkenik, Jerónimo Ríos, Madrilgo Complutense Unibertsitateko irakaslea Zientzia Politiko eta Soziologiako Fakultatean eta, Egoitz Gagorekin batera, GALen biktimen testigantzak jasotzen dituen El terrorismo de estado ante sus víctimas. Conversaciones a propósito de Los GAL liburuaren egilea.

Mahai-inguruaren kronika duzue irekian Garan: Monbar, culmen de los GAL y prueba de su impunidad y del maltrato a las víctima.

Hiruko mahaia bereziki interesatzen zitzaidan eta horregatik entzun dut sarean. Behean duzue bideoa.

Ez hori bakarrik, NotebookLMren laguntzaz, bertan esandako guztia jaso dut gaztelaniazko blogean: 40 aniversario del atentado del Hotel Monbar. Alberto Alonso Gogora Institutuko zuzendariaren sarreratxoa eta Maitane Salinas gidatzailearen hasierako hitzak kendu ditut.

Behean ere erakusketako irudi batzuk jarri ditut. Telefonoarekin egin nituen.