Abijoiak gure artean

Aspaldi nuen zorretan mezu hau. Aspaldi, bai. Hiru aste, barrena. Santa Kurutz egunetik. Eta atzo, Txantxazelaian nenbilela, umearekin gora ta behera, gizon bati entzundakoak gogora ekarri zidan: "Han! Etorri'ttuk! Katakixak! Santakutzetan etortze'ittuk, eta Andramarixetan juan!".

Katakixak Elgoibarren eta abijoiak Eibarren; vencejo erdaraz (Apus apus). Ba bai, gure artean daude, konturatuko zinetenez.

Batzuentzat uda hondartzarekin batera hasten da; beste batzuentzat sanjuanekin. Niretzat, abijoiekin. Gaurkoa moduko egun eguzkitsu eta epela, eta abijoien txilioak entzun, eta hantxe, "udia heldu dok!".

Abijoiak enaren antzekoak dira kanpotik, baina ez dira enarak. Izan ere, ez dute enarekin inongo zerikusirik. Hegalari apartak, ia bizitza osoa hegan egiten dute: jan, eta lo, eta baita narrutan ere. Kumaldirako bakarrik lurreratzen dira, zulo txiki batean hiruzpalau arrautza jartzeko. Habiarik ere ez dute egiten; lau belar hartu, eta horixe da beraien habia. Hilabete inguru arrautzak berotzen eta txita jaioberriak hazten, eta berriro zerura.

Bizitzarik gehiena Afrikan igarotzen dute. Gure artean kumatze sasoian bakarrik ikusiko ditugu. Oso denbora laburrean, gainera, hiru hilabete eskas. Santakurutz egunean etortzen dira (maiatzaren 3an), egun batzuk gora-behera baina puntual-puntual, eta abuztuko Andramari egunerako alde eginda daude denak (gehienak abuztu hasierarako).

Ilun-iluna, ia beltza (alboko argazkikoa marroixka den arren), gainetik zein azpitik; hego luze-luzeak eta hanka motz-motzak; moko txiki samarra, baina aho zabal-zabala. Bere bizimodura zoragarri moldatutako hegaztia: hegan bizi eta jateko diseinatutako txoria.

Europa guztian aurkituko dugu, ipar-iparrean izan ezik. Euskal Herrian, edonon, mendi-tontorretan izan ezik. Eta beti gizakiagandik hurrean, habiak teilatupeetan eta eraikinen zuloetan egiten dituztelako.

Badakizue, Andramari egunera arte hementxe izango dira, gure artean, udako arratsaldeak beraien txilixo eta garraxiekin alaituz.