Pasialekuak

Kobidak agindutako taberna bariko lehenengo zapatu honetan, herrittik urtetzeko debekuakin, ohittura barrixetara joan gara herrittar guztiak. Ohittura barrixak... edo zaharrak! Izan be, irudittu jata orain dala 80-100 urteko gure aitxitxa-amamen ohitturetara itzuli garala gaur Eibarren (eta Euskal Herriko txoko askotan, seguru asko).

Danok herrixan, danok leku beretsuetan, danok pasiuan.

Orduan sasoian be bazeguan tabernarik, jakina, baina ohitturak oso desbardinak ziran eta jende gazte, lagun-talde eta bikotien plana ez zan izaten zapatu-domeketako arratsaldietan taberna-zuluetan sartzia 4-5 orduz. Batetik diru gitxi, bestetik emakumezkuak ezin sartu tabernetan; gainera, tabernetako girua be desbardina zan: baso haundixan eta sardandeixen sasoia zan. Txikiteua asmatu barik zeguan oindiokan, sinistia gatx eitten bajaku be.

Herrittik urtetzeko ahalmenik be ez zeuken orduan sasoian. Kotxerik ez, jakina, baina ezta garraio publiko ganorazkorik be edonora juateko. Eta dirua eta astixa be justua: zapatuetan biharra (zapatu inglesa orduan hasi zan zabaltzen) eta domeka goixetan be askotan biharrera. Ahal zebanak goizez mendira, eta arratsaldian herri guztia pasiora.

Herriko leku lauetan sortzen ziran pasialekuetan alkartzen ziran gazte gehixenak, lagun-talde eta bikotiak. Hantxe sozializatzen ziran herrittarrak, alkarrekin egon, barriketan jardun, txantxa eta barre egin, alkarren barri euki, planak egin...

Eibarren bi pasialeku zeguazen. Bata, Estaziño kalia, labur baina dotoria; bestia, zabal eta luziena, Ego errekian albotik Amañan barrena Ermura bidian zoiana. Hantxe pasiatzen zeben bikote hasi-barrixak, zestozain eta guzti. Hementxe nere aitxitxa-amamak, esate baterako, 1932ko eta 1933ko sanjuanetan, nobixotan hasi barri, arropa barrixa estreinatzen, eta tia Mari zestozain lanetan.

Aitxitxa eta amama, Amañako pasialekuan (Otaola inguruan). Atzian Torrekua eta Amañako ospittal zaharra. 1933ko sanjuan txiki eguna.

Amona Jesusa, zarauztarra bera. 1932ko San Juan egunian, 18 urtekin Eibarrera etorri eta nobixo barrixakin pasiuan, Amaña inguruan.

Amona ez zan bakarrik etorri Eibarrera. Bere ahizta Mari be etorri zan, jakina, zestozain eittera. Nobixua benetan serixua zala ziurtatu arte ez zan komeni neska gaztiak bakarrik ibiltzia. Nun eta Eibar gorrixan gainera!

Eta 100 urte beranduago, hementxe gaoz, gure aitxitxa-amamen sasoiko planak eitten ostera be. Tabernak itxitta eta Eibartik urten ezinda, herri erdixa alkartu gara gaur arratsaldian Eibarko pasialeku nagusixan, sasoi bateko pasialeku berian, oin barriztuta eta zatartuta, baina oindiokan be Legarretik pasa eta Amaña zihar Ermuraino doiana.

Hortxe ikusi dogu gure burua, Ainhoak eta bixok, Amañako pasialekuan, batekin topo, bigarrena agurtu, hirugarrenakin berba. Aitona Antoniok eta amona Jesusak zapaldutako bidian barrena. Ez gara hainbeste aldatu!

Erromerixia eta iluntzeko dantzia falta ;)

Amañako pasialeku barrixa, Eibar. Argazkixa: Noticias de Gipuzkoa.