Harrikadak

iz. 1. Gertakari-sail bat ordena kronologikoan eskaintzen duen kontaketa; bereziki, ekintza historikoei buruzkoa. 2. Gaurkotasuna duen gai bati buruzko prentsa-artikulua. Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa

Gaurko Hitza zer den norbaitek galdetuz gero, bat-batean edonork esango luke gure munduan dauden elizetako baten ekimena litzatekeela Jaungoikoaren izena lau haizetara zabaltzeko. Baina zorionez ez da hori kontua.

Zoritxarrez, duela gutxi espainolez dagoen antzeko ekimen baten berri izan nuen. Zoritxarrez diot atzetik zituelako Real Academia de la Lengua eta Planeta argitaletxea. Arazoaren munia: RAEren edukiak erabiltzea.

Beste hizkuntzetan dauden adibideen jakitun, Maite Goñik (#euskara + #hezkuntza + #teknologiaberriak) erabaki zuen berak ere antzekoa abiatzea duela hiru urte. Eta egunero hitz bat jartzen du webgunean, adiera ezberdinak aipatzen dituelarik.

Bigarren urtebetetzea ospatzeko, 2010eko azaroan, publikoki eskatu zuen hitz bat hautatzeko, horri buruzko bideoa grabatzeko eta emaitza Gaurko Hitzaren youtube kanalera atxikitzeko (80tik gora bideo daude bertan).

Hirugarren urtemuga gertu zela-eta, aldiz, lagunek animatuta, erabaki zuen oraingoan kultur ekitaldia antolatzea, topaketa izango zela onena. Taldeanitza (eta forofoa) osatu ondoren, lehenengo gauzak lotzen hasi ziren (ginen, ni ere tartean bainago): tokia (DOKA Kafe Antzokia, Donostia) eta eguna (2011ko azaroaren 2a). Hortik aurrera, gainerakoa etorri zen.

Hitza ardatz hartuta, eremu ezberdinetako artista, sortzaile eta profesionalak gonbidatu genituen. Bakoitzak 5 bat minutu zituen, nahi zuena (gutxi gorabehera) egiteko.

Ongietorria Jon Martin eta Alaia Martin bertsolariek eman zuten. Gero, Koldo Martinez aurkezleak gonbidatu bakoitzak aukeratutako hitzaren definizioa irakurri eta paso eman zien, banaka.

Igor Calzadak Irteera aukeratu zuen. Aitaren omenez idatzitako lerroak irakurri ondoren, Exit jo zuen, gitarra lagun.

Iban del Campok Azaro hautatu zuen eta Kimuak programako hainbat film laburren collage-a moldatu zuen.

Xabier Euzkitzeren berba Ohildu izan zen. Matalazi buruzko lezioa eman zuen (orain betetzen dira hura akabatu zutela 350 urte). Gainera, Xabierrek aipatu zuen Benito Lertxundik ezagun eginiko kantan hiltzeko erabiltzen dela ohiltzeko beharrean.

Imanol Muruak Eztanda izeneko zutabea idatzi zuen. Ezin zuenez bertan egon, bideo bat grabatu zuen. Irakurtzen ageri da bertan.

Patxi Huarte Zaldieroak biñeta egin zuen hitz horri buruz. The Organization serieko azkena marraztu zuen. Edo hori esan zuen behintzat.

Harkaitz Cano eta Versus. Talentua eta vis komikoa biak batera eszenatoki gainean: hizkuntza gehienetan aurka esan nahi du, baina italiera omen da hasierako -rantz esanahia gorde duen bakarrenetakoa.

Anarik itxi zuen gaua. Opaldu hitza eskaini da eta Harriak kantaren bertsio akustiko hunkigarria eskaini zigun.

Bis moduan, Haritz Rodriguezek (Transistoria) eginiko bideoa bota genuen: Bizitza (vida).

Eskerrak amaiETA garaiak diren, zeren jendeak ederki mugitu zituen hortzak Kixkurgune dendaren produktak dastatzeko orduan.

Eta hauxe da dena. Gaurkoz, behintzat.

#gaurkohitza La palabra del día es crónica, este apunte en castellano.

Aspaldian nuen gogoa inguru hauetan ibiltzeko, baina azken bolada honetan ez ginen pasatzen Baztandik. Oraingoan, urriaren 24an eta 25ean, Bertizen egon ginen, bai, baina aurrera jarraitu genuen.

Bueltaxka bat eman genuen hango parajeetan barrena eta Elizondora joan ginen bazkaltzera. Eskisaroi itxita zegoenez, bertakoek Galarzan bazkaltzeko esan ziguten eta oso aukera ederra izan zen ere.

Arratsaldepasa Iruñean egin genuen. Erdialdean. Lotsatzeko modukoa da, baina urteak ziren Iruñera arrimatzen ez nintzela.

Iluntzerakoan, berriz, Quinto Real ostatura jo genuen. Fernando Goñi pilotariak hartu gintuen eta oso gustura egon ginen bertan. Hurrengo batean bueltatu behar dugu eta inguruko mendietan barrena ibili. Itxura ederra baitauka inguruak. Eta jatetxea ere probatu nahi dugu, Fernando!

Astearte goizean, Altzuzako Oteiza Museoan geratu ginen Donostiatik eta Gasteiztik etorritako beste lagun koadrila batekin. Ederra museoa, pena ez zegoela ez audio-gidarik, ezta bisita antolaturik ere. Eta horrela ea nor (au)sartzen den Oteiza handiaren unibertsoan.

Huarteko Zubiondo jatetxean bazkaldu genuen. Ederto hemen ere. Eta arratsaldepasa berriro ere Iruña aldera.

Baten bat txankamela samar joan zela ikasi genuen: hau da, udazken garai horretarako pulamentuzko arroparik gabe. Baina hori beste istorio bat da eta ezin da hemen kontatu (bestela, larrutuko naute).

Hona hemen bi egun horietan telefonoarekin ateratako 14 bat argazki.

Informazio gehiago: Lo que dije y digo.

Eskolan jai-eguna zen. Tio Antoniok kamioia zuen garai hartan eta egunpasa joan nintzen berarekin toki batetik bestera. Gogoan dut Eratsunetik pasa ginela, Retegi txapeldunaren herritik.

Poz-pozik pasa nuen eguna. Lehen aldia nuelako kamioi batean hara eta hona ibiltzen nintzela.

Gogoan gorde dudan beste gauza baina, tristea da. Iluntzean, etxerako bidean, Goardia Zibilaren kontrola zegoen Oiartzunen. Osabak ea zer gertatzen zen galdetu zion pikoletoari eta honek erantzun Oiartzungo alkatea akabatu zutela arratsaldean.

Ez nuen eguna gogoratzen, baina Google-n bilaketa egin ondoren jakin dut egun hori 1975eko azaroaren 24a izan zela. Gizon hura Antonio Etxeberria Albisu zen. 33 urte zituen eta herriko alkate frankista zen.

Nik 7 urte nituen. Eta eskolan jai-eguna genuen Franco azaroaren 20an hil zenez, astebetez itxi zituztelako ikastetxeak.

Hau da ETAren inguruan nire buruan erregistratuta dudan lehen oroitzapena eta hori etorri zait burura gaurko konferentziaren ondorioz atera den adierazpena dela-eta, batzuk zalapartaka ikusi ditudanean sare sozialetan.

Amaieta.

Amaieta, este apunte en castellano.

Ez dakit noizbait gertatu den Aieten bi prentsaurreko egotea ordu berean eta bata bestetik hain gertu izatea: lehena, Aiete Kultur Etxeak, Irrien Lagunak klubarekin batera, urriaren 15ean eta azaroaren 5ean Parkeko hainbat zuhaitz ezagutzeko antolatutako txangoaren aurkezpena; bestea, urriaren 17tik aurrera Euskal Herriko gatazka konpontzeko Donostian gauzatuko den Bake Konferentzia (ora pro nobis, amen).

Kultur etxean kazetarien zain gaude. Halako batean, ETBko kazetari bat eta bi teknikari azaltzen dira. Soinu toma non dagoen galdetzerakoan, periodistak dio ea ingelesez izango ote den agerraldia. Nire baitan pentsatzen dut ea Porrotx arituko den ingelesez. Ezetz. Oker dabilela. Aieteko Jauregira joan behar duela erantzun genion.

Handik minutu batzuetara, arnas estuka dator beste kazetari bat. Donostiako komunikabide batean kultura kontuak jarraitzen ditu. Gora joan dela eta jauregian sartu bezain pronto ea ingelesezko zatiak jarraitzeko itzulpenen bat behar ote duen galdegin diote. Ingelesez? Nork eman behar du prentsaurrekoa ingelesez, Porrotxek?

Gaur goizean ikusi dut Uruguaiko Canal 20 telebista kateak David de Ugarteri eginiko elkarrizketa hau (El Correo de las Indiasen bidez iritsi naiz bertara). Daviden ideia potolo batzuk ezagutu nahi badituzu, merezi du 18 minutuko saioa ikusteak.

De Ugarte (eta konpainia) oso kritikoak dira atxikimenduaren kultura sustatzen duten sare sozialekin eta mundu hori hausnarketaren kulturan kokatzen duten blogekin (blogsfera beraien hizkeran) kontrajartzen dute.

Lerro nagusietan, ados nago ideia horrekin, baina gure etxeak (blogak) ondo baino hobeto zaindu behar baditugu ere, boladan dauden tabernak (sare sozialak) gune beharrezkoak dira harremanetarako (dena ez da twitter eta facebook: hona hemen status.blogsoviet edota berriketan.info).

Bideoa ikusi aurretik, Samuelek atzo gauean idatzitako apuntea irakurri dut eta hau ere leitzeko modukoa iruditzen zait: I-cracia. Ados nago Italiako Wu Ming taldeko kide batek idatzitako ondorengo lerro hauekin (Samuelek aipatzen dituenak eta frantsesetik gaztelaniara itzuli dituenak berak: jatorrizko artikulua hauxe da: Fétichisme de la marchandise digital et explotation cachée: le cas Amazon et Apple).

"Egia da oso polita dela eta oso ondo dagoela bestelako sare sozialetan eraikitzea, software librearen gainean dabiltzanak eta datu sentsible zein harremanen salerosketan oinarritzen ez direnak. Baina ona da ere jende gehiena bizi eta komunikatzen den tokietan presentzia kritikoa eta informatiboa izatea, agian indarrean dauden sareen erabilera gatazkatsuak esperimentatuz".

David de Ugarte entrevistado en el Canal 20 uruguayo, algo parecido a este apunte en castellano.

Lehengoan esan bezala, 1996ko hitzaldi bat da antzezlanaren abiapuntua. Garai hartan, hautsak harrotu zituen. Uste dut 2011n ere zeresana emango duela antzezlanak.

Horregatik, lehenik eta behin, abentura honetan sartu diren profesionalak ausartak direla iruditzen zait: Sandra Toral, Carles Alfaro, Pedro Casablanc...

Gaueko 21:00etan zen hastekoa emanaldia Gironako La Planeta aretoan, baina erlojuak 21:35ak paseak markatzen zituen zarata batek argi bati paso eman zionean eta gure begi aurrean eszenatokia agertu zenerako. Lokalera sartu ginenean, ikusi genuen kristalezko kaxa handi bat eta han barruan zegoen José K (Pedro Casablanc) aulkitxo batean eserita, biluzik, hanketan eta eskuetan bilurrak ipinita. Pantalla batek aktorearen aurpegiaren lehen planoa erakusten zigun eta hori izan zen ondorengo ordu eta laurdenean ikusi genuena: begiek pantailari so zeuden nagusiki, baina kaxa barruan gertatzen zenari ere erreparatzen zioten.

Javierrek ez zuen José K nazionalizatu, baina ziur naiz antzezlana ikusiko duten askok saiatuko direla hura kokatzen. Pasa den mendeko 60ko hamarkadako beteranoa, 30 urte daramatza Josék bonbak jartzen eta jendea akabatzen. Poliziak antzeman du eta bera da jendez betetako plaza batean jarritako lehergailuaren berri duen bakarra. Ahal den moduan lortu behar al da gizon horrek esatea non dagoen lehergailua? 1996ko hitzaldi hartan ezezkoa defendatu zuen Javierrek, "tortura bueltarik gabeko bidai morala baita. Ezin da muga hori salbuespen moduan gainditu".

Pedro Casablanc aktoreak oso lan ona egin du. Are gehiago, kontutan hartzen bada goian aipatutako baldintzetan ordu eta laurden ematen duela kaxa barruan. Carles Alfaro zuzendariak oinarrizkoan asmatu du. Uste dut, dena den, testua luzeegia dela eta guraizeak sartu beharko liratekeela, antzezlanak minutu gutxiago izan zitzan.

Torturarenaz gain, eszenatokian tresnen eta helburuen eztabaida ere dago. Protagonistak uste baitu Estatua dela hiltzaile nagusiena eta bera (José) atzetik dola lehiaketa horretan.

Beste kontu bat: orain arte suntsitzen aritu direnak, gai al dira eraikuntzan parte hartzeko? Edo alde batera egin behar dute beste batzuen mesederako? Horrelako kontu asko dago eta buruan bueltaka izango dituzu hurrengo egunetan ere.

El Punt-Avui periodikoak Joaquim Armengol-en kritika argitaratu zuen igandean (Expiació) eta TV3 telebistak ere pieza bat eskaini zion. Laura Iglesiasen blogean hauxe topatu dugu: José K, torturado o la impunitat del Estad de Dret.

Urriaren 22an La Cárcel de Segovia izeneko kulturgunean ikusteko aukera egongo da eta espero dut Euskal Herrian ikusteko parada egotea. Donostian, adibidez, egilearen jaioterrian.

Crónica de José K y del policía pegón, algo parecido a este apunte en castellano.

Eguneratzea. Urriak 10. 23:00. Hona hemen Gironako Temporada Alta jaialdikoek ekoitzitako bideoa. Bertan diote ETAkoa dela José K. Ba ez, Ortizek argi esan zuen ezetz: José K no es de ETA.

Bideoan Carles Alfaro zuzendaria eta Pedro Casablanc aktorea ageri dira.

Goizeko 8:00ak aldera autoa hartu eta Gironara abiatuko gara Donostiako lagun batzuk. Kataluniako hirian estreinatuko baita, Gironako Udazkeneko Antzerki Jaialdiaren barruan, Javier Ortiz kazetari eta idazle donostiarraren antzezlan bakarra, José K, torturado.

Izenburuari erreparatuta, garbi dago zein den gaia. Javierrek 1996an torturaren aurkako jardunaldi batzuetan irakurritako testua du abiapuntu. Antzerki munduko norbaitek, testu hura egokitzeko eskatu eta hori egin zuen donostiarrak.

2005eko apirilean irakurri zuen Ramón Langa aktoreak Madrilen jendaurrean (dena esateko: SGAEren egoitzan).

2010ean, Atrapasueños argitaletxeak liburuxka bat argitaratu zuen, Isaac Rosa idazlearen prologo eta guzti.

Gaur, urriak 7, Carles Alfarok zuzenduko du terroristaren rola jokatuko duen Pedro Casablanc aktorea.

Ea zer dugun kontatzeko bueltan.

Donostiako Udalak omenaldi txiki bat egin dio gaur arratsaldean Josetxo Mayorri, 25 urtez Ulia mendia garbitzen eta txukuntzen ari den gizonari. Alkateak, udalbatzarra bertan zela, erloju bat eman dio Donostiako Udaletxeko Pleno Aretoan. Juan Karlos Izagirrek une hori aprobetxatu du hiriko hainbat txoko eta elkarteetan bere kabuz, bolondres gisa, lanean ari diren hainbat pertsonari bere esker ona agertzeko. Josetxok eskerrak itzuli dizkio udalbatzarrari, baita naturzale guztiekin partekatu ere.

78 urterekin, Josetxo egunero doa Uliara, lanera. Gaur goizean, adibidez, Kutrailako iturritik behera XIX. mendeko bidexkara doan zonaldea garbitu du (Uliako ohikoek "Josetxo hiribidea" gisa bataiatutakoa, plaka eta guzti). Bihar hantxe bertan ikusiko duzue, buru-belarri. Ekitaldian egon diren errainak eta bilobak esandakoaren arabera, noizbait saiatu omen dira Josetxo Intxaurrondotik Uliara egunero egiten duen ibilaldian laguntzen, baina ezinezkoa omen da gizona jarraitzea ("aitona oinez baino korrika baitoa").

Ekitaldi xumea bukatu bezain pronto, 25 urte barru, urrezko ezteiak betetzerako planei buruz galdetzerakoan, Josetxok ez du zalantza izpirik azaldu:

-Hementxe bertan bazegoen ontzi-horniketan espezializatutako denda bat. Soka-biribilki itzelak saltzen zituzten eta nik horietako hiru erosi nituen.

Hau da, adorea ez zaiola falta gure Josetxori. Bejondeiola!

Homenaje a Josetxo, este apunte en castellano en el blog de Ander Izagirre. Argazkiak ere handik hartuak dira.