Harrikadak

Abesti bat gutxiago

Kantu bat da hoteleko gela bat non lehen beste norbait egon den. #HORtrio Orion gaur. pic.twitter.com/3ZizLvnCBD

— Mikel Iturria (@iturri) 2017(e)ko otsailak 24

Twitter bidez jakin nuen Harkaitz Cano, Oier Aranzabal eta Rafa Ruedak osatutako hirukoteak Abesti bat gutxiago proiektuaren baitan hitzaldi musikatua emango zutela bertako kultur etxean.

Autoa aparkatu, Xabi Prietoren gola ikusi (Realaren garaipena) eta barrura. Goiko txioan klik eginez gero, txio erretransmisio laburra irakurtzerik izango duzue.

Ez ginen ikusle asko bildu, baina giroa goxoa izan zen. Amaieran, hitz batzuk gurutzatu genituen kultur etxeko arduradunarekin, Imanol Urkizurekin. Nabaritzen da ofiziokoa dela, gauzak sinple eta erraz egiten zituelako.

Oierrek bota zigun plaza hauek hil ala bizikoak direla hainbat musikarirentzat. Ostegunean lagun batek esan zidan kultur bizitza ere zentralizatzen ari dela hiri handietan (Bergarakoa da eta Donostia zein Bilbo aipatu zituen) eta ezer gutxi dagoela probintziako herrietan. Bai, bada kezkatzeko motiborik. Baina, esan bezala, ondo da azpimarratzea Orioko Kultur Etxea plaza polita eta goxoa dela.

Oierrek eta konpainiak astean zehar eman dute ezagutzera datozen egunetan Pete Seeger-en hainbat kanta euskaratu eta horietako batzuk grabatuko dituztela datozen egunetan Garate Estudioetan. Pete Seeger gogoan EPa deskarga digitalean jaso nahi izanez gero, sartu estekan eta jarri bertan zure posta-elektronikoa.

Gainera hamalau kantu joko dituzte martxoaren 26an Arriaga Antzokian. Eutsiko diogu, Pete! The Seeger Basque Sessions emanaldi bakarra izango omen da Loraldia festibalaren enkargu hau.

Hona hemen Orion eskaini zuten "Nork mindu hau" kanta.

Peter Punk

Larunbata. Txioak begiratzen ari nintzela Goizalde Landabasok bezperan botatako hau ikusi nuen.

Ruper Ordorikak Leopoldo Maria Panerori kantari. Peter Punk. Inon gorderik ez dagoen kantua. https://t.co/IKVQdrwCcj

— Goizalde Landabaso E (@GoizaldeL) 2017(e)ko otsailak 24

Bertan itsatsita Ruper-en "Peter Punk" kantaren audioa.

Audioa ondorengo bideo honetatik hartuta dago eta bertan entzun dezakezue ere txantxikuarraren aurkezpena (espero loturak 1h 28 min 10 seg-ra eramatea, zeren bideo txertatuetan ez du hori errespetatzen).

Bitan entzun dut zuzenean kantu hori:

1.- 2000ko azaroaren 2an lehen aldiz.

2.- 2011ko azaroaren 7an bigarrenez.

Azken bideoan Ruperrek berak dioen bezala, kantu hori soilik Madrilen jotzen du eta erabiltzen du kontzertuak ixteko.

Ez dauzkat poemario asko etxean, baina bai bat Leopoldo María Paneroren bat. 1995ean Lagun liburu dendan erositako "Contra España y otros poemas no de amor". Hauxe letra.

Peter Punk

Peter Punk es el amor y Campanilla su princesa

en el cielo están buscando el secreto de la nada

todos los Niños Extraviados

Peter Punk es el amor y Campanilla su princesa

Garfio busca en vano el secreto de su mano

y Campanilla llora al pie del Árbol Extraviado

adónde las sirenas y adónde los enanos

Peter Punk intenta en vano su amor explicar,

en una playa desierta Campanilla lo dejó.

¡Una canción menos, Peter Punk! (este apunte en castellano)

Ostiralean, Maria Antonia Plazarekin (Victoria Eugenia Antzokiko txartel-saltzailea) egin nuen topo. Larunbatean, otsailak 11, izan da bere azken laneguna. 25 urte egin ditu Victoria Eugenia eta Antzoki Zaharrean Mitxel Ezquiagari elkarrizketa honetan esan zion bezala (El contacto con el público me hizo feliz). Enteratu direnean, hainbat herritar eskerrak ematera hurbildu zaizkio antzokira eta horren aurrean Maria Antonia harrituta, hunkituta eta lotsatuta zegoen.

Aste batzuk lehenago hartu zuen erretiroa Frantxis López de Landatxek, 30 urte baino gehiago Gipuzkoako Kultura departamentuan lan egin ondoren, horietako gehienak Koldo Mitxelena Kulturuneko buru. Teresa Flañok elkarrizketatu zuen: "En la cultura somos muy conservadores, más de dogma que de razón y crítica" (osotara 10 MB pisatzen duten 2 jpg dira).

Larunbatean, hilak 11, Garoa Kultur Labek ere agur esan zuen. Albiste tristea, are gehiago hiriko nire toki kuttunetako bat zela kontuan hartuz: "Baldintza eta arrazoi ezberdinen elkargurutzatzea medio hartu da erabakia. Ez genuen arrazoi ekonomikoak medio zabaldu Donostiako laborategia, eta ez dugu arrazoi ekonomikoengatik itxiko. Erabaki pertsonala da hartu duguna, erabaki intimoa. Erabaki zaila eta erabaki irmoa".

Horrelako arrazoien aurrean ezin ba asko esan, egindako lana eskertu (Imanol, Eneko, Oier, Ines, Aritz, Patri, Kepa, Lander eta Sarari) eta kontuan hartu Gros auzoan 200 kultur jarduera gutxiago izan daitezkeela aurten.

2014ko uztailean, liburu-denda zabaldu zenean blog honetan nik idatzitakoa berrirakurri dut. Zer pentsatua eman dit.

Donostiakoa zabaldu behar zutenean, Oier Aranzabalek elkarrizketatu zuen Imanol(txo) Agirre: Liburu-dendak kultur epizentro dira, ala bestela ez dira. Bertan bideo hau dago:

Esaldi hau: "Nire ustez behintzat innobazioaren oinarria atzera pausu hori dela: askotan aurrera joateko, pixka batean gelditu, bi pausu atzera eman eta hor hasten da guztia".

Egun hauetan Imanolek askotan errepikatu duen beste ideia bat azpimarratu nahi dut. Berak dio eskertuta dagoela liburu-denda itxi eta egin zaion kasuarekin (beste hainbat negoziok agur esaten dutenean apenas baitira notizia), baina jende (gazte eta ez hain gazte) mordoa dagoela inguruan gauzak egiten (edo egin nahian) eta horietan jarri beharra dagoela fokua.

Hortik tiratuz lau gauza:

1.- Bukatu zen Donostia 2016. Kitto. Gainditutako pantaila bat da. Aurrera begiratu behar dugu eta ezin gara egon behin eta berriz proiektu horren akatsak mahai gainean jarriz.

Hori bai, ekitaldiak egin diren lokalen aurrean irudian ageri den bezalako oroigarri horrorosoak jarri dituzte eta horrek ez du asko lagunduko. Garoaren kasuan hilarri moduko bat izango da (argazki gainean klik eginez gero, atzo ateratako bost erretratu gehiago ikusteko aukera).

2.- Instituzioei: Donostian kultura instituzionalak kristoren indarra dauka, baina funtzionarioak ez diren langile asko (zer esanik ez sortzaile, artista eta aktibista gehienak) egoera prekarioan daude.

Aterki instituzional horretatik kanpo dauden hainbat proiektu estimatzen ditut: besteak beste, Le Bukowski, Dabadaba, Doka, Guardetxea... (Kortxoenea estimatzen nuen bezala).

Zahartuta nago eta gaizki pentsatzen dut gehienetan: ematen du 2016an Udalean lozorroan egondako hainbat espediente orain berpiztu egin direla. Dena legala izango da, baina erreparatu gehiago izpirituari eta ez hainbeste letrari.

3.- Azken urte hauetan turismoak nabarmen egin du gora gure hirian. Noiz arte? Benetako datuak nahiko nituzke ikusi, informazioa, eta ez bakarrik aldiro-aldiro ematen dizkiguten okupaziori buruzko datu triunfalista horiek.

Gauzak dauden bezala, seguruenik eremu batzuk turistentzat izango dira eta gu bertan turista bezala ibili ahalko gara. Onurak ere ikusten ditut: auzoetako giroa suspertu egin da.

4.- Antolatu beharra dago: gustatzen zaigu zerga gutxi pagatzea eta dena Administrazioak konpontzea, baina hori ezinezkoa da. Beti daude antolatutako taldeak eta gu (herritarrak, langileak... jarri zure kolektiboa) antolatzen ez bagara, jai dugu.

Bestela, donostiar gisa negar egitea soilik geratuko zaigu, herritar gisa defendatzeko gai izan ez ginen gauzen aurrean, baina Joseba Irazoki musikariak dioen bezala "Ezin gara beti negarrez egon".

P.S.: gehiago joango naiz Zarautzera.

Dime qué se siente cuando se apagan las luces, este apunte en castellano.

Eguneratzea: otsailak 13. 8:05ean. Juan González Andrés-en bideo labur bezain polit hau.

Gaur goiz mugitua izan dut eta ez naiz gehiegi zentratu egunkariekin eta sare sozialekin goiza nahikoa aurreratuta izan arte. Halako batean, ikusi dut Fermin Muguruzak txio bat jarri duela Eduardo Madinak berari eginiko elkarrizketa bat zela eta.

Esan bezala, 20 orrialdekoa omen eta otsaileko Jot Down aldizkariak El País egunkariarekin batera banatzen den hilabetekarian argitaratua ei zen (3 euro gehi periodikuaren eguneko prezioa: gaur, guztira 5,80 euro). Kalera jaitsi, kiosko batera jo, erosi eta irakurtzen hasi naiz.

Irakurri ditudan gauza gehienak ezagunak ziren niretzat, baina halere emozionatu egin naiz hainbat unetan.

Elkarrizketa Espainiako publikoari begira egina dago eta Kortaturen sorreratik gaurdaino musikariaren ibilbideari egiten zaio errepaso: Kortatu, Negu Gorriak, bakarka... Etxeko zein kanpoko kontuak aipatzen dira (ETA, GAL, Galindo-NG auzia, Katalunia, Mexiko, eta abar).

Ahaztuta neukan biek harremana izan zutela Julio Medem-en "La pelota vasca, la piel contra la piedra", 2003ko filmean. Orduan pertsonalki elkar ezagutu omen zuten.

Espainiari begira egina dagoela esan dut eta poztekoa iruditu zait hainbat lagunek Twitter-en zubigile kontzeptua nabarmentzea. Gaur ikasi dute hitza eta asko gustatu omen zaie.

Eskertzekoa da bien ahalegina zeren eta, a priori, topaketak alde bateko zein besteko muturrekoenen zaplastekoak jasotzeko arrisku handia baitago.

Dena den, proposamena daukat biontzat: bueltako partida jokatu behar da orain. Hau da, Ferminek Madina elkarrizketatu beharko luke eta emaitza Euskal Herriko komunikabide batean argitaratu.

Martxoaren 20ko oharra: Jotdown-ek webgunean argitaratu du elkarrizketa jada (Plaza Roja de Irun: una conversación con Fermin Muguruza).

Muguruza y Madina, tendiendo puentes (este apunte en castellano).

Garai batean egun baino askoz ere gehiago eguneratzen genituen blogak. Orain beste bide batzuk gailendu dira eta apenas duten jarraitzailerik blogek. Gauza onak ere baditu egoera honek: jende gutxik irakurtzen zaituenez, horrek lasaitasuna edarra ematen du.

Lanetik atera eta lagun batek (Giorgio Bassmatti) Gipuzkoako Foru Aldundiak zabaldu berri duen Kolmado gunean kontzertu laburra eskaini behar zuela aprobetxatuz bertara hurbildu naiz. Ordu erdiko saioa egin du Bassmattik eta asko gustatu zaizkit bertan jo dituen piezak.

Lehenengoa eta azkena grabatu ditut. Tartean, laugarrenean, Bassmattik (batek daki serio edo txantxetan) adierazi du orduan afinatu behar zuela gitarra. Zuek erabaki ea lortu ote duen.

Garai batean bezala.

"Nik kartzelak fase desberdinetan ezagutu ditut, kartzelaldi desberdinetan, eta ikusi dut nola aldatu diren gauzak. 1987an ekarri ninduten Estatu frantsesetik eta orduan kartzeletan delitugileak zeuden; batzuk delituak era oso kontzientean eta pentsamendu aurrerakoiarekin egiten zituztenak eta beste batzuk pobreak, bizitzan aurrera egin ahal izateko delituak egiten zituztenak. Ordutik asko aldatu da panorama. Orain drogamendekotasuna dutenak eta indarkeria matxistagatik kartzelatuak izan direnak daude nagusiki, ez dago besterik."

(...)

"Logroñoko kartzelan zeuden gazte batzuei askotan esaten nien horrela segituz gero, 70 urterekin kartzelan egongo zirela. Apustu egiten nien 2026. urtean berriz Logroñoko kartzelan sartzen banaute, han preso berdinak topatuko ditudala, hamar urte zaharrago, baina berdinak."

Arnaldo Otegi: «Beti korrika gabiltza, dena presaka egin behar dugu, baina ahaztu egin zaigu nora goazen».

Amagoia Mujikak Arnaldori eginiko elkarrizketaren zati horrekin gogoratu naiz gaur goizean ondorengo hau irakurri dudanean.

"Sí. La cárcel que ha vivido es muy diferente a la actual. La conoció incluso con traje de recluso. Ahora, según cuenta, las cárceles son lugares donde hay mucha gente por delitos que él no entiende: en su época había carteristas, proxenetas, asesinos y atracadores. Ahora hay una mezcla de gente encarcelada por conducir borrachos y otros delitos que han convertido las cárceles en guarderías, según su opinión. Por otro lado, en la calle se defiende bien: le gusta comer bien, pasear... No lo veo tan desubicado, se maneja bien, al menos hasta donde yo sé".

Juan Manuel Velázquez: «La victoria de 'El Rubio' es que está vivo y al pie del cañón».

Velázquez elkarrizketatu du Alberto Moyanok gaur DVn, pasa den abenduan "Algunos me llaman El Rubio" kaleratu duelako. Liburuan 1981eko maiatzean Bartzelonako Banco Centralaren kontra egindako lapurreta saiakeran (ustez) buru izandako José Juan Martínez Gómez-ek bere bizitza kontatzen du.

Aurreko batean Iban Zalduak zintzotasun osoz bota zuen twitter-en Mexikon gertatutakoa. Liburu baten aurkezpena zeukan bertan (Biodiscografías) eta...

Cuando las cosas no salên bien también hay que decirlo: fracaso en la presentación de Biodiscografías en la librería Gandhi.

— Iban Zaldua (@IbanZ) 2016(e)ko abenduak 2

Tira, ez dakit hori porrota ote den. Literatur munduan ere, atzo bertan editore batek esaten zuen moduan, gauza bat baita liburuak saltzea eta beste bat liburu onak egitea.

Are gehiago, nork aitortzen ditu publikoki porrotak? Adibidez, PISA txostenaren emaitzak direla eta, norbait aterako da plazara zera esatera: bai, jaun-andreok, gaizki ari gara eta akatsa nirea/gurea da. Denok badakigu ez duela horrela funtzionatzen.

Gauza da Jacques Prévert-ekin gogoratu naizela. Genevako tren geltokian John-en zai nengoela, bertako liburu denda batean sartu nintzen. Alde batetik bestera nenbilela, Paroles liburuaren ale batekin egin nuen topo.

Prévert Jabier Muguruzari esker ezagutu nuen; 2001ean argitaratutako Hain guapa zaude diskoan Le concert n'a pas été réussi euskaratu baitzuen: Kontzertuak frakaso egin du.

Interneten barna nabigatuz ikusi dut Prévert-en poemekin diskoa osatu zuela Yves Montandek. Hona hemen abestiaren bideoa eta letra.

Fracaso, este apunte en castellano.

Originala frantsesez:

Compagnons des mauvais jours
Je vous souhaite une bonne nuit
Et je m’en vais.
La recette a été mauvaise
C’est de ma faute
Tous les torts sont de mon côté
J’aurais dû vous écouter
J’aurais dû jouer du caniche
C’est une musique qui plaît
Mais je n’en ai fait qu’à ma tête
Et puis je me suis énervé.
Quand on joue du chien à poil dur
Il faut ménager son archet
Les gens ne viennent pas au concert
Pour entendre hurler à la mort
Et cette chanson de la Fourrière
Nous a causé le plus grand tort.
Compagnons des mauvais jours
Je vous souhaite une bonne nuit
Dormez
Rêvez
Moi je prends ma casquette
Et puis deux ou trois cigarettes dans le paquet
Et je m’en vais...
Compagnons des mauvais jours
Pensez à moi quelquefois
Plus tard...
Quand vous serez réveillés

Pensez à celui qui joue du phoque et du saumon fumé
Quelque part...
Le soir
Au bord de la mer
Et qui fait ensuite la quête
Pour acheter de quoi manger
Et de quoi boire...
Compagnons des mauvais jours
Je vous souhaite une bonne nuit...
Dormez
Rêvez
Moi je m’en vais.

Euskaraz, berriz, hauxe da Jabierren bertsioa.

Kontzertuak frakaso egin du (Spotify lotura).

Egun txarretako lagunok
Gau onak eman
Eta alde egiten dut.
Errekaudazioa txarra izan da
Errua neurea da. Huts guztiak
Ene gain hartzen ditut
Entzun egin behar nizuen
Cocker musika gehiago
Jo behar nuen
Gustatu egiten da musika hori
Baina egin dudana egin dut
Eta gero urduri jarri
Fox-terrier musika jotzean
Arkua afinatu egin behar da
Jendea ez doa kontzertura
Herioari zaunkaka aditzera
Egun txarretako lagunok…
Lo egin Amets egin
Nire aldetik ene bisera hartu
Eta bi hiru zigarro paketetik
Eta banoa…
Noizean behin har nazazue gogoan
Gero…
Esnatzen zaretenean
Gogoan har foka eta izoki musika
Musika hori jotzen duena
Gauez Itxas ertzean
Egun txarretako lagunok
Gau onak eman
Eta alde egiten dut
Lo egin Amets egin
Ni banoa.

John

Bergarara gaztelania ikastera etorri zen John 1990eko hamarkadaren hasieran, bere hitzetan "eguzkia, hondartza eta zezenak" egongo zirelakoan. Bilboko aireportura iritsi eta bere jaioterrian bezala (Glasgow-koa da): euria nagusi.

Handik egun batzuetara, manifestazio batekin egin zuen topo: "beltzak" alde batetik eta gazte abertzaleak bestetik. Ez zuen oso ondo ulertzen zer gertatzen zen. Halako batean Espainiako selekzioaren futbol partida taberna batean ikusten zuen bitartean, gola inork gutxik ospatzen zuela konturatu zen.

Bergaran ingeleseko klaseak emateaz gain, bi urtetan ezagun samarra bihurtu zen herrian. Berarekin lehen aldiz joan nintzenean, jende askok gelditzen zuen kalean, galdezka. Gaur egun ere, antzeko-parezido.

Donostian egin zuen bizpahiru urteko geldiunea. Oker ez banago, Anoetan ezagutu nuen nik, Bergarako lagun bati esker. Parte Zaharrean ari ginen biok lanean eta horrek ahalbidetu zuen harremana estutzea.

Lola

Uda batean bere herrian, Eskozian, ezagutu zuen Malagako neska bat, bertan ingelesa ikastera joan zena. Bi urteren bueltan ezkondu egin ziren neskaren herrian, Malagan. 1996ko ekaina zen eta jende mordoxka elkartu ginen Costa del Soleko hotel batean: andaluziarrak, eskoziarrak, euskaldunak... Eurokopa garaia zen eta Europako turistek, bakoitza norberaren taldearen elastikoa soinean, selekzio diferenteak animatzen zituzten, giro berezia sortuz.

Lola eta John irakasleak ziren eta Andaluziako hainbat herritan (Malagan, Kordoban) ibili ziren beste bizpahiru urtez lanean. Johnek kontratua lortu zuen British Council-en eta Lisboara joan ziren. Bi urtez egon ziren bertan.

Jack

Iberia aldeko kontuekin aspertu eta salto egin zuten Atlantikoaren beste aldera: Caracas. Hiru urtez egon ziren bertan, baina hamar urteko balioa zuten. Han ere euskal komunitatearen inguruan ibiltzen zen John.

Halako batean haurdun geratu zen Lola eta Jack jaio zen. Haurrak sei hilabete zituenean, Suitzara etorri ziren, Genevara. Ardoa hartzetik ura derrigor edatera pasatzen diren txikiteroen moduan. Nazioarte mailako eskola batean hamabi urte daramatzate biek irakasle.

Geneva

Eskolak dirua badu eta bikotea ez da eskuak gurutzatuta geratzen den horietakoa: pertsona ezagun mordoa eraman izan dute bertara. Adibidez, bezperan BBCko kazetari bat egona zen eta egun batzuk lehenago Alex Salmond politikari eskoziarra.

Euskal Herritik hainbat pertsona eraman dituzte. Adibidez: Kirmen Uribe, Martxelo Otamendi, Jon Garaño, Eva eta Zigor Argiñano, Edurne Pasaban, Karlos Zurutuza, Mikel Urmeneta... eta abenduaren 8an (oker ez banago) Joseba Errekalde.

Nazioarte mailatik, berriz, Sergio Ramírez, Leonardo Padura, John Carlin, Juan Villoro, Héctor Abad Faciolince, David Grossman, Eva Scholss, Estela di Carlotto...

Asteburua

Urteak dira bertara joateko gonbidapena jaso genuenetik eta, azkenean, azaroaren 18rako egin genuen plana (gonbidapena lagunekin egotera, ez goiko zerrenda hori potolotzera).

Hegaldi merke samarra lortu genuen Bordeletik eta 80 minutu behar izan zituen abioiak Frantzia zeharkatu eta Suitzan lurreratzeko. Aireportutik trena hartu (debalde hartzeko aukera dago) eta Geneva hiriko zentro aldean uzten zaitu hamar minutu eskasean.

Lagunen herria hamabost bat kilometrora dago eta lagunaren zain geratu ginen tren geltokian.

Larunbatean Genevatik barna ibili ginen eta igandean Lausana, Montreux eta Vevey bisitatu genituen. Bereziki gustura egon ginen Vevey herrian 2016ko udaberrian zabaldu zuten Charlie Chaplin handiaren museoan: Chaplin's World.

Hamar argazki jarri ditut Flickr-en. Mila esker John, Lola eta Jack!

John, Lola y Jack, este apunte en castellano.

Hemendik dator: Errumania (I): Transilvania.

Abuztuak 27, larunbata. Baia Mare - Suceava

Baia Maren esnatu ginen eta Suceavan egin genuen lo. 8:30etan atera hoteletik arratsaldeko 16:00etan iristeko helmugara, 234 bat kilometro autoz egin ondoren. 25 minutu egon ginen geldirik herri batean hiru bat kilometroko obra bat zela-eta paso eman arte. Bidean bazkaldu genuen, Humor-etik gertu, Suceavatik 40 bat kilometrora.

Batzuetan Alpe edo Pirinioetako parajeetan barna genbiltzala ematen zuen. Kafea hartu genuen parajea ederra zen, baina autoen joan-etorrien zaratak kaltetu egiten zuen kontenplaziorako tartea.

Sonnenhof hotelean hartu genuen ostatu Suceavan, bidaia honetan zehar onenetakoa. Hotel erabat estandarra zen eta, txorakeria dirudi, baina eskertzen da igogailua izatea maletak igotzeko.

Suceava tamainaz Errumaniako bigarren hiria omen da, baina populazio aldetik ez da 100.000 biztanlera iristen. Kosta egin zitzaigun erdialdea topatzea iluntzean eta, azkenean, plaza handi batean zegoen terrazan afaldu genuen. Jabea eserita, telefonoari begira, eta bi neska arduratsu alde batetik bestera korrika bezero guztiei aurpegi ona jartzen.

Abuztuak 28, igandea. Suceava - Gura Humorului - Voronet - Humor - Suceava

Korrika saioa goizean goiz egin ondoren, eta bapo gosalduta, autoa hartzera abiatu eta ikusi genuen bart aberia (txikia) egin geniola Suceavako Merkatu Zentralaren inguruko aparkalekutik ateratzeko orduan. Ez nintzen jabetu jardineko zintarriaren gainean zegoela aurreko paratxokea trabatuta eta zarata bat entzun genuen atzera botatzerakoan. Gaua zenez aurrera jarraitu eta igande goizean, egun argiz, ikusi genuen solte zegoela paratxokea.

Hoteleko harrera gunekoaren laguntzaz jarri ginen harremanetan Otopeniko (Bukarest-eko aireportua) Autonom alokairu bulegoarekin eta hauek Suceavakoek hartuko zutela bere gain gorabehera erantzun zidaten.

Pare bat ordu luze egin genuen zain eta halako batean korreo bat iritsi zitzaidan: deitzeko Suceavako bulegora. Arraroa bada, guri ezer esan gabe etorri eta bere tokian jarri zuten paratxokea.

Beraien gomendioari kasu eginez, autoa hartu eta 10 kilometro egin genituen bulegora. Bertan Renault Clio berri eta arina eman ziguten. Astelehen goizean karrozeroak begiratuko eta finkatuko zuela pieza.

Eguerdian Gura Humoroluira joan bai, baina bezperan bazkaldutako jatetxean ez zegoen tokirik eta Voronet Monasteriora hurbildu ginen. Bidean hotel majo bat aurkitu eta bertako jatetxean (La Conac in Bucovina) bazkaldu genuen: jende asko zegoen eta sukaldean nahikoa lan zutela esan zigutenez, pare bat entsalada eskatu genituen.

Handik gertu teleaulki sistema bat zegoen eski estaziora igotzeko. Ezkerretara, berriz, zubi dantzaria zeharkatu ondoren, aisialdirako zonaldea: kirola egiteko, Nordic Walk, etab. Ibai alboan dominguero asko: autoa aparkatu eta barbakoak egiten.

19:00etarako ixten dituzte monasterioak udan eta, beraz, arratsaldez soilik bi ikusteko tartea genuen: Voronet eta Humor aukeratu genituen. Monasterioei buruz hainbat kontu:

• Kanpoko paretetan egindako pinturen helburua omen zen garai bateko herritar alfabetatugabeei Biblia ezagutzera ematea.
• Guneetan sartzeko orduan galtza luzeak edo gonak beharrezkoak dira. Bestela, bertan ematen dizuten zapi batekin hankak estali behar dira derrigorrez.
• Sarrera bakoitza 5 lei (1,30 euro gutxi gorabehera). Argazkiak ateratzeko eta bideoak egiteko baimena ere pagatu egin behar da (argazkiak beste hainbeste, bideoak doble), baina guk ez genuen pagatu eta inon ez genuen ikusi hori kontrolatzen zuen inor.
• Eliza barrualdean askoz hobeto kontserbatzen dira pinturak, noski, baina bertan ezin da argazkirik atera, ezta bideorik ere.
• Ikustekoa da sinestunen debozioa eliza barruan.
• Sarrera kobratzen, kontrol lanetan, souvenir-ak saltzen... mojak ibiltzen dira.

Bi monasterioak bisitatu ondoren, hotelerako bidea hartu eta Humor herrian ezkontza bat ikusi genuen. Bat baino gehiago ikusi genituen bidaian zehar, baina hemen atera genituen lehen aldiz hainbat argazki, baita bideoren bat grabatu ere. Igande arratsaldean, 19:00etan, zen ezkontza. Bideoa kaskarra da, baina balio du ikusteko nola sartu ziren elizara.

Abuztuak 29, astelehena. Suceava - Slanic Moldova

10:00ak baino lehen geunden Suceavako autoak alokatzeko Autonom izeneko enpresaren bulegoan. Handik gutxira ekarri ziguten gure kotxea. Bi egun gehiagoz kontratua luzatzeko asmoa agertu eta bertakoak esan zigun amaieran pagatzeko, Otopenin (Bukarest-eko aireportuan).

Dena den, e-maila idatzi nien bi galderekin:

1. Zenbatekoa izango zen paratxokea konpontzearen kostua.
2. Bi egunetako kostua ere zehazteko.

Eguerdirako iritsi ginen Slanic Moldova izeneko herrira, baina kostatu egin zitzaigun Vila Siam hotela aurkitzea. Aparkalekua beheko aldean zegoen eta, bazkaldu ondoren, igo genituen eskailerak bi maletekin. Ustez sarrera zena ere itxita, baina eskuinean zegoen benetakoa, toldo baten azpian. Etxeko jabeek koko pastela eta Australiako ardo goxo bana eskaini ziguten harrera moduan. Gero, beste bi pisu maletekin batera, oinez.

Atseden hartu eta herrian barna bueltaxka eman genuen. Dirua atera eta eguerdiko jatetxe berean egin genuen afari legea. Suitza txikia deitzen diote inguruari. Ur mineraleko iturri piloa dago seinaleztatutako bidexka batean. Bukaeran hau:

Abuztuak 30, asteartea. Slanic Moldova

Korrika saioa eta gosaria. Oso jatorrak bai Lili baita bere senarra ere. Hotelean badago 2005eko Miss Universo izandako Natalie Glebovaren argazki bat eta, webgunearen arabera, berak jarri zuen hotela martxan. Etxeko jabeek zioten alaba Australian zegoela lanean, baina ez dakit zein den Natalie-rekin zuten harremana.

Goiko aldean Hotel Venus izeneko eraikina zegoen. Jestio bat egitera igo ginen eta hotela jubilatuz beterik zegoen. Lilik esplikatu zigunaren arabera, Inserso-ren antzeko sistema bat zegoen han ere indarrean: erdibana pagatzen baitzuen egonaldia jubilatuek eta estatuak.

Zonaldea oso lasaia da eta bainuetxe bat bazegoen (itxita). Sparen bat ere badago. Mendian barna ibilbide politak egin daitezke.

Arratsaldean masaje bana hartu ondoren Vila Siamen bertan (100 lei biona), Cascada izeneko jatetxean afaldu eta euripean etxeratu ginen, uda eta oporrak amaitzen ari ziren sentsazioarekin.

Abuztuak 31, asteazkena. Slanic Moldova - Tulcea

300 kilometro egiteko 10:30etan jarri ginen errepidean eta 16:30ak aldera aparkatu genuen Tulceako hotel aurrean (Europolis hotela), bidean bitan geratu ondoren (batean kafea, bigarrenean bazkaria). Bidaiako bitxikeria: ferrya hartu behar izan genuen 10 minutuko zeharkaldia egiteko.

Ordu t´erdiz ibili ginen arratsaldez hirian barna. Tulceak laku bat dauka eta inguruan zirkuitua dago oinez, korrika edo bizikletan aritzeko.

Tulceara joateko arrazoi nagusiena Danubioren Delta ezagutzea izan zen. Gida-liburuan irakurri genuen hoteletan bertan egingo zigutela proposamena. Eta hotelera etorri zitzaigun Daniel izeneko gizonezkoa, harrerakoak hala eskatuta. Bederatzi orduko bidaia antolatuta zeukala eta, bazkaria barne, 50 euro pagatu behar genituela bakoitzak.

Irailak 1, osteguna. Tulcea (Danubioren Delta)

Goizeko 7:30ak aldera jaiki, gosaldu eta 8:30etan atarian zai. Puntual azaldu zen Daniel zazpi lagunez osaturiko taldea kaira oinez hurbiltzeko: Timisoarako laukote bat (aiton-amonak, ama eta mutikoa) eta gizonezko italiar bat (Eslovenia, Hungaria, Ukrainia, Errumanian barna bakarrik bidaiatzen ari zena). Kaian bertan beste bikote italiar bat (Erromako bi gizonezko). Guztira 9 bidaiari eta baporeko patroi-makinista. Lolita zuen izena gure ontzitxoak.

Kruzero abiadura (tuku-tuku) hartu zuen eta kristo guztiak aurreratzen gintuen, batzuetan olatu handi samarrak sortuz inguruan (sakatu beheko argazkian: flickr-en 20 segunduko bideo bat dago). Gure makinista ez zen inoiz aztoratzen. Karga-ontzi handi batek ere pasa zigun itsasorako bidean (izan ere, handia baita Tulceako portua eta material asko mugitzen da ibaitik barna).

Hiru orduko bidaiaren ondoren iritsi ginen moila txiki batera. Patroiak berak bakarrik lotu zuen ontzia, ogiz beteriko poltsa pare bat hartu eta etxe batera eraman gintuen. Jardinean 9 bidaiarientzako bazkaria zegoen prest. Bertako arraina, ibaikoa, patata egosiekin eta arrain zopa (ciorba) atera zizkigun etxeko andreak. Arrain egosiak ez zuen izan arrakasta handirik. Bigarren platera: arrain (bera) frijitua. Eta hura gusturago jan genuen (nik behintzat).

Txokolatezko pasteltxoak eta kafea hartu ondoren, patroia ontzian zain egongo zela eta bertara hurbiltzeko. Ordu t´erdi pasa genuen etxe hartan.

Buelta gehiago gustatu zitzaidan, nahiz eta luzeagoa izan (lau ordu t´erdi). Trafiko gutxiago eta dena lasaiagoa izan zen. Faltan botatzen zen gidari bat: hau da, norbaitek esplikatzea zer ikusten ari ginen.

18:00ak aldera iritsi ginen kaira. Esan bezala, 9 orduko bidaia. Gida-liburuak zioen hiruzpalau orduko bidaiak zeudela, baina motora azkar horietan baino askoz hobea da Lolitaren moduko baporean ezagutzea ingurua.

Iluntzean hotelaren aldameneko pizzeria batean afaldu genuen. Bidean, bezperan bezala, boxeko konbate amateur-ak H&M denda baten alboan. Adin guztietako ikusleak, familiak barne. Boxeolari bakoitzaren entrenatzaile eta aholkularien oihuak entzuten ziren. Round bakarra aguantatu genuen, desatsegina egiten zelako borroka inguru horretan ikustea. Aurreraxeago, 16-18 urte bitarteko boxeolari gaztetxo batzuk gurutzatu genituen beroketa ariketak egiten ari zirenak borrokatzeko ordua iristeko zai.

Rumanía (II): Bucovina-Slanic Moldova-Delta del Danubio (este apunte en castellano).

Abenduaren 8ko oharra: nire asmoa Bucarest-en bizitutakoa kontatzea zen, baina oharrei erreparatu diot eta ez da beste munduko ezer.

Ostiralean, hilak 2, iritsi ginen, hiri erdialdean hartu genuen hotela (Elisabeta Hotela); maletak bertan utzi eta autoa entregatzera joan ginen aireportura. Arratsaldean saiatu ginen Parte Zaharra aurkitzen, baina okerreko bidetik joan ginen.

Larunbat goizean Parlamentua bisitatu genuen, inguruan bazkaldu eta buelta bat eman. Iluntzean aurkitu genuen Parte Zaharra. Tamalez. Turistaz eta bertako jendez gainezka baitzeuden terraza guztiak.

Igande goizean oinez abiatu ginen eta Garaipen Arkura iritsi (Paris Txikia deitzen dioten eremuan). Herastrau Parkean murgildu ginen: parke puska eta laku polit askoa duena. Iluntzean berriro Parte Zaharrera.

Eta astelehenean, irailak 5, etxerako bidea hartu genuen.

Halaxe da. Pasa dut garai bat oso gutxi irakurtzen nuela bertako prentsa (euskarazkoa zein gaztelaniazkoa). Oso inguru txikian bizi gara eta beti jende berbera sumatzen dut, normala denez, komunikabideetan.

Baina esan bezala, Juan Gorostidiri igande honetako Berrian Gorka Erostarbek eginiko elkarrizketak zer pentsatua eman dit («Propagandistaz inguratuta gaude esparru intelektualean»).

Hainbeste zer igande arratsaldea hura gaztelaniaz jartzen pasa bainuen. Lehen bertsioa bukatu ondoren baina, zalantzak piztu zitzaizkidan: lehena, interesa izango luke elkarrizketa horrek erdal munduan?; bigarrena, interesa izanda ere, gaztelaniaz argitaratu behar nuen? Azkenean, kontsulta batzuk egin ondoren aurrera egitea erabaki nuen eta hona hemen emaitza: Juan Gorostidi: «En el ámbito intelectual estamos rodeados de propagandistas».

Lehendik ezaguna egiten zitzaidan Gorostidi (liburu honengatik: Lau kantari. Beñat Achiary, Mikel Laboa, Imanol Larzabal eta Ruper Ordorika), baina hori ere irakurri gabe daukat.

Sarean begiratu eta haren blogarekin egin dut topo: Sabeliztun. Ez du asko argitaratzen bertan, baina badaude testu batzuk eta ez bakarrik bereak. Azken hauen artean dago, adibidez, Juan Kruz Igerabidek idatzitakoa Zazpigarren heriotza liburuaren aurkezpenerako: Zoramen trantsitorioa. Hona hemen zati bat:

"Apaiztegitik etxera itzulia nintzen batean, aita lanetik etorri zen bere kamioiarekin, zuri-zuri. Mahaira eserita, hauxe besterik ez zuen esan:

-Hasi gara berriro.

Donostiatik bueltan Adunako zubia hartu baino lehentxeago auto-ilaran itxaron behar izan zuen, ETAk lehen guardia zibila hil berria baitzuen hantxe.

-Hasi gara berriro.

Esaldi horrek nire buruan galdera bat piztu zuen: “Zertan hasi gara?"

Zazpigarren heriotza liburua Ereinek kaleratu zuen pasa den uda atarian. Gorka Erostarberen hitzetan, "biografia pertsonala, memoriak, kronika politikoa, saiakera, gogoeta uztartzen ditu, Euskal Herriko azken 40 urtetako historiaren hainbat gai eta gaitz mahai gainean jarriz, hainbat giltza eta mintz ukituz, betiere ahots kritiko argudiatu eta ilustratuz (ezin konta ahala adibide eta erreferentzia kultural darabiltza, nola bertoko nahiz besteko)".

Zazpigarren heriotzaren goiko loturan badago aurkezpen eguneko bideo luze bat (ia ordubetekoa). Askoz ere laburragoa da behean itsatsitako beste pilulatxo hau.

Uste dut zeresana emango duela liburuak. Edo ez. Batek daki!

Garbitzailea

Goizeko 7:30ak dira. Gimnasioan. Aldageletako pasilloan bi lagun ari dira hizketan. Horietako bat komunera doa. Bestea zain gelditu da kanpoan. Garbitzaileak atea zabaltzeko esan dio. Zabaldu eta barruan jendea dagoela abisatu honek. Besteari begira "Lepotik hartu eta garbituko haut. Danba jo eta akabatu! Denak!". Kanpoan geratu denak: "Lasai, gizona, lasai..." dio. "Hi ere garbituko haut!" zakar batekin amaitzen du garbitzaileak.

Ama

Goizeko 9:00ak pasata. Autobusean. Lau eserleku (binaka aurrez aurre) dituen eremuan eseri da. Beste aldean gizonezko bat dago.

Hurrengo paradan andre bat eseri da aurrez aurre. Entzungailuak ditu belarrian. Halako batean, dei bat jaso eta hizketan hasi da denok entzuteko moduan:

"Ez dakizu zer pasatu zaidan! (...) Bulego batera joan naiz eta goiko pisutik begira ari nintzela semea ikusi dut beheko aldean. Hurbildu egin naiz berarengana, baina berak alde egiteko esan dit malamaneran. Niregatik gelditu dela aurten ikasi ezinik. Alde egiteko edo poliziari hots egingo ziola".

Deia sartu zaio entzuleari telefonoan eta galdu egin du haria. Hurrengo puntuarekin du zerikusia deiak.

Zuntza-zuntza

Irailaren amaieran zuntz optikoa jartzeko konpainiaren eskaintza onartu eta urriaren 4an etorri zen instalatzailea. Hiru orduko lanaren emaitza baina, ez zitzaion batere gustatu bezeroari. Etxeko ataria itsuski uzteaz gain, ez zen konexioa berak nahi bezala iristen etxeko bazter guztietara.

Deitu du konpainiara eta hor hasi da gurutze-bidea. 22123 zenbakira deitu, 1444ra hots egin, 123 sakatu. Dei horietako askotan pertsona bat entzun ahal izateko hamar minutu eman behar izan ditu esperoan. Twitter bidez ere saiatu da. Lortuko al du zerbait? Esan diote datorren astean utziko dituztela gauzak beran nahi bezala.

Ematen du konpainia handi horrek azpikontrataz josita duela bide guztia eta gehienak baldintza prekarioan ari direla beharrean.

Adierazpen askatasuna

Madrilgo lagun bati hots egin dio. Gaitz kroniko batek noizean behin ematen dion erasoetako bat pairatzen ari da eta bajan dago.

Ohikoa duten bezala politikaz (bizitzaz) aritu dira solasean. Ez zuela berak inondik inora Altsasuko bertsio ofiziala irensten; González eta Cebrián bikote boteretsua ere izan dute berbagai. CIEtako egoera lotsagarri, nazkagarri eta iraunkorra.

Lagunak kontatu dio garai batean "zentroko"ak zirela esaten zuten eskuinzale lotsati haiek eskuin muturreko agertzen direla gaur egun inolako erreparorik gabe.

Kazetaritzaz ere egiten dute berba, baina hori hobe ez kontatzea gaur.

Afaldu eta ohera. Duela bost urte ETAk armak albo batera utzi zituela jakiteak sortutako pozak zapore gozoa utzi dio egunaren amaieran.

P.S.: ziberasoak egon omen ziren atzo eta hainbat webgune potolo erori egin ziren.

Día sin violencia, este apunte en castellano.

Lotura gehiago:

Taberna giroa, Juan Kruz Lakasta.

Información e intoxicación, Miguel Sánchez-Ostiz.

Pequeño hilo sobre El País, Altsasu y Cebrián, Galder González.

Urriko egun haiek, Ana Malagón.

Ramiro García de Dios: "Los CIE son centros de sufrimiento e impunidad".

Gertatzen ari bada, Gorka Julio.

Someone Is Learning How to Take Down the Internet, Bruce Schneier.

Ciberpiratas: la vanguardia de la nueva guerra fría, Alberto Piris.