Edukira salto egin | Salto egin nabigazioara

Tresna pertsonalak

Eibarko peoria, San Blasa baino hobia
Hemen zaude: Hasiera / Blogak / Eibartik / "Irten dut" eta "Irten naiz"

"Irten dut" eta "Irten naiz"

Asier Sarasua 2006/12/16 09:45

Eibartarrak zerrendan agertutako zalantza/galdera batzuk hizpide hartuta, pare bat lerro idatzi dittut gai horren inguruan. Ni be aspaldi nabil kontu horri bueltaka: "Zergaittik da okerra irten dut esatia?"

Eibartarrak zerrendako galderia zan, ia nun/zelan erabiltzen diran "irten naiz/dut" eta "atera naiz".

Salbuespenak salbuespen, esango neuke hegoaldian hauxe dala egoera orokorra SALIR esateko (Iparraldekorik, idearik bez):

IRTEN vs. ATERA

ATERA (ataa, atra, etaa...)

  • Gipuzkoa ekialde guztian (Donostialdea, Tolosaldea, Oarso...), eta Nafarroan (gitxienez, Sakanan, Baztanen, Ultzaman...).

IRTEN

  • URTEN: Bizkaixan eta Deba Ibarreko herri batzuetan (Eibar barne)
  • ERTEN: Urola-kostan, Bergaran, Elgoibarren...
  • IRTEN: Goierrin, gehixenbat

IRTEN DUT ala IRTEN NAIZ?

IRTEN iragankorra da (edo izan da) bere eremu ixa guztian: Bizkaixan, Deba Ibarrian, Urola-kosta ixa guztian, eta Goierri sartaldian (Legazpi, Segura, Urretxu...). Horretara:

  • urten dot
  • erten det/dot
  • irten det

Nik dakidala, "irten naiz" tankerakuak Beasain ingurukuak dira gehixenbat (Zarautz ingurua be sartu leike multzo horretan). Halan da be, horixe da Euskaltzaindiak onartutako joskera zuzen bakarra: "IRTEN NAIZ". "Irten dut" estilokuak okerrak ei dira.

Antzerakua da "igo dut/naiz" kasua; eta talde horretakua be bai (nahiz eta beste neurri baten) "jolastu dut/naiz", guretzat iragankorrak izan arren, Euskaltzaindiak ez dabelako onartzen joskera hori.

Ni euskaldun fededuna naiz, eta zintzo betetzen dittut Euskaltzaindiaren arauak, baina zalantza txiki bat be badakat: hiztun gehixenok "irten dut" badiñogu, zergaittik ez dabe, gitxienez, aukeran laga? Jardun aditzakin horixe egin dabe.

Egongo da arrazoi historiko/linguistiko sendoren bat horretarako, seguru (soziolinguistikorik ez dago eta).

asier
asier dio:
2006/12/18 13:40

Trebik eta Luistxok esandako batzuk goguan, Ereduzko prosan bilaketa batzuk egin nittuan.

Bilaketa azkar baten, 4842 esaldi topau dittut (ATERA-IRTEN) aditzekin.

%72 ATERA NAIZ estilokuak
%28 IRTEN NAIZ estilokuak
%0,5 IRTEN DUT estilokuak

Prentsa eta Literatura banatuta begiratu ezkero:

  • Prentsan %80 ATERA NAIZ estilokuak dira (Luistxok atzo aittatu zeban hori), eta IRTEN DUT estilokorik ixa ez dago (Imanol Muruan artikuluren bat...).
  • Literaturan IRTEN DUT gehitxuago agertzen da, baina hor be banakia eta idazle gitxi batzuen artian: Edorta Jimenez, Xabier Montoia, Iñigo Aranberri, Sarrionandia...
Roman Gallastegi
Roman Gallastegi dio:
2017/05/01 22:11
Nire eredua mire amama izan zan eta durangarra zan, ez zekien apenas gaztelaniaz eta "urten dot" esaten eran. Ni beti fidatu izan naiz euskaldun huts batek erabiltzen hizkuntzagaz.
Iruzkina gehitu

Erantzuna formulario hau betez utzi dezakezu. Formatua testu arruntarena da. Web eta e-posta helbideak automatikoki klikagarri agertuko dira.

Galdera: Zenbat dira hiru ken lau (idatzi zenbakiz) ?
Erantzuna:
Aurkezpena

Eibar, Euskalkiak, Natura, Etnografia

Asier Sarasua Aranberri

Eibar, 1969. Naturzalea txikitatik; txorizalea joan zen mendetik; euskaltzalea betidanik. Sasibiologoa eta sasifilologoa. Txoriak ez ezik, txori-izenak ere behatzen ditut han-hemen. Blogroll ibiltari bat ere banaiz.

..........................

Blog honetako testu original guztien lizentzia: Creative Commons by-sa.

Somerights20

..........................

Blog honetako gai nagusiak

Sarean

Asier Sarasua Aranberri Twitter

Asier Sarasua Aranberri Flickr

Asier Sarasua Aranberri Facebook

Liburu eta proiektuak
Lehen Hitza Euskaraz