Sorbeltzaren euskal izenak. Zure herrian nola?
Asier Sarasua
2005/05/24 14:35
Aurreko mezuan aipatu dudan moduan, Eibarren abijoia deitzen diogu gaztelaniazko vencejori (Apus apus). Txori ezaguna izanda, ia-ia herri bakoitzean izen ezberdina dauka. Euskaraz 50 izenetik gora bai, gutxienez.
Denak ez ditut hona ekarriko, baina bai gure ingurukoak gutxienez, Lea-Artibai, Deba ibarra eta Urola-Kostakoak.
- Txirriskillo / Kirriskillo: Lea-Artibai ia osoan horrela deitzen diote (edo aldaerak: Karraskillo, Txirritxaldo...). Seguru asko Gernikaldeko beste herri batzuetan ere bai (Ereño-Nabarniz inguruan bai, behintzat).
- Ermitarixo, Imintarixo: Durangaldean (Durango, Iurreta, Garai, Berriz...). Elorrion nola? Ez dakit.
- E(r)lai: Leintz aldean, Aramaio, Otxandio eta Ubidea barne. Salbuespena Leintz Gatzaga eta Marin (Eskoriatzako auzoa) dira.
- Artxilloi: Gatzaga eta Marin (Eskoriatza).
- Kapantxoi: Oñatin.
- Beltxijoi: (baita Pentzajo eta aldaerak). Bergara-Antzuolan. Beti harritu nau Bergaran txori izen asko gaztelaniatik hartzen dituztela, inguruko herrietan erabiltzen diren izenak alde batera utzita: martinpeskadorra (ez ur-makineta), gorrillotia (ez hormatxorixa), jilgerua (ez kardantxillua), eta abar.
- Abijoi: Eibar inguruan (Mallabia, Ermua, eta Soraluze barne)
- Txio: Elgetarrak, betiko moduan, berezi xamarrak dira. Enara azpizuriari egabera deitzen badiote, eta egaberari azpizuri... hortik aurrera, dena libre :-).
- Kataki: Elgoibar-Azkoitia inguruan, eta Mutrikun. Ziurrenik Mendaron eta Deban ere bai, baina datu hori ez daukat.
- Txenada beltz (txinara beltz): Azpeitia eta inguruan (Beizama, Errezil, Urrestila...).
- Arrandera/Arrantxori: Zumaia inguruan; baita Zerain inguruan ere.
- Zirringillo: Zarautz-Getaria-Aia inguruan.
Eta zure herrian zelan esaten diozue?
Nire aittek erleixe esaten dutso horri txorixorri. Aittejaune Atxabaltako Otalazelaikue zan, orduan ez dakitt Arrasaten hola esaten dan ala Atxabaltatik ete datorren.