Sardandeixa

Bai. Gaur egun, euskera estandarreko 'sagardotegi' berbia guztiz hedatu bada be, oin dala gitxira arte Eibarren ez zan larregi erabiltzen hori berbiori. Eibarren ez ezik, ezta inguruko hizkera eta eskualdietan be. Horren ordez, 'sardau' ('sagardao') erroko beste forma batzuk erabili izan dira, bestiak beste: sardandegi, sardautegi edo sardautoki.

Eibarko sareko hiztegittik hartuta, esate baterako:

• sardandegi (sardandei, sardaunde(g)i). Sidrería. Ik. sardautegi, sardautoki, txakolindegi, ardandegi.
• sardautegi (sardautei, sardaunte(g)i) [sagardotegi]. Sidrería. Egualdi txarra danian, egun guztia emoten dabe sardauteixan sartuta. / Olagarrua erreta jaten dabe sardaunteixetan.
• sardautoki. Sidrería. Guazen Buruneko sardautokira, barrika barrixa hasten ei dabe gaur eta.

Orotariko hiztegixak be jasota dakaz horrek guztiok (eta beste bakarren bat):

sagardotegi (V-gip, BN; Lar, H), sagarnotegi (H), sardandei (V-gip), sardantei (V-gip), sardautei (V-gip), sardaotei (V-gip), sagardotei, sagardoteri, sagardantegi, sagardoteki. Ref.: Lh; Etxba Eib (sardautei); Elexp Berg (sardandei); AntzHizk (sardantei, sardaotei).

Hiztegi arautzailietan, ostera, ez dago ez sardandegirik, ez sadautokirik (ez Elhuyarrek, ez Labayruk, ez Hiztegi Batuak berak be).

Eta ez bat eta ez bi. Makiñatxo bat sardandegi egon ziran Eibarren 1950. urtera arte. Handik aurrera, akabo. Oin sortalderuntz jo bihar izaten dogu sagardao bila; sagardotegi gero eta estandarraguetara.

Berba-multzo berekuak dira, gaiñera:

• iputegi (iputei, upatei) [upategi]. Bodega. Bukoi, barrika eta kupelak gordetzeko antxiñako basarri askotan zeguan gela umel eta freskua. Gehixenetan lur azpixan edo mendixan kontra. Sardaua urte guztian iputegixan egoten da, fresko-fresko.
• ardandegi (ardandei, ardaunde(g)i). Vinotería; bodega.