Markos Zapiain

Freudek dioenez, gazte zein helduaroko goibelaldi, larridura, angustia eta depresio askoren iturria haurtzaroan dago, Edipo aroan zehazki. Orduko oinazeen errepikak dira geroko bizialdi osokoak.

Haurrari, guraso batenganako maitasuna, beste sexuarenganakoa maizenik, deslilurak apurtuko dio, bat egite bozkariotsuaren itxaropen inutilak. Gurasoek ordu arte berarengana bideratzen zuten maitasunak ihes egiten diola sentituko du, beste norbaitek erakarria. Kasurako, neba-arreba txiki baten jaiotzak bortizki nabarituko dio guraso maitearen infideltasuna, jelosia gogorra eraginez. Ondoren, haurraren ahaleginak berak ere antzeko ume bat sortzeko, mendekuak bultzatua, helduentzat xelebre bezain protagonistarentzat tragiko, lotsagarriki joko du erreka.

Halatan, haurraren sexu bizitza hasi orduko hautsiko da, bere desirak ez baitatoz bat errealitatearekin, besteak beste garapen fisiko eskasa duelako artean. Bere sexu ahalegin guztiek huts egiten dute.

Gainera, heldu ahala, haurra inguratzen zuen goxotasuna desagertzen doa pixkanaka; heziketa eta egiten zaizkion eskakizunak gero eta zorrotzagoak dira, errietak datoz, zigorrak. Haurrak azkenik mespretxatzen dutela sentituko du, biktima gisa ikusiko du bere burua.

Porrot etsigarri horrek, gurasoen maitasuna galtze lez bizi duena, minduta utziko du luzaro, orbain sakona bere nortasunean, berezko nartzisismoa arrakalatuko dion zauria. Oinaze horixe da neurotikoek beti, eta guztiok sarriegi, geure burua besteena baino gutxiagotxat jo dezagun arrazoietako bat, eta "ezin dut ezer lortu, dena egiten dut txarto" lelo ezagunaren iturria.

Helduaroan ere, halako sentimenduak behin eta berriro itzultzen zaizkigu, eta haurtzaroko maitasun tipikoa nola amaitu zen erakusten digute.

Egoera mingarri guztiok, norberak nahi izan ez zituen gertaerok, gizakiak edonoiz berpiztu eta errepikatuko ditu. Gurasoenganako sentimendu zama, gurasoengandik sentituriko abandonua zehazki, beste lagun bati igaroarazten diogu, hala nola irakaslea edo bikotekidea edo editorea. Gizakiak, ataka ilun horietan, badaki berriro bere buruarenganako mespretxua sentitzeko ingurua sortzen, badaki laguna behartzen hoztasunez eta gogorki trata dezan, badaki pertsona egokiak aukeratzen edo asmatzen bere jelosia piztu dadin.

Azkenik, haurtzaroan berak egin nahi izan zuen umea, helduaroan opari zoragarri magiko bat egin diezaioten itxaropenaz ordeztuko du zenbaitetan, ume hura egitekoa bezain itxaropen ustela inolaz ere.

Badira oinarri fisikorik gabeko buru eritasunak: piano-joleari hatzak zurruntzen zaizkio beste barik, bere burua albistegietako hilketa guztien erruduntzat du harakinak. Histeria, neurastenia, anorexia sendatu nahian hasi zen Freud. Hipnosia erabili zuen hasiberrian, baina gaixoa soilik hipnosi egoeran osatzen zen; egoera arruntera itzulitakoan, ostera ageri ziren sintomak. Horrenbestez, Freudek hitzezko sendabide bat asmatu zuen, psikoanalisia. Psikoanalista eta pazientea mintzatu egiten dira, pazientea etzanda eta sendagilea jesarrita, haren ikusmen eremutik landa. Apaizak bezala, belarriak alokatu egiten ditu psikoanalistak, diru truke ordea.

Psikoanalisiak, edonola ere, aise gainditu du sendakuntza eremua. Gizakia ezagutzeko erabil daitekeen linternarik indartsuenetakoa bilakatu da. Izan ere, ezezaguna zaigu geure burua: bizitzan gaindi geure nortasuna eta jokaera izango direnak, haurtzaroan erabaki baitziren, helduaroan inkontzientean dautzan desira eragotzi zenbaiten bidez.

Titia adibidez erabakigarria da: haurtzaroko unerik zoriontsuenak aurpegia titi artean galdurik eman genituelako zaigu erakargarri, emakumezkoei zein gizonezkoei. Zakila zurrupatzeko zaletasunak oren goxo haiek ditu sorburu: ahoratu, eragin eta azkenik esnea jario. Bizialdi osoan barrena, haurtzaroko jarrerak eta sentimenduak errepikatu baino ez dugu egiten funtsean.

Haurtzaroan ikaragarritzat hartu genuen gertaeraren bat dugu geure izaeraren giltza: adibidez, gurasoak larrua jotzen ikusi genituen. Aitak ama hil nahi duela ulertzen du haurrak. Hori onartzea gogorregia zaionez, inkontzientera du bidaltzen. Baina bertatik eragin handia izango du lagun horren bizitza osoan zehar. Zenbaitetan, kontzientziaren zentsura laxatzen delarik, agertu egingo zaio, ametsetan adibidez.

Freuden esanetan, ametsek desira inkontzienteak asetzen dituzte. Nahia ez betetzeak eraginiko frustrazioak nortasuna hausteko arriskua badakar, ametsetan nahi hori ase egingo dugu, oreka berreskuratuz. Helduaroan, haatik, nahiak eta asetzeak mozorroturik ageri dira ametsetan; psikoanalisiak ametsak ulertzen laguntzen du.

Ametseko bolaluma, farola, zuzia edo pepinoa, zakila da; hautsontzia, leizea, ahurra edo muskuilua, alua. Amets egiten baduzu etxera mozkor iritsi eta ez duzula giltza sarrailan sartzen asmatzen, sexu arazo latzak dauzkazula seinale. Freudentzat sexuak berebiziko garrantzia du, eta sexu desberdintasunak eragin nabaria ariman. Alegia, ez da gauza bera zakil harro, tente eta distiratsua sentitzea hankartean, edo klitori txiki, apal eta lotsatia. Urte bi inguru duela, neskatxak zakila nahi du. Klitoria masturbatzen du, zakil bilaka dadin itxaropenaz. Ezinaz ohartzen delarik, zakila izateko nahia aitarekin ume bat izateko nahiaz ordezten du. Orduan hasten da aita seduzitzearren emakumetxoarena egiten. Halatan, zio birengatik gorroto du ama: eskas munduratzeagatik, zakilbako, eta aita lapurtzeagatik.

Mutikoak, aitzitik, ama maite du; aita, berriz, miretsi bezain gorroto: hil egin nahi du, haren lekuan bera jartzearren. Baina aitaren indarrak ikaratu egiten du, susmatzen du maitasun-gorroto horri eutsiz gero aitak zikiratu egingo duela. Horren arabera interpretatzen du alua: zauria da, ama lar maitatzeagatik aitak zakila eta barrabilak ebakirik zigortu duen mutil izanikoarena. (Aluaren zauri izaera, bestalde, nerabezaroan egiaztatuko da, zauria odoletan hasiko baita.) Errukia eta izua eragingo dio aluak. Mutikoak, aparatua galtzeko beldurrez, aitaren nagusitasuna eta legea onartu beharko ditu, uko egingo dio ama bereganatzeari: hemen sortzen da supernia. Legearen beharra onartzea, irentsiriko aita da, aita gure baitan.

Gizonezko homosexualtasunaren sorburu bi bereiz daitezke: batzuk, gizonik gabeko inguru batean haziak, edo aitaren figura oso ahul iristen zaiela, ezin izan direnez identifikatu emakumeekin baino, emakume bilakatuko dira. Hauxe da "homosexualtasun greko" deitu izan denaren jatorria, erru sentimendurik gabeko homosexualtasuna, bere burua lasai onartzen duena, oro har alaia.

Beste zenbait, aldiz, hainbeste ikaratu ditu Edipo aroan zikiratuak izateko mehatxuak, estrategiaz aldatu beharko baitute: amarengatik aitarekin lehiatzeari utzi eta aita erakartzen ahaleginduko dira, ama bezalako emakume bihurtuz, amarenak bezalako armak erabiliz. Aita erakarri nahiak, beraz, aitarenganako beldurra du oinarri: "homosexualtasun judu" deitu izan zaio honi, eta iluna da, sekretua.

Pazienteek kontaturiko ametsen inguruan informazio aski jaso ezinik, Freudek bere ametsak analizatzea erabaki zuen. Eta bada amets nagusi bat, Freudek analizaturiko lehenbizikoa, 1895eko uztailaren 22tik 23rako gauaren biharamunean; Napoleonen biografietan Austerlitzeko bataila nola, halaxe azpimarratzen dute Freudi buruzko liburuetan “Irmari txertoa” ametsa.

Irma Freuden sendiari loturiko neska gazte bat da. Irma sendatzeko tratamendua kilin-kolan doa, kezkaturik dabil Freud. Oporrak heldu dira eta Freudek bisita bat hartu du, Otto lagun eta lankidearena, Irma ikusi berria duena. Freuden galderei berriekin erantzungo die: “Irma ez dabil guztiz ongi.” Freud zapuztu da. Hainbeste, arratsalde horretan bertan M. Doktoreari, Freuden taldeko kide nagusiari, Irmari buruzko ohar bat idatziko baitio. Gauez, amets hauxe egingo du Freudek, horrelaxe kontatuko du berak:

“Harrera gela handi bat, gonbidatu asko, gu gara gonbidatzaileak. Gonbidatuen artean, Irma, berehala aparte eramango dudana, leporatzearren, bere gutunari erantzunez, nire ‘soluzioa’ oraindik onartu ez izana. Diotsot: ‘Oraindik oinazeak badituzu, zeure erruz da benetan.’ Irmaren erantzuna: ‘bazeneki zelako mina dudan eztarrian, urdailean, sabelean, estutu eta ito egiten nau.’ Izutu naiz, begiratu diot. Zurbil eta puztuta ageri zait; nire buruari diotsot: ez ote diot sintoma organikoren bati ihes egiten utzi? Leiho ingurura daramat eta eztarria aztertzen diot. Nolabaiteko erresistentzia adierazten du, hortzordea duten emakumeengan ohikoa. Nire buruari diotsot: hala ere, ez du hortzorderik behar. Orduan Irmak ahoa zabal ireki eta eskuinean orbain zuri handi bat ikusten diot. Bestalde, formazio izugarriak ikusten ditut, inguratuak, sudur hegalen itxura dutenak, eta beraien gainean zarakar handi grisaxkak. Berehala deitu diot M. Doktoreari. Irma bere aldetik aztertu eta nik esanikoa egiaztatuko du. M. Doktorea ez dago beti bezala, oso dago zurbil, herren egiten du, ez du bizarrik... Otto adiskidea ere bertan da, Irmaren alboan, eta Leopold nire lagunak gerruntzearen azpian kolpekatuko dio: ‘gune mate bat du, ezkerreko oinarrian’ eta azaleko eremu infiltratu bat ere seinalatzen du, ezkerreko sorbaldan (hori nik ere egiaztatuko dut, jantziak gorabehera). M.k dio: ‘ez da zalantzarik, infekzio bat da, baina hori ez da kezkagarria; disenteriaz gaixotuko da eta pozoia eliminatuko du.’ Era berean, jakin dugu, zuzenki, nondik datorren infekzioa. Ottok, berriki, Irma minez zegoen egun batean, txerto bat jarri dio, propileoz, propienez... azido propioniko trimetilaminaz eginiko preparazioz (zeinaren formula begi aurrean ikusten baitut, letra larriz inprimatua). Txerto horiek ez dira egiten errazak... Baliteke gainera xiringa ez izatea garbi.”

Freuden interpretazioa: Irmarekin porrot egin duela-eta zapuzturik, Freudek ametsetan eritasun mordo bat asmatuko dizkio, hagitz organikoak, hagitz esplikagarriak, Irma zigortzearren. Ametsak nabari duenez, ez da Freuden errua, baizik Irmarena. “Behin oso-osorik interpretatuta, amets oro ageri da desiraren baten mamitze legez.”

Hori bai, Freudek kontu asko ezkutatu zituen bere interpretazioan, eta gezur ugari bota, berariaz. Horregatik, gaur egun, Freuden testuekin batera ezinbestekoa da fundatzailearengana aurreiritzirik gabe eta egiaren bila hurbiltzen ahalegindu den idazleren batenak aintzat hartzea, esaterako Catherine Clément-en "Inkontzientearen iraultzak".

Freudek berak zioen badirela hiru zeregin ezinezko: gobernatzea, heziketa eta psikoanalizatzea.

Lagun bati egundoko zauria egin dio psikoanalista donostiar makur batek, Damato jaunak: halako batean, saioak maizago nahi zituela bota zion nire lagunari; honek ezin zuela, garestiegia zitzaiola; Damatok erakusteko bere diru iturriak, nominak eta abar, kontuak egin eta kenduko zituztela gastuak handik eta hemendik berari gehiago ordaindu ahal izateko; laguna zeharo inbaditua sentitu zen eta tratamendua utzi egin zuen, hasi zuenean baino okerrago.

Gainera, handik pixka batera jakin zuen Damatok etxe berri bat erosteko behar zuela dirua, maiztasuna emendatzeak ez zuela inondik inora pazientearen ongizatea xede.

Aldiz, beste adiskide batek aldarrikatzen du psikoanalisiak eromenetik askatu duela, bizitza salbatu diola. Adiskide horrek ez du kalte organikorik garunetan baina aita hotzegia, zorrotzegia eta goibelegia du, amak berriz ez daki berbetan kexuka baino eta adiskidearen bizkar uzten du beti etxea, ama bera eta mundu-herria gobernatzeko ardura eta erantzukizuna. Horrelako kasuetan, umea psikotiko ateratzen da ia beti. Baina nire adiskideak psikoanalisten bidez eta bere kabuz Freuden eta Lacanen obrak irakurriz bere burua osatu ez ezik inguruan gauzkanok bere begietatik, gorputzetik eta ahotsetik darion poz lasaiaz bizkortzen gaitu, asko sufritu duenak, behin sendaturikoan, sufritu ez duenak baino sakonagoa eta eskuzabalagoa izaten baitu poza.

Oinarri neurologikorik gabeko buru eritasunen sendabideen artean, Freuden psikoanalisia da gaur egun ezagunena herri aberatsetan. Aldiz, erlijioa benetan bizirik den herrietan eta txiroen artean ez da batere zabaldu. Roudinescok horrela planteatzen du: zenbat eta libreago emakumea, orduan eta indartsuago psikoanalisia.

Frantzian berriki egundoko zalaparta eragin duen txosten ofizial baten arabera, sendatzeko orduan psikoanalisia baino eragingarriagoak dira psikologia kognitiboa eta psikologia humanista, besteak beste. Zergatik eusten dio hala ere psikoanalisiak zabaltzeari? Behar bada Institutuetako ikasleentzat Freud pentsalaririk gogokoenetarikoa egiten duten zio biongatik: gainerakoak baino idazle hobea da, eta barregarriagoa.

Freudek abiaraziriko ildo bati, gertaera larriak metafora kotxanbroso bezain ausart eta liluragarrien bidez “azaltzea”ri, fidel atxiki zaio psikoanalisia.

Freudek idatzi zuen arratoien gizonak, Ernst Lanzer-ek, tortura txinatar baten berri ematean (presoari arratoiz beteriko ontzi bat lotzen zioten ipurdian, harik eta arratoiak, goseturik, uzkitik sartzen zitzaizkion arte) “ezezaguna eta imajinaezina zitzaion gozamen batengatiko izua” sentitu zuela.

Lacanentzat, “Las Meninas”en bihotz espirituala erdiko meninaren “zakil ausentea” litzateke.

André Greenen ustez, doluaren amaiera mokordo batek adierazten du, ametsetan egina. Alegia, bezero doludunak psikoanalistari “bart ametsetan mokordo harrigarri bat egin dut” aitortzeak, sendatzea adierazten omen du.

Millerrek dioenez, Dorre Bikiak eraitsi zituztenean AEBkoak ez beste guztiok poztu ginen ezinbestez, jendaurreko mintzamolde zuri zuzena gorabehera, jende ororen osagai sadikoaren kariaz, hein handi batean indartsuenaren aurka bideratzen baitugu.

JJ Lasak oroitarazten digunez, azkenik, besteren autoak gidatzeko guraririk edo jakinminik ez izateak monogamiarako joera adierazten du; eta gizon euskaldunaren ohiturak txokoan lagunartean mantala jantzirik pixkanaka emakume haurdunaren tamainako sabela biribiltzeko, berriz, zapalduriko homosexualtasuna.

Ze gutxi laguntzen didazun, irakurle.

Berariaz utzi nuen amets labur bat hemen jarri gabe, blog honen irakurleren bati aurkikuntzaren eta jakinaraztearen poza ahalbidetzeko, baina kale.

“Ez zuen Ortiz de Zarateren letra ezagutzen, baina bistan zen telefonoz ari zenean hartutako oharra zela. Beste edozerk baino min handiagoa eman zion bere espazio pribatuaren bortxatze hark, eta Albertok alde egindakoan zenbaki hartara deitzea erabaki zuen.

Behin eta berriz deitu zuen, lo hartu arte ia, baina ez zitzaion inor atera. Ezta hurrengo egunetan ere, etengabe saiatu zen arren. Edozein ordutan deitzen zuen. Eduardo Ortiz de Zarateren bila, inkontzienteki. Eta amets egiten zuen, hurrengo goizean etxean agertzen zitzaiola eta berak, inongo beldurrik gabe, zera esaten ziola, ea zer uste zuen, nor zen bere gauzarik intimoenetan zirriborroak egiten ibiltzeko.” (320 or.)

Xabier Mendigurenek Urbia Mountain sarreran euskal basomutilen arteko harremanez filosofatu du.

Arrantzaleen arteko harreman homosexualez inoiz ez dut deus aditu, ez Hondarribian ez Bermeon.

Aitzitik, lagun eta ikasle homosexual batzuk, arrantzaleen semeak, eta tradizioz arrantzan behar luketenak (beren anaiak bezala), lehorrean gelditu dira eta nazka diote arrantzale giroari.

Lehengoan ikasle ohi arrantzale oso hetero batek kontatu zidan Tailandiako kostaldera iritsi eta kaian bertan putetxe kulunkariaren itxura nahastezina (argitxo bereziak kanpoan, dekorazio amultsu kutrea...) zuen itsasontzi batera emozionatuta sartu eta...

BARRUAN KARAOKEA BAINO EZ!

Hemeretzigarren orrialdean, zehazki. Asier Iturriagaetxebarriak izenpetu du artikulua, baina sindikatuek kazetaria manipulatu dute, gezurra hedatuz.

Unibertsitateko irakasleen grebaren berri dakar. Klasismo akademikorik higuingarriena nabari du.

Hitzez hitz: "egiten dugun lanari ematen dioten ordainsaria lotsagarria da, gu garelako hezkuntza sistemako goi mailako irakasleak." Alegia, Haurtzaindegia estolda eta Unibertsitatea hegazkina, eta bertako irakasleak Unibertsoaren kapitain pilotu.

Adierazpen hori gainera ertainetakoon soldatei buruzko gezur biribil zenbaiten ostean dator: "Institutuko irakasle doktore batek 37.600 euro jasotzen ditu urtean".

Institutu bateko irakasle doktorea naiz eta 30.000 baino gutxiago jasotzen dut. Espainiak azpikeriaz bahitu eta itxiriko Arnaldo, Petri eta Olanoren askatasunaren truke eskatzen duten zerga inperiala ordaindu ahal izateko urte mordo batez beharko genituzke ertainetako hamaika irakasleren soldatak pilatu.

Unibertsitateko irakasleek bezalaxe, guk ere kudeaketa eta ikerketa lana egin behar izaten dugu, eta gure ordutegia askoz ere gogorragoa da sindikatuen informazioan oinarrituriko “Berria”ren artikuluak aditzera ematen duena baino, askoz ere latzagoa inolaz ere Unibertsitateko edozein irakaslerena baino.

Harrigarriena, hala ere, ikustea da zelan larriak badira ere gure herriaren arazoak, sindikatuak elkartu ez direla elkartzen bake prozesuan laguntzeko, ezta txiroen alde egiteko ere, edota EHUren beraren arazo gogorrak konpontzeko –irakasleria propioa, eta abar-, baizik Unibertsitateko irakasleen soldata ertainekoenarekin berdintzeko.

Hori bai, behetik berdintzea eskatzen dute soilik, Unibertsitatean gutxien jasotzen duenarena bat etor dadin Institutuetan normal jasotzen duenarenarekin. Aldiz, klasismoa akuilu, ez dute eskatzen Unibertsitatean gehien kobratzen duenarenarekin pareka dadin ertainetan gehien kobratzen duenarena.

Ordea, ertainetako lana askoz ere gogorragoa da: ikasle asko behartuta doaz Institutura, Unibertsitatera ez bezala.

Eta, egia bada ere gure jendartean lanaren gogorra eta soldataren tamaina sarriegi alderantziz proportzionalak izaten direla, ez du antzua ematen harreman horren inguruko eztabaidak, Unibertsitateko zenbait irakaslek kontrakoa uste badute ere, aldarrikatzen baitute eztabaida horrek ez lukeela balioko langile gehienen eskakizunak ezereztatzeko baino.

Izan ere, hor dautza meatzariak, eta eraikuntzakoak, hainbeste hiltzen dira urtero aldamiotik jausita, eta arrisku hori diruz saritu beharko litzateke, al norte zetozen Guardia Civilena legetxe. Haatik, hori eskatzeko sindikatuak ez dira elkartzen, ez da estrategikoa.

Edozein gisaz, gure lana Unibertsitatekoena baino gogorragoa den arren, guk ere soldaten berdintzea exijitzen dugu, kontseilari jauna, baina erabat, behetik bezala goitik, eta jakina, lan baldintzen eta ordutegien berdintzea ere exijitzen dugu.

Duguna gutxietsi eta ez dugunaren mina sentitzeko joera arrunta ei da, eta nik egia erran bekaizkeria diet Unibertsitateko irakasleen ordutegiei eta oro har ikasleek Unibertsitatean izaten duten jarrerari, borondatez baitoaz eta maite dutena ikastera gainera, edo interesatzen zaiena.

Hala ere, egia oso-osoa aitortzeko: polita da Batxilergoan Filosofia irakastea etorkizunean Fisioterapeuta, Idazle, Arotz, Abokatu, Langabetu, Sendagile, Kazetari, Psikologo izango direnei, ugaritasun hori lasaigarria da.

Unibertsitatean sartzeko ahaleginei uko egiteko muntazko kezka: Filosofia ikastea aukeratu dutenengandik ezin dudala itxaron ezinegon ilun bat baizik, nire antz handiegia izan baitezakete.

Protagonistak, Joxe Garmendia “Marmitte”k, ez du amets egingo. Kaka egingo du.

Egia da psikoanalisiak ametsari askoz ere garrantzi handiagoa eman diola kakari baino; badu hala ere kakaren gaineko aurkikuntza harrigarririk.

Kasurako, André Greenek ziurtatu berri du doluaren amaiera, doludunak aipatzeko eta azpimarratzeko moldekoa leritzokeen mokordo batek seinalatu ohi duela, ametsetan egina. Hots, bezero doludunak psikoanalistari “bart ametsetan mokordo harrigarri bat egin dut” aitortzeak, sendatzea adierazten omen du. Bestalde, Freudek berak dio neurotiko mota baten idorreria sintomatikoa sendatzen dela psikoanalistak diruzalekeriaren eta kakaren arteko harremanen berri ematen dionean.

Kontua da psikoanalistentzat geure nortasunaren muina ezagutzeko orduan ideologia ez dela deus. Freud ez zen ia batere aritu politikaz. Abertzale, giza eskubideen aldeko, liberal: bost Freudi. Ez hadi izan lorotxo. Hauxe bai erabakigarri: zer egiten huen txikitan hire kakarekin? Uzki arotik igaro baikara guztiok: sasoi horretan libidoa, gorputzeko bizi indarra, ipurtzuloan da kokatzen. Haurrak gorotza berealdiko zentzu sinbolikoz hornitzen du: kaka troskoa bere umetzat du, bere sorkaritzat. Askotarikoa duzu mokordoaren erabilera: nartziso plazera erdiesteko (jostailu), besterengandik maitasuna lortzeko (opari), besterekiko independentzia azpimarratzeko (jabetza pribatu), besteri erasotzeko (iskilu, misil).

Halatan, gizarte jokabidearen funtsezko norabide zenbaitek, uzki aroan du sorburua; are deigarriago, egundo ez du uzkiarekiko lotura galduko. Haurraren berezko sexualitate molde hori amaitzen delarik, kultura objektuek jasotzen dute jatorrian kakari emaniko zentzu sinbolikoa; baina ez dira bigarren mailako ordezkoak baizik, sublimazioak. Jabetza, adibidez, ez da beste barik kakatik dirura aldatzen, eta kito. Ez, diruak kaka bera izaten jarraitzen du, uzki erotismoak inkontzientean baitirau. Uzki erotismoari ez zaio muzin egiten, zapaldu egiten da.

Espetxetik etxera iritsi orduko une latzak biziko ditu Marmittek simaur artean plisti-plasta, bere omenaldian ere egundoko kakagurak erasan eta dena bertan utzita zoro legez bilatuko du komuna, Joxeren lokuziorik erabiliena eta eleberriko azken hitzak “kaka zaharra” izango dira.

Edozein gisaz, aipatu lau erabilera funtsezko horien artean, mokordoa baliatu, iskilu legez baliatuko du Marmittek, ez baita harritzekoa borroka armatua hobetsi zuen baten aldetik, baina zeharka lurraldetasunari uztarturik, jabetza pribatuari, norberaren esparrua markatzeari: hain zuzen, Espainiaren eta Euskal Herriaren arteko mugan kaka egingo du, baina jakina, Espainiaren aldean. Ederki kostata, hori bai: hainbeste urtez ekintza horri buruz hausnarrean espetxe zuloan eta behin jarrita gogorik ez, hiru orduz itxaron behar Espainiaren aurkako tomahawk eder bat jaurtiki arte.

Arazo nazionala, bistan da. Polimiliek arrazoi ote zuten, Marmitte bezalako miliei arazo soziala ahaztea leporatzen zietelarik?

Mendigurenek Aristofanesen, Rabelaisen eta Swiften tradizioan kokatu du bere burua: kakari zintzo egin dio aurre, baina aldi berean umorez.

Swiften “Gulliverren bidaiak”en laugarren atalean ageri da gaia maisuki jorratua.

Iñaki Mendiguren Bereziartuk euskaratu du.

Behin batean, “eibartarrak” eztabaidagunean forokide batek Xabier Mendiguren Elizegi eta Iñaki Mendiguren Bereziartu nahastu zituen.

Xabier Mendiguren Elizegi genuen eta dugu forokide, eta ez Iñaki Mendiguren Bereziartu.

Ordea, Iñaki Mendiguren Bereziarturen anaia Xabier Mendiguren ere itzultzailea da.

Eta, misterioz, antz handiagoa dute Iñaki Mendiguren Bereziartuk eta Xabier Mendiguren Elizegik, Iñaki Mendiguren Bereziartuk eta Xabier Mendiguren Bereziartuk baino, itxurari dagokionez, baina baita nortasunari dagokionez ere (mintza-doinua), are idazkeraz denaz bezainbatean.

Iñaki Mendigurenen “Argia”ko anitz artikuluk hondamendiaren bihotzari bizipoz handi batez diote ihardesten, eta hori Mendiguren Elizegirena ere bada.

Biologiaren gainetik dira anaiak.

Iñaki Mendiguren Euskal Herriko predikari protestante ia bakarra duzu.

Hain zuzen, kaka egiten ari zela jo zuen Luther bere inspirazio gorenak, fedearen bidezko salbazioaren argitasunak.

Lutherrek urrats erabakigarri bat egin baitzuen, Marmittek buruturiko prozesu historikoan.

Norman O. Brownek dioenez, aurrerapauso hauxe egin zuen Lutherrek: mendebaldeko gizakiaren salbabide tradizionalari mozorroa erantzi zion, hots, sublimazioa arbuiatu zuen. Lutherrek jatorrizko bekatua hainbeste azpimarratzeak zera adierazi nahi omen du: berdin dio uzkitasuna zenbat sublimatzen den; azken batean, gizakia beti izango baita kakatsu. Lutherrek tenteltzat jo zuen mundualdi honetan gorputza gainditu nahia.

Hala ere, Marmitte ez da protestantea, ez luke esaterako Lutherren itxaropen hau onartuko: giza gorputza noizbait berpiz dadin, “free from death and filth.”

Esan bezala, bestalde, Lutherren argitzapena komunean jazo zen. Lutherren Deabrua, gainera, uzkitasuna duzu oroz lehen. Arrazoibidea biribiltzeko, Max Weber oso ondo ezagutzen duen Norman O. Brownen ustetan, Lutherren teologian kapitalismoa Deabruaren mamitze bat da.

Beraz, lehen begiratuan Marmittek arazo nazional hutsak bultzatuta kaka egiten badu ere, Elizegiren eta Bereziarturen arteko antzak eta Lutherren teologiaren kutsuak garbi nabariarazten du, zeharka eta poetikoki bada ere, arazo sozialak ez duela garrantzi eskasagoa goierritarraren ekintzan. Gehiegi ohartu gabe protestantismoak abduzituriko Marmittek kapitalismoari ere kaka egin dio Espainiaren eta Euskal Herriaren arteko mugan, iradokiz ezin esan litekeela miliek sozial auzia guztiz baztertu zutenik.

Azkenik, Marmittek ere, Lutherrek bezala, errebelazio bat izango du komunean, ispilu zahar hautsi bati begira. Sublimazioaz batere fio ez diren Martin Lutherrek zein Joxe Garmendiak komunean aurkitu behar noski beren egiarik sakonenak. Marmittek ispilura begiratu “eta aurpegi nekatu bat ikusi duzu. Egunaren luzeak nekatua eta urteen pisuak abaildua. Eta zure senide eta ezagun eta lagun guztiak irudikatu dituzu, nor bere etxeko ispiluaren aurrean, eta bakoitzak bere errainuarekin bakarka aurkitzen ez duen onarpen hori dela iruditu zaizu, besteen bitartez lortu nahi dutena, kasu honetan zure bidez, zu zeu ispilutzat edo kontraispilutzat harturik; baina zure irudiak ez die espero zutena eman, deskolokatu egiten ditu batzuk eta besteak: koska asko dituelako, deformatuta dagoelako... Eta zuk, zer pentsatzen duzu zuk zeure buruaz? Zer dago ageriko aurpegi horren azpian? Historiaren gurpilak bide-bazterrera botatako hondakina, hiltzoriaren eta askatasun-gosearen artean bihurritzen den herri zoritxarreko baten semea, galtzaileen bandoa aukeratu zenuena eta azkenean zu zeu ere galtzailea; hainbeste urte kausa baten alde higatu ondoren geratzen zaizun bizitza-apurra zertarako bizi edo bizitzea ere merezi ote duen ez dakizuna, gizajo bat azken batean, baina gauza bat behinik irabazi duzuna: ispiluari beldurrik gabe begiratzeko ahalmena.” (204-205 orr.)

Gero eta bakartiago eta okerrago dabil Ihartzegarai Labartzan eta erabaki ausarta hartuko du: mendian isolatzea, Zingiregin, Baltza bere txakurkume berriarekin. Erabaki zuzen eta ederra barren. Marko Aurelioren “Pentsamenduak” ere eramango ditu: “aitor bat egingo dut: Marko Aurelio enperadore filosofoa bihurtu dela nire kontseilari ezkutua.” (221)

Zaratustrarena zirudien erabakiak, baina estoikoekin doa. Mendiko bakardadera ez ditu igoko, Zaratustrak bezala, eguzkipeko animaliarik harroena –arranoa-, eta eguzkipeko animaliarik zuhurrena –sugea-, baizik txakurtxo bat, eguzkipeko animaliarik leialena.

Bestalde, Marko Aurelio ez du hautatu gogaide duelako, alderantziz baizik: izan ere, Antton Ihartzegaraik Marko Aureliok aldarrikatutakoaren justu kontrakoa egin baitu zehatz-mehatz espetxetik atera zutenez geroztik.

Batetik, estoikoak iraganagatik eta etorkizunagatik kezkatzeari utzi eta oraina ahal bezain gozoro bizitzea aholkatu zuen.

Bestetik, Marko Aureliok jendarteari dagozkionetan esku hartzeko aholkatzen digu, Ihartzegaraik politikari dion mespretxutik bestaldera.

Azkenik eta bukatzeko, egia da, Xabier Mendigurenek dioen legez, “Labartzari agur” Txillardegiren aurreko sei eleberrien summa gisako bat dela: Leturiaren urmahela eta maitemintzea dugu bertan; orobat ezinezkoa erdiesteko Peruren seta: iragan ezinbestean galdua berpiztu eta denbora geldiaraztekoa, baita Peruren eldarnioak ere eta mozkorraldiak; eta Elsaren erru sentimendu orokorra eta harreman gazi-gozoak “Mimu” katuarekin; eta “Haizeaz bestaldetik”-eko labarrak, itsasoa, Soustons, animalienganako gupida sakona; Exkixuren eta Putzuren amorrua eta borroka... Bai, lehenagokoa barnebiltzen du “Labartzari agur” honek.

Baina aldi berean Txillardegiren libururik gazteena bilakatzen du bere amaiera irekiak. Ihartzegarai duzu antigutarrak bere protagonista guztien artean bizia barkatu dion bakarra.

Eta bukaeran Baltza txakurtxoari eginiko igarpen eta zin beldurgarri batzuk ahaztu (“gure herrixa politikari xaxi-jakintsuez etsirik altxako dok halango batez. Etxuagu hori ikusiko ez hik eta ez nik. Zoritxarrez! Eta ikusteko aukera badogu, gudura yoango gaittuk.” (225)) eta bizimodu zoriontsu bati ekiteko sustrai laukoitza badu Ihartzegaraik Zingiregin: arreba Ixaskunen maitasuna, txakurkumearen konpainia, Marko Aurelioren “Pentsamenduak” eta bederatzi milimetroko parabellum bat, eguzkipeko animaliarik humanoena, baezpada ere, batek daki, hara Igor Angulo.