e-gorblog

FreeBatasuna!

Badira bi hilabete baino gehiago azken artikulua idatzi nuenetik (bloga hasi nuenetik inoiz ez nuen hainbeste denbora pasatu idatzi gabe), eta aurretiko azken hilabeteetan ere ez nuen gehiegi idatzi... Uztaila eta abuztuan lan kontuak izan ziren: hiru kongresutan lau aurkezpen egin nituen (Amsterdameko SIGIRen EusBila aurkeztu nuen, Birminghameko Corpus Linguisticsen ZT Corpusa aurkeztu nuen eta Louvain-la-Neuveko WAC3n Kimatu eta CorpEus aurkeztu nituen) eta UEUren udako ikastaroetan AJAX ikastaroa eman nuen. Irailean aldiz, hilabeteko oporrak izan ditut Korsika eta Flandrian (hain opor luzeak hartu barik nengoen azken urteetan).

Orain oporretatik bueltan nago eta lanean ere lasaixeago, beraz berriz lehengo maiztasunarekin (astean post bat) idazten hasiko naiz (edo saiatuko naiz behintzat). Eta bi hilabete hauetako lehortearen ordainetan, post honetan hiru gai: Bruselako Komikiaren Museoa, Watchmen katalanez eta Persepolis Oscar sarietarako hautagai.

Bruselako komikiaren museoa

Oporretan Belgikan egonik, derrigorrezkoa nuen Bruselako komikiaren museotik (Centre Belge de la Bande Dessinée) pasatzea, urtarrilean Angulemako Centre National de la Bande Dessinée et de l'imagerekin hasitako erromesaldia jarraitzeko. Haurrekin joanik, beraiek segituan aspertu eta ni ia ezer ikusi gabe gelditzearen beldur nintzen, baina keba! Beraiek ere, etxean irakurrita, jada pertsonaia piloa ezagutzen dituzte (Asterix, Tintin, Pitufoak, Johan eta Pirluit, Lucky Luke, Spirou eta Fantasio, Marsupilami...) eta museoa horien gauzez beteta egonik (erakusketak, dekoratuak, estatuak...), hiru ordu eman genituen bertan! Nik askoz denbora gehiago pasatuko nuen, baina tira, ezin kexatuko naiz.

Aipatutako pertsonaia horiez gain, helduagoentzako beste pertsonaia eta autore asko ere badaude: Moebius, Blueberry, Valérian, Pratt, Tardi, Satrapi, Giardino... Sekzio bat marrazki bizidunei dedikatuta dago, eta komikietako pertsonaietan oinarritutako marrazki bizidunen proiekzioak ere badaude. Liburutegi ikaragarri bat dago, bi atal dituena: bat komikiak bertan irakurtzeko (gehienbat haur/gaztetxoentzako komikiekin), eta beste bat ikerketarako (ordainpekoa eta helduentzako soilik, benetako joiekin). Eta amaitzeko, noski, denda, edozein komikizale arruinatzeko modukoa.

Museo benetan gomendagarria komikiak gustuko dituen edozeinentzat.

Watchmen katalanez

Watchmen, hemen hainbestetan aipatu dugun Alan Moore jeinuaren gidoia eta Dave Gibbons-en irudiak dituen komiki bikaina, euren hizkuntzan gozatu ahal izango dute katalanek, Absolute edizioan gainera. Normalean ez naiz inbidiosoa, baina komiki kontuetan katalanekin... Honi buruzko gehiago La cárcel de papel blogean duzu.

Portzierto, Watchmen filmarena badirudi jada geldiezina dela... 300 filma zuzendu zuen Zack Snyder izango omen da zuzendaria, eta kasting-a ere nahiko aurreratua dago.

Persepolis, Oscar sarietarako hautagai

Hemen sarritan agertu den beste komiki bat Marjane Satrapiren Persepolis da, egileak berak zuzendutako filma inspiratu duena. Ba berriki jakin da film hau izan dela Frantziako Zine Akademiak Oscar sarietan herri hori ordezkatzeko aukeratu duena. DDT-n dioten moduan, ez zen askotan gertatuko herrialde batek Oscar sarietarako bere hautagaitzat animazioko film bat aukeratzea...

Berri pozgarria, komiki ederra baita zinez. Eta ea filma noiz estreinatzen duten hemen...

Bada aste bete baino gehiago hau gertatu dela, baina Amsterdam eta Birminghamen izan naiz kongresu banatan EusBila eta ZT Corpusa aurkezten... Roberto Fontanarrosa komikigile argentinarra joan den uztailaren 19an zendu zen esklerosi mota batek jota. Oso ezaguna zen Argentinan, komikigile huts baino gehiago. Patxi Lurrak berari eta bere pertsonaiarik ezagunenetakoa den Inodoro Pereyrari buruzko artikulu bat idatzi zigun blog honetan bertan (bide batez, animo Iñaki!). Gaixotasunak marrazteari uztera behartu aurretik egindako azken lanetako bat Sabina eta Serrat-en birako karteleko belea da. Geroztik ia bere heriotz eguneraino beste batzuen eskuez baliatuta lan egiten jarraitu zuen. Zalantzarik gabe, galera handia komiki munduarentzat.

Honi buruzko gehiago El País-en, Clarín-en eta El Universal-en.

Euskaldunon aspaldiko ezagun den Audientzia Nazionaleko Juan Del Olmo epaileak El Jueves -en azken alea bahitu du, azala Erret-Etxearekiko iraingarria delakoan. No comment...

Linuxzaletzat dut nire burua eta badira urte batzuk Linux erabiltzailea naizela maila handi baten (lanean, etxeko bideo grabagailu eta multimedia erreproduzigailuan), baina onartu beharra dut etxeko ordenagailuan, Windows-Linux abio duala aspaldi izan arren, batez ere Windows erabili izan dudala. Hardwarearekin nituen arazotxo batzuk eta ditudan behar berezi batzuk izan dira horren arrazoia.

Baina duela hilabete pare bat kaleratu den Ubuntu Linux banaketaren bertsio berriak, 7.04 edo Feisty Fawn izenekoak, hainbat hobekuntza ekarri ditu, justu nire arazo eta beharrak konpontzen dituzten batzuk tartean. Horri esker, orain Ubuntu Linux da etxeko ordenagailuan ia beti erabiltzen dudan sistema. Artikulu honetan kontatuko dizkizuet lehen nituen arazoak eta nola konpondu ditudan, eta Linux-en gaur egungo ikusgarritasunaz, abantailez eta erraztasunaz jabetu zaitezten saiatuko naiz, horretarako screencast edo nire ordenagailuaren bideo-kaptura bat lagun dudala. Ea konbentzitzen zaituzten!

Orain arte Linux-ekin nituen arazoak

Urte batzuetatik hona etxeko ordenagailuan abio-duala daukat: Windows eta Linux sistema eragileak instalatuta partizio banatan, eta ordenagailua piztean zeinetan lan egin nahi dudan galdetzen dit. Baina orain arte Linux-ekoa gutxi erabili izan dut, hardware arazoengatik batez ere. Batzutan gertatzen da hau Linux-en: hardware ekoizle gehienek Windows-erako driver-ak soilik egiten dituzte, eta software librearen aldeko komunitateak garatu behar izaten ditu Linux-erako, atzeranzko ingeniaritza erabiliz; horregatik gauza batzuetarako ez da egoten driver-ik, edo ez dabiltza ongi, edo berandu ateratzen dira. Zorionez, hau aldatzen ari da poliki-poliki.

Hasierako urteetan Mandrake izaten zen instalatzen nuen banaketa, eta hardware asko ezin izaten nuen erabili (soinu-txartela, SATA disko gogorra...). Baina duela urte eta erdi inguru Ubuntu banaketara pasatu nintzen. Mark Shuttleworth milioidunaren, espaziora bidaiatu zuen bigarren zibilaren, azken kapritxoa da Debian-en oinarritutako Linux distribuzio hau, baina onartu beharra dago oso ongi egindako kapritxoa dela. Gaur egun Linux banaketarik ezagun eta erabiliena da. Eta merezimendu osoz irabazi du postu hori, polita izateaz gain oso erraza baita erabiltzeko eta instalatzeko, eta hardwarea askoz hobeto kudeatzen du. Ubuntu-rekin aurretik nituen hardware arazoetako batzuk amaitu ziren. Gainera Ubunturen bertsio berri bakoitzarekin (sei hilabetero ateratzen da bat) arazo gehiago konpontzen ziren. Hala ere, Ubunturen azken bertsioarekin, 6.10 edo Edgy Eft izenekoarekin, oraindik hiru arazo nagusi nituen, Windows gehiago erabiltzea zekartenak:

• Nire azken inprimagailua eta eskanerra (Canon PIXMA iP2000 eta Canon CanoScan Lide 25) ez zebiltzan ongi Linux-en.
• Nire ordenagailuak hiru disko gogor ditu, guztira 500 GB-eko edukiera dutenak, eta erosi nituenean Windows soilik erabiltzen nuenez, Windows-en NTFS formatua dute (bi sistemekin lan egin ahal izateko dudan FAT32 partizio batek izan ezik). Linux-ek NTFS formatuko partizioak irakur zitzakeen, baina ez idatzi. Beraz, horietako datuetan lan egin behar banuen, Windows-en egin behar nuen. Eta diskook musika, argazki eta bideoekin ia beteta nituenez, formatuz aldatzea ez zen erraza, aurrez informazio guztia grabatu beharko bainuen...
• Semeak asko ibiltzen dira Ikastolen Elkarteko multimedia CDekin (Argitxo, Ttantto, Txirritx...). Horiek Windows-en bakarrik funtzionatzen dute (ea hori aldatzen hasten diren eta CDak multiplataforma egiten dituzten, entzun, Ikastolen Elkartea?). Beraz, ordenagailua Linux-en bazegoen (ni lanean, edo aMule zerbait jaisten) eta haurrek CDekin ibili nahi bazuten, itzali eta Windows-era pasatu behar... Azkenean, beti Windows-en ibiltzea erosoagoa da.

Ubuntu berriarekin, akabo arazo guztiak!

Duela hilabete-edo, Ubuntu-n sartu nintzen (6.10, Edgy) eta berak abisatu zidan Ubuntu-ren bertsio berri bat atera zela (7.04, Feisty) eta ea automatikoki eguneratzea nahi nuen. Baietz esan nion eta berak egin zuen dena: jaitsi, instalatu, konfiguratu...

Bertsio berriarekin inprimagailua detektatu zuen eta geroztik primeran dabil. Eskanerrarekin probatzea erabaki nuen, eta hain automatikoa izan ez bazen ere, apur bat bilatuta lortu nuen martxan jartzea.

Horrez gain, entzuna nuen duela hilabete batzuk NTFS-3G paketea atera zela, NTFS partizioak Linux-etik erabiltzeko, idatzi eta guzti. Begiratu nuen Ubuntu-ren pakete zerrendan, eta bazegoen! Di-da baten instalatu zidan, eta geroztik arazo gabe idatz dezaket NTFS diskoetan. Horrela, aMule-rekin edo Azureus-ekin gauzak jaits ditzaket, GRip-ekin musika ripeatu, argazkiak kudeatu...

Hiru arazoak konpontzeko Windows-erako CDena bakarrik falta zitzaidan. Entzuna nuen badaudela Linux-en Windows-eko programak exekutatu ahal izateko programak, baina beti ez zebiltzala, edo instalatzeko zailak zirela... Hala ere, azken arazo hau konpontzen saiatzeak merezi zuela pentsatu nuen.

Lehenengo Wine emuladorea probatu nuen, erraz instalatu eta probatzen dena, eta aipatutako CDetako atal gehienak ongi bazebiltzan ere, jokoren bat ez zebilen eta gainera ezin ziren egindako marrazkiak inprimatu, eta semeek asko egiten dute hori...

Ondoren VirtualBox probatu nuen. Hau ez da Windows-erako programak Linux-en exekutatzeko emulatzaile bat, gure Linux-eko disko gogorrean Windows makina birtual oso bat instalatu eta exekutatzeko aukera ematen digun birtualizazio softwarea baizik. Programa zoragarri bat da, oso dotorea izateaz gain ederto dabilena: azkar, arazorik eman gabe... Linux barruko Windows instalazio horretan nahi ditugun programa guztiak instalatu ditzakegu, eta nik probatu ditudan guztiak oso ongi dabiltza. Ez multimedia CDak soilik, baizik eta baita Office eta horrelakoak ere. Gainera, Linux eta Windows bi sistemen artean karpetak, internet konexioa, clipboard edo arbela, inprimagailua, beste USB gailuak eta abar konpartitu daitezke. Benetan harrituta eta maiteminduta utzi nau software honek. Instalatzeak denbora pixka bat eta arazotxo batzuk eman zizkidan (nire ezezagutzagatik guztiak), baina emaitza benetan ikusgarria da. Azkenean, arazorik gabe exekuta ditzaket Windows-erako multimedia CDak edo bestelako programak Linux-en.

Beraz, lehen nituen hiru arazoak konponduta, orain Ubuntu Linux da etxean ia beti erabiltzen dudan sistema eragilea. Badaude oraindik gauza gutxi batzuk Windows-en soilik egin ditzakedanak: badut hainbat hardware berezi Windows-en soilik dabiltzanak eta ezin direnak VirtualBox-en exekutatu software honek ez duelako hardwarearen konexio mota onartzen (portu paraleloa eta FireWire portua, zehazki). Baina horiek oso noizean behin behar ditut, beraz esan dezakegu ia erabat linuxeratu naizela! Eta hori egin dudanetik asko gozatzen ari naiz, gauza berriak ikastea beti baita ederra. Hiru bat aste daramat Ubuntu-n ia esklusiboki, eta Linux-en inoiz egin ez dudan gauza berri bati ekin behar diodan bakoitzean, plazer hutsa da horretarako zein software erabil dezakedan deskubritzea, software hori instalatu eta probatzea, eta orain arte Windows-en erabiltzen nuen softwarea bezain ongi edo hobeto dabilela ikustea!

Ezin errazagoa

Beti pentsatu izan da Linux informatikarientzat dela, komando-lerroarekin dabilen sistema zail eta itsusi bat, eta Windows-ek, aldiz, erabiltzeko erraza izatearen fama du. Baina aspalditik ez da horrela. Nire ustez, gaur egun Linux Windows bezain erabilterraza da.

Eta komentatutako arazoen inguruan, ez zaiteztela nik kontatutakoagatik Linux probatzeko desanimatu, e! Ikusten duzuenez, nire ordenagailuaren eta erabileraren berezitasunengatik dira arazoak. Ordenagailu askotan hardwareak ez du arazorik ematen, beraz zure kasua hori bada eta ez baduzu informazioa NTFS partizio baten eta ez baduzu Windows-eko multimedia CDrik erabiltzen, Linux-ekin eguneroko gauzak ederto asko egin daitezke (ofimatika, internet, posta, txateatu, CD eta DVDak grabatu, irudi eta argazkiekin ibili...). Gainera, hainbat lan mota egiteko (bideoak ripeatzeko adibidez) askoz tresna hobeak daude Linux-en, horrelakoak egiteko Linux-era pasatu izan naiz aspalditik.

Horrez gain, Linux-i aurpegiratzen zaion beste gauza bat da instalatzeko zaila dela Linux-en aldean. Eta zer daki jendeak hortaz ba? Jende gehienari dendatik etortzen zaio instalatuta edo gu moduko pringatuek instalatzen diote. Eta nik benetan diot, Windows instalatzea oso lan astuna da, eta badakit zertaz ari naizen, informatikaria izanik makinatxo bat instalazio egin izan baitiet lagun eta familiakoei. Instalazio bat egiteko, CD pilo batekin joan behar dut (Windows, Office, Adobe Reader...) eta dena instalatu, eta ondoren web gune ezberdin pilo batetik gauzak jaitsi eta instalatu... Total, arratsalde osoa galduta! Gainera, zenbat gastatzen duten lizentzietan? Edo crack-ak lortzeko denboran bestela...

Linux sistema bat instalatzean, aldiz, ez da sistema eragilea soilik instalatzen, behar diren programa guztiak ere sartzen dira (ofimatika, irudi edizioa, PDF ikustailea, CD/DVD grabagailua...) ordu erdi baino gutxiagoan CD bakarretik. Eta defektuzko instalazioan instalatzen ez den beste edozein programa nahi badugu, programa bat dakar existitzen den software libre ia guztiaren informazioa zentralizatzen duena. Hor behar dugun softwarea aurkitutakoan nahikoa da botoi bati ematea, berak dagoen tokitik jaitsi, instalatu eta konfiguratu dezan. Eta aurrerantzean, instalatu dugun guztia automatikoki eguneratzen joango da. Zoragarria, ez?

Efektu ikusgarriak: Beryl

Itsusia izateari ere aspaldi utzi zion Linux-ek, baina gaur egun Windows baino ikusgarriago eta Mac bera bezain ikusgarria izan daiteke, Beryl programari esker.

Beryl-i buruz asko berba egiten da azken aldian, informatika eta Linux munduan. Baina zer da zehazki? Beryl-ek gure Linux-eko mahaigainean hainbat hainbat efektu ikusgarri jartzen ditu, batzuk 3D-n:

• Leihoak irekitzean, ixtean, minimizatzean, maximizatzean edo mugitzean adibidez oso efektu deigarriak erakusten ditu.
• Leihoak transparentzia maila ezberdinekin erakuts ditzake, atzekoa ikusteko.
• Menuak desplegatzean ere hainbat efektu sartzen ditu.
• Linux-en lanean erabil ditzakegun mahaigain ezberdinak 3 dimentsiotako kubo baten aurpegiak bailiran erakusten ditu, eta sagua mugituz bira dezakegu kuboa, bitartean leiho ezberdinak ere 3D-n ikusten direlarik.

Eta hauez gain, beste gauza asko. Gainera efektu bakoitzarentzat aukera piloa eskaintzen ditu, eta asko jolastu dezakegu aukera ezberdinekin, mahaigain ikusgarri eta erabat pertsonalizatu bat izateko.

Beryl-ek egin dezakeenaren demo gisa jendeak grabatutako bideo piloa ikusi daitezke interneten. Horrek animatu ninduen instalazioa saiatzera, eta baita erraz lortu ere. Hala ere, esan behar da duzun txartel grafikoaren arabera errazagoa edo zailagoa izan daitekeela. Beryl programa bera Ubuntu-ren programa-bilduman dago eta erraz instalatzen da, baina txartel grafikoen 3D aukerak aprobetxatzeko driver-ak eta liburutegiak ere instalatu behar dira, eta horiek instalatzea, gure txartelaren arabera, errazagoa edo zailagoa izan daiteke. Nik esteka honetako argibideak jarraitu nituen (errepositorioen aldaketarena izan ezik, Beryl jada Ubuntu-renetan baitago). Bestela, txartelaren arabera nola instalatu behar den jakiteko, beste esteka honetan duzue oso ongi azalduta.

Emaitza, benetan ikusgarria, goiko bideoan ikus daitekeenez. Abiadura onean dabilkit gainera, txartel zaharra eta normaltxoa izan arren (bideoan mantsoago ikusten da, pantaila halako erresoluzioan kapturatzeko pantaila-kaptura softwareak mantsotzen duelako). Gainera, uneren baten programa asko exekutatzen ari naizelako sistema mantso badabil, klik batekin desaktibatu dezaket Beryl, eta nahi dudanean berriz aktibatu.

Beryl-en praktikotasuna? Hutsa, eye candy besterik ez da. Baina behintzat Linux-en itsusitasun mito hori apurtzeko balio du, eta agian hainbat jende Linux-era erakartzeko.

Bideoari buruz

Nire lehen screencast hau gtk-recordmydesktop erabiliz egin dut. Beste software ugari (xvidcap, Istanbul, vnc2swf, Wink, ffmpeg, VLC...) eta hainbat web zerbitzu (Screencast-o-matic adibidez) daude pantailaren bideo-kapturak egitea ahalbidetzen dutenak, baina niri honek funtzionatu dit hobekien. OGG formatuan grabatzen ditu bideoak, eta lehenago AVI-ra bihurtu behar izan dut MEncoder erabiliz YouTube-ra igo ahal izateko. YouTube-k kalitatea eta erresoluzioa jaisten dio bideoari, jatorrizko kalitatean ikusi nahi baduzue xehetasunak ere nabaritzeko, jaits ditzakezue OGG formatuan eta AVI formatuan ere Windows Live Skydrive zerbitzutik.

Bideoan ikus ditzakezue, alde batetik, Beryl-en efektuak (leihoak maximizatzean, minimizatzean edo mugitzean, aplikazioz aldatzean, mahaigain batetik bestera 3D kuboarekin mugitzean...), eta bestetik Linux-eko hainbat aplikazio martxan: aMule (fitxategiak jaisteko), Firefox (interneten nabigatzeko), GThumb (argazkiak kudeatzeko), VirtualBox (Windows exekutatzeko, Ikastolen Elkarteko CDak martxan ikus daitezke bertan), Comix (komikiak irakurtzeko)... Agerian gelditzen da ez direla aplikazio batere konplikatuak, ezta? Windows-ekoek bezala interfaze grafiko erabilterraza dute, aplikazio berriei ohitzea besterik ez da.

Ikusten duzue, beraz. Sistema erraza bai erabiltzeko, bai instalatzeko eta mantentzeko. Gainera, Windows ere exekuta dezakezu barruan. Hori guztia ere baduzuela Windows-ekin? Ados, baina software guztia legalki erosiko bazenute zenbat kostatuko litzaizueke hori guztia izatea? ;-) Linux-ekin, behar duzun guztia duzu, doan eta libre!

Sauré euskal komiki-argitaletxeak beste bi album atera ditu, ohi bezala euskaraz eta gaztelaniaz. Bata Jansain, Marrero eta Zerdaren Babelgo txotxongilolaria da, Jansain eta Zerdaren Izotz azpiko bidearekin 0. liburukian hasitako Compadre bildumako 1. alea, eta bestea Rodríguez eta Fernándezen Iparraldeko basamortuak, Fernández, Ferrer eta Erostarberen Ametsaren aro berriarekin hasitako Txanoa bildumaren 2. alea. Komikiak euskaraz irakurtzeko beste bi aukera Sauré-ren eskutik. On egin!

Udako Euskal Unibertsitateak urtero antolatzen dituen Udako Ikastaroen aurtengo edizioan komikiek ere tokitxoa izango dute. Irudiekin idazten, letrekin marrazten ikastaroan zinema, ilustrazioa, komikiak eta literatura landuko dira. Komikiei buruz arituko diren irakasleak Antton Olariaga (Irudiak eginez ilustratzen gara saioarekin), Marko Armspach (Komikia: irudiz irudi saioarekin) eta Mattin (MARRA/BARRA, marra eta letrekin jolasean, bat-bateko komikia saioarekin) izango dira. Horiez gain izango dira Katixa Agirre, Harkaitz Cano, Asier Altuna, Koldo Almandoz...

Interesgarria, ezta? Ba uztailaren 10etik 13ra izango da Baionan. Zeren zain zaude? Programa osoa ikusteko, informazio gehiago izateko edo izena emateko, hemen.

(Mila esker informazioagatik, Catwoman!)

Blog hau irakurtzen duzuenok ongi jakingo duzuenez, Marjane Satrapi-ren Persepolis da nire komikirik gogokoenetako bat. Cannes-go Zinemaldiaren aurtengo edizioan aurkeztu dute komiki horretan oinarritutako filma, Satrapi-k berak eta Vincent Paronnaud-ek zuzenduta eta, dirudienez, komikiarekiko oso fidela dena. Ba aipatu zinemaldiko Epaimahaiaren Saria eraman du, beste batekin ex aequo. Beste sari bat gehiago komiki eder honentzat!

Sariaz gain, aipatzekoa da aurkezpeneko lehen emanaldiaren ondoren publikoak ordu laurdeneko txalo zaparrada eskaini ziola. Irango gobernuak ez du berdin hartu, ordea. Ez zaio gustatu bere herriari buruz bertan egiten den erretratua, eta kexu ofiziala bidali dio Zinemaldiari. Aurrez gobernu horrek Persepolis komikia debekatua zuen, eta duela gutxi 300 filmarengatik ere protesta egina zuen.

Izango da urte bat baino gehiago, Patxi Lurra adiskideak asaldatuta idatzi zidala. Tintin-en abentura zahar eta ezezagun bat deskubritu berria zen, Tintín en el país de los Soviets. Irudi "primitiboak" zituela esateaz gain, "propaganda anti-komunista lotsagabea" dela eta "errusiar guztiei Lenin-en traza" ematen diela eta "okerrena haurrentzako gehigarri baterako" zela ere ziostan.

Nik badut etxean album hori, duela urte gutxi berrargitaratu baitzen hemen (1930eko lehen ediziotik berriz atera gabea zen, horregatik da nahiko ezezaguna), eta Patxik arrazoi osoa du. Lan hori propaganda eta manipulazio hutsa da, ez du aitzakiarik.

Eta ez da hori Hergé-ri buruz entzun izan dudan akusazio bakarra, ezta grabeena ere: nazien okupazioan kolaborazionista izatea leporatu izan zaio! Horrez gain, kolonialista, antiekologista, matxista... eta beste ez dakit zenbat "ista" ere.

Nik inoiz ez ditut akusazio horiek sinistu. Tintin nire txikitako heroiaren sortzailea, beti ahulenak eta balore onak defendatzen dabilen horren egilea, ezin zen horrelakoa izan! Nire konbikzio hori frogatu edo errefusatzeko, Tintín, el sueño y la realidad: La historia de la creación de las aventuras de Tintín liburua irakurri nuen. Artikulu honetan daukazue liburu horren iruzkina eta, beragan oinarrituta, Hergéren gaineko akusazioen gezurtapen dokumentatua.

(Oharra: Egun egokia iruditu zait gaurkoa aspalditik pendiente nuen artikulu hau idazteko, gaur baita Georges Remi Hergé-ren jaiotzaren mendeurrena, azken aldian antolatu eta argitaratu diren gauza guztiengatik jakingo duzuenez; adibidez, Donostiako Zientziaren Kutxagunean Tintin eta zientziari buruzko erakusketa bat inauguratuko dute gaur bertan, uda amaiera bitartean egongo dena)

Lehen kargua: Manipulatzailea

Sobieten istorioa propaganda eta manipulazio hutsa da, eta ez dago horretarako aitzakiarik. Hergék berak ez du gustuko, gaztaroko bekatutzat dauka, eta horregatik da album bakarra gero 1945ean kolorezko bertsiorik izan ez zuena. Tintin-en abenturak Le Petit Vingtième aldizkari katolikoan (eta beraz antikomunistan) hasi ziren argitaratzen, eta Wallez apaiz zuzendariak agindu zion lana, ikuspuntu horretatik egiteko esanez. Gainera, erabili zuen informazio iturri bakarra liburu bat izan zen, Joseph Douillet-en Moscou sans voiles, horrela kontatzen zuena.

Bigarren kargua: Kolonialista

Tintin Congon albumean ikuspegi oso kolonialista erakusteaz akusatzen dute Hergé, eta onartu beharra dut hala dela. Berak ere onartzen du honetan topiko eta estereotipotan erori zela. Afrikar guztiak ezjakinak, sineskerizaleak eta abar bezala balira jartzen ditu. Honetan ere liburu bi soilik erabili zituen dokumentaziorako.

Hala ere, beste album batzuetan Tintinek indigenak kolonialisten gehiegikerietatik defendatzen ditu : Loto Urdina albumean rickshaw tiratzailea babesten du Gibbons-en jipoitik, eta Eguzkiaren Tenplua albumean berdin egiten du Zorrinoren adar jotzaileekin.

Horrez gain, Tintin beti ari da gutxiengoak eta zapalduak defendatzen: indioak Tintin Ameriketan albumean, indigenak Eguzkiaren Tenpluan, ijitoak Castafioreren bitxiak albumean, tibetarrak Tintin Tibeten albumean...

Hirugarren kargua: Topiko eta estereotipoz betea

Irudiak: ? / Hergé

Egia da Tintinen hasierako albumak estereotipoz beteta daudela (boltxebike denak gaiztoak dira, afrikarrak atzeratu eta superstiziosoak, amerikarrak kapitalista desenfrenatuak edo gangsterrak...). Baina Loto Urdina istorioan kontrakoa egin zuen: europarren txinatarrenganako estereotipoak apurtzen saiatu zen.

Album hori idazten hasi aurretik, Hergék Tchang Tchong-Jen ezagutu zuen, Bruselan ikasten ari zen txinatar gazte bat. Bere lagun handia egin zen, eta honek ireki zizkion begiak, Txinako errealitatea ezagutaraziz. Beraien laguntasuna omenduz, Hergék Chang Chong-Jen izeneko pertsonaia bat sartuko du albumean, eta eszena oso eder bat dago bertan non Chang-ek eta Tintinek elkarrez dituzten aurreiritziez barre egiten duten, Hergék eta Tchang-ek egingo zuten gisan. Album honetatik aurrera Hergé ederto dokumentatuko zen beti, komikietako dokumentazio lanaren eredu bihurtu arte, ia obsesioraino informatzen hasi baitzen.

Laugarren kargua: Naziekin kolaborazionista

Akusazio grabea benetan. Beronen oinarria hau da: naziek Belgika okupatu zuten garaian Tintin Le Soir egunkarian argitaratzen zen, Belgikako egunkari frankofono nagusian; okupazioa gertatzean Hergé ez zen erbesteratu, Erregearen deiari kasu egin zion eta herria altxatzen gelditu zen; Le Soir izan zen, ohikoa zenez, naziek bahitutako medioetako bat, eta euren propagandarako erabiltzen zuten; eta Tintinen abenturak eta Hergéren sinadura nazien goraipemenezko artikuluekin nahastuta agertzen ziren...

Baina Hergé-ren lana pixka bat aztertzen duen edozeinek argi ikus dezake beti nazien eta faxismoaren aurka egon dela: Loto urdina albumean Japonek Txina konkistatzea kritikatzen da, Irla beltza albumean alemanek gerra aurretik ezegonkortasun ekonomikoa sortzeko egiten zituzten diru faltsifikazioak salatzen ditu), Ottokar-en zetroa albumean alemanen anexionismorako azpijokoak irudikatzen ditu (azpilan guztiaren burua, Müsstler, Mussolini eta Hitler izenen nahasketa da)... Okupazio garaian arazoak izateko moduko lanak dira, baina zorionez naziak ez ziren konturatu (egiten den kritika askoz fin eta sotilagoa da, ez Sobiet-en albumean bezala).

Inbasioaren garaian Hergé Tintin urre beltzaren lurraldean albuma idazten ari zen, nazien petrolioa eskuratzeko trikimailuei buruzko abentura. Baina, noski, alde batera utzi behar izan zuen. Okupazio garaian inplikazio politikorik gabeko abenturak egin zituen (Urrezko hagindun karramarroa, Izar misteriotsua, Adarbakarraren sekretua, Rackham Gorriaren altxorra, Kristalezko zazpi bolak eta Eguzkiaren tenplua). Gero berriz heldu zion Tintin urre beltzaren lurraldean istorioari, baina oraingoan Gerra Hotzean kokatu zuen.

Beste karguak: Antiekologista, matxista...

Tintin Congon istorioan Tintin zoroen pare ehizan agertzen delako eta animali piloa akabatzen dituelako aurpegiratzen diote lehenengoa. Eta bigarrena bere albumetan emakumeek ez dutelako rol garrantzitsurik (Castafiorek izan ezik, baina a ze rola gainera...).

Tira, baina orduan gauzak horrela ziren! Kontzientzia ekologikoa ez zen existitzen, eta berdintasunarena apenas...

Epaia: Errugabea

Tintinen komikiak abentura, suspensea eta komedia baino askoz gehiago dira. Benetako gizarte- eta toki-erretratuak izateaz gain, kritika sozial zorrotza ere badute. Tintinen abenturetan indioen defentsa ausarta egiten da (Tintin Ameriketan), droga trafikoa salatzen da (Faraoiaren zigarroak), Txinaren okupazioa kritikatzen da (Loto urdina), lehen munduak hirugarren munduan eragindako petrolioagatiko gerrak eta arma trafikoa gaitzesten dira (Belarri hautsia abenturan Bolivia eta Paraguayren arteko Chaco-ko gerra dago atzean, multinazionalek bertako petrolioagatik eragindakoa, eta Tintin urre beltzaren lurraldean abenturan ere gauza bera denuntziatzen da; Irak-ekoa ez da hain berria ere...), aipatutako nazien manipulazioak erakusten dira, Gerra Hotzaren garaiko espioi istorioak daude Tournesolen auzia istorioaren azpian, esklaboen trafikoa kritikatzen du Ikatz stock-a albumak, txabolismoa eta multinazionalen manipulazioak salatzen dira Tintin eta Pikaroak istorioan...

Liburuaren iruzkina

Liburuaren izenburu osoa Tintín, el sueño y la realidad: La historia de la creación de las aventuras de Tintín da, eta kapitulu bakoitza Tintinen 24 albumetako bati buruzkoa da. Bakoitza nola sortu zen kontatzen du, bertsioen arteko ezberdintasunak, dokumentazioa zertan oinarrituta dagoen...

Sarritan parez pare agertzen dira dokumentatzeko Hergé-k erabilitako benetako argazkiak eta komikiko binetak, eta askotan harrigarriki antzekoak dira. Hori da niretzat liburuaren gauzarik politenetako bat. Hor ikusten da zenbateraino saiatzen zen Hergé dokumentatzen eta paisaia, pertsonaia, dekoratu eta abarrak ahalik eta errealenak egiten. Aparteko aipamena merezi dute ibilgailuek (hegazkin, kotxe, itsasontzi, tren eta abarrek). Hain dira errealak, non liburuak baitaude horiei dedikatuta (ikusi hau adibidez).

Baina paraleloan Hergéren bizitza ere kontatzen da, eta hori ere oso interesgarria da. Hergéren unean uneko egoera profesional eta pertsonala islatzen dira Tintinen albumetan:

• Garai bakoitzean interesatzen zitzaizkion gauzez idazten zuen: indioak (Tintin Ameriketan), Txina (Loto urdina), Ilargirako bidaiak (Ilargira bidean eta Ilargian oinez) , estralurtarrak (Sidneyrako 714 hegaldia), budismoa (Tintin Tibeten), artea (Tintin eta alfa-artea)...
• Loto Urdina istoriotik aurrera ongi dokumentatzeko obsesioa hasi zitzaion, Tchang Tchong-Jen ezagutu zuelako eta Txinarekiko aurreiritzien okerraz jabetu zelako. Ardura moduko zerbaiten kontzientzia hartu zuen.
• Izar misteriotsua albumaren hasierako giro itogarriak eta munduaren amaieraren iradokizunak, 2. Mundu Gerrak sortzen zion desesperazio sentsazioa islatzen dute.
• Gerra garaian, ezinbestean, konnotazio politikorik gabeko abenturak egin zituen.

Irudia: Hergé

• Gerra amaitutakoan, kolaborazionista izateaz akusatu zuten eta bi urtez debekatuta izan zuen lana egitea, eta pot eginda egon zen horregatik. Kristalezko zazpi bolak albumaren erdian izan zen hori, justu Tournesol desagertu zen unean, eta horregatik erakusten du Haddock deprimituta lagunaren alde ezer egin ezin duelako, bera zegoen gisara. Berriz lanean hasteko aukerarekin animatu zen, Haddock bezala.
• Ikatz stock-a eta gero deprimituta egon zen berriz, lanaren presioagatik eta 26 urteko ezkon-bizitzaren porrotagatik. Amets itogarriak izan zituen, dena zuri ikusten zuela. Psikologoak eta lagunek Tintin uztea aholkatzen zioten, baina berak ez zien kasu egin eta jarraitu egin zuen, Tintin Tibeten abenturari ekinez. Honetan, Tintin Chang-en bila ari da, etsitzeko esaten dioten guztiei muzin eginez, Hergé-k bezala. Eta amets zuriak ere agertzen dira albumean, Tintinek Chang-ekin egiten dituenak. Hergé-k lagunen beharra zuen, Tchang aspaldiko bere lagun handia botatzen zuen faltan, eta abentura honetan berriz Tchang agertzen da. Horregatik istorio hau laguntasunari egindako omenaldia da, bai Tintin eta Chang, Haddock eta Tintin edo Chang eta Yetiaren arteko laguntasuna. Gainera lana amaitzeak on egin zion, bizitza bideratzen joan zen, Germaine emazteaz banatzeko eta Fanny-rekin hasteko ausardia eman baitzion, bere aurreiritzi katolikoak gaindituz.
• Tintin eta Pikaroak egin zuen garairako oso nekatuta zegoen, eta Tintinek ere hala erakusten du albumean, etxean gelditu nahi du eta ez du abentura berri baten hasi nahi.
• Bere bizitzaren azken urteetan arte modernoaz interesatzen hasi zen, eta horrek badu isla azken albumetan, Sidney-rako 714 hegaldian eta Tintin eta Pikaroaken, baina batez ere Tintin eta alfa-arteaan.

Oso liburu gomendagarria, benetan. Ondo dokumentatua, argazki eta irudiekin majo hornitua, eta gauza benetan interesgarriak kontatzen dituena. Egun aproposa duzu gaur erosteko! ;-)

Basauriko Kultur Etxeak, azken urteetan ohi duenez, Ganorabako 2007 komiki-lehiaketa antolatu du. Lanak martxoa bitartean aurkez zitezkeen eta jada baditu irabazleak lehiaketak. Baina herrietako komiki-lehiaketetan ohikoa den liburuaren ordez (garestia dena eta, banaketa arazoak medio, herritik kanpo zabalkunderik apenas duena), oso ekimen interesgarria jarri dute bertara aurkeztutako lanak ezagutarazteko: interneten jarri dituzte guzti-guztiak.

Lehiaketara 13 lan aurkeztu ziren, eta horietatik 6k jaso dute sari edo aipamenen bat:

• 1.go saria, 900 eurorekin hornitua: Igor Fernandezen El titiritero
• 2. saria, 450 eurorekin hornitua: Carmen Gonzalezen Día de viento
• 3. saria, 300 eurorekin hornitua: Laura Velascoren Me llamaban olvido
• Epaimahaiaren aipamen berezia: Kostaren Y...
• Euskarazko akzesita: Irati Fernandezen Txanogorritxu eta otsoari buruz
• Basauriko egile onenaren saria: Roberto López Quiñonesen Cine sin cortes

Saritutako lan horiez gain, beste hauek ere aurkeztu ziren lehiaketara (eta irakur daitezke web gunean):

• Mikel Begoña eta Ricardo Mario Sendraren Lerroaren muturra
• Alvaro Ortizen Cupido desterrado
• Tomas Gimenoren Javi Cogollo
• Joseba Larratxeren Tximeleta reggae
• Nikolay Troshchinskiyren Tormento
• Daniel Parraren Necesidad
• Jose Angel eta Roberto Lopez Quiñonesen Lau gurutzeak

Oso ekimen interesgarria benetan, eta gainera web gune guztia elebitan dago. Txalogarria. Eman ezazue bueltatxo bat bertatik, komikiok irakurtzea merezi du-eta.

Hala ere, beti egin behar kritikatxo edo hobetzeko proposamenen bat, eta... Nik komikiak web gunetik bertatik irakurtzeko aukera eman beharrean (edo aukera emateaz gain), CBZ edo CBR formatuan jaisteko aukera ere emango nuke, gero norberak bere ordenagailuan offline irakurtzeko aukera ere izateko. Formatu hau ZIP edo RAR bidez konprimitutako JPEG irudiak dira, eta ordenagailuan irakurtzeko, CDisplay programa erabil dezakezu Windows-en eta CBView , Comix edo CBRPager Linux-en.