"Irten dut" eta "Irten naiz"

Eibartarrak zerrendan agertutako zalantza/galdera batzuk hizpide hartuta, pare bat lerro idatzi dittut gai horren inguruan. Ni be aspaldi nabil kontu horri bueltaka: "Zergaittik da okerra irten dut esatia?"

Eibartarrak zerrendako galderia zan, ia nun/zelan erabiltzen diran "irten naiz/dut" eta "atera naiz".

Salbuespenak salbuespen, esango neuke hegoaldian hauxe dala egoera orokorra SALIR esateko (Iparraldekorik, idearik bez):

IRTEN vs. ATERA

ATERA (ataa, atra, etaa...)

• Gipuzkoa ekialde guztian (Donostialdea, Tolosaldea, Oarso...), eta Nafarroan (gitxienez, Sakanan, Baztanen, Ultzaman...).

IRTEN

• URTEN: Bizkaixan eta Deba Ibarreko herri batzuetan (Eibar barne)
• ERTEN: Urola-kostan, Bergaran, Elgoibarren...
• IRTEN: Goierrin, gehixenbat

IRTEN DUT ala IRTEN NAIZ?

IRTEN iragankorra da (edo izan da) bere eremu ixa guztian: Bizkaixan, Deba Ibarrian, Urola-kosta ixa guztian, eta Goierri sartaldian (Legazpi, Segura, Urretxu...). Horretara:

• urten dot
• erten det/dot
• irten det

Nik dakidala, "irten naiz" tankerakuak Beasain ingurukuak dira gehixenbat (Zarautz ingurua be sartu leike multzo horretan). Halan da be, horixe da Euskaltzaindiak onartutako joskera zuzen bakarra: "IRTEN NAIZ". "Irten dut" estilokuak okerrak ei dira.

Antzerakua da "igo dut/naiz" kasua; eta talde horretakua be bai (nahiz eta beste neurri baten) "jolastu dut/naiz", guretzat iragankorrak izan arren, Euskaltzaindiak ez dabelako onartzen joskera hori.

Ni euskaldun fededuna naiz, eta zintzo betetzen dittut Euskaltzaindiaren arauak, baina zalantza txiki bat be badakat: hiztun gehixenok "irten dut" badiñogu, zergaittik ez dabe, gitxienez, aukeran laga? Jardun aditzakin horixe egin dabe.

Egongo da arrazoi historiko/linguistiko sendoren bat horretarako, seguru (soziolinguistikorik ez dago eta).