Sateruak (satitsuak, sataginak, sahatsuriak)

Gaur arratsaldean animalia txiki batzuk aurkitu ditugu etxe parean. Zelai txiki bat dago eta aste honetan belarra moztu dute. Hantxe aurkitu ditugu. Lehenengo bat; handik gutxira beste bi. Sateroak ziren. Sateroak, edo beste toki batzuetan esaten duten moduan, satitsuak, sataginak edo sahatsuriak.

Saguen tankera daukate baina ez dira karraskarien taldekoak. Sator eta kirikiñoen taldeetatik askoz hurbilago daude (garai batean Insectivora ordena izendatzen zena).

Mundu guztian 270 espezie inguru daude, gehien-gehienak lurtarrak eta txiki-txikiak. Euskal Herrian bertan ere hainbat espezie ditugu, Sorex, Suncus eta Crocidura generoetakoak (denak ere Soricidae familiakoak).

Zentimetro gutxitako luzera, arin-arinak, begitxikiak eta muturluzeak. Eta oso jatunak. Animalia biziki aktiboak dira (ugaztunik aktiboenak) eta egun osoa jaten pasa dezakete. Gehienbat intsektuak, baina baita zizareak, bareak eta beste ugaztun txiki batzuk ere. Mugitzen den ia dena jaten dute. Espezie batzuen kasuan, esate baterako, egunero euren pisua beste jan behar dute bizirik irauteko. Eta 5-6 orduz jan gabe igarotzen badituzte, hil ere egin daitezke. Hain metabolismo bizkorra izateak desabantailak ere baditu: urtebeteko bizi iraupena daukate. Eta larregi estresatzen baditugu, bihotzekoak jota hiltzen dira.

Garrasi txikien bidez komunikatzen dira (askotan entzun ezin ditugun ultra-uhinak). Lurrean bizi dira, orbel eta belar artean. Normalean zulotxoetan bizi eta ezkutatzen dira (sator-zuloetan, saguek utzitako habietan, harri artean, eta abar). Ugariak izan arren, ez dira larregi ikusten eta ezezagunak dira gehienontzat (batez ere, saguekin nahasten ditugulako sarri).

Euskal Herrian barrena hainbat izen hartzen ditu. Oro har, satitsu. Horrez gain, sateroa (Bizkaia-Gipuzkoa aldean), satagina (Nafarroan) eta sahatsuria (Iparraldean). Beste aldaera batzuk ere jaso izan ditut, han eta hemen: satotxo, satantxo, sator-sagu, eta abar.