e-gorblog

(Elhuyar aldizkariko 2011ko azaroko zenbakian argitaratutako artikuluaren jatorrizko extended bertsioa)

Telefono mugikorraren bidez ordaintzen

Smartphoneak gure ohiko erabilerako gero eta gauza gehiago ordezkatuz joan dira (agenda, koadernoa, liburuak...), baita erabilera espezializatuagoko gailu asko ere (GPSak, argazki-kamerak, ordenagailu eramangarriak...). Oraingoz, derrigor behar dugun gauza bakarretako bat diru-zorroa da, baina ez luzarorako, hasi baitira zabaltzen ordainketak telefono mugikorraren bidez egiteko moduak. Tira, txanponak eta billeteak beti beharko ditugu seguruenik; kreditu-txartelekin daramatzagun urte hauetan guztietan erabat desagertu ez badira, ez dago arrazoirik pentsatzeko mugikor bidezko ordainketek haien amaiera ekarriko dutenik. Baina kreditu-txartelek egunak kontatuta dituzte.

Japonian, nahiko zabalduta dago aspalditik mugikor bidezko ordainketa, Sonyren FeliCa teknologia erabilita; baina teknologia hori zaharkitu samarra dago, eta, gainera, ez du lortu hedatzea Japonia edo Asiako hego-ekialdeko beste herrialde batzuk gaindi. Etorkizun handiena duten mugikor bidez ordaintzeko sistemek NFC teknologia (Near Field Communication edo Eremu Hurbileko Komunikazioa) erabiltzen dute. Teknologia horri esker, bi gailuren arteko haririk gabeko komunikazio enkriptatua lortzen da, zentimetro gutxi batzuetako eremuan. NFC teknologiaz hornituta dauden gailuek zenbait aplikazio izan ditzakete, software egokiarekin hornituz gero: bisita-txartelak trukatzea, hoteleko ateak irekitzea... eta hemen hizpide duguna, ordainketak egitea, alegia. Oraingoz ez dago smartphone modelo askorik teknologia hau duenik, baina gero eta gehiago izango dira.

Ordainketak egin ahal izateko, NFC teknologia duen telefono mugikor batez gain, teknologia hori duen terminal bat behar da dendetan. Gure mugikorrean, gure banku edo kreditu-txartelen edo telefono-konpainiaren datuak izango ditugu gordeta aplikazio batean, eta, aplikazio hori ireki eta kautotu edo baimendu ondoren, dendako terminalera hurbilduko dugu. Mugikorrak gure datuak pasatuko dizkio terminalari; horrek egiaztatu egingo ditu, eta transakzioa amaitu egingo da. Beraz, ez dugu izango kreditu-txartel fisikoen beharrik, baina ez hori bakarrik: erosketa bat egin ondoren, hurrengoetarako lortzen diren deskontuak, kupoiak, fideltasun-programak eta horrelakoak ere aplikazioan gordeko dira, eta ez ditugu gainean eraman beharko (ez dugu gogoratu beharko horrelakorik badugunik!).

Mugikorretarako NFC teknologia erabiltzen duen lehen ordainketa-sistema Googlek jarri du martxan irailean: Google Wallet. Hori Android sistema eragilea duten mugikorrentzako aplikazio bat da, oraingoz AEBan eta Sprint-en Nexus S mugikorrean soilik zabaldu dutena; baina, denborarekin, NFC duten terminal eta konpainia gehiagotara zabalduko dute, herrialde gehiagotara eta sistema eragile gehiagotara. Oraingoz, MasterCard Citi txartelekin eta Googleren beraren aurreordainketa-txartel birtualekin soilik dabil, baina, laster, Visarekin ere ibiliko omen da, eta telefono-fakturara kargatu ahal izatea ere aurreikusten dute. Eta, oraingoz, AEBn bakarrik badabil ere, hango 300.000 dendetan dago horrekin ordaintzeko aukera, New Yorkeko taxi gehienetan ere bai, eta azkar zabaltzea nahi dute.

Zenbat denbora beharko den mugikor bidezko ordainketa gure artean ohiko bihurtzeko? Ezin jakin; baina tartean zer agente dauden kontuan izanda, ez dirudi luze joko duenik.

Bitcoin, txanpon digitala

Kreditu-txartelak eta mugikor bidezko ordainketak, digitalak izanagatik ere, mundu fisikoko diru eta txanponetan dute oinarri, hau da, ordainketak dolarretan, eurotan edo dena delako txanponetan egiten dira. Baina badago txanpon bat mundu digitala duena berezko lurralde: Bitcoin.

Bitcoin txanpon elektronikoaren atzean izen bereko proiektua dago, eta kode-irekiko P2P sare deszentralizatu enkriptatu bat du oinarri. Txanpona jaulki eta kontrolatzen duen banku zentral bat egon ordez, nodo asko daude, produkzioa kontrolatzen dutenak (inflazioak eta iruzurrak saihesteko) eta egiten diren transakzio guzti-guztien erregistroa gordetzen dutenak (txanponaren fidagarritasuna bermatzeko). Erabiltzaileek programa bat instalatzen dute beren dirua eta transakzioak kudeatzeko; eta horrek ematen die sareko nodoei transakzioen berri, batean sartzen den diru guztia beste batetik irten dela eta tranparik ez dela egon egiaztatzeko, baina pribatutasuna bermatuz. Sareko nodoetan, bitcoinak eros ditzakegu txanpon errealen truke. Bitcoinak webeko zenbait zerbitzutan erabil daitezke gero, eta kode irekiko proiektu edo kolaborazio-proiektu askok onartzen dituzte ekarpenak bitcoinetan.

2009an sortu zen Bitcoin proiektua, eta geroztik handituz joan da, bai erabiltzaile kopuruari dagokionez, bai hori onartzen duten zerbitzuei dagokienez. Hala ere, ez du hazkunde ikusgarririk izan, eta geek-en mundura mugatuta jarraitzen du. Gainera, oraingoz, webeko zerbitzu eta erakundeak soilik onartzen dute txanpon horretan ordaintzea.

Horrez gain, proiektuak kale egin du berriki bere aldarrikapen nagusietako bitan. Ekonomia-sistema tradizionalek ez bezalako espekulazioaren aurkako babesa eskaintzen omen zuen sare deszentralizatuak, eta horrek txanpona egonkor bihurtzen omen zuen; hala, deszentralizazio horrek eta kriptografiak sistema segurua egiten omen zuten. Bada, ekainean, trukatze-nodo batzuek erasoak jasan zituzten, eta erabiltzaileen bitcoin-zorroetara bideratutako malware bat ere aritu zen erabiltzaileen datuak lapurtzen. Eta horrek guztiak sortutako mesfidantza dela medio, bitcoinaren balioa ikaragarri jaitsi zen.

Ikusi egin behar proiektuak zer eboluzio duen. Ez dirudi erraza txanpon erabat birtual batek hedapen masiboa izatea; baina kontuan izanik gure bizitzaren zati gero eta handiago bat on line eta birtuala dela, batek daki...

(Elhuyar aldizkariko 2011ko urriko zenbakian argitaratutako artikuluaren jatorrizko extended bertsioa)

Pentsa ezazu une batez zer egiten duzun normalean etxeko edo laneko ordenagailuan Interneten zabiltzanean: ziur asko, posta elektronikoa begiratuko duzu, Hotmail, Gmail edo horrelako beste web-zerbitzu batean; agian, Facebooken ere sartuko zara, eta Twitterren ere bai; RSS bidez blogak edo albiste-guneak jarraitzeko ohitura baduzu, Google Reader, Alesti edo horrelako webguneren batera ere sartuko zara; eta baliteke komunikabideren bat edo besteren webgunera joatea albisteak irakurtzera. Hori dena nabigatzailetik egingo duzu, Firefox, Google Chrome, Opera, Safari nahiz Internet Explorer-etik.

Aldiz, hori bera zure tableta edo smartphonetik egiten baduzu, seguruenik ez duzu nabigatzailea irekiko: web-zerbitzu horietako bakoitzarentzat aplikazio bat izango duzu instalatuta, eta horien bidez atzituko duzu webgune horietako edukia.

Gailu mugikorretan Interneten ibiltzeko nabigatzaileen ordez webgune bakoitzerako aplikazioak erabiltzeko joera hori ez da anekdotikoa: gailu mugikorretako aplikazioen audientzia-analisiak egiten dituen Flurry agentziaren esanean, AEBetan jada denbora gehiago ematen du jendeak mugikorretako aplikazioak erabiltzen nabigatzailearen bidez nabigatzen baino; eta gailu mugikorrak han bezainbeste zabaltzen direnean, espero izatekoa da hemen ere joera hori nagusitzea.

Webaren kalterako

Baina webaren asmatzaile eta webaren gidalerroak markatzen dituen W3C erakundearen zuzendari Sir Tim Berners-Lee jaunak Scientific American aldizkarian adierazi duenez, joera hori webaren kalterako da, arrazoi askorengatik. Horietako bat da aplikazioek maiz komunikazio-protokolo jabedunak eta ezkutuak erabiltzen dituztela, irekiak eta estandarrak diren HTTP, REST, SOAP eta antzekoen ordez (Berners-Leek adibide gisa Apple-ren iTunes aplikazioak erabiltzen duen protokoloa aipatzen du: hango abesti edo bideoen URLek itunes:// dute hasieran, http:// ohikoaren ordez, protokolo propietarioaren adierazgarri). Horren kalteak ugariak dira: batetik, nabigatzailea ez da gai baliabide horiek atzitzeko, protokoloa ezezaguna baitzaio; bestetik, protokoloa agian ez dago behar bezainbeste optimizatuta (ikusi dute Twitter atzitzeko aplikazio ofizialak hirugarrenek egindako beste batzuek baino datu-trafiko bikoitza eragiten duela); azkenik, komunikazio horretan gertatzen dena ezin da jakin.

Beste arrazoi bat da aplikazioen bidez atzitzen diren baliabideak ez direla estekagarriak, ez baitaude webean. Ezingo lirateke estekatu, bilatzaileek ere ezingo lituzkete indexatu... Horrek "lorategi hesituen" mundura garamatza berriro, irla isolatuetara, webak ekarritako abantaila nagusietako bat pikutara bidaliz (elkarri erreferentzia egiten dioten eta lotuta dauden orri mordoaren sare unibertsal bakarra, alegia). Egia da oraingoz behintzat aplikazio bidez atzitzen diren zerbitzu horiek web bertsioa ere badutela; baina, aplikazioak besterik erabiliko ez liratekeen etorkizun batean, web bertsio horiek desagertuko balira...

Azkenik, aplikazio bakoitza plataforma batean soilik dabil (Applerenean, Androiden, Nokiarenean, Blackberryrenean...), eta webgune baten egileak aplikazioak ez baditu plataforma guztietarako garatzen, erabiltzaile batzuk webgunea ezin atziturik geratuko dira, web bertsiorik ez badago.

Badaude kasuak non aplikazioek zentzua duten. Adibidez, gailuaren hardwarea erabili beharra dagoenean (kamera, GPSa...), webaren bidez egitea ez da erraza, edo, kasu batzuetan, ezinezkoa da; edo kontsultatu nahi diren datuak oso aldakorrak ez direnean (hiztegiak, esaterako), aplikazioek Interneterako konexiorik gabe aritzea ahalbidetzen dute. Baina aplikazioek datu eguneratuak online kontsultatu beharra dutenean...

Eta, orokorrean kalterako izanik, zergatik dago joera hori? Tira, erabiltzaileei dagokienez, logikoa da aplikazioak erabiltzea, gailu mugikorrak berariaz prestatuta baitatoz aplikazioak erraz deskargatu eta instalatzeko. Gainera, webgune asko ez daude prestatuta gailu mugikorretan ongi ikusteko. Eta esaten da web-zerbitzu batzuk azkarrago dabiltzala aplikazioetatik nabigatzailetik baino, zerbitzuaren jabeak hala eginda nahita.

Web-zerbitzuen egileei dagokienez, ez da erraza arrazoia ulertzea, ez bada lehen ez zela hain erraza interakzio handiko webguneak egitea. Baina, gaur egun, HTML5 eta AJAX moduko teknologia estandarrei esker, webgune oso interaktiboak egin daitezke, gailu mugikorretara egokituta gainera. Eta behin eginda, edozein gailutatik atzi daiteke, plataforma bakoitzarentzat aplikazio bat egiten ibili beharrik gabe. Hori guztia ikusita, bururatzen zaizkigun arrazoi posible bakarrak izan daitezke ezjakintasuna (sinesten zaila) edo enpresen betiko nagusitasun- eta kontrol-nahia, errazago lortzen dena aplikazioetatik eta irla isolatuz osatutako Internet batean.

Joera aldatzen hasi ote?

Azken aldian, baina, mugimendu garrantzitsuak egon dira joera horren kontrako norabidean, eta gutxien espero zitekeen tokitik etorri dira mugimendu horiek: kontrol eta itxitasunaren defendatzaile den Appleri esker (ez berak hala nahita, baina).

Appleren iPadak izan zuen arrakasta zela medio, paperezko salmentak etengabe behera zihoazela ikusten ari ziren komunikabide eta aldizkari askoren itxaropen handia bilakatu zen iPada. iPadeko aplikazioen bidezko edizio digitalerako harpidetzekin sarrerak berpizteko aukera ikusten zuten, beren azken aukera. Baina Applek, horren jakitun, oso baldintza gogorrak ezarri zizkien beren edukietarako harpidetza eskaintzeko iPaderako aplikazio bat egin nahi zuten komunikabideei: harpidetza-sarreren %30ek Applerentzat izan behar du; harpidedunen datuak Applek kudeatzen ditu, eta komunikabideak ezin ditu eskuratu; komunikabideak harpidetza bere webgunearen edo beste plataformetarako aplikazioen bidez ere eskaintzen badu, hango prezioa ezin da merkeagoa izan; eta aplikazioak ezin du estekarik izan webgunearen harpidetza-tokira.

Bada, kontua da Financial Times-ek ez diela men egin baldintza horiei, eta ez duela iPaderako aplikaziorik garatu: horren ordez, harpidetzak eta edukiak eskaintzeko, HTML5en webgune interaktiboa garatu du. Geroago, Amazon-ek ere garatu du bere HTML5 webgunea, liburu eta aldizkariak bertan erosi eta bertatik irakurtzeko, gauden gailuan gaudela eta aplikazio beharrik gabe, nabigatzailetik.

Bi agente garrantzitsu horien mugimenduak ikusita, Applek bere baldintzak bigundu ditu. Baina, ziurrenik, afera horrek webeko enpresa askori ikusaraziko zien aplikazioek plataformaren ekoizleekiko mendekotasuna dakartela. Ea horri esker HTML5 eta estandar irekiak gailenduz joaten diren eta webaren irekitasun- eta unibertsaltasun-printzipioak nagusitzen diren.

Garai honetan ateratzen dira urtero euskarazko komiki nobedaderik gehienak, Getxoko komiki-azoka, Durangoko Azoka eta Gabonak direla-eta. Eta aurten ere uzta ederra daukagu: 5 komiki berri argitaratu dira euskaraz (gutxienez; nik hauen berri dut, agian gehiago ere badaude...).

Udaberririk ankerrena Unai Iturriagaren gidoia eta Sanviren irudiak dituen komikia da. Durango 1936 Kultur Elkarteak atera du,eta dendetara Elkar argitaletxearen bidez iritsiko da.

Bestetik, IkasElkar argitaletxeak 1512 Nafarroa - Amets urratua komikia atera du, Joseba Asironen gidoia eta Martintxoren irudiekin.

Elkarrek ere ZaldiEroaren De rerum natura 4 atera du, bere zinten bildumaren 4. alea.

Bestalde, aurreko batean aipatu genizuen Ikastolen Elkarteak Azken garaipena argitaratu zuela, Xabiroi komiki-aldizkarian azken bi urteetan agertzen joan den istorioaren albuma, Iban Zalduaren gidoia eta Julen Ribasen irudiak dituena.

Azkenik, Ondarruko Luterl Taldeak Azken mohikanoak hemen gaude atera du, Ion Iñaki Artetxe Egañarena.

Badugum, beraz, komikizale euskaldunok (geure buruei) zer oparitu Gabon hauetan! ;-)

EGUNERAKETA: Beheko erantzunetan Iñakik esan bezala, Asterixen 2 album ere atera dira euskaraz Salvaten eskutik, Goscinny eta Uderzok egindako klasikoetakoak, Asterix gladiadorea eta Asterix eta Godoak hain zuzen ere. Eskerrik asko, Iñaki!

Irudia: Uderzo

EGUNERAKETA 2: Eta Ibanek utzitako beste erantzun baten bidez jakin dugunez, 1986an Habeko Mikek kaleratutako Indianoa album klasikoa, Gregorio Muro Harriet gidoilari eta Francisco Fructuoso marrazkigile duena, Galtzagorrik berrargitaratu du bere Klis-Klasikoak sailean.

Irudia: Francisco Fructuoso

Aurten ere, hemen dugu berriz Getxoko komiki eta manga azoka, oraingoan X. edizioa duela. Ostiraletik igandera bitartean izango da (azaroaren 25etik 27ra bitartean, beraz), Areetako geltoki plazako karpan.

Argitaletxe, komiki-denda, fanzine eta abarren 76 stand egongo dira. Horrez gain, beste ekitaldi ugari egongo da: erakusketak, nobedade aurkezpenak, hitzaldiak, mahai inguruak, egileen sinatzeak, proiekzioak, tailerrak... Sarrerak 1,5 euro balio ditu. Ordutegia 11:00etatik 14:30etara eta 17:00etatik 21:00etara izango da.

Ohi bezala, euskarak presentzia txikia izango du azokan. Xabiroi komiki-aldizkariak mahai bat du bertan bere euskarazko produktuak erakutsi eta saltzeko (aldizkariak eta 4 albumak), eta Xabiroiko egile ugari ere bertan izango dira sinatzen (Facebook-eko orrian diotenez, zure egile gogokoena egongo den eta noiz esango dizute idatziz gero). Horrez gain, bi ekitaldi antolatuko ditu: ostiralean 17:05etan, KARRIKA-TOUR solasaldia, karikaturen munduaren inguruan, Asisko Urmeneta, Adur Larrea eta Dani Fanorekin, eta larunbatean 12:00etan, Azken garaipena albumaren aurkezpena, Iban Zaldua, Julen Ribas eta Dani Fanorekin.

Jarraian duzue ekitaldien zerrenda eta egitaraua, informazio gehiagorako http://www.salondelcomicdegetxo.net/eus/informacion.asp.

Omenaldiak

• Astiberri Bilboko argitaletxea

• Josep Maria Berenguer, El Víbora aldizkariaren sortzailea eta La cúpula argitaletxeko zuzendaria

Erakusketak

• Astiberri: 10 urte
• Bulles Jazz Blues: Komiki Swing erritmoan
• La Cúpula - El víbora
• Portugaleteko komiki-lehiaketa: 25 urte

Erakusketak inguruetan

• Bizkaia Zubian, azaroaren 21etik abenduaren 13ra, Víctor Santos-en Dioses y monstruos.
• Areetako Glass kafetegian, azaroaren 21etik abenduaren 13ra, Dani Fanoren Hamaika irudiz.
• Erromoko Jai Alai kafetegian, azaroaren 21etik abenduaren 13ra, Daniel Castelló-ren Pikoteo ilustrado.
• Karparen inguruan eta azokaren egunetan, El balanzín aldizkaria.

Bestelako ekitaldiak

• Rol partidak
• Komiki tailerra (bi maila)
• Makillajea eta efektu bereziak
• Go tailerra
• Kaligrafia japoniarraren tailerra
• Manga tailerra
• Amigurumi tailerra
• Origami tailerra
• Yugi Oh! lehiaketa
• Cosplay lehiaketa
• Karaoke lehiaketa
• Mahai-inguruak
• Proiekzioak
• Aurkezpenak
• Sinatze-txandak

Gonbidatutako egileak

• Max
• Luis Royo
• Santiago Valenzuela
• José Oliver - Bartolo Torres
• Paco Roca
• Nancy Peña
• David Rubín
• Mireia Pérez
• Manuel Bartual
• Luis Bustos
• Manel Fontdevila
• Albert Monteys
• Víctor Santos
• Enrique V. Vegas
• Javier Rodríguez
• Sergio Bleda
• Pau
• David Aja
• Rubén Fernández
• José Fonollosa

Eta beste egile hauek ere azokan izango dira: Josep Maria Berenguer, Raquel Alzate, Sarima, Ángel Unzueta, Clara Soriano, Rober Garay, Hernán Migoya, Infame & Co., Ángel de la Calle, Judas Arrieta, Gustavo Sala, Iñaket, Mikel Begoña, Dani Fano, Alberto Muriel, Vanesa Baños, Iñaki G. Holgado, Iban Zaldua, Julen Ribas, Asisko Urmeneta eta Adur Larrea.

Komiki-guneko egitaraua

OSTIRALA 25

GOIZEZ

• 11:00: Azokaren hasiera
• 11:30: 2011ko omenaldia eta sari banaketa: JOSEP MARÍA BERENGUER - ASTIBERRI
• 12:00: Proiekzioa: ANIMAZIO FILM LABURRAK
• 13:00: Proiekzioa: FILM LABURREN ENTSALADA ("4 McNifikos", "Santiago Martínez, cazador de ovnis y alienígenas", "Jugando con la muerte", "Los gritones...") + KOMIKI FILM LABURRAK ("Brutal relax", "Crónicas del ¡Puto Krio!", "Aterrizaje forzoso"...)
• 13:00 - 14:30: Sinatze-txanda: DAVID RUBÍN (Astiberriren postuan)

ARRATSALDEZ

• 17:00 - 18:30: Sinatze-txanda: MAX (La Cúpularen postuan)
• 17:05: Mahai-ingurua euskaraz: "KARRIKA-TOUR" Hizlariak: Asisko Urmeneta - Adur Larrea - Dani Fano
• 18:00: Sinatze-txanda: PAU (Dibbuks) (La Marca Amarillaren postuan)
• 18:15: Aurkezpena: "YES WE CAMP. Dibujando la calle" Hizlariak: Alberto Muriel - Vanesa Baños, moderatzailea: Asier Gallastegi
• 19:00: Mahai-ingurua: "CÓMIC PARA SUPERVIVIENTES: EL VÍBORA Y LA CÚPULA" Hizlariak: Josep María Berenguer - Max - Hernán Migoya, moderatzailea: Borja Crespo
• 19:00 - 20:30: Sinatze-txanda: MANEL FONTDEVILA - MANUEL BARTUAL (Astiberriren postuan)
• 19:30: Sinatze-txanda: SERGIO BLEDA (Dolmenen postuan)
• 19:30: Sinatze-txanda: SARIMA (Dibbuks) (La Marca Amarillaren postuan)
• 19:30: Sinatze-txanda: SANTIAGO VALENZUELA (Jokerren postuan)
• 20:00: Topaketa: VÍCTOR SANTOSekin "DIOSES Y MONSTRUOS: De Mice Templar a Godzilla. Así trabaja", moderatzailea: Infame & Co.

LARUNBATA 26

GOIZEZ

• 11:00 - 12:15: Sinatze-txanda: PACO ROCA (Astiberriren postuan)
• 11:00: Sinatze-txanda: PAU (Dibbuks) (La Marca Amarillaren postuan)
• 11:15: Mahai-ingurua: "ROBERT CAPA EN BILBAO: Tristísima ceniza. De la documentación a la realización" Hizlariak: Iñaket - Mikel Begoña, moderatzailea: Infame & Co.
• 11:30: Sinatze-txanda: NANCY PEÑA - DAVID RUBÍN - ÁNGEL DE LA CALLE (Sinatze-gunean)
• 12:00: Nobedade-aurkezpena: XABIROI "AZKEN GARAIPENA" Partaideak: Iban Zaldua - Julen Ribas
• 12:15: Mahai-ingurua: "DIEZ AÑOS DE ASTIBERRI: El cómic independiente, la novela gráfica y mucho más" Hizlariak: Paco Roca - Laureano Domínguez - Héloïse Guerrier - Fernando Tarancón - Javier Zalbidegoitia - Manuel Bartual, moderatzaileaes: Koldo Azpitarte - Borja Crespo
• 12:00 - 13:00: Sinatze-txanda: MIREIA PÉREZ - GUSTAVO SALA (Diábolo-Sins Entido) (Jokerren postuan)
• 13:00: Mahai-ingurua: "BD: CÓMIC EN GALICIA" Hizlariak: david Rubín - Jon Irazabal (Durangoko Euskal Liburu eta Disko Azoka), moderatzailea: Ángel de la Calle
• 13:00: Sinatze-txanda: MAX - PACO ROCA - MIREIA PÉREZ - RUBÉN FERNÁNDEZ - SERGIO BLEDA - SANTIAGO VALENZUELA (Sinatze-gunean )
• 13:00: Sinatze-txanda: SARIMA (Dibbuks) (La Marca Amarillaren postuan)
• 13:00: Sinatze-txanda: IÑAKET - MIKEL BEGOÑA (Sinatze-gunean)
• 13:00 - 13:45: Sinatze-txanda: JOSÉ OLIVER - BARTOLO TORRES - JOSÉ FONOLLOSA (Diábolo-Sins Entido) (Jokerren postuan)
• 13:45: Mahai-ingurua: "CÓMIC Y HUMOR" Hizlariak: José Fonollosa - José Oliver - Bartolo Torres - Enrique Vegas - Pau - Gustavo Sala, moderatzailea: Jorge Iván Argiz

ARRATSALDEZ

• 17:00 - 20:00: Sinatze-txanda: RUBÉN FERNÁNDEZ - ALBERT MONTEYS - MANEL FONTDEVILA - MANUEL BARTUAL (El Juevesen postuan)
• 17:00: Sinatze-txanda: ENRIQUE VEGAS (Dolmenen postuan)
• 17:05: Sinatze-gunean: "MIGUEL Y NEKANE: El pueblo gitano en la historia" (El cómic al servicio del respeto y la convivencia)
• 17:30: Sinatze-txanda: LUIS ROYO - JAVIER RODRÍGUEZ - LUIS BUSTOS - MANUEL BARTUAL - VÍCTOR SANTOS - HERNÁN MIGOYA - DAVID AJA - ÁNGEL UNZUETA (Sinatze-gunean)
• 17:30 - 19:00: Sinatze-txanda: PACO ROCA - DAVID RUBÍN (Astiberriren postuan)
• 17:45: Topaketa: JUDAS ARRIETAekin "CÓMIC ABSTRACTO. Ser otaku hecho arte", moderatzailea: Borja Crespo
• 18:00: Sinatze-txanda: SERGIO BLEDA (Dolmenen postuan)
• 18:00: Sinatze-txanda: IÑAKET - MIKEL BEGOÑA (Normaren postuan)
• 18:00 - 19:30: Sinatze-txanda: MAX (La Cúpularen postuan)
• 18:00: Sinatze-txanda: SARIMA (Dibbuks) (La Marca Amarillaren postuan)
• 18:00 - 19:00: Sinatze-txanda: MIREIA PÉREZ - JOSÉ OLIVER - BARTOLO TORRES (Diábolo-Sins Entido) (Jokerren postuan)
• 18:30: Mahai-ingurua: DIEZ AÑOS DEL SALÓN DEL CÓMIC Y MANGA DE GETXO" Hizlariak: Eugenio Gandiaga - Borja Crespo - Dani Maiz (APIE) - Rober Garay - Andoni Velasco, moderatzailea: Koldo Azpitarte
• 19:00: Sinatze-txanda: ENRIQUE VEGAS - JOSÉ OLIVER - BARTOLO TORRES - PAU (Sinatze-gunean)
• 19:00 - 20:00: Sinatze-txanda: GUSTAVO SALA - JOSÉ FONOLLOSA (Diábolo-Sins Entido) (Jokerren postuan)
• 19:00 - 20:30: Sinatze-txanda: MANUEL BARTUAL - SANTIAGO VALENZUELA (Astiberriren postuan)
• 19:15: Mahai-ingurua: "MUJERES ENTRE VIÑETAS: Ellas dibujan" Hizlariak: Nancy Peña - Mireia Pérez - Raquel Alzate - Clara Soriano, moderatzaileak: Jorge Iván Argiz - Borja Crespo
• 19:30: Sinatze-txanda: SERGIO BLEDA (Dibbuks) (La Marca Amarillaren postuan)
• 20:00: Mahai-ingurua: "FUTURO Y PRESENTE: El cómic en la era digital" Hizlariak: Luis Bustos - Javier Rodríguez - Rubén Fernández - Sergio Bleda - David Aja, moderatzaileak: Koldo Azpitarte - Borja Crespo

IGANDEA 27 (mangaren eguna)

GOIZEZ

• 11:00 - 12:00: Topaketa: "deviantART" Meeting Getxo 2011 + Komiki aurkezpena: "GUILD ADVENTURE" Hizlariak: Álex de la Fuente "Shugo" - Alejandro Ricondo "Kukuruyo"
• 11:00 - 12:00: Sinatze-txanda: MANEL FONTDEVILA (Astiberriren postuan)
• 11:00: Sinatze-txanda: PAU (Dibbuks) (La Marca Amarillaren postuan)
• 11:00 - 14:30: Go tailerra (estrategia mahai-jokoa) Bilboko Go eskolaren eskutik (tailerren gunea, 3. mahaian )
• 11:00 - 12:30: Taller de caligrafía japonesa Yoshiko Ura irakaslearen eskutik (tailerren gunea, 2. mahaian)
• 11:30: Sinatze-txanda: LUIS ROYO - PACO ROCA - ÁNGEL DE LA CALLE (Sinatze-gunean)
• 12:00 - 13:00: Mahai-ingurua: "LA SUPERVIVENCIA DEL CÓMIC ACTUAL" Hizlariak: José Carlos Torre - Irene Costa Mendia - Josune Muñoz - Alfonso Berroya
• 12:00 - 13:00: Sinatze-txanda: GUSTAVO SALA - JOSÉ OLIVER - BARTOLO TORRES (Diábolo-Sins Entido) (Jokerren postuan)
• 12:00 - 13:00: Manga marrazkigintzaren tailerra Alejandro Ricondo (kukuruyo) marrazkilariaren eskutik (tailerren gunea, 1. mahaian)
• 12:30 - 14:30: Amigurumi tailerra (kokorratz-lan teknika) Amigurumi's Edenen eskutik (tailerren gunea, 2. mahaian)
• 12:30 - 14:00: Sinatze-txanda: MAX (La Cúpularen postuan)
• 13:00: Sinatze-txanda: SANTIAGO VALENZUELA - MANUEL BARTUAL - NANCY PEÑA (Sinatze-gunean)
• 13:00 - 14:30: Origami tailerra (papiroflexia) Bizkaiko Origami Taldearen eskutik (tailerren gunea, 1 mahaian)
• 13:00 - 14:30: Sinatze-txanda: DAVID RUBÍN (Astiberriren postuan)
• 13:00: Sinatze-txanda: SARIMA (Dibbuks) (La Marca Amarillaren postuan)
• 13:00 - 14:00: Sinatze-txanda: MIREIA PÉREZ - JOSÉ FONOLLOSA (Diábolo-Sins Entido) (Jokerren postuan)
• 13:30 - 14:30: Aurkezpena: "ESPRESSO: El secreto del Líder-Coach" (El primer manga orientado al mundo de la empresa) Partaideak: Lelia Álvarez - Marcos Álvarez

ARRATSALDEZ

• 17:00 - 18:30: Go tailerra (estrategia mahai-jokoa ) Bilboko Go eskolaren eskutik (tailerren gunea, 3. mahaian)
• 17:30 - 21:30: Yugi Oh! lehiaketa Antolatzailea: tokyoshop.es
• 17:30 - 19:00: Cosplay lehiaketa
• 19:00 - 20:00: Karaoke lehiaketa
• 19:00 - 20:30: Japoniar kaligrafiaren tailerra Yoshiko Ura irakaslearen eskutik (tailerren gunea, 3. mahaian)

XII. mendean bizitako Gartxot Itzaltzuko bardoaren istorioa ipuin herrikoien bidez zabaldu zen mendetan zehar, 1917an Arturo Kanpionek idatziz jaso zuen arte. 2003an Gartxot komikia argitaratu zuen Argiak, Asisko Urmeneta, Marko Armspach eta Jokin Larreak egindakoa. Iaz marrazki bizidunetako film laburra egin zuten Juanjo Elordik eta Asisko Urmenetak, Somuga ekoiztetxearen bidez. Eta ostiral honetan Elordi eta Urmenetak beraiek egindako film luzea, Gartxot - konkista aitzineko konkista, hau ere Somugarekin, hegoaldeko lau hiriburuetan estreinatuko da, geroago iparraldean ere estreinatzeko esperantzarekin.

Itxura bikaina dauka filmak: grafismo oso originala eta berezia du, istorioa beti oso ederra eta erakargarria iruditu zait, musika Benito Lertxundiren Gartxoti buruzko abesti ezagunek osatzen dute, eta beste detaile piloa ditu film honek berezia egiten dutenak. Webgune ikaragarri txukunean ikus daitezke zehaztasun gehiago, trailerra barne, egileei elkarrizketak... Liburua ere argitaratuko du Elkarrek filmarentzat osatutako dokumentazioarekin.

Zorionak egileei, ez baita lorpen makala euskarazko marrazki bizidunetako film bat zine-aretoetan estreinatzea (haurrentzako ez bada). Ni ikusteko irrikaz nago! Eta zu, irakurle?

Espainiako Kultura Ministerioak 2007tik ematen duen Komiki Sari Nazionala, 20.000 eurorekin hornitua dagoena, Santiago Valenzuela donostiarrarentzat izan da aurten, gaur jakinarazi dutenez, iaz Edicions de Ponent argitaletxearekin kaleratutako Plaza elíptica lanagatik. Santiago ezaguna da batez ere Torrezno kapitainaren komiki sailarengatik, zeinean Plaza elíptica 7. albuma den. Zorionak Santiago!

(Elhuyar aldizkariko 2011ko iraileko alean argitaratutako artikuluaren jatorrizko extended bertsioa)

Euskaltermek honela definitzen du inprimagailua: "konputagailuaren irteerako periferikoa, paper gainean karaktere alfanumerikoak edo irudiak idatziz informazioa erakusten duena". Definizio horretara lotzen bagara, ez dirudi oso zehatza denik "3D inprimagailu" terminoa, horrek ez baitu paperean inprimatzen. Aldiz, hobeto lotzen zaie Elhuyarren Zientzia eta Teknologiaren Hiztegi Entziklopedikoak edo Wikipediak ematen dituzten definizioei -hurrenez hurren, "Fitxategien edukia euskarri fisiko batean ekoizten duen periferikoa" eta "Ordenagailu batean dugun irudi edo testuzko dokumentu bat medio fisiko batetara (orokorrean, papera) pasatzeko funtzioa betetzen duen irteera periferiko bat" definitzen dute gailua-. Izan ere, 3D inprimagailu batek, objektu baten hiru dimentsiotako modelizazio digital batetik abiatuta (CAD programa baten, edo Blender moduko 3D modelizazio-programa baten edo 3D eskaner baten bidez sortutakoa), objektu fisikoa sortzen du.

Egia zor, inprimagailuaren definizioak ez du zertan 3D inprimagailuekin bat etorri, horiek ez baitute eredu digitala mundu fisikora pasatzen "inprimatuz", hau da, beste euskarri batean bere arrastoa utziz, baizik eta objektu berri bat ekoitziz; beraz, 3D inprimagailua ez da, berez, inprimagailu bat, ekoizteko makina bat baizik.

Nola funtzionatzen dute?

Teknologia ezberdinak erabiltzen dituzten 3D inprimagailuak daude, baina, funtsean, denek zera egiten dute: objektu bat lamina horizontaletan moztuko bagenu lortuko liratekeen pieza lauak eraiki, bata bestearen gainean muntatu eta erantsi. Ezberdintasuna piezak eraikitzeko eta eransteko erabiltzen duten metodoetan daude. Batzuek laminazio-sistema bat erabiltzen dute (aurrez sortutako pieza lauak mozten dituzte forma jakin bat emanez, eta, gero, erantsi), beste batzuek airearekin kontaktuan hoztu eta gogortzen den plastiko likido bat injektatuz egiten dituzte, beste batzuek plastiko-hautsezko geruzak gainjarrriz doaz likido edo laser batez behar den profila soilik gogortuz...

Hori, noski, asko sinplifikatzea da; teknologia konplexua da, eta xehetasun asko ditu. Adibidez, nola lortu eskegita dauden parteak eraikitzea, behetik gora egiten bagoaz? Edo nola eutsi goiko parte potolo bati profil fin batekin, materiala biguna bada? Horientzat guztientzat ere konponbide ezberdinak daude. Hala, erabilitako teknologiaren arabera, ezaugarri-, kalitate-, tamaina-, abiadura- eta bereizmen-konbinazio asko daude.

Gero eta eskuragarriago

Baina poliki-poliki, edozein teknologiarekin gertatzen den bezala, horietako gutxi batzuk gailenduz joaten dira, eta ikerketa-mundutik merkaturako jauzia egiten. Eta gaur egun salgai daude gauza benetan harrigarriak egin ditzaketen 3D inprimagailuak: 0,1 mm-ko bereizmena izan dezakete bertikalean, eta inprimagailu normalek adinakoa XY planoan; pieza oso konplexuak egin ditzakete (erlojuak eta linternak adibidez!), eta, gainera, koloretan...

Prezioa eta tamaina direla-eta ez dira oraindik edozeinek etxean izateko modukoak (merkeenak 12.000 € balio ditu, eta 60.000 eurokoak ere badaude; tamainari dagokionez, traste handi samarrak dira oraingoz), baina sektore batzuetan oso baliagarriak dira, eta gero eta gehiago ikusten dira: fabrikazio industrialean (piezen prototipoak azkar egiteko), medikuntzan (neurrirako protesiak egiteko)... Bestalde, badaude fotokopia- edota serigrafia-denda batzuk 3D inprimagailuak erabiliz piezak eraikitzeko zerbitzua eskaintzen dutenak.

Hala ere, edozein teknologia berrirekin gertatzen den bezala, normalena da tamainak eta prezioak beherantz egitea, eta gero eta gehiago hedatzea. Gainera, 3D inprimagailu libreak sortzeko proiektuak daude (espezifikazio edota plano guztiak banaketa libreko lizentziekin jartzen dituztenak, edozeinek berea egin ahal izan dezan, 300 bat euroan). Eta horietako batek, RepRap izenekoak, autoreplikazioa ere badauka helburutzat, hau da, bere buruaren kopiak eraikitzeko gaitasuna. Oraingoz, gailu horren 2.0 bertsioa bere plastikozko osagaiak egiteko gai besterik ez da; baina zirkuituak nahiz metalezko piezak ere egiteko gai denean, noizbait bada (eta proiektuko kideek espero dute horrela izango dela etorkizun ez hain urrunean), esponentzialki heda daitezke.

Jabego intelektualarekin arazoak

Makina autoreplikagarriak, beraz? Kontzeptu hori eta adimen artifiziala nahasten baditugu (hori ere gero eta aurreratuago dago), Terminator filmeko edo Stargate telesaileko "erreplikante"ak moduko irudi apokaliptikoak etorriko zaizkigu gogora... Tira, ez da oso probablea horrelakorik gertatzea; baina ekarriko dute, bai, iraultza 3D inprimagailuek, zabaltzen badira.

Izan ere, horrelako bat izatea etxean fabrika bat izatea da, gauza ugari ekoizteko gai dena (tamaina eta material jakin batzuetakoak, behintzat), horien eredu digitala edo planoa izanez gero. Eta eredu digitalak, gauza fisikoak ez bezala, erraz zabaltzen dira Internet bidez. Gainera, eredu digitalak egitea gero eta errazagoa da, 3D modelizazio-software bat, CAD software bat, 3D eskaner bat edo, zergatik ez, Kinect bat erabiliz (duela bi zenbaki kontatu genizuen bezala). Musika, film eta liburu digitalarekin jazo den banatze-fenomenoa ikusirik, pentsatu zer gerta daitekeen objektu fisikoen munduan horrelakoak egitea ahalbidetuko lukeen panorama batean... Ekoizle asko saldu osteko zerbitzuen negoziorik gabe gera daitezke, baldin eta ordezko piezak guk geuk egin baditzakegu. Edo filmetako merchandising-eko maketa eta figuratxoen salmenta ere pikutara joan daiteke. Eta berdin beste negozio ugarirekin...

Seguruenik, ekoizpen-industriak lehenago kultura-industriak erreakzionatu duen moduan egingo du, hau da, hori geldiarazten saiatuko da nola edo hala. Neurri batean, fenomeno hori gertatzen hasi da dagoeneko, eta denuntzia bat baino gehiago ere egon da jada, jabego industriala duten objektuen planoak partekatzeagatik. Ekoizpen-industriari ez zaio erraza gertatuko joera hori geldiaraztea; baina, bestalde, kultura-industria baino boteretsuagoa eta handiagoa da. Nolanahi ere, aldaketa handia ekarriko dute laster 3D inprimagailuek.

Gaur betetzen da mende bat Jacques Tardi komikigile handiaren pertsonaia famatuenetako baten, Adèle Blanc-Secen, abenturak hasi zirela. Eta ez dut esan nahi 100 urte pasa direla lehen aldiz bere istorioak argitaratu zirenetik, ez; hitzez hitz, 100 urte bete direla bere abenturak hasi zirenetik, hor ondoan Adèle et la bête bere lehen albumaren lehen orrian ikus daitekeenez. Zorionak Adèle!

Ikastolen Elkarteak argitaratzen duen Xabiroi komiki-aldizkariaren 2011ko urriari dagokion zenbakia, 24.a alegia, kalean da jada.

Zenbaki honetan ondokoak ikusiko ditugu:

• Dei Gaztelumendiren azala
• Nik neuk egiten dudan Albisteen txokoa
• Manu Ortegaren Haizea banda
• Auzomorro umorezko orri bikoitza, Sanviren gidoi eta irudiekin
• Haur besoetakoa sailaren 8 orri, Unai Iturriagaren gidoia eta Sanviren irudiekin
• Anbu, katu botaduna Antton Olariagaren orri bateko istorioa
• Kortsarioen ostatua sailaren 6 orriko bigarren emanaldia, Dani Fanoren gidoia eta Guillermo Gonzalezen irudiekin
• Asiskoren Hor Konpost banda
• KomikITAUN elkarrizketa-orri bikoitza, oraingoan Iban Zaldua eta Julen Ribasekin
• ZaldiEroaren Arranotxuren beste bi orri
• Katixa Agirreren gidoia eta Amaia Ballesterosen irudiak dituen Tontor birjinak 6 orriko istorioa
• Loperen Behien Tarzanen 3 orri

Eta berri on bat: azken bi urteetan Xabiroi aldizkarian atalka agertzen joan den Azken garaipena istorio bikaina, Iban Zalduaren gidoia eta Julen Ribasen irudiak dituena, album formatuan aterako da azaroan!

Irudia: Julen Ribas

Gogoratu otsailaz geroztik Xabiroi aldizkaria eta bertatik ateratako albumak (Saiak, Piztia Otzanak, TeleAtoi eta orain Azken garaipena ere) Euskal Herriko hainbat komikidendetan eskuratu ahal direla (Bilboko Joker (Urkijo zumardia, 27), Donostiako Armagedon (Marzelino Soroa kalea, 2), Gasteizko Zuloa (Correria kalea, 21), Irungo Tinta Comics (Jose Egino kalea, 10) eta Iruñeko TBO (Merced kalea, 28)). Baina gainera azaroaren amaieran izango den Getxoko komiki-azokan ere izango du Xabiroik standa, eta han, aipatutako guztiak eskuragarri izateaz gain, autoreak sinatzen izango dira. Aprobetxatu aukera!

Bi komiki-erakusketa daude ikusgai Koldo Mitxelena kulturunean urriaren 27tik hurrengo urteko urtarrilaren 28ra arte, biak Luis Gasca-Gipuzkoko Foru Aldundia eta Julian Armendarizen bildumetan oinarrituta: bata, JUAN CARLOS EGUILLOR Luis Gasca-Gipuzkoako Foru Aldundiaren eta Julián Armendarizen bildumetan izenburukoa, aurtengo martxoan hildako Juan Carlos Egillorren ingurukoa (Ganbara aretoan); eta bestea, Hiriko fikzioak izenburukoa, hiriek komikian izandako presentziaren ingurukoa (Erakustaretoan). Aukera bikaina komikiaren mundu zoragarria hobeto ezagutzeko!