Camille hil da, Euskal Herriko azken hartza

Egia esateko, hartza aspaldi desagertu zen euskal mendietatik (tarteka Nafarroa-Zuberoa inguruan agertu bada ere). Hegoaldean XIX. mendean hil zen azkenengoa, 1871. urtean Urkiola inguruan (ez dago erabat garbi beste nonbaitetik ihes egindako aleren bat ote zen). Urte batzuk lehenago hil ziren Enkarterrietako azkena (1816an) eta Gorbeiakoa (1819an). Pirinioetan XX. gizaldira arte iraun zuen, gero eta larriago, gero eta urriago. 1960 ingururako, Pirinioetako hartza desagertzeko zorian zegoen eta Euskal Herriko mendietatik aspaldi desagertuta.

Hala ere, azken urteotan berriro ere azaldu izan da tarteka hartza. Esate baterako, Zuberoan ezaguna egin zen orain dela 45 urte inguru, han hil zituen dozenaka ardiengatik eta iaz ere bisitaldi bat egin zuen Santa Grazi ingurura.

Baina azken urteotan Euskal Herriko lurretan luzaro bizi izan den hartz bakarra Camille izan da. Biarnotarra jaiotzez (1984an jaio zen) bere bizitzako azken urteak Nafarroa eta Ansó bitartean egin ditu (eta Biarnon), sarritan Erronkari ibarrean. Euskaldunen artean ezaguna egin da eta umeek ere ezagutzen zuten. Izan ere, Kamiltxo izan zen euskaraz egiten zuen lehenengo hartz euskalduna (alboko irudian).

Azken berrien arabera, Camille hil egin omen da. 2009. urtean bizpahiru aldiz ikusi zuten, baina oso makalduta eta ilerik gabe. 2010eko otsailean ikusi zen azkenengoz, are makalduago. Harrezkero ez da gehiago ikusi eta nahiko ziurra da hil egin dela. Ederra disgustoa nire seme-alabena enteratzen direnean.

Itxura denez, azkenaldian beste hartz bat ere inguratu da Camillek utzitako ingurura. Neré da, 1997an jaiotako hartza, baina esloveniarra, kanpotik ekarritako hartzen ondorengoa. Biarno eta Ansó inguruan bizi omen da.

Hona hemen, iaz ETBn eman zuten albistea (hartza Zuberoan ikusi zutenekoa):