Gipuzkera/bizkaiera mugako "haura" hori

Hirugarren mailako erakusleen artean, bi forma dira nagusi euskaraz: mendebaldeko 'ha' eta ekialde zabaleko 'hura' (bere aldaerekin, 'gura/kura', Aezkoa-Erronkari bitartean, adibidez). Baina bizkaierak eta gipuzkerak bat egiten duten Debabarrenean, bada beste forma berezi bat 'hura' erakuslearentzat: 'haura'.

Elgoibar inguruan oso indartsua dena (Mutrikun, Mendaron eta Deban), baina auzoerrietan ere erabiltzen dena, batez ere Deba Ibarreko Soraluzen eta Bergara-Antzuolan, eta baita Azkoitia-Azpeitian ere.

Zer ote "haura" hori? Ez dakit, baina beti pentsatu izan dut ez  ote den horrelako zeozer:

• Bizkaian: Ha
• Gipuzkoan: Hura
• --> Mugan: ha+hura > haura

Beharbada hau/hura arteko analogia moduko bat ere izan daiteke. Edo hasierako "(h)a" hori beste zeozer ote? Auskalo. Dakienak emango digu argibiderik.

Bitartean, datu gutxi batzuk bere hedaduraz eta indarraz. Ahotsak.com proiektuko Ahozko Tradiziozko Corpus zoragarriak datu esanguratsuak ematen dizkigu. Hara, "hura" erakuslearen fitxari dagokion laburpena, bere aldaerekin eta formen hedadura geografikoarekin:

• Mutriku-Mendaro-Elgoibar-Soraluze-Bergara-Antzuola: Haura formaren gunerik indartsuena: haura %85-100 inguru; ha %0-15.
• Alboko Eibar, ostera, askoz bizkaitarragoa da (ezaugarri dialektologiko gehienetan bezala): ha %92; haura %8
• Haura formaren agerpen gutxi batzuk daude, era berean, Deba ibarreko Elgetan, Arrasaten, Oñatin, eta baita Urolaldeko Zumaian ere.
• Azkoitian eta Azpeitian datu gutxiegi dago Corpusean ondorioak ateratzeko, baina han ere erabiltzen dute (hare forma). Bertako informanteek esan didatenez, horixe da herriko forma nagusia, eta Zestoaraino iristen da.

Hemen, adibiderako, Antzuolako Juliana Arangurenen berbak (orain 10 urte grabatutakoak, 2004ko irailaren 29an, Itziar Alberdik egindako grabazioan):

Bizkaiko kostaldetik beste bi ohar egin dizkidate. Oier Txikillanak Eibartarrak zerrendan aipatu zuen (handik dator gaia) Lekeition forma indartu moduan (edo) erabiltzen dela "hauri". Gerora, Ana Moralesek Twitter bidez aipatu dit Bermeon ere izenorde enfatikoa dela "hauri" (eta "haura"?). Aritz Abaroaren iritziz "horixe"-ren ordezkoa-edo da "hauri".