Parkeko hiztegia reloaded: "zibili-zabuluak" eta "parra-parrak"
Blog hau nagusitzen hasi da; laster 9 urte beteko ditu. Horrek aukera ematen du Twitter-aurreko artikulu zaharrak berreskuratu eta eguneratzeko. Seme-alaba txikiak nituela idatzitako bi hauek, esate baterako, biak ere parkeko lexikoarekin lotutakoak: zibili-zabuluak eta parraparrak.
Zibili-zabulua
Zibili-zabulua columpio. • Soka birekin txingilizka dagoen ohola, bertan kulunkatzeko.
Euskara batuan zabu dago hobetsita; eskualde batzuetan txintxaun darabilte (Durangaldean? Debagoienean?); gure inguruan zibili-zabulu eta antzeko aldaerak erabiltzen dira gehienbat. Eibarren bertan hamaika aldaera dauzka: zibiri-zaburua, ziburua, zinbili-zanbulua, ziburi-zaburua, zabulua, zibili-zaublia... Jende nagusiak ondo ezagutzen du, eta baita natural-natural erabili ere. Gazteen artean, berriz, ia ezezaguna da; kolunpixo nagusi.
Sasoi batean normalak ziren zibili-zabuluak baserri atarietan; gaur egun ugariak edozein parketan. Kolunpixua esaten duzula? Ba, bada ordua euskarazko berbak erabiltzen hasteko, ez duzu uste?
Parra-parra
Eibarko Hiztegian holaxe agertzen da:
- parrapar (ald. parrapas). Txirrista. Tobogán. Parrapasian ibilitta, hor dator gure granujia ipurdi bueltia zihero lokaztuta (EEE). / Edozein lekutan parraparra gertatzen genduan (IL).
parraparrian. iz. (ETNO). Bajar patinando sobre el culo, deslizarse patinando. Gaztetan frakak apurtu artian ibiltzen giñan parraparrian. / Fraka barrixokin parraparrian habil?! Joko haut gero!. Umien jokua da. JSMek holan diño: "Generalmente juego de chiquillos que preparaban una pendiente arcillosa con agua (en ocasiones orina) para patinar más rápidamente en el tramo preparado al efecto" (in TE, 777).
Parraparra edo parrapasa, horren inguruko eztabaida ere izan genuen (behin baino gehiagotan) Eibartarrak zerrendan (zein ote zen jatorrizko hitza). Tira, nik ez daukat duda handirik: jatorrizkoa parra-parra dela esango nuke, eta horren aldaera (berria-edo) izango da parrapasa. Hiru arrazoi ematearren:
- Zaharrek horrela darabilte, eta hiztegietan ere horrela jaso da.
- Jatorri etimologiko/onomatopeiko garbi samarra dauka: parra-parra (barra-barra, purra-purra, tarra-tarra... gorago aipatutako txin-txaun eta zibili-zabulu)
- Eibarko erdaldunek "parrapas" darabilte.
