Arratia inguruko hiztegia (Larrea eta Rekalde, 2010)

Arratia inguruko hiztegia. Geure berbategie proiektua.
Angel Larrea eta Juan Rekalde.
Ediciones Beta, 2010

Angel Larrea (Zeanuri) eta Juan Rekalde (Zornotza) Arratia Institutuko irakasleak dira. Aspaldi ohartu ziren euren eskualdean zegoen ondare etnolinguistiko paregabeaz eta, azken hamarkada, Arratiako hiztegia biltzen jardun dute. Asmo horrekin abiatu zuten Geure Berbategie proiektua, urteetan zehar emaitzak ematen joan den proiektua, eskualdeko berbakeraren berezitasunak batuz eta erabileran ere eragina izateko asmoz.

Azken urteotan ere zenbait lantxo eta lan-koaderno argitaratu ondoren (Institutuko ikasle eta irakasleen artean ere zabaldu dute jasotakoa), 2010. urte hondarrean jasotako guztia biltzen zuen Hiztegia argitaratu zuten, Arratia inguruko hiztegia izenburupean. Lan ikaragarria. 1000 orrialdetik gora, 25.000 sarrera, argazkiak, zerrenda toponimiko eta onomastikoak... baita Arratiako hizkeraren ezaugarri linguistikoen azterketatxoa ere.

Liburu horren atzean dauden lan-ordu guztietan pentsatze hutsak ere, buruko mina ematen dit! ;-)

Durangoko azokan lanik salduenetakoen artean egon zen, eta lehenengo edizioa bizkor agortu zen. Bigarren edizioa ere argitaratu behar izan dute udaberri honetan (lanaz eta edizio berriaz elkarrizketa Bizkaie agerkarian). Garikoitz Etxeberriari eta Angel Larreari esker lortu dut ale bat.

Larreak horrelaxe kontatzen du proiektuaren hasiera eta bidea:

"Orain hamaika urte gure ikasleak gaurkoak baino apur bat euskaltzaleagoak ziran. Arratian euskerearen mailea eta erabilerea handiagoak ziran. Ikasleei entzun eta eurekaz berba eginez sortu zan asmoa. Konturatu ginan gauza bat zala eskolan erabilten zan euskerea eta beste bat zala etxean eta lagunekaz erabilen berbetea. Salto handia egoan batetik bestera. Zeozer egin behar dogu, derrigor, pentsau genduan. Ikasleei eskatu geuntsen, eskolarako behar moduan-eta, aitite-amamei, edo etxekoei, alkarrizketak egitea grabadoreagaz. Itaun batzuk atondu, hainbat gairen ganekoak, eta martxan hasi ginan. Lanak jaso ahala ikusi genduan hor baegoala izugarrizko aberastasuna, eta hori danori galtzeko arriskua handia zala. Egoereari urtenbide bat emon behar jakon. Holan, eskolan-eta erabilteko moduko hiztegi txikitxu bat osotu gendun, ehun bat berbakoa. Orduan dana zan batua, bizkaierea nahiko baztertuta egoan. Berbak batuten-batuten, lehenengo urtean, 2001ean, 1.700 berbako hiztegitxua egin zan. Bueno, hiztegia-edo; fotokopia moltso bat zan. Altxor polita geunkala ikusita, beharrean jarraitu genduan. 2003an, bigarren hiztegitxua amaitu zan, 3.000 berbakoa. Modu horretan, apurka-apurka, 25.000 berba jaso doguz. Asko galtzekotan dagoz, eta guk jaso ezean, betiko ahaztuko litxakez. Ez dira baserri inguruko berbak bakarrik galduko, bestelako berba eta esaerak be desagertuko dira. Bizkaiko leku askotan pasetan da hori. Orozkokoei be esan deutsegu holango proiekturen bat egiteko, baina horretarako jentea behar da, denpora asko, eta behar asko. Oso oso lan neketsua da."

Orain lanaren bigarren fasean dihardute: jasotako guztia gazteengan zabaltzen. Sozializazio lana eta transmisioa ziurtatzea. Nagusienen ahotan bildutakoa gazteei erakustea eta erabilera berrietara egokitzea. Hori ere ez da lan makala.

Zorionak Arratiar guztiei. Eta, bereziki, egileei, jakina. Zuek egindako lana ez dago ordaintzerik.