Aratoste ala Aratuste?
2015eko Koko-dantzak
Lehenago ere aipatu izan dugu gai hau Eibartarrak zerrendan, esate baterako 2005ko urtarrilean: Aratoste ala Aratuste?. Orduko hartan ahozko erabileraren gainean galdetzen nuen (egia esan, zalantza gutxi daukat gai horren inguruan: Eibarren "aratuste" erabiltzen da, gehienbat, ahozko jardunean).
Eibarko hiztegirako lehenengo aldaera hori aukeratu genuen (aratuste), bi arrazoitan oinarrituz:
- Aldaera hori da nagusi Eibarren
- Aldaera hori agertzen da hiztegi nagusietan, esate baterako, Elhuyarren, eta Aratuste onartu du Euskaltzaindiak.
Hala ere, Eibarko udalak antolatzen dituen ekitaldi, lehiaketa eta abarretan, Aratosteak izena arautu eta zabaldu du azken urteotan (adibidez hau). Udalaren bideari jarraituz, zenbait elkartek eta herri-komunikabidek ere Aratosteak aldaera darabilte, baita EibarOrg webgune honetan bertan ere :-)
Horretarako arrazoi bakarra Toribio Etxebarriaren hiztegia izan daiteke, idazleak Aratoste jaso baitzuen 1963an egindako bilduman.
Eibarren Aratoste ere erabiltzen dela ukatu barik, esango nuke ez dagoela inolako arrazoirik bide horretatik jarraitzeko, gaur egun erabat arautu eta nagusitu baita, ahoz zein idatziz, Aratuste aldaera.
Are gehiago: esango nuke guzti horren atzetik Juan San Martinen eskua dagoela. San Martinek behin baino gehiagotan defendatu zuen Aratoste (= Haragi + Oste) etimologia, eta San Martin bera ibili zen Toribio Etxebarriaren lana zuzentzen. San Martin ez zen bakarra izan, beste zenbait idazlek ere bide horretatik jarraitu zutelako hitz honekin.
...........
Oharra: artikulu honetako lotura batzuk 2016an zuzendu edo aldatu ditut, 2008ko batzuk honezkero apurtuta zeudelako.
Azkuek (1905) ez jakark ARATOSTErik, ARATUSTE baino. Eta zera jiñok: "Es curiosa la existencia de esta palabra donde no existen sus componentes, pues ni ARAGI (excepto en alguna localidad), ni UTZI, UZTE, se usan en B en el sentido expuesto. No sé dónde á punto fijo, pero sé que es fuera del territorio de B, he oido ARATISTE, que es más vizcaino que ARATUSTE".