Harrikadak

Duela lau urte, 2006ko maiatzean, Donostiako Plan Estrategikoaren Bulegoak hiriak hurrengo urteetan landu beharreko kultur proiektuei buruzko jardunaldiak antolatu zituen. Bertan, Victoria Eugenia Antzokiaz hitz egin zen, 2007ko martxoan ateak berriro zabaldu zituena. Bertan, San Telmo Museoaz aritu ziren, 2011ren hasieran berriro martxan egongo dena. Bertan, Tabakaleraz hitz egin zen...

Egun haietan ohar mordoa hartu eta zortzi apunte osatu nituen (hamasei, euskarazkoak zein gaztelaniazkoak kontutan hartuz), bertan esandakoak gorde nahi nituelako. Oinarrizko apuntea Donostiako kultur proiektuak izenekoa da, gainerakoak bertatik ikus ditzakezue.

Aste honetan Tabakalerari buruzko gertaera desatsegin batzuek gertatu dira, Joxean Muñozen dimisioa ekarri dutenak. Joxeanen mailako pertsona batek proiektua utzi behar izateak mindu egin nau eta proiektuarentzat tamalgarria da.

Datozen urteetan, gure hiri honek arazo larriak izango ditu une honetan bertan dituen kultur azpiegiturei eusteko, proiektu gehienak behiaren errapea puztuta zegoenean pentsatuak izan direlako. Orain, berriz, errapeak esne gutxi dauka eta denok dardarka.

Ez dut ulertzen nola 2001ean abiatutako Tabakalera bezalako proiektuak, gaur egun duen itxura kaskarra izatea. Ea nork altxatzen duen zerraldoa orain.

Hona hemen 2006ko maiatzean Tabakalerari buruz entzundakoa.

Cuando despertó, Tabakalera todavía estaba allí, este apunte en castellano.

"Liburuez asko hitz egiten den bitartean, gutxi irakurtzen den irudipena dut. Liburuetan dago idazle batek pentsatzen eta sentitzen duena. Zuk nire iritzia eskatzen didazu, eta nire usteetatik hurbilen dagoena idatzita utzi dudana da. Hemen egingo dugun gauza bakarra liburuan esandakoa laburtzea eta eskematizatzea da, banalizatzea".

"Egilea bere obraren gainetik jartzea komunikabide eta merkatarien kontua da. Horiek rock eta photoshop izarrak behar dituzten modu berean behar dituzte literaturarenak. Baina idazleak esan beharrekoa, adierazi nahi duena, azken finean dena, bere liburuetan dago". 

"Literatura zintzilik ez eta lurra ukitzen dagoen zerbait dela pentsatu nahi dut. Literatura eguneroko zerbait da, hitza ere egunerokoa den heinean. Hitzarekin lan egitea, beste edozein materialekin lan egitea bezala da, gutxiago izerditu arren. Literatura bizitzaz atseden hartzen dugunean geratzen dela dioen esaera gezurra da. Hitza da bizitza mugitzen duena, zentzua ematen diona".

Jon Benitok Rafael Chirbesi eginiko elkarrizketa maiatzaren 2an argitaratu zen Berrian. Nobela artefaktu bikaina da oraindik. Gomendagarria da oso, baita bere azken liburua ere: Por cuenta propia artikulu bilduma. Elkarrizketa gaztelaniaz jarri nuen atzo goizean Pedradas blogean.

Duela gutxi deskubritu nuen Orain. Norbaitek bidali zidan Dizebi graffitigile edo graffiti idazleari buruzko kapitulua eta hunkitu egin ninduen. 2004ko irailean Donostian egindako Representa 04 jaialdiaren barruan ezagutu nuen Dizebi, Ernest Lluch Kultur Etxean Iñaki Bocos eta orain gogoratzen ez dudan Gironako tipo baten ekimenez eginikoa. Edizio bakarra izan zuen, tamalez, jaialdiak. Gauza jakina baita alkateak ez dituela gogoko graffitiak.

orain: 30_Dizebi from debolex films on Vimeo.

Bideo gehiagoren peskizan ibili nintzen eta Yosigo argazkilariari buruzkoa aurkitu nuen. Ander Arroitajauregi, Maite Mursego-ren anaia luthierra. Pernan Goñi marrazkilaria. Anari eta Ruper Ordorika musikariak. Parafernalia aktibista. Thee Brandy Hips rockeroak. Delifunart bon vivant liberalak. Eta Elena Odriozola, nire beste debilidadetako bat.

orain: 48 elena odriozola from debolex films on Vimeo.

Sare sozialetan atzo zabaldu zen programak arazoak dituela parrillan jarraitzeko. Denboraldiaren amaieran daude eta ikusteko dago ea ETBk zer egingo duen datorren denboraldiari begira. Dirudienez, gauzak oso geldirik daude etxe horretan (eta ez bakarrik saio honi dagokionez).

Gaur, besteak beste, Love of 74 lagunak idatzi du Orain-i buruz. Bihar, berriz, Giorgio Bassmatti izango da protagonista Orainen. 22:00ak aldera botako omen dute ETB3n.

¿Qué pasa por la calle? galderari erantzuteko balio du programa honek. Gustu handiz eginikoa izateaz aparte, kulturaren ikuspegitik, une honetan Euskal Herriko bazterretan gertatzen ari dena ezagutzera emateko erreminta bikaina da.

"Bi milagarren urtea zen. Algecirasen (Espainia) jokatzen ari zen Ricardo Uriz, LEB ligan. Gutun bat jaso zuen etxean. Galiziatik zetorren, eta David Doblasek bidali zuen. Doblas Urizengandik mila kilometrora bizi zen, Santiagoko Rosalia taldean jokatzen ari baitzen. Hamar lerro labur, bizitzak ondo tratatzen zuen jakiteko. Gutuna? «Jendeak denboraren nozioa galtzen du. 2000. urtean ez zegoen Internet sarerik, eta lagunekin harremana izateko modurik merkeena posta zen». Harreman hori urte batzuk lehenago ernatu zen, Gasteizen, Baskonian. Horren guztiaren berri eman diote BERRIAri, Donostiako Antigua auzoko taberna batean, euri eta haize erauntsiaren babesean."

Andoni Urbistondoren elkarrizketa Doblas eta Uriz jokalariei. Berria egunkaria. 2010eko maiatzak 6.

2000. urtean Interneten sartu berria nintzen. E-mailak, posta zerrendak, eta abar deskubritu nituen. Baina 1996-1998 urteen bueltan lagun bat nuen Estatu Batuetan, Miamin. Albertori gutunak bidaltzen nizkion, baina ordenagailuan idatzitakoak. Sinadura behintzat boligrafoarekin botatzen nuen. Trantsizio modu bat izan zen.

2005ean Bil´in herrira (Zisjordania) joan zen Shai Carmeli-Pollak zuzendari israeldarra (berak ez du bere burua zinema errealizadore gisa ikusten, ekintzaile baino) bertan gertatzen zena filmatzera. Israelgo Estatua harresia egiten ari zen eta aipatu herriko lurraldeak bitan banatzen. Beste toki batzuetan bezala, herriko jendea egoera horren kontra altxatu zen. Izan ere, herriak eta familiak zatitzen baitzituen/baititu aipatu murruak.

Desobedientzia zibila, umorea eta gerrilla urbanoaren teknikak erabiliz, palestinarrak Israelgo Armadari aurre egiten saiatzen ziren (dira, irakurri Alberto Arceren artikulu hau). Palestinarrez gain, Israelgo ekintzaile (Anarchists against the Wall) eta nazioarteko aktibista batzuk parte hartzen zuten borrokan.

Ekintzaile horien artean Shai-ren anai bat zegoen. Shai-k 300 ordu grabatu zituen eta horrekin dokumentala prestatu (Claudius Films etxeak ekoitzia). Filma 2006ko uztailean estreinatu zuten Jerusalem-en eta munduan barrena dezente mugitu da hainbat jaialditan. Beraz, bide luzea eginda etorri da Bil´in, My Love filma Donostiara, Giza Eskubideen Zinemaldiaren VIII. ediziora.

Filmaren hasierak kolpatu egin ninduen: Palestinako baserritar bat erotzeko moduan jartzen da etxeko olibondoak errotik ateratzen dizkiotenean, dozenaka urte zituzten arbolak. Poliziak hainbat kameraren aurrean atxilotzen du gizona, bortizki.

Ekintzez gain, filmean zehar ekintzaile ezberdinekin (batez ere palestinarrak) izandako solasak agertzen dira, baina baita, harrigarria bada ere, armadak manifestarien aurka egiten duen bitartean, Shai-k armadaburuarekin dituen solasaldiak. Normalean, errealizadoreak kristorenak eta bi esaten dizkio.

Filma amaitu zenean, txalotu egin nuen. Gogotik. Ondoren, solasaldia abiatu zen: Shai (zuzendaria), Claudia Levin (ekoizlea), Fermin Muguruza (berak gomendatuta ailegatu baita filma Donostiara) eseri zien eszenatokian, Begoña del Teso moderatzaile lanetan hasi zelarik.

Lotsatu egin nintzen bi lagun, batez ere, Shai-ren kontra hasi zirenean: Israel estatu terrorista bat da, zuk zer egiten duzu Israelen, boikota egin behar zaio Israeli... eta abar. Ezin nuen sinetsi. Palestinarren borroka erretratatzen duen filma egiteagatik hainbeste arrisku hartu dituen pertsona bati? Ezin nuen sinetsi eta lotsatuta ere banago isilik geratzeagatik une hartan.

Zuzendaria bera ere harrituta zegoen: inoiz ez zitzaiola horrelakorik gertatu; Israelgo fanatikoek egin izan diotela aurre, baina inoiz ez palestinarrek edo beren aldekoek.

To eta no! Euskal Herrian gertatu behar. Horrelako defendatzaileekin jai du Palestinako herriaren kausak.

¿Dogmáticos? No, gracias. Este apunte en castellano.

Hautsak harrotu dituzte pasa den igandean Donostiako Antigua auzoan Joseba Egibarrek Espainiaz esandako hitzek. Bertsio bat; beste bertsio bat. Nik, hala ere, beste kontu bati erreparatu diot: astelehenetik aurrera Onda Vasca da Herri Irratiaren ardatza, eta...

Aste honetako aldaketa honek esan nahi du goizean Xabier Lapitz dagoela 7:00etatik 11:00etara, Iñaki de Mujika 14:00ak arte Gipuzkoan, Felipe Retamal eta Forki iluntzera pasa dituztela, gauean arituko dela Jon Martija.

Loyolamedia.com gunean oraindik programazio zaharra ageri da. Eta Ondavasca.com jpg irudi bat da, ez besterik.

Baina Xabier Lasak kontatu zuenez igandeko Berrian, euskarazko esatari asko kalera bota dituzte: Alberto Gorritiberea, Imanol Ubeda, Mikel Markez, Uxue Alberdi eta Oier Guillan. Ez horiek bakarrik soilik: baita Esther Esparza ere (Alvarez Solis zuen kolaboratzaile). Eta jende gehiago.

Nola bereizi espainolengandik irratia gaztelaniaz egiten bada? Non dago diferentzia?

Gaueko oharra: Goizeko 8:00ak aldera idatzi dut apuntetxo hau Sustaturako: Egibarren hitzak eta Herri Irratia-Onda Vasca. Goizeko 10:00ak aldera publikatu dute. Apuntean bertan utzitako komentarioei esker jakin dut jende gehiagok idatzi duela egun hauetan gai honi buruz.

Alberto Gorritiberea irrati profesionala. Joxe Aranzabalek Faroan.

Irrati eredu elebidunak. Edorta Aranak Hamaika ikus-entzuteko jaioak blogean.

Herri Irratiaren Loiolako egoitza itxi egin dute. Berrian gaur arratsaldean argitaratutako apuntea.

Arratsaldeko 17:30ean azaldu nintzen Koldo Mitxelena Kulturunean. Hantxe zegoen Angel Unzu gitarra probatzen. Laster agertu zen Ane Ortiz, baita Jabier Muguruza bera ere. Arazo tekniko batzuk izan zituzten gitarrarekin, baina, azkenean, txukun geratzea lortu zuten.

18:30ean zita Caravanserai kafetegian genuen. Hantxe zeuden Maria, Manolo, Pako, Felip, Sorkun, Ander, Alargaor, Andi, Chirbes, Charo, Arantxa, Mariano, Escolar... Pixkanaka denak bildu ginen, baita Sevillatik larri samar etorri zen Garbiñe Biurrun bera ere.

KMtik atera ginenean jende asko ari zen ilaran, zai, eta 19:00etarako bost minutu falta zirela zabaldu zituzten ateak. Lepo bete zen aretoa. 120 lagun eserita eta beste 50 lagun zutik. Kanpoan telebista zegoen konektatua, kultur gunearen atarian, baina ez dut uste jende asko gelditu zenik han. Internet bidez 59 lagunek jarraitu omen zuten ekitaldia.

Ane Ortiz hasi zen denei eskerrak emanez. Ondoren, Maria Jesus Aranburuk, Kultura eta Euskara foru diputatuak, eta Rafaela Romerok, Batzar Nagusietako presidenteak, hartu zuten hitza. Haien diskurtsoetan nabarmen geratu zen ez zutela Ortiz ezagutu.

Mariano Ferrerek bikain gidatu zuen ekitaldia. Arantxa Gurmendik 70. hamarkadaren hasieran Bordelen bizitutako kontuak ekarri zituen gogora. Hunkitu egin zen Rafa Chirbes idazlea, baina aurrera egin zuen. Laguna zuen Garbiñek Ortiz ere eta nabarmen geratu zen. Ignacio Escolarrek ere ederki goraipatu zuen Públicora eramandako kazetaria. Nik, berriz, Ortiz nola ezagutu nuen, baita Pateraren garaiak, azaldu nituen. Jabier Muguruzak eta Angel Unzuk pare bat kanta egin zituzten: mahai-inguruaren hasieran, Bizitza, bizitza da; amaieran, berriz, Maite zaitut, ez. Mahai-inguruaren erdialdean Jesús Cutillas-ek bidalitako muntaia ere entzun genuen, Ortizen ahotsa barne.

Bitxia izan zen jendeari paso eman ziotenean, inork ez zuela ezer gehitu. Ortiz gustura geratuko zen bere Jamaikan, ez baitzuen gustuko jendea gehiegi luzatzea.

Inguruko tabernetan ibili ginen eta garaiz etxeratu. Hurrengo egunean goizeko 10:30ean geratuak baikinen Larrun mendiaren behealdean, bertako tren geltokian. Tren ttikiak 50 lagun eraman gintuen tontorrera goizeko 11:00etan. Lainotuta zegoen eguna eta, gora igo ahala, are gehiago. Freskoa ere egiten zuen goi aldean.

Denbora gutxi izan genuen ekitaldia egiteko, baina txistua lagun, irrintziek, kantek, ardoak eta gildek lortu zuten eguna altxatzea. Beheko bidea alaiagoa izan zen. Autoak hartu eta Sara aldeko Urtxola Bentara joan ginen bazkaltzera. Egunpasak Donostian izan zuen amaiera.

Ez ditut izen-abizenak hemen jarriko. Asko eta asko ahaztuko baitzaizkit: eskerrik asko bertatik zein kanpotik hurbildu den jendeari.

Hurrengo geltokia: Mariano Ferrer bizirik dagoela omendu behar dugu. Ni prest nago. Nor gehiago animatzen da?

Oharra: argazki guztiak bigarren egunekoak dira; lehen egunekorik ez baitaukat.

"Nik beste galdera bat eginen nuke: mantsotua egotea jarrera politiko bat da, ala ez? Bestela, badirudi ados ez gaudenak garela politika egiten dugun bakarrak. Ados daudenek, orduan, ez dute politikarik egiten? Nik baietz erranen nuke, eta asko gainera, sistema osoa haien alde baitago. Denok gara abeslari konprometituak, bai eta sistemarekin ados daudenak ere; konpromisorik ez dutela erratea konpromiso itzela da. Horiek abeslari direla diote, eta, aizu, niri ere musika asko gustatzen zait, orkestra sinfonikoekin abestu dut eta hamaika esperientzia probatu ditut. Eta hori guztia nire pentsaera eta konpromisoekiko koherentziari eutsiz egin ahal izan badut, hobeto. Baina besteak ere konprometituta daude."

Lluís Llach-en hitzak Edurne Elizondok eginiko galdera bati. Elkarrizketa 2000ko abenduan argitaratu zen Euskaldunon Egunkarian.

Gaur omenduko dugu Javier Ortiz. Gainera, internet bidez jarraitzeko aukera egongo da.

Ez dut ikusi zezenak José Tomás Aguascalientes-eko plazan (Mexiko) nola harrapatu duen. Zertarako? Zergatik?

Ondo gogoan dut iaz antzerki aktore ezagunak nola hitz egiten zuen Bartzelonan hilabete batzuk aurretik ikusitako torero honen korrida baten inguruan. Hunkituta zegoen gizona, begiek dirdir egiten zioten.

Badakit ez dela kontu berria, baina oraindik harritu egiten naiz zezenketei buruzko albisteak kirol prentsan ikusten ditudanean (kultur orrialdeetan ere agertzen ziren garai batean behintzat). Igandean, adibidez, Marca periodikoaren webgunera sartu nintzenean hantxe ageri zen albistea (bertan izan nuen larritasunaren berri, gainera). Gauean, De la Morenak toreroaren aitarekin berba egiten zuen bitartean hartu ninduen loak.

Plaza batean geratuko denaren antza harrapatzen diot (ez nik bakarrik, noski). Eta Espainiako heroi berria izendatuko dute. Ahal duenak, bitartean, dirua egiten haren kontura.

Kaka zaharra!

Atzo twitter-eko zerrendei buruzko bi galdera egin nituen: "Pare bat galdera tuitero: Twitter-ek dituen zerrendak egiteko aukera erabiltzen duzue? Baliagarria zaizue? Eskerrik asko aldez aurretik". Ez nituen erabiltzen eta jakin nahi nuen ea nire sareko kideek erabiltzen ote zuten. Jende askok erantzun dituenez nire galderak, hemen jartzea erabaki dut. Eskerrik asko guztioi.

Rikardo Idiakez (itziartarra):"Nik oraindik ez diot kasu handiegirik egiten, egia esan".

Txomin Jauregi (TxominDD): "Ez ditut erabiltzen, saiakera bat egin nuen, baina hortan geratu zen".

Mikel Iturbe (azken_tximinoa): "Nik ez dut gustuko jendea kategorizatzea/etiketatzea. Publikoak dira eta jendeari buruzko info gehigarria publikatzen duzu". Bigarren mezua: "adib. nonok "friki", "filoterrorista", "umejale" edo holako zerbait deituko banindu,publikoa litzateke ta hori niri buruzko infoa da".

Andoni Munduate (MunduJR): "Ezta ezertako ere. Ez ditut erabili eta ez dakit zertarako erabili ditzakedan ere".