Edukira salto egin | Salto egin nabigazioara

Tresna pertsonalak

Eibarko peoria, San Blasa baino hobia
Hemen zaude: Hasiera / Blogak / Garagoittiko Orakulua

Barazki filosofikuak

orakulua 2005/05/02 23:55

Armueta Zaharreko neo-basarrittarrekin berbetan, nekazaritzaren summum'az jabetu nauk. Ez dok bakarrik pestizidak erabiltzia ez; edo abonorako gauza naturalak baino ez erabilli.... Ba da laboratzeko beste era bat, iratargixari kasu egittiaz gain, lurrarekin homeopatixia eta bestelako mimuak erabiltzen dittuana... Atzo entzundako azalpenetan usainduta, mundu zabal bat ei jagok, nekazal munduan analfabeto garanondako misteriotsu eta miragarrixa.

Hau ez litzakek nekazaritza biologikua bakarrik: gradu bat gorago jasota, nekazaritza filosofikua esango netzakek. A zelako maittasun harremana, txitxara eta satorren bizilekuarekin: Armueta Zaharrian, ortuarixekin narrutan egittia falta jakek bakarrik, zaintziaren zaintziaz. ¡Hango porru eta tomatiak! Ondo pagatuta jagozak, kalekuak baino 10 bidar gehixagotan izanda be.

Teorema

orakulua 2005/04/26 04:05
Zenbat eta pasiuan herriko kaskotik urriñago juan, orduan eta sarrixago egingo detze alkarri agur pasiatzen dabizenak.

¿Bateronbatek neurtu ete jok zeintzuk distantzixatan aldatzen dirazen variabliak? Arrateko bidian gora bahoia, Legarrek iñok ez detzu (hau hika zela izango litzake?) jaramonik egingo. Itzio aldetik... mñ, mñññ... holan holan. Ígual bai, ígual ez. Eztixatik gora, danok egingo detzue agur, bastoitxo mehei batekin ibiltzen dan bigotedun fatxa-itxurako tripahaundi hori izan ezik. Eta behin hortik mendira edozein bideziorretatik sartu ezkero, orduan bai: ez agur bakarrik, baitta geratu eta barriketan ibilli be.

¿Zelakua da zure esperientzixia, irakorle?

(Honekin zerikusixa: Kalian kaso egittiaz)

lagun bat daukat preso

orakulua 2005/04/26 04:05

Bere bihotza gogorra bihar dau izan, sentimenduak azaleratzia kartzeleruendako barre eta irainendako atxekixa ez izateko.

Gogorra baina ez antzua: burdinezko eskularru barruan, tertziopelozko eskua.

Aittapuntakotzat hartu dotela zihetza ez litzake izango; neu naiz eta, bere bizimodua gozatzen saiatzen naizena, kartzeleruen represalixen bildurrik ez dauken berba lauez. Eta noski, besuetakua bez: berak nere edadeko doblia dauka eta.

Antxinan gerrako frentian ibilli zan; pistola bat eskutan, gizonak hiltzen. ¡Aida! nigandik, epaille izateko tentaziñua. Norbera da epaillerik justo eta zorrotzena.

Pertsona baten ideiak ez nabe berarengandik hurrinduko, "ikutu majiko" hori gertatu ba da.

Kalian besarkatu artian, askatasunaren hauspuari eragittia da nere biharra, hormako zartadetatik oxigenua sartu dediñ, hormigoia erreko daben sua, datozen 7 urtian.

Parakaidistia Inglaterran

orakulua 2005/04/26 04:05
1988an izango zan, dantzan egin neban lehenengo aldixa. Liverpool inguruko St Annes herri txikiko diskoteka kutrian. Young Men Christian Association izen guztiz homosexuala daukan auzo elkarte bateko montatu-desmontatzeko dantza aretuan. 16 urteko nerabe taldia, kaja de ahorrosaren inglesa ikasteko bidaixan.


Argazkiak.org | Lake District uzt 88 © cc-by-sa: txikillana

Iñor ezagutu bez, iñork ez ezagutu ni. Arpegixa gogortzen hasi jakuan, ondo kostatuta. Danak norberari begira dagozela siñistuta lotsatuta, danok egongo ginan bardin baina konturatu bez, bakoitza bere munduan. Granoz betetako arpegixak, fraka estuak eta erreixadun jartsixak. Punkixak eta jebixak alkarren etsaiak ziran sasoia. Baina nik punkixak postaletan baino ez neukazen ikusitta, harik eta Londres erdiko itturri famatu hartatik pasatu nintzan arte, hantxe bai gangarrak eta kuadrodun frakak. Postalekuak bebai, ez pentsau. Horrek baino normalaguak be ez najeukazen ikusitta: gure taldian jeguan irundar bati, ikusi najetsazen estrainekotz itxura ortodoxoak: bomber jakia eta martins botak. Eta hasiera-hasieratik ikusi najuan gerora behin eta barriro errepikatu dan araua: punkirik punkixenak, oso dirudunak normalian.

Diskotekan dantzan. Han ez zuan entzutzen orduko EH hegoaldian tabernetan jeguazenak: bananarama, cc catch, modern talking, europe... (bai, rip, cicatriz eta halakoak gaztetxietan zebizenak bakarrik entzutzen zittuezen: gitxiengua, beraz). Musika guztiz ezezaguna, eta ixa ixa Slovakiako gaztiak besain ridikuluak izango giñan gu ukonduak eta belaunak astintzen, lotsia exorzizatu nahixan, sapaiko argixei begira. Baina gabero, ingles majuak -noski, han genguazela jakinda- kantu bardiña ipintzen jezkuen borondate onenarekin: txunda txunda txunda, la, la, la, lalalalala.... que viiiii va es pañaaaa.... Irungo punki pijua eta beste kontzientziaturen batez aparte, ez jezkuan barre batzu baino gehixago eragitten.

Pelikuletan baino ikusitta ez neukan laztan klase bat ikusi najuan hantxe. Taldeko neska guapena zan zarauztar bat, eta noski, ¿zer egin leike 16 urteko mutil batek taldeko neska guapenarekin? Ba urriñetik begiratu, eta gabez kanpaia jo. ¡Galdetzia be! Sekulan pentsatu bez, harengana hurreratu edo berba egin leikenik, epe ertainera begirako sedukzio erdi-planifikatu baten. Hortik gero, neska guapen isolamentu sekularra (problemia da gero, eh, neska guapa bati baino gehixago entzunda). Bueno, hau ez zan kasua izan. Nerabe tontolaba honek harriduraz ikusi juan bere aurrian taldeko beste mutiko batek, jartse marra orlegi-baltzeko makarra tupe-luzia (ez oso guapua gainera), zarauztar liraina hartu eta mihina jo-ta-kanpanillaraiñok sartzen.

Enbidixia ez deuat esango eukiko nebanik, ez (azken fiñian, neska hori inakzesiblia zuan nere nerabe tontolaba mentalidadian, musa onanista hutsa). Baina orduan hasiko nintzan ulertzen gauzak bestela egin zeikianik, eta ligatzeko arauak ez zirala hain zorrotzak (nahiz eta aplikatu aplikatu, assssskoz be geruago egingo najuan).

Sexuaren deskubrimentua beraz. Edo hobeto esanda, beste batzu zela sexua deskubritzen juen testigantzia. Eskandalu morala izango zuan askorendako (nahiz eta kanpora begira inor ez ginan asko asaldatu) Londreseko hotelian gertatutakua. Guri, listillo hutsak danak, nerabien sufizientzia eta "de-vuelta-de-todo"tasun jasanezin horretaz gainezka genguazenak, barrua irauli jakuan zurrumurru harrigarri bat taldian zabaldu zanian: Peru eta Marixe, bat, gelan.... ¡narrutan egin juela! (¡halaaa...! ¡joooooo....! ¡ke pasoteeee....!). Pekatu irrebersiblia, neskiaren ondria lizunduta, lotsa gogorra.... berbetan esan ez, baina zin egitten deuat horixe jeguala gure klase-ertain-kumien bihotz larrittuetan. Gu, lehenengo munduko euskaldun europeizatu-barrixen buruetan. Nik neuk, urtietan gorde najuan neska elgetar harekiko errukixa, neska majia zan ta, taldetik nerekin euskeraz egin juan bakarra (nahiz eta ixa danak euskaldunak izan; beste sasoiak zittuan...). Orain pentsatuta sentsaziñua bestelakua dok, noski: aupa zuek, gozatu zenduetak (geu tontuak).

Talde hartatik lokalizatuta daukaten bakarra oiartzuar bat dok. Kasualidadez enteratu nintzuan bere herriko zinegotzixa dala. Aspaldi najabilk berarekin topo egitteko gogoz, ia nerekin gogoratzen duan...

PD 2013-V-15: sare sozialetan sartu naizenez gero lokalizautako beste bat, debarra oker ez banago.


Argazkiak.org | Londreserutz uzt 88 © cc-by-sa: txikillana

Errelatibidadia

orakulua 2005/04/26 04:05

Gaur goizeko 6.30etan Ñoñostian, armosatzen najenguan taberna baten. Onduan, eguneko lehenengo dosisa hartzen birek. Eta bat zalapartaka hasten da: "Hau la ostia dok! Inkreiblia!". Barratik separatuta jagok, besuak zabalik, bere lagunari begira baina tabernan gagozen beste guztiondako berbetan. Barrezka jagok, gu guztiok inplikatu nahixan; iñork ez detzagu kasorik egin. Brometan jagok.

La ostia eta inkreiblia duan gauza insolito hori zera dok: lagunak, goizeroko kafia ordaintzian "¿Zenbat da?" galdetu detzala zerbitzarixari. Inkreiblia, bai: ¡goizeroko moduan, prezixua euro bat dok barren!

Zelan aldatzen dan asaldatzeko moduko irizpidia pertsona batzuetatik bestietara; Zimbabweko 10.000 hildako, New Yorkeko 1.000 hildako, Euskal Herriko 10 hildako, taberna horretako 1 euro. Inkreiblia eta la ostia.

Zelako bizitza grisa dauken, asaldatu, asaldatu biharra euki, eta atxeki legez foballa, kafia edo kaleko txakurren kakak hartzen dabezenak.

Balnearixo eta halako lekuetan txintxilizk ikusi izan doten kartel baten agertzen dana gogoratuta: "Urrindu zaittez pertsona eskandalosuengandik, zarataka baino berbetan ez dakixenengandik...".

La muerte pasa en ambulancias blancas

orakulua 2005/04/26 04:05

Barriro be herri benemerito honetan, Zaragozan. Biharbada Mexico DF bateko biztanliarendako ezebeza izango dok, baina neuretako, herri txiki bateko parakaidista honendako, hiri oso haundixa dok. Baina neuri afektatzen dabena, edo nere kuriosidade gehixena pizten dabena ez da tamainua, edo raskazieluak. Ni jentiari begira geratzen nauk. Zaragozako Torrero auzuan bizi dok Pablo nere lagun terror-nudistia, eta haren etxian geratzen nauk. Torrero bihargiñen auzua dok, etxe baju xamarrak, eta herri txikiko girua jagok. Hamendik oinez juaten nauk goizero eskolara ordu erdiko bidia eginda, eta zentrotik zihar sarri ibiltzen nauk, oinez beti. Ez juat esango New Yorkeko despersonalizaziñua eta alkar-ez-ezagutzia dagoanik hamen: taberna batera sartzian, errez somatzen da bezero batzu eta zerbitzarixaren arteko konplizidadia, adibidez. Erreza dok hamen errelaziñua, konfidantzia. Ez dok hiri haundi-haundixa be.

Baina nere kaleko ibilbidietan jentiari begira noia. Leku danetan moduan, herri haundi nahiz txiki, bakoitzaren begixen atzian istorixa ezkutu bat jagok. Itzelezko dramak batzu, inozentzixaren zorixona bestiak, bizitza gris ittogarrixa askorek...

Hortan nabillela, anbulantzixak pasatzen dittuk Gran Via'n zihar: ni, no, ni, no, ni, no... Beti dabiz anbulantzixak, gora eta behera. Han doiaz alamedatik urrintzen, pertsona baten azken hatsa barruan daukela. Eta jentiarendako normala da, ¡hainbeste pasatzen dittuk!

Zirrara bat sentidu, eta aurrera noia oihanian. Exploradore bat naiz.

Atsu hoi susaá ziok!

txiko 2005/04/22 21:30
Ene lagun maitte batek idatzittako artikulu bat doia hor azpixan. Espreski honarako idazteko eskatu netzan, berak ez dauka eta blogik. Baina gaixa hain interesgarrixa zan... Horra. (Ohartu zaittie: Ttikiyak irakorlien aportaziyuk nahi dittu. Beraz, basarrittar blogari hoiek, jaramon egixozue eta erabilli blog honen erantzunen atala zuek dakizuena botatzeko. Nik gustora eskaintzen dot nere terrenua helburu noble horretarako)

EGUNERAKETIA 2013-V-23:

2005ko artikulo hau twitteau eta gero, aportaziñuak jaso eta jaso gabiz. Eskerrikasko. Mezu honen erantzunetatik aparte, hona Twitterretik etorri diran ekarpenak.

  • josunestilist ‏@josunestilist Mai 18 @Txikillana Ez nituen zakurrarena eta ahuntzarena ezagutzen. Eta eme-gogoz dauden arrek ez dute izen espezifikorik?
  • Maria Agirre ‏@magirre Mai 18 @Txikillana segun ze abere. txakurrak altan, nik dakitxena. Behin 1ek aipatu nosten mordo bat, behia, auntza... Baina oin akordau ez.
  • jaio arretxe ‏@jaioarretxe Mai 18 @Txikillana behiak susa eta txerriak ez diat gogoratzen. Amari galdetuko zioat bihar. Etxeko animalietan behintzat bakoitzak bere izena dik
  • Alazne Apalantza ‏@eneanamatxito Babestutako kontua Mai 18 @Txikillana Errezilen "susa"!
  • josunestilist ‏@josunestilist Mai 18 @Txikillana Aitari galdetuko diot, berak ziur dakiela
  • Asier Sarasua ‏@asarasua Mai 18 Ba, Eibarren gehixenak galduta, @Txikillana. Asko jota "ar eske" "apo eske" "isko eske"...; eta "arkera" ezaguna. http://eibar.org/blogak/orakulua/266 …
  • Bea Salaberri ‏@beatxo Mai 18 @asarasua @Txikillana bitxiki baxe nafarroan berdin + Behoka giri eta katua otzal
  • jaio arretxe ‏@jaioarretxe Mai 19 @Txikillana etxeko entziklopediari(ama) kontsulta eginda, txerria irausi, astoa iel, oiloa loka
  • Urtzi Odriozola ‏@urtzai Mai 20 @jaioarretxe @Txikillana behia susa, ardia arkara eta txerria ihel (ez dakit horrela idazten dan). Aurreko urtean ikasi nituen nik.
  • Urtzi Odriozola ‏@urtzai Mai 20 @jaioarretxe @Txikillana edo zaldia zan ihel? ez nago seguru :D

 

 

"Atsu hoi susaá ziok!" Halaxe esaten zuten nire kuadrillako mutilek, neska bat bero zegoela, edo kaleko hizkeran ‘calientapollas’ edo esateko. Gogorra bai. Baina guri natual-natuala iruditzen zitzaigun (jakina, gu geonegatik esaten ez zuten bitartean...). Egia esan, komentario nahiko matxista dela onartzen dut. Nahiko baino gehixeago ere. Miño niri beti halako grazi bat egin izan dit esaldi horrek: bi hitz nabarmentzen direlako, batez ere. Batetik atsoa eta bestetik susaá.

Uste dut, beste tokietan atsoa emakume helduari deitzen zaiola. Oiartzunen ordea hiru kasuetan erabiltzen da, eta inoiz ez emakume heldua esateko: emakume helduari atsoa esaten zaionean tonu despektiboan bakarrik esaten zaio. Eta bestela, ofizialki eta serio erabiltzen denean atsoa eta agurea ezkondu eta urteetan seme-alabarik izan ez dutenei esaten zaio. Eta hirugarren kasuan, ‘atsua’ edo ‘hau atsua’ ‘tia buena’ edo esateko erabiltzen da. Beraz, ez da harritzekoa Oreretakoek jartzen zuten aurpegia, mutil oiartzuar batek atsoa deitu eta guk (oiartzuar neskak) irripar lotsatiarekin erantzuten geniola ikusita. Oreretako neskek belarriskineko (zaplasteko) ederra ematen zioten bitartean.

Hasierako esaldiaren bigarren hitzak grazi gehiago egiten dit ordea: susaá, eta ez emakumea behiaren pare jartzen duelako (horrek ez du grazi askorik egiten, eta behiari gutxiago) baizik eta beti atentzioa deitu izan didalako animali bakoitzari modu batera edo bestera esaten zaiola ar-eske dagoenean. Jarraitu aurretik, animali mundua ezagutzen ez duzuenentzat (beno, nik ere gutxi dakit lau hankako animaliaz, baina baserritarren alaba izaki) argitu behar da, gizakietan bezalaxe gertatzen dela animalietan ere, hau da; arra urte osoan prest dagoela -eme-eske alegia- eta emeak denboraldiak dituela. Denboraldi horri deitzen zaio ar-eske egotea, eta animali mota bakoitzak bere izena dauka horretarako, jakin nahi? Ba, hona hemen Baztanen eta Oiartzunen esaten den eran (oso antzera bietan ere).

Behia bero dagoenean, behia susera dago (Baztanen) eta susaá (Oiartzunen). Behorra eta astoa, iel. Zerria, iñaus. Ardia, arkara. Zakurra oal, ohara (Baztanen) eta ohara (Oiartzunen). Ahuntza, uxkaá (Oiartzunen) eta Baztanen ez dakit.

Beti erakarri nau gai honek, egia esan ez dakit. Akaso erotikoa delako. Baina uste dut bere aberastasunagatik dela, izan ere, hitz bakarrarekin ulertu daitekeena (ar-eske) bakoitzak berea dauka... gustatuko litzaidake jakitea ea beste hizkuntzetan horrelakorik badagoen, eta batez ere, euskarazkoak osatzea. Noéren barkuan zeuden espezie guztiak nola (ze euskal hitzez) egongo ziren berotuz gero! Gustura hartuko nituzke zuen aportaziyuak... eta baita zuzenketak ere.

Ttikiya

Galgia zapaldu

orakulua 2005/04/17 04:05

Irratia Puntokom'ekuak barkatukozte, baina euren izena alperrik erabilliko dot, euskalespazixoko azken modiarekin sartzeko. Gazteleraz esaten dan legez, sin comerlo ni beberlo nere harrikaden apoyua eta abiapuntu modura erabilliko dittudaz.

Galdera bat egin detzat nere buruari, hamen Zaragozan (bai, hamen nago gaur be). "Irratia Puntokomeko porrama interesantiorrek zeaitxik etxuez ba arrosako zerbitzarixan ipintzen?" (Oharra: ez badakizue, Arrosa irrati txikixen arteko sare informatiko bat da). Neure buruari erantzun detzat: "ah noski, irrati klasikuaren herixotzia iragartzen jabizak hauek". Beraz (ondorioztatu dot, nik neuk bakar-bakarrik) hauei ez jakez interesatzen uhiñak. Interneten bittartez zabaltzen dabe, urbi et orbi, eta entzuliak hortik hartzia dauke, etxetik zuzenian.

Ondo (Juan Palomo orakuluak bere sermoia darrai). Baina ni pentsakor geratu naiz, paleolitikuan bizi izango banitza legez.

Zenbat liburu daukadaz apaletan irakorri barik. ¿Zer dala ta dot hobia emailak, blog jarixuak eta azken teknofiluen txutxumutxuak irakortzen hasi, liburu zaharrak baino? ¿Zergaitik?

¿Zeren kontura egin bihar dogu, gu komunikadore ahalguztidunak, sukaldian radixua entzutzen dabizen etxekoandren gainetik salto, mundu osora podkastingeatzeko? Internet hasi zanetik hona, badirudi gu aberatson mundua dala bakarrik: albistiak tximistiaren modura zabaltzen dira blogekin, norbera da periodista, informaziñua sozializatu da, eta independientia da... ¿ze albiste? ¿zeini zabaltzen da? ¿zeinen independentzixia?

Ilusiñua, edo hobeto esanda, euforixia ikusten dot gu, teknofiluon aldartian. Azken gadgeta, diseinu refiñauena, blogak, sagardoa eta txakoliña... eta haxe da munduaren isladarik onena.

Ez blogak, ez internet ¡ordenadoria bera! zer dan bez ez dakixe munduko biztanle gehixenak.

Teknofiluak orokorrian ez gara/dira mundu honetan bizi. Elite minoritarixua gara, mundura begira. Eta hackerrak, geekak... ez dabe ezta lehenenengo munduko kaleko jentiaren hizkuntzia erabiltzen. Munduaren dominaziñuan helburua ipiñitta, inguruko herrittarrak lihorrian geratzen dira, eten barik. Euskalespazixuan nabegatuta, ahaztu egitten gara jente askorek telebisiñua, radixua entzutzen dabela, eta arratsaldetan pasiua egittera juaten dala, hori baino sofistikaziño gehixagorik ez daukala. ¿Linux? Lau katurendako teknologixia.

Hauxe kaosa. Bai, gaurkua ez da argumentaziño logikua.

Azken urtietan pertsona batek egun baten zihar egitten dittuezen gauzak era esponentzial baten biderkatu dira. Aintziñan andra bat goizeko ordubixetan Ondarrun jagi, astuan arraina kargatu eta Eibarrera saltzera etorri, eta gero etxera illuntzerako bueltau egingo zeban. Orduak oinez ibiltzen, pentsatzeko denporia sobran, nekatzeko bebai, eta... besterik ez, egun osuan. Gaur egunian... bertigua emoten dau pentsatze hutsa be. Garunaren abixaria bildurgarrixa da, gero eta gauza gehixago buruan izateko kapazak gara.

Eta batzutan, garuna fundidu egiten da.

¿Nora arraixo goiaz, hain bizkor? "Atzian geratuko garala", ta... "Denporia aprobetxatzeko", ta... "progresuaren alde", ta..."lana bizkorrago egiteko", ta... ¡kaka!

Estatu Batuetan -adittu, ondo entzun- gero eta indartsuagua da mobimendu bat: "slow down" edo holako izenen bat dauka. Azkenian hori da: lasaixago bizi. Galgia zapaldu, eta bizitziaz gozatu, eta gauzak beste era batera egin. Adittu, ondo entzun, EEBBEtatik datozen azken modako gauzei begira zabizienok. Kopixatzeko zaliak bazarie, ez itxain azken tendentzixa hau be kopixatzeko.

Bizkorregi goiaz ta.

Ondo pasatu blogak, sagardaua eta txakolin artian. Ez dakit agertzerik izango ete doten, izatekotan azken orduan.

Copito de Nieve baitta zopan be

orakulua 2005/04/03 00:02

A zelako palizia, katolikuen aitxasantuarekin. Lehenengo gaixorik dagola eta ez dagola. Gero hilzorixan dagola eta ez dagola. Orain hil dala ta ez dala. Gero panejiriko eta nekrologikak. Gero oinordekua.... ¡BASTA YA COJONES!

Hauxe da paraderua, zapatua etxian pasatu bihar neskalagun gaixua zaintzen, eta hiru gauza baino ez telebisiñuan: foballa, Ana Obregon eta aitxasantua. Munduan beste errelijiñorik ez balego legez. Ez juat despliegue bardiña ikusten dalai lama bat hiltzen danian ¡copon ya!

Lekeitxioko seiñeruaren ipoiña

txiko 2005/04/01 22:25
Honako hau Azkueren ipoiñ bildumatik etarata dago. Radixuan grabatzen gabizen ipoin sorta baterako bizkaiera estandarretik lekitxarrera itzuli neban, Aritz Olabarriagan laguntziakin (ez oraingo lekitxarra, baizik eta orain dala 100 urtekora; hittanoz dago). Behin ipoña grabatuta gero, penia emoten dezta idatzizko artxibua borratzia eta hamen argitaratuko dot. "Txiliren ipoña" edo "Behin ta betiko" izenez ezaguna da. Azkuek Lekeitxioko Jose Francisco Maruriri entzun zetsan umetan, beraz 1880 aldian izango zan.

Lekitton, orain hiru, lau, bostehun bat urte, beste uri askotan legez, penitente-izendun batzuk gau illunian, eskuetan zigor bat ebela eta gerrittik gora billoizik, ibilten ekijen. Arresiz inguraturiko urija zan. Urittik urteteko bost ate egozan arresi aetan eta ate bakoitzaren gan-aldian santuren baten irudija. Penitentiak irudi haren aurrian geldittu ta zigorrada ederrak hartzen ebezan.

Orduan gure egun honetako antzera, goizen, iñor baino goizago, arrantzaliak yagi oi ziran ta dira. Eta euren arteko geijenai penitenteren bat ikusijak bildurra sartzen eutsen. Gizon arek itxasora noiz juan ta noiz ez jakitteko, señeru-izendun bat egoten zan, iñor baino goizago jagi ta egunero bakar-bakarrik itxasua zelangua eguan ikustera juan bihar izaten ebana. Señeru aretxen aurrian gizon batzuk penitentiak aittatu ebezan behin eta eurak ikustiak emoten eutsen bildurra.

  • Eu ezaiz bildurtuten, Txili, alakoren bat dakusanean?
  • Neu bildurtu! Sarri orretarikoren bat edo beste goizaldian ikusi dduat nik, baiña dart-dart egin? Bijotz txatxarra da, gizonak, ezgauzakaittik taup-taup-taup egitten daben bijotza.
  • Eztau balijo gero gauza bat esan eta beste bat egittiak. Txili: hor gaberdi inguruan, norberaren gerizarik be ikusten eztan gau illun baten, buru-utsik, ortozik eta erdi-billoizik erraldoia lako penitente andi bat begijen aurrera, heu bakarrik hagoala, agertu baleikik, ez hintzake bildur izango?
  • Txo: inpernuko diabruak berak, penitente-jantzijaz agertuta, berari jarraituteko baliñost be, enintzake ni bildur izango, eneuskijo atzera egingo. Zelako bijotza da taupadaka dabillen bijotza? Zanen batetik dingilizka daukagula uste al dozue?

Hurrengo goizian, beti legez izarrakaz jagitta, Txili, oi ebanez, Talara itxasua ta goijak aztertzera juan zanian, gauza andi ta bere moduko bat ikusi eban, Tala goikotik beraganantz etorrela. Baltzen baltzez illunetan be geriza egitten eban. Urreratu ddakanian.

-Gabon, adiskidia –esan eutsan Txilik-: goizetik gabiltz, goizetik.

-Nahi goiz nahi berandu, hiri zer dausk?

-Hasarrez dator mutil hau. Gu be ba drogarako ezkozak txarrenak. Nor haix heu, tximizta hori ?

-Enakusk ?

-Nik ez ondo, heure eskutzar honetako zigorra izan ezik. Egingo neuke penitente eroren bategaz dihardudala. Nundik nora habil heu?

-Etxaukat barriketan jarduteko astirik; baina itaune gehijago ez egittekotan, erantzungo dauat. Gau osuan, nundik nora eztakidala ta neure gerizia baiño beste lagun baga, ibilli nabil. Egun sentija baino lehenago Oiz-Barrenera juan nahi neuke, nundik baneki.

-Egun-sentija baino lehenago! Mau mau! Ezta inpernuko diabrua bahintz bere.

-Lagun on bat baneuko, bai.

-Hori ikustiarren... eeee...

-Hator.

-Baiña nik... iiii...

-Orretaraezkero berba biko gizona haiz hi.

-Ez ni.

-Bart heuk ez al heuan eskiñi, edozein penitenteri lagun egingo euskijola?

-Baiña...

-Atxakijak, akiakulak daukazak hik.

-Eta zein arraijok dei egingo ddok, itxasoraterik baddagok?

-Eguraldi txarra, txalupak jaso ezindako itxaskija balaiegok, jarraittuko heusket?

-Bai, zegaittik ez?

Au esanaz, ezeban Txilik puzkatxo baten aurreko laguna ikusi. Agertu ddakanean, modu onetan jarraittu eben lehengo autua:

-Horra hor mendebal gogorra ta ugarte hori aiñako olatuak.

-Tximizta gorrija! Ni baiño iragarle hobia haiz.

-Bahator ala ez hator?

-Goazan.

Behingo baten heldu ziran Txili ta laguna San Pedroren makopera. Laguna aurrera juala ikusi ebanian,

-Adiskidia –esan eutsan Txilik-, irudi guren baten aurrian hago. Lege oneko penitentia bahaiz...

-Eta hiri zer?

-Niri neuri ezer ez, baiña... -Bildur al haiz?

-Bildur, zegaittik?

-Jarraittuko daustak?

-Noranahi.

Andik bigarren makopera, urijaren erdikora, bide handirik ez euken eta astirotxuago juan ta be laster helduko zirian. Txilik orduantxe be ez eban bere laguna gorputza zigorketan ikusi ta eskuak kaltzerpian ebazala, hitz honeik esan eutsazan:

-Heuk eure gorpuztzar hori astinduteko adorerik ezpadaukak, neuk, eskuak berotutiarren, zigortuko ddauat, bardin baderitxak.

-Berotuteko gogua daukak? Berotuko haiz. Harira eztatozan itaunak gizon txakillak egiten ddoezak.

-Ba heu arrain ona eteaizan...

-Bildur haiz?

-Zegaittik diraustak hori?

-Bildur haiz?

-Ez, enok bildur.

Irugarren uri-atia Atea deritxan aldaurian eguan, urittik Amoroto-alderako bidian. Mako haren goitxuan Andra Mariaren irudija agiri zan. An be, zigorraz ezer egin barik eta burua lotsaz legez makurtuta, etzan gelditu Txiliren laguna. Txilik orduan be zerbaitt esango eutsan, bestiak, katamotzaren begijak langoxe sutsuakaz albokera begiratuaz: “Aurrera”, esan ezpaleutso.

Uriko azken-etxia lepo-aldian itzi ebenian, Txilik (bestiari zerbaitt-erasotiarren alzan) izerdittan eguala ta astirotxuago ibilli ta be elduko ziriala esan eutsan.

-Izerdija! Bildur haizalako hago hi, oskil ori, izerdittan.

Bere buruagaittik oskilla entzun ebanian esku bijak ikabildu ta astakeriren bat esan eta egittera joian señeru indartsua; baina lagunaren hatzetan hamar erpe, amuak langoxe okerrak, ekusazala begittandu ddakan eta harrittuta ahua zabalik eta arnasa baga geldittu zan.

-Bildur haiz, oskil epel hori?

-Ez –harrausika legez erantzun eban; eta zelan ezekijala orduantxe emon eutsan ahuak bere bizitza guztiko lehenenego guzurra.

Txilik uste eban baino nekezago ta beranduago eldu zirian Kristo Portalekora. Hara ezkero, penitente ezaugarririk erakutsi ezik, ez eutsan aurria lagunduko, alperrik bestiaren ahotik txakilla nai oskilla nai bildurtija nai beste edozein iraun entzun. Heldu zirian noizbaitt. Laguna, Jaungoikozko irudi kurutzeratua ez ikustiarren, metarri atzetik aurreratu zan. Txili, zerbaitt esateko gurarijaz, burua jaso ta begijak zabaldu ebazanian, auntz-musturra ta agiñak bestiaren arpegijan begittandu ddakazan; eta katai batek emoniko gili-gilia langoxia eukalakuan, eskuaz garondua igortzi ebanaz batera, barre-algara izugarri bat egin eutsan auntz-arpegidunak.

-Bildur aiz? –itandu eutsan, baina ez gizon-berbakaz, auntzaren ijijiz baino. Txilik ez eutsan ezer erantzun.

Geruago ta bizkorrago ddoazan bijak, alkarren leijan, eritxi baten. Auriako bide medarretik Arrupainen ziar, Leako zubijan irago biar izan eben Olaeta atzian izteko; eta aingiratako toki arek bere etxeko zurkuluak besain ondo jakin arren, ez eban Txilik ezagutu ez etxerik, ez ibairik, ez zubirik, ez olarik. Oibar-ingurura heldu ziranian, kaltzak aratu ta errosarijogarauak atara ta hamabost arenak esaten asi zan.

-Alperrik –esan eutsan lagunak. Berak, lotordittatik itzarrita bailegoan ahua zabalik begiratu etusan.

-Alperrik -esan eutsan bestiak bigarrenez.

Txili, sugoiaren aurrian txorijak egoten oi dirian antzera, begijak itxi eziñik eguan gizagaixua: bijak geldi, bijak alkarri begira. Bildurra bera haragiz jantzi ta gizondu ahal balitz, elitzake Txili eguan besain margul ta zurbil egongo. Damututzakoak burpil baten bira biraka eun arpegi balebilz langoxe tajua erakusten eutsan Txiliri: txakurrik begi-erre ta sur-zapalenak, akerrik zahar ta bizartsuenak, urderik itxusi ta zikiñenak eta beste euron antzeko abere-mueta askok haren sorburuan burua agertuteko egiunia egin ebela zirudijan.

Txili errukarria!!, jaustera joian, bestia kar-kar-kar barre eginda lengo itaunia azkenez zuzendu eutsanian:

-Txili, sendokote horrek, entzuik ondo ta erantzuik behin da betiko: bildur haiz?

-Antiguako Ama Maria, bildur naiz!!! –esan eta Oibarko baselizatxuaren atia eskuakaz juaz, auzpaz barrura jausi zan.

Penitentetzakuak orduan bere erraijetako orroe arrigarri bategaz:

-Txili- esan eutsan- hurrenguan baketan laga egijok inpernuko diabruari. Neu nok. Ona hemen ezaugarrija. Neuria hintzan, neuria. Eskerrak emon egijozak eskuetako horri ta haguan lekuari.

Au esanda hots handi bat emon eutsan atiari eta bere eskuaren bost erpetzarren hatzak hantxe iratsirik itzi ebazan. Oibarren, Gizaburuaga-aurretxuan eta ibai-onduan gaur be baselizatxua zutunik eta osorik datza; baina barriraztua.

Txerrenen erpe-hatzik ezta bere atian aspaldijon ageri.

Aurkezpena

Oier Gorosabel Larrañaga, Lekeittioko Eibartar bat

 preacher.gif

Eibarrespaziuan zihar esan zesten pizkat mesianikua nintzala idaztian, eta bloga sortzerako orduan horregaittik ipiñi netsan izenburu hau. Lehen nere gauza guztiak (argitaratzeko morokuak, behintzat) hamen idazten banittuan be, espeleologixiari buruzko gauza guztiak ADES-en webgunian emoten dittudaz, eta osasun asuntoko artikulu guztiak hona mobidu dittudaz, gaika klasifikauta.

Txorrotxioak
Etiketak
ETB1 Eibar EibarOrg Info7 Zer erantzi abertzale abittaga abortuak adela larrañaga aitor_eguren aittitta raduga aldatze amarauna amuategi andoain antzerkia araba arantzazu aranzadi ardantza argentina_2005 armando gorosabel armeria eskola arrajola arrakala arrantza literarixuak arrate arrosa artxanda aulestia axpe_martzana azkue ipuin bilduma azpimarra banu_qasi baxenafarroa baztan belaunologia berasueta berbologia berriatua bidai_aluzinantia bilbao bittorixa buruntza chill_mafia comunitat_valenciana covid19 culineitor deba desempolving diaspora diego-rivera egillor eibar eibarko_lagunak ekialdeko nafarrera eraikinologia erdialdekoa erresuma_batua erronkari espeleologia etxebarria eup euskadi_irratia euskal_erria_aldizkaria euskalkia faktoria felix_arrieta felix_ruiz_de_arkaute galicia ganbara gasteiz gatobazka gce gernika girua gisasola gorosabel hormasprayko igotz_ziarreta ikerkuntza ilegales indalecio ojanguren info7 irabiaketa irati-filma irratia irun iruñea izarraitz iñigo_aranbarri jacinto_olabe jamo_savoi jendartologia jeremiah_alcalde jon-etxabe juan de easo juan san martin julen_gabiria julian etxeberria kalamua kanposantuak katarain kirola komikiak koska kuku kurik-3 kurosawel labordeta lagunologia lalolalia lamaiko_operia lasarte leintz_gatzaga lekeitio lekeitioko_lagunak lituenigo lopez maeztu magia manex_agirre maputxe markina-xemein markues matrallako mendaro mendebalekoa mezo_bigarrena mineralak morau musikeruak muskildi mutriku nafar_lapurtera nafarrera noain oiartzun oioioi-lur ondarroa opaybo orakulua otsagabia ozeta paisajiak parakaidistiarenak paris patxi_gallego pedro chastang pedro gisasola polo_garat rufino sande sagartegieta san antoni sartei sasiola sega segura slovakia tafalla2016 talaiatik telebista toribio_etxebarria umeologia urberuaga urkiola xabier_lete xoxote zaharrea zaharreologia zaragoza zer erantzi zerain zornotza zuberera zuberoa
hgikj
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024