Garagoittiko Orakulua

Leihua erdi zabalik, gabardixa dok. Girua freskua, ixa epela. Udabarrixa jatork. Urriñian, rrrrr.... rrrr..... kotxiak pasatzen dittuk, eten barik baina egunez baiño askoz be gitxiago. Bat pasatu, eta hurrengua pasatu arte 15 segundo igual.

Kaletik jenterik ez. Espaloi luziak hutsik, eta hi hoia bakarrik, tarteka-tarteka kotxe bako kaliak ziharkatzen. 800 metroko kale luzia dakusk aurretik, semaforuetako gizontxo guztiak kiñuka, gorrittik orlegira eta alrebes, paso zebra hutsen gainian. Illuna jagok, baina argi indar anaranjaduzko illunttasun hirittarra dok.

Tasixak gora ta behera, argi orlegiarekin disponible, bezero ehizian. Baina gaur ez detzuet emongo, nere itxura patibularixua dala ta, plantoia emoteko aukerarik. Gaur oinez juateko gogua daukat, juan zaittie haixia hartzera. Gaur bide luzia gozatzen najabik.

Udabarrixak aurrera egitten dabenian, azahar lorak errebentauko juek eta gabardiko ibillaldixak denpora zaharretako gomutak ekarriko jestez. Hiri erdiko erreka zabal legorrari jarraittuta egindako etxera bueltak, bihotzeko ekaitzetan, usain bardiñarekin mozkortuta. Eta monoxido pizkat bebai, atsegiña. Xelebria, ni, naturazalia naizen hau, holan bizitzia asuntua. Karmeneko Serranos dorrietatik Kasal Popularraren ondotik pasatu, eta Benimaclet'erarte. Edo une gozo batzutan, Rio Nervion kalerarte, Moncadako bidian gora. Ai oroimina, ¡lehenengo maittasuna!

Monoxidorik ustelena lurrun ederra bihurtzeko bestekua.

Errutina gozua dastatzen, ba dira hille batzu domekak mendira juateko erabiltzen nabillela. Baina hurreko mendixetara, sekulan bez Ahüñe Mendi baino altuagokorik. Gehixenetan ez dot tontorrik zapaltzen gainera, eta haranik haran ibilli daroiat. Jentiarekin berba -ahal danian- eta leku izen barrixak ezagutzen. Taberna txikixetan hamaiketakua hartu. Eta kilometro kopuru majua egin, ez pentsau... baina gehixenetan etxetik 10 kilometro baino gehixago hurrindu barik. Argazki hau Olatz baillarako Kobalde izeneko lekuan hartutakua da.

Bai, ez naiz hasiko Arrosa zer dan esplikatzen. Irrati txikixen sare haundi bat. Irrati txikixok beti daukagu arazua programaziñua betetzeko, egunian zuzeneko bi-hiru orduetaz aparte ez daukagulako audio materixal onik, musikiaz aparte.

Horregaittik sortu genduan sare bat orain dala lau urte. Lan nekezaren ostian, lortu dogu internet bidez alkarri lotzia eta programaziñua konpartitzia. Serbitzari edo programa banku amankomun bat daukagu, eta bertan eskuratzen dogu hainbeste materixal interesgarri. Irrati bakoitzetik saixorik onenak hartuz, norbere irrati txikixaren programaziño kaskarra hobetu egin leike. Adibideza, gu Lekeitioko Arrakala irratixan ekoiztutako saixuak Matrallako irratixak hartu leikez Eibarren eta uhiñen bittartez emitidu.

Hori da Arrosa. Ez da komunikabidietan azaltzen, eta ez dau zaratarik egitten: azpiko infraestrukturia dalako. Gero eta hobeto betetzen dittu bere funtziñuak, eta gero eta irrati gehixago konturatzen ari da programaziñua konpartitziaren arrakastiaz.

Lan nekeza esan dogu: bai, hala da. Baina nekezena ez da teknika, edo zerbitzarixa, edo dirua lortzea... gatxena hainbeste jente koordinatzia da. Egin kontu: irrati bakoitzaren atzian lan talde bat egoten da, zenbat eta “libriago” orduan eta jente gehixago (40 pertsona...). Telefono dei bat egittian adibidez, edo errekadu bat lagatzian, gatxa da mezua heldu bihar dan lekura allegatu araztia... Beraz hortan erabiltzen doguz indar gehixenak.

Adibidez, juan dan zapatuan billera bat egin genduan Hernanin eta apur bat atzeratuta dabizenak zerbitzarixa erabiltzen ikasi zeben.

Bileria ez zan nahikua izan, eta beraz jarraitzia erabaki genduan. Jojo, Patas, Iñako eta Anek prestatu zeben mahaixa, eta ixa ez zeskuen txorixorik laga bestioi.

Koordinaziño lanak errezteko, batzutan lan taldeka banatu eta apartera juaten giñan berba egittera. Hamen Patas, Xara, Jojo, Pittu eta Txolarrek dabiz.

Maila altuko hizlarixak eta iraultzailliak gero eta ideia hobiaguak zeukezen, nahiz eta kei persistente bat etorri alde guztietatik. Hamen Txemari entzutzen dabiz Jojo, Pepe, Ane eta Antxeta.

Hasibarrixak bere dudak esan, eta esperientziadunak erakusten saiatzen ziran eten barik.

Baina hala eta guzti be, gazte gara gazte eta ez gaude konforme.

Noski, takian potian agertu ziran ideia brillantiak, gehixenak Gorka eta Txemaren artian.

Eta gure Latex-Oier-Felix Linares eibartar elgoibartartua be tartian zeguan. Ezin eskapau. Harrapau zaittuagu txoritxua.

Sentitzen dot, baina kronistía ez da “gizon-man” eta ezin izan zetsan eutsi mozkorrari. Danak iraultzen eta iraultzen ziharduela, txafardero honek eran da eran, da...

En fin, gero Hernani-la-nuit bizi izan genduan, “typical-spanish-sidrua” mobida artian, olagarrua garajian. Tabernetan itto biharrian, Ane Irantzu eta Patas argazki honetan ez bezela. Ondo baina. Azkenian alde egin neban... ejem... kaja eta guzti. ¡7 bat euro ohostu netzuen Arrosakidiok! Mozkorrak diskulpia dauke beti kontizu.

Hamen najagok Lekitton, gabeko 21.28ak dirazen honetan, Arrakala irrati libretik “Gora Euzcadi Chistulari” saixo paregabia entzuten, Eibarren Marzinkus erretoreak (aka Ander Luthier) orain dala ordu batzu egindakua. ¿Zelan izan leikian hau? Ba Arrosa irrati sariarengaittik. Zeinek esango lajeukek hau orain dala urte batzu...

Beti harritzen nau Lekeitxioko “Playa de Ondarzabal” itxasontziko banderiak, argazki honetan ikusten dana. “Ondarzabal” Lekatxon dagoan barku orlegi bakarra dok, eta proako eskuduan eta masta puntako banderan, Ernesto Gebararen irudi famatua jaukak txintxilizk, onezkero “pop ikono” bihiurtutako irudixori berori.

Eta nik, ikusten doten bakoitzian, zera pentsatzen juat: “Barku horretan... ¿arraina saltzian irabazittako diru guztia banatuko ete dok partillan? ¿danak kobratuko juek bardin, patroiak, arrantzaliak eta mutiltxikixak? ¿motor bat izorratzen danian be, danon artian ordainduko juek konponketia?...”. Izan be, komunismuaren alderik idealistena jorratu juan tipo horren irudixa esegitzian, haren idealen jarraitzaillia dala esan gura dau... ¿armadoriak? ¿patroiak? ¿arrantzalien enpresa komiteiak? Etxuat ulertzen, eta ba jaukat kuriosidadia. Ez dok kromo bat eruatia, Ondarzabalek urte asko dala jaroiak ikur hori, pintturan pinttatuta.

Neri behintzat ez-dakit-zer bat emongo leztake (enpresari txiki naizen neurrixan) nere biharginen gorabeherak “Che”ren begiradapian gobernatzia. Ez baneu ondasun guztia danon artian banatuko, agintia danon arteko asanblada batera pasatuko, irabazixak izatia galaraziko... lekuz kanpo sentiduko nintzake. Ez, antza, Ondarzabaleko jentiak.

Bai, pop ikono bat izango da seguraski.

Juan dan hiru bat urtian ibilli nauk Linuxen atzetik, makil puntiaren atzeko zanahorixiaren atzetik doian manduaren moruan. Amore emango dot, behingoz. Alperrik dok. Microsoften magalera itzuliko nauk lotsatuta, belarrixak zimel, ilun, uzkur ta herabe. Bill Gatesen bular adeitsutik edoskiko juat barriro, etxetik iges egindako gaztetxo txoriburu damutua.

Gaur egun, Linux eta software libriori elite batzuendako baino ez dok. Hau irakorri ezkeriok hasarratu egingo jatazak Leioako gaztetxekuak, edo Lekitxoko Linux erabiltzaile taldekuak, etabar... baina hala sentitzen juat nik. “Elitia??? Iñoiz baino eskuragarrixago dago barren, duan da ta. Oso erreza dok: Shella zabaldu eta /mnt komandua tekleatu eta hauxe eta bestia eta partiziño bat egin disko duruan eta gero hau aplikaziñu hau instalatu, eta gero ez dakit zelako sekuentzixia bla bla bla...”. Txinua neretako. Ikusten nabillena zera da, Linuxa norbere ordenadorian instalatzeko jakitturixa maillia nahikua altua izan bihar duala, kaleko jentia daukaguna baino sendo altuagua bai behintzat. Eta nere modura, “a nivel usuario”ko nibela daukagun millaka lagunok... galdu egitten garala lehenengo bidekurutzian. Bill Gates maitakorraren produktuekin aldiz, edozein artaburuk idatzi leike testu bat, gorde eta inprimidu. Hain operazio sinplietan geratu nauk ataskatuta ni, behin eta barriro, Linuxen. Eta ez produktuaren akatsarengaittik, baizik eta bere erabilpenaren sekretuak ez ezagutziarengaittik.

2002ko Ilbeltzian izango zuan ordenadore portatilla erosi nebanian. Hasiera-hasieratik, eibarrespazixuan nerekin zebizen lagunen komentarixuekin berotuta, izan najuan Linux zera horrekin funtzionatzeko gogua. Garik lagundu jeztan, bere lantokixan, eta EAEko Jaurlaritzak duan banatutako Mandrake punto eztakitzer bersiñua jarri jeztan. Disko gogorra erdibittu egin genduan, erdixa Güindos eta erdixa Linux, ikasten juan ahala Microchofen produktuak gero eta gitxiago erabilli eta azkenik bakarrik Linuxekin funtzionatzeko asmoz.

Nik orduan ordenadoria idatzi eta inprimatzeko erabiltzen neban, baitta pazientien fitxak kudeatzeko, edo laneko kalkuluak egitteko. Mikrosoften Word, Access eta Excel beraz. Baitta posta elektronikua be, noski. Beste munduko ezebez. Holako gauzak egitteko moduko aplikaziñuak instalatzeko eskatu najetzan Gariri, eta berak pijo-pijo nere gurarixak asetu jittuan.

Hala juan nintzuan, poz pozik, etxera, eta orduan hasi ziran arazuak. Arazotxuak esan bihar: dokumentua idatzi baina gorde ezin; diskete bat sartu eta irakorri ez; ezin topatu gauzak nun dagozen artxibatuta; modema ezin dabela sarera konektatu... txikikerixak danak, baina asko. Barriro egin bihar izan najittuan biaje batzu Garirengana eta gauza batzu konpondu zestazen baina, bere esanetan, falta ziran gauzak ez jekixan zelan egin.

Desarmatuta geratu nintzuan: ¡Gari, gure gurua! Berak ez ba jakik ¿zeinek????

Nere portatillaren garunen Linux hemisferixua lozorruan geratu zuan ba, singladurako hurrengo portuaren zain.

Hau Leioako Udondo gaztetxeko “Metabolik” hacker laborategia izan zan. Ezin juat gogoratu zelan, baina halako baten Linux ikastaro bat egin bihar zebela jakin najuan. ¡Ah bai! Ba dakit zelan enteratu nintzan. Izperringian ciberjaialdi baten barri jakin najuan, Udondon izango zana, eta hainbeste gaixen artian, software libria eta halako gauzei buruz jardungo juela. Ni, nere gogo guztiekin batera, hara abixatu nintzan. Lagun batekin (Angel Bidaurrazaga) geratu nintzan bertan, baina ni berandu heldu eta nere laguna juanda zeguanez, han murgildu nintzan Blade Runner estiloko ciberjaialdi horretan. Laster topatu neban ezagunik (Juan Etxenike) eta jente barrixa ezagutu najuan laster (Osoitz Elkorobarrutia, JA del Moral). Orain dala urte batzu... ¡jasaus jasaus! haxe cuelguea izango nebana... baina urtiekin gero eta aurpegi gogorragua daukatenez, ba “from lost to the river” eta hantxe geratu nintzan, hangar illun eta izatez hotz horretan, daaaannnna ordenadore portatillez beteta, jipi itxurazko jentia pantalla baltza letra zurixez betetakuaren aurrian, entsaladia plastikozko plater baten... hori imajenori daukat bizixen... zenbat ordu eruango zittuan txurrero harek pantalliaren aurrian, logaritmuak eta komanduak eten barik pasatzen... Gaztetxe estetikaz adornatutako gaztetxe bero hartan, musika gaztetxerua, jentia uholdeka... Etorri ziran bebai Leioako “La Avanzada” etorbidera salidia, farola batetik argixa pintxatu eta wireless materixalarekin horma baten “Tron” pelikulia ikustia, botilletatik eranda 40 bat pertsona jai giruan, ia poliziakuak etortzen ziran bijilatuta... buf, ni nintzan olagarrua oso gustora garaje horretan.

Esan bihar juat berandu heldu nintzanez, Linuxari buruzko hitzaldixa galdu nebala. Baina orduantxe enteratu nintzan kurtsillo bat egin bihar zebala Guillek (¿?) beraz hantxe apuntatu nintzan di-da. Eta jaixarekin aurrera segidu, eta ciberhizkuntza ulertezinez mintzatzen zan jente sinpatikuaren artian ibilli, eta besua iraltsuz inmobilizatuta zeukan neska antiglobi eder hari begira ta begira eta ezer saiatu ez... en fin, ondo, betiko martxan.

Artian Eibarren bizi nintzan, eta benetako lio bat zan astelehen illuntzetako klasietara juatia. Ondarruko kontsultatik urten, autobusez Bilbora, Leioara metroz, 19.30ak aldean klasia hartu eta gabeko 22.00etan Deustura joan nere lagun Ernesto Sanchezen etxera, bere silloian lo egin eta goizeko 6.00etan autobusera, Markinako kontsultan 9.00etan egoteko. Baina ni prest najenguan, Linux ikastiarren.

Klase horretan, ciberjaixan besain galduta najenbillen, gitxi gora behera. Ikasle gehixenak ni baino askoz be gehixago jekixen, eta beraz beheko maillakuendako ezer gitxi jeguan. Gainera, Guillek borondate onenarekin emoten zittuan esplikaziñuekin (ondo antolatuta, eta euskeraz gainera) Linux sistema eragilliaren tripak aztertzen genduzen, eta... nik ez najuan hori nahi. Nik Windowseko ordenadore bat erabiltzen ikastea besain azalpen errezak nahi najittuan. Neri Linuxa zelan funtzionatzen daben ez zestan ardura; ni zelan erabiltzen zan nahi najuan jakin bakarrik.

Hala pasatu ziran aste asko, udako sasoia heldu zan arte. Gauza oso ona izan zuan: ondo antolatuta, serixua, duan, euskeraz.... Ikaskidiekin be oso ondo, eta han ezagutu najittuan Ainhoa Facal eta Ibon Igartua (diasporako forokideak) eta Mitxel Sarasketa (eibartarra), pertsonalki ezagutzen ez nittuanak. Baina nere maillako erabiltzaille batendako, handik etara neban probetxua hutsaren hurrengua izan zuan. Mandrake alboratu eta Knoppix aerodinamiko batez joan nintzan etxera, hori bai. Itxura desberdina, baina arazo bardinak. Ibonek, nitaz kupidaz jota, nere Winmodem errebelde horrendako moduko driver bat topatu jeztan, eta diskette baten isolatu najuan, altxor baten modura, baina gero ezin izan neban instalatu. Barriro lozorrora...

Kalbarixo honen hurrengo pausua Ondarroan bertan; informatika denda bateko enplegatu bat topatu najuan, Ibai, Linuxez asko zekixana. Harek lortu zeban nere modema behingoz instalatzia, eta azkenian korreo elektronikua eta nabegadoria martxan neukazen. Testu prozesaketan eta ordenadoriaren erabilpen arazo txikixengaittik be hainbeste bidar juan nintzan, galdetu netzan, ahal nebana nik egin, ezin nebana berari laga ordenadoria eta gero fakturia ordaindu... ¡hori zan nik nahi nebana! Izan be, denda gehixenetan “¿Trabajais con Linux?” galdetzian aurpegixa desekajatu egitten jake. Asistentzia tekniko profesionalez umezurtz gagoz.

Baina... etorri zuan honen bueltia be. Denda honetako morroi hau, esandako moduan, enplegatua dok. Eta berak Linux lanak oso pozik egitten zestazen arren, bere jefiak ez juan begi onez ikusten hainbeste denpora kentzen zetzan gauza arraro hori, eta hau konponketetarako oztopua zan, eta nik portatilla bizkor bihar neban (nere lan instrumento garrantzitsua zan) eta ezin netzan astebete laga ia hueco bat noiz topatzen zeban eta...

Postre moduan, gabonetan portatillaren LSD pantaila horretan kolpetxo batek eraginda, neguko izar adartsu psikodeliko haundixa agertu zan, eta akabo. Nere portatilla ez da onezkero portatilla, eta etxian geratu da. Eta nik ez daukat kotxerik, eta ezin ordenadoriakin atzera eta aurrera ibilli. Eta amore ematea erabaki dot, eta agur Linux.

Gure Bill, zeruetan zarana... ...barkatu gure zorrak.

Hai’l a hai’l Bill.

Atzo mariak gora egin zeban unian, eta edur ekaitza eta ipar haize polarrak Tala ingurua astintzen zeben momentuan, orakulua San Juan ermittako pulpitura igo zan. ¿Feligresak? Bapez. Norbere sermoia bota eziñian, erretratatzeko kamaria hartu eta nere inguruari argazki batzu etara netzazen.

Zuek, ordenadore aurreko epel horretan, ez dozue siñistuko haiziak zela astintzen ninduan, eta txanoko zulotik sartzen zan haizia (kamariak ez zeban zulo osua tapatzen) arpegixan min emoten zestan, eta 10 erretratu etara orduko eskuetan minik ez neukan, ez nittualako igartzen. Iparraiziak jaurtittako edurrak rebufo bat egitten zeban olatuen aldian eta behetik goraka etortzen jatan maluta zaparradia.

Eta Isuntza edo Ondartzabaletik, hala ikusten zan Talia.

Kokoterarte nago sagardotegi ostixekin. Euskal prentsia irakortzen doten aldetik, urte osuan nabil tragatzen sagardauaren promoziño kanpaina etenbakua, informaziño modura mozorrotuta. Urtian behin baina, promoziño kanpaina hori jasaneziña bihurtzen dok: oraintxe, hain zuzen be.

Itxura danez, sagardauaren ekoizpen prozesuan urte sasoi jakin baten zabaltzen dittuk upelak, “txotx” dalako zeremonixa moduko baten. Zeremonixia diñot, bai, ze urterik urte pantomima bardiña errepikatzen dok: albiste berezixa, txotx’a egin dala ta ez dala, sagardangille baten argazkixa txorropian edarontzixa betetzen, hainbeste kazetari eta telebisiño kamara aurrian, “aurtengo sagardoa oso ona da” esaten… ¡Kaka! ¿Zergaittik dok urtero sagardaua hain ona? ¿Ez da sagardaua txarra urtetzen sekulan bez ala? Publizidade usain hutsa, ez tradiziñorik ez kulturarik ez ostirik be: dirua, eta ostalarixen betiko zurikerixia. Azkenaldixan gainera, “ecos de sociedad”etako lizun usainarekin, famosillo bat gonbidatzen dok urtero txotx asunto horretara, flash argixen artian lehelengo basokadia eran (¡bai zera lehelengua!) eta “oso ona dago” esan degixan, irribarre haundiegi baten atzian hotzikaria disimulatuta.

Urtero bebai 8 pajinatako suplemento berezixak bete biharrak, eta beeeeetti artikulo bardiñak noski, historixia ez dok eta, urte batetik bestera aldatzen: Richard Lionheart’en zorixoneko arauak sagastixak babesten, Igartubeiti basarri miresgarrixa eta bere potruetako tolaria, milla datu, zifra eta estadistika kontsumo eta ekoizpenari buruz, pajina bakotxeko hogei sagardotegixen iragarkixak, bertako sagarra vs. kanpoko sagarra, bla, bla, bla eta bla.

Egixa izango dok, bai, sagardaua ez dan beste produktu “arrotzen” kanpainia be urte osua eta etenbakua jasaten dotela bebai, eta ez dotela tautik be esaten. Bai, hala izango dok. Baina idazki hauek guztiz subjetibuak diranez, ez juat nere burua oreka, justizixa eta ekidistantzixan egotera derrigortuta ikusten. Eta nere sentimendua hau ba dok, hau dok eta kittu. Badakik, etxekuarekin beti gogorrago jartzen gaittuk...

Segi’ko logotipoko neska borrokilliak ¿helburu ezkutu bat izango ete jok? Joan dan hiru bat urtian erabiltzen juek euren karteletan. Uniforme borrokillia soinian, a saber: malla erreixadunak, manga bako brusa jipi orlegia “imperio” estiloko titi-kruzado majikuarekin, azpittik mangaluzeko kamiseta morau estua, ulia gorrixa noski, lanazko braga batekin atzeraka bilduta. Uniformiaz aparte, spray bat eskutan, desafiozko jarkeriaz tente, eta arpegixan keiñu bat... ¿zelan esango neuke? Etxian frustraziñoz bizittako bizimodu bat kalian burrukan desahogatu biharrekuarena edo, nerabe insoportable baten egonezina modu honetan bideratu dabenarena –eskekuak jipoitzen bardin bideratu zeikialarik-, eta gainera estreñimendu kronikua jasaten ari dana. Sentitzen dot, baina Segi’ren maskota hau ikusten doten bakoitzian hauxe da burura datortena, eta inundik inora bez gazte kontzientziatu eta iraultzaile batena.

Helburu ezkutuena. Bai, ¿izan leike halako zeozer izatia, ondo kalkulatutako estrategixa bat? Izan be, neskatilla borrokillak oso erakargarrixak dittuk, Mendigreen’en edo neure kasuan behintzat ukatu ezinezkua dok zaletasuna. Ez nintzake harrittuko beraz, militantzixara hurreratzen diran mutil askoren arrazoiak lamin xarmangarri ulegorrixekiko maittasunarekin zerikusi gehixago badauke, aberrixarekiko maittasunarekin baino. Hau hala ba dok, imajinatzen juat (konpartitzen ez) gidari politikoren baten kezkia, eta Mugimenduko idealen korrupziño hori ekidin eta zuzendu biharreko premiñia aldarrikatzen, eta bonbillia piztuta halako maskota okaztagarri bat asmatzen, gu satiruon masta puntak biguntzeko.

Alperrik baina. Gizakixa gizakixa dok, ez makiñia, eta idealik puruenak beti egon dira mixeria eta birtude humanuekin lagunduta. ¿Zenbat iraultzailek aldatu juek norabidia feromona usain gozuak eraginda? ¿ Zenbat errelijiñozalek egokittu juek bere sinismena sexu harremanengaitik edo harremanetarako? ¿Zenbat billeratan agertzen dittuk desadostasun edo adostasunak, ez argumentuekin lotuta baizik eta antipatixa pertsonalekin, edo erakarpen fisikuarekin, edo...? Naturala dok. Tentaziñuak narruzko edo pentsamentuzko zigorrarekin baretu bihar diranian, naturiaren kontra gabiz. Onartu, ulertu eta integratu ezkeriok, askoz be hobe danondako.

Juan diran gabonetan, ETBn aspaldixan ikusi doten saixo polittenetakuan, Niko Etxartek, Xiberuan basarrittar mentalidadia dala nagusi esaten entzun najuan, eta horregaittik Hegoaldekuekin ba dagoela halako inkomunikaziño bat. Zeaitxik eze, Hegoaldian, baitta basarrittarrak be “kaletar mentalidadia” izaten hasi ei dittuk haren eretxiz.

Honekin barriro gogoratu jatak pasa dan udako parakaidista bidaixan ondorixoztatutakua: Xiberotarrak eta Markinarrak antz haundixa jaukela. Astopotruak, euskalki aberatsdunak... eta erdalzale porrokatuak. Baina, hala eta guzti be, ezberdintasunak nabarmenak dittuk, bestiak beste hauxe: Markiñarrak, buru ta bihotzez erderaz egitten saixatu arren, sekulan ez dabela lortuko inguruko euskeriak daukan presiño naturala gainditzia; xiberotarrak ordia, albatia apur bat zabaldu eta erdera ufal baten galtzen dabizak hizkuntzia.

Ume txikixen begirakadak gustatzen jatazak. Ez najabilk, baina, esaten kumara hurreratu eta hots guturalak etaratzen hasten naizela, edo lagun baten umiaren argazkixaren aurrian betiko komentarixo iñuxentiak hasten naizenik, ez. Kontrara, umeren bat kuadrillako erdigunia bihurtzen danian ni bestekaldera begira hasten nauk, arnasa billa. Egongo dok hontan esangura psikoanalitiko bat, seguru...

Baina ez najabilk hortaz. Taberna baten ama amantísima jasanezinezko horretako bat jagok, bere lagunarekin topikuetaz berbetan, neri bizkarra emoten; eta besuetan mantazko umia jaukak, korroskadak bota eragitten edo dana dalakua. Ume hori begira geratzen jak indefectiblemente. Besteren batek bistia apartatuko lajeukek, edo babuarena egitten hasi, baina nik ez: ni begira hasten najako, bere moduko umia naizelako, mundua egunero deskubritzen diharduan umia, nere 32 edo 33 urte hauekin, ez nauk ondo gogoratzen. Ez detzat desafioka begiratzen, zeinek begiradia lehenengo apartatu. Ez nik ez berak ez jaukagu lotsarik, eta zera diñotsat isilttasunarekin: “Kaixo, ibilttari: bidegurutze honetan topatu gaittuk, eta bakoitzak gure bidian jarraittuko juagu. Zorte ona izan degizula bidaixan”. Gero mihina etaratzen jetzat, eta harriduraz zabaltzen jittuk begixak unekada batez, harik eta beste zeozerk bere atentziñua deittu eta buru dardartixa bestekaldera begira jartzen dan arte. Eta orduan berarekin ahaztu, eta izperringia irakortzen jarraitzen juat.