Amatiñok berba batzuen jatorrixaz "ikastarua"

Oier Gorosabelek berba batzuen jatorrixaz galdetu, eta Amatiñok erantzun. Eibartarrak zerrendan izan da. Hamentxe laburpena:

ANTZINA

Latinezko "ante"tik omen dator: Italieraz, anzi; frantses zaharrez, ainz; okzitanoz eta katalanez, ans; galegoz eta portugaleraz, anciao; eta euskeraz, aintzin. Espainerazko "anciano" ere hortik dator, oso aspaldidanik.

EDO - ETA

EDO (O) eta ETA (Y), biak datoz latinetik. Lehenengoaren jatorria AUT da, eta bigarrenarena ET. Frantsesez oraindik ere ET da eta, gezurra dirudien arren, gaztelaniazko itxuraldaketa: ET-EI-I.

ERREKA

Hainbat dira latinetik datozen hitzak, erabat euskaldunak ematen duten arren. Esate baterako, nik uste nuen ERREKA guztiz euskalduna zela baina REGAR (ERREGAR) eta REGATAren senide da.

BEGIRATU

Eta, harrigarriagoa dena, Koldo Mitxelenari noizbait irakurri izan diodanez (orain ez dakit baina behar izatekotan aurkituko nuke, gai honetaz bere bizpahiru liburu baino ez baitaukat) BEGIRATU latinetik omen dator. Edonor esango luke begi bistakoa dela euskal jatorria, BEGI-RA-TU, euskara hutsa alegia. Ba ez, latinezko VIGILAREtik omen dator. Hau da BEILA-TU (gau beila) eta BEGIRATU jatorri berekoak dira.

LAGA

Sustraia LAXUS (laxo, nasai) da. Lehena aditza, latinez, LAXARE. Eta gaztelera zaharrean LEXAR, XIII menderarte. Handi aurrera DEXAR eta, azkenik, DEJAR. Okzitanoz LAISSAR, frantsesez LAISSER eta italieraz LASCIARE.