Matrallako irratixan ibilli nintzan aldixan, nere programan lelotzat hartu najuan “aktualidadiak piparrik be inporta etxakon irratsaiua” izatia. Denporatik kanpo, azken albistien diktaduratik libre, gauza denen gainetik, haizea bezala (Garagoittiko Orakulua ez nok ba?).
Bueno, hau zergaittik diñoten? Blogosferako beteranua, Jon Etxabe, hil zanetik hille batzuk pasau dirazen arren, berari buruz idaztera natorrelako.
Ha be, denporatik kanpo ibilli dok-eta, azkenaldixan: Leire Narbaizak emondako baliabidiez jabetuta, bere 90 urtian bizi izandako kontuak eta burutaziñuak argitaratzen. Ederra benetan.
Panegiriko-gorazarrerik etxagok hamen: horretako denporia pasau dok (hil da gero, salda bero) eta gaiñera, nik neuk, Jon ixa ez najuan ezagutu. Ezta familixan bittartezko harremanik ez najuan sekulan izan: bera zebixan entornuak (elizia, abertzaletasuna, komunismua, presuak) eta neuriak ez jeuken kontakto-puntu askorik izan, eta euretan, ez giñan sekula suertau. Baiña halan be...
Ni jaixo nintzanian, Jonek urte 2 jeroiazen preso. Orduko bizipen nahikotxo kontatzen jittuk blogian (thriller benetakua!). Nik 5 urte nittuala urten zuan kartzelatik: artian, Mekolako umiak "amistiara" jolasten genduan (auzuan mini manifak egitten), eta gero Untzagara jaisten giñuan gomazko pelotak jasotzera.
Jonek 56 urte izango jittuan Porrot fanzineko "Kalamuako Parlamentua" deskubridu nebanian. Artian nik 17 urte najittuan: hórrek artikuluotan izan najuan nik hittanuakin lehelengo kontaktua (zer dok hizkera arraro hau?). Zeozelan, euskaldun pasibo/regresibo izatetik aktibotasunera pasatzeko lehelengo akulua izan zuan neretako, Eibarren euskerian “loraldixa” hasi baiño lehenagoko sasoietan; izan be, gogoratu daigun Porrot %90an gazteleraz idatzittako aldizkarixa zala (orduko kaleko hizkuntza panoramian isla fidela) eta "Eta Kitto" aldizkarixa sortzeko ondiok urtetxuak falta zirala. Etxaben hau, Don Pedro Zelaian “Eibar” aldizkarixa... gure kalietan nagusi zan erderazko panoraman, euskerazko loretxo banakak ziran.
Ostera, nik lehelengo ordenadoria erosi nebanian, 23 urterekin, Jonek 54 urte jittuan. Markiñako kontsultarako erosi najuan, 1,2 Mbtako disko gogordun PC 486 koskorra. Lujo asiatikua! Hórrek urtietan komunismo/preso asuntuan burubelarri ibilliko zuan: baiña nik behintzat, Eibarko kaleko giruan nahikua murgilduta ibilli arren, ez najuan ezagutu. Ezta interneteko nere hastapenetan be; mundu analogikuan biziko zuan gizona, kontizu.
80 urtetik gora jittuan Jonek, "Eibartarrak" zerrendan sartu eta jardunian hasi zanian. Orduantxe enterau nintzuan bere bizitzian gorabeherekin, bestiak beste... Porroteko “Kalamuako Parlamentu” gogoangarrixan idazlia bera zala! Ha zelako zirradia! Horrekin bakarrik, nere maittasun baldintzagabea irabazi juan. Etxian zittuan idazki ugarixak argittara emon nahi eta blogintzan be ikasi juan, Leirek lagunduta; baitta, martxa hartutakuan, eibarrespazioko blogari aktibuenetakua bihurtu be! Bere blogeko artxibua, patxadaz irakortzeko morokua dok (eta etxuan material guztia argitaratu). Posta-zerrendan barriketan be ibiltzen zuan, baitta bestion blogetako artikuluak irakortzen eta erantzuten be. Makinatxo bat gauza ikasi neban bere jardunakin, eta Altzolako gauzak galdetuta!
86 urte bete arte, ez najuan Jon pertsonalki ezagutu. VIP bat izanda, nik amari kontauta najetsan "Eibartarrak" posta zerrendan barriketan ibiltzen giñala, baiña ez nebala bera ezagutzen. Eta baten, Amañako trenbide gaiñian txiri-txiri pasiuan goiazela, hara nun esaten destan amak, gizontxo bat seiñalauta: "Hori dozu Etxabe". Andriakin jeguan bera, eta kaso egittera hurreratu najakon. Bera asko poztu zan, eta ni gehixago.
Urtien talaixatik, Jon beti "gaztiok" jagoten ibilli izanan sentsaziñua jaukat. Bestiok idatzi dabena irakorritta begi bistakua dok hori; nik berakin izandako kontaktu apurrak be, bihotz berogarrixak dittuk eta ondo goguan izango juat beti.
Irudixak: Jon Zubiaur. In: ITURBE GABIKAGOJEASKOA, Ibon. ITURBE GABIKAGOJEASKOA, Aitor. 2018. Ez, ez dut nahi. Gabika abadia. Kurik 3:24-44. Lekeitioko Udala.
Matrallako irratixan ibilli nintzan aldixan, nere programan lelotzat hartu najuan “aktualidadiak piparrik be inporta etxakon irratsaiua” izatia. Denporatik kanpo, azken albistien diktaduratik libre, gauza denen gainetik, haizea bezala (Garagoittiko Orakulua ez nok ba?).
Bueno, hau zergaittik diñoten? Blogosferako beteranua, Jon Etxabe, hil zanetik hille batzuk pasau dirazen arren, berari buruz idaztera natorrelako.
Ha be, denporatik kanpo ibilli dok-eta, azkenaldixan: Leire Narbaizak emondako baliabidiez jabetuta, bere 90 urtian bizi izandako kontuak eta burutaziñuak argitaratzen. Ederra benetan.
Panegiriko-gorazarrerik etxagok hamen: horretako denporia pasau dok (hil da gero, salda bero) eta gaiñera, nik neuk, Jon ixa ez najuan ezagutu. Ezta familixan bittartezko harremanik ez najuan sekulan izan: bera zebixan entornuak (elizia, abertzaletasuna, komunismua, presuak) eta neuriak ez jeuken kontakto-puntu askorik izan, eta euretan, ez giñan sekula suertau. Baiña halan be...
Ni jaixo nintzanian, Jonek urte 2 jeroiazen preso. Orduko bizipen nahikotxo kontatzen jittuk blogian (thriller benetakua!). Nik 5 urte nittuala urten zuan kartzelatik: artian, Mekolako umiak "amistiara" jolasten genduan (auzuan mini manifak egitten), eta gero Untzagara jaisten giñuan gomazko pelotak jasotzera.
Jonek 56 urte izango jittuan Porrot fanzineko "Kalamuako Parlamentua" deskubridu nebanian. Artian nik 17 urte najittuan: hórrek artikuluotan izan najuan nik hittanuakin lehelengo kontaktua (zer dok hizkera arraro hau?). Zeozelan, euskaldun pasibo/regresibo izatetik aktibotasunera pasatzeko lehelengo akulua izan zuan neretako, Eibarren euskerian “loraldixa” hasi baiño lehenagoko sasoietan; izan be, gogoratu daigun Porrot %90an gazteleraz idatzittako aldizkarixa zala (orduko kaleko hizkuntza panoramian isla fidela) eta "Eta Kitto" aldizkarixa sortzeko ondiok urtetxuak falta zirala. Etxaben hau, Don Pedro Zelaian “Eibar” aldizkarixa... gure kalietan nagusi zan erderazko panoraman, euskerazko loretxo banakak ziran.
Ostera, nik lehelengo ordenadoria erosi nebanian, 23 urterekin, Jonek 54 urte jittuan. Markiñako kontsultarako erosi najuan, 1,2 Mbtako disko gogordun PC 486 koskorra. Lujo asiatikua! Hórrek urtietan komunismo/preso asuntuan burubelarri ibilliko zuan: baiña nik behintzat, Eibarko kaleko giruan nahikua murgilduta ibilli arren, ez najuan ezagutu. Ezta interneteko nere hastapenetan be; mundu analogikuan biziko zuan gizona, kontizu.
80 urtetik gora jittuan Jonek, "Eibartarrak" zerrendan sartu eta jardunian hasi zanian. Orduantxe enterau nintzuan bere bizitzian gorabeherekin, bestiak beste... Porroteko “Kalamuako Parlamentu” gogoangarrixan idazlia bera zala! Ha zelako zirradia! Horrekin bakarrik, nere maittasun baldintzagabea irabazi juan. Etxian zittuan idazki ugarixak argittara emon nahi eta blogintzan be ikasi juan, Leirek lagunduta; baitta, martxa hartutakuan, eibarrespazioko blogari aktibuenetakua bihurtu be! Bere blogeko artxibua, patxadaz irakortzeko morokua dok (eta etxuan material guztia argitaratu). Posta-zerrendan barriketan be ibiltzen zuan, baitta bestion blogetako artikuluak irakortzen eta erantzuten be. Makinatxo bat gauza ikasi neban bere jardunakin, eta Altzolako gauzak galdetuta!
86 urte bete arte, ez najuan Jon pertsonalki ezagutu. VIP bat izanda, nik amari kontauta najetsan "Eibartarrak" posta zerrendan barriketan ibiltzen giñala, baiña ez nebala bera ezagutzen. Eta baten, Amañako trenbide gaiñian txiri-txiri pasiuan goiazela, hara nun esaten destan amak, gizontxo bat seiñalauta: "Hori dozu Etxabe". Andriakin jeguan bera, eta kaso egittera hurreratu najakon. Bera asko poztu zan, eta ni gehixago.
Urtien talaixatik, Jon beti "gaztiok" jagoten ibilli izanan sentsaziñua jaukat. Bestiok idatzi dabena irakorritta begi bistakua dok hori; nik berakin izandako kontaktu apurrak be, bihotz berogarrixak dittuk eta ondo goguan izango juat beti.
Irudixak: Jon Zubiaur. In: ITURBE GABIKAGOJEASKOA, Ibon. ITURBE GABIKAGOJEASKOA, Aitor. 2018. Ez, ez dut nahi. Gabika abadia. Kurik 3:24-44. Lekeitioko Udala.
Hamen amamaneko beste gaillu-izar bat, gure etxian ondiok eguneroko erabilpena dakana. Kasu honetan ez daka markarik, beraz ezin neike jakin dendan erosittakua dan, edo herriko taillarren baten mekanizautakua (kasu horretan, Eibarko beste sukalde batzutan aleren batzuk egon leikez). Bai dakigu XX. mendekua dala, orduantxe hasi zalako altzairua kromatzen, gitxiago ugartziarren. Edozelan be, nere anai-arrebak ondo gogoratzen dabe, eta Isasiko etxian egon zan harik eta amama Ines 1975ian hil arte. Ez dot sekulan ezagutu intxaur kraskagaillu praktikuago eta erosuagorik, beraz uste dot urte askuan pasauko dala eskurik esku.
Lekitton, bertako jentian artian ondo ezaguna da Beaskokalea izena. Esango neuke, gaur egunian be, bizi-bizi dagon toponimua dala: bai forma "osuan" (Beaskokalea), baitta herri-hizkera informalaguan be, "Bixkokalia" kontrakziñoian.
Berto-bertoko toponimua da ganera: euskeraz, "goiko" eta "beheko" kontzeptuak adierazteko modu asko dagoz, eskualdien arabera aldatuten dirazenak. Esate baterako, beste leku batzuetan izen bereko basarrijak bereizteko, "guena", "aurtena" eta "barrena"moduko partikulak (Arandoguena / Arandoaurtena / Arandobarrena) erabiltzen dirazen modura, Lekitto inguruko herrijetan "gojeasko" eta "beasko" izan dira historikoki hori adiarazoteko formak.
Horrek partikulok forma ezbardiñak hartu leikie. Kasu honetan, "gojeasko / goxeasko / goixku", alde batetik, eta "beasko / bixko" beste aldetik izango geunkez. Inguruko toponimo askotan ikusi geinkez, forma zaharrian (Gabikagojeaskoa abizenian adibidez), zein ahozko kontrakziñoiagaz (Gizaburuko Lariz Goixku eta Lariz Bixko basarrijen izenetan, esate baterako).
Ganera, Beaskokalea ondo dokumentatako izena da: plano, dokumentu administratibo, artikulu eta bestelako argitalpen askotan dator. Pixkat arakatzia baiño ez dago, tradiziño sendua daukon izena dala egiaztateko (kasu honetan "Beaskokalea" forma zaharrian). Halan be, azken urtietan "Beheko Kalea" izenan erabilpena goraka doia; gaur egungo kale-errotulaziñoian be izen horixe dago.
2014 urtian, bertan fisioterapia kontsulta bat ipiñi bihar nebanez, sobriak, txartelak eta bestelako materialak prestau bihar izan nebazan: horretarako, kakanahaste horretan izen ofiziala zein zan jakin nahi izan neban, hankarik ez sartzeko. Horretarako, Udalera jo neban.
Maite Garamendi artxibozainak argittu eustan ez eguala izen edo irizpide ofizialik: Francoren diktadura ostian kale izendegija eguneratu zanian, lehengo errejimenakin lotutako izenak kendu eta barrijak ipiñi zirian. Bixkokalian kasuan (frankismo osuan bere izenari eutsi eta gero!) itxuraz noonorek izena "ondo idaztia" pentsa eban; eta halaxen itzuli zan batuerara, beste barik (ezelako erabagi ofizialik hartu barik). Asmo onez egingo zan, seguraski; baiña argi dago ez zala erabagi zuzena izan. Ordutik ija 50 urte pasa diranian, iñok ez dau akats hori zuzentzeko ekimenik bultzatu. Eta on arte erreza zan konponketia (errotulaziñoia aldatu, eta listo) azken urtietan korapillatzen dabil: interneteko kartografian erabilpena (OpenStreetMaps, GoogleMaps...) gero eta zabalduago dago, eta bertan izen hori azaltzen danez, mapok erabiltzen dabezen enpresen erreferentziazko izena (garraiolarijak, banatzailliak, erakunde ofizialak, eta edozein) Beheko Kalea bihurtu da. Aste honetan bertan gertatu da: Beaskokalera nere izenian zuzendutako karta bat hortik bueltaka ibilli da, eta azkenian neure etxeko buzoian sartu dabe... Atea kalian!
Honenbestian, iñork ez badau ezer egitten izen hori aldatzeko, Lekittok bere kale izen zaharrenetako bat galduko dau urte gitxittan. Dagoeneko mapa ofizialetatik desagertu da; eta ez da denpora asko pasako ahozko erabilleran be gauza bera gertatzeko.
PD: ni neu ez naiz lekittarra, beraz hau argitaratu aurretik kontua "pata negrako" herrikide batzuekin kontsulta dot. Poztu naiz, funtsean pentsamentu honetan bat datozelako. Ganera, ñabardura garrantzitsuak egin deustez, hamentxe kopijako dodazenak:
(Iñaki Madariaga)
"Beaskokalea" izena 1510etik dokumentata dago, forma ezbardiñetan: Veaxcocallea (1615, Velilla), Viezcocalea / Vearcocalea (1735-1740, Descripción anónima), Beascocalea (1824, 1857-1875, 1910-1927), Veascocalea (1824, Valle de Lersundi eta Censos de Población), Beasco calea (1857, Munibe), Beascocalea 1894 (Larrazabal). 1979ra arte hauxe izan zen izen ofiziala.
Iturriak:
DEL VALLE DE LERSUNDI, Joaquín. 1977. La primitiva villa de Lequeitio. BRSVAP 33:147-177. Donostia.
VELILLA IRIONDO, Jaione. 1996. Arquitectura y urbanismo en Lekeitio. Siglos XIV al XVIII. EHU, Bilbo.
(Sabiño)
"(...)1979an gehienok giñan analfabeto euskaran, eta zeozer alfabetatu egoana batuan egoan alfabetatuta. Herrian gehienok esaten genuen Bixkokalia eta Bekokalia, Beasko hori gaztelania begitanduten jakun. Ez genekien Gizaburuko Bixko eta Goixko horiek Beasko eta Gogeasko zirela jatorriz; ez genekien zergatik batean kotxea, bestean kotxia, hurrengoan kotxie eta Ondarroan kotxi esaten genuen. Batuan, ez ziguten kontatu zertan zan euskal fonetismoa eta askok oraindik ere ez dakite zertan dan.
1979an Batalla de Otranto, calle general Franco eta Plaza de España desagertu ziran, Tenderia Dendari bihurtu eta, tartean, Beaskokalea galdu genuen. Eskatu daigun berreskuratzea (...)"
Lete maitte doten arren, ez neban espero liburu hau hainbeste gustauko jatanik. Etxian esanda nekan: "Hartukot, baiña seguraski irakurketa diagonala eingot: artikuluak gaiñetik begiratu, batzuk irakorri, eta interesatzen ez jatazenak -metafisika, aberri-mobidak, poesia...- salto eginda". Baiña sorpresia benetakua: oiñ arteko guztia irakorri dot (liburu erdixan idazten nabil hau) eta, aittatutako ez-intereseko-gaidun artikuluak barne, gustora irakortzen nabil. Bere idazkerian indarrangaittik, hain zuzen be; artikuluan muiñian serio demonio jardun, eta amaieran, konforme ez dagon irakurlia kakatara (sic) bialtzeko dakan forma horrek zihero lilluratu nau.
Eta gero, gauza interesgarri asko: Lizardi/Orixe kontua; 60. hamarkada amaieratik aurrera zeguan giro kulturala barrutik ezagutzia -kronika batzuk Ez Dok Amairuko ordezkari legez idatzitta dagoz-; Lete bere burua ezkertiartzat zekala jakitzia (ez nekixan!); ezkerreko korriente desbardiñen arteko mobidak -zergaittik egin ziran asko "txino"?-... eta, honen barri ba nekan, pentsatzen zebana esateko eta artaldeko ez izateko borondate hori, bakardadia eta etsaiak alde guztietan izatia ekarri zetsana (bere eboluziño politikua ulertzeko be gako asko dagoz hamen -Autonomia Estatutu ingurukuak, ezker abertzaliakin distantzia...-).
Kazetari / iritzi emaille jardutiak, uneko pultsua igartzen laga: Pinocheten estatu kolpian osteko hille baltzak, kantari-lagunen (Jara, Parra) erahilketen barrixak kolpatuta, Txipreri buruzko azterketa interesgarrixa...
Berba edo kontzeptuen errepikapen nabarmenak (antzaldatzea, naturaleza, erredentzioa...) agertzen dabena baiño askoz be mundu sakonagua adierazten dabe. Eta zer esanik ez, filosofian eta metafisikan sartzen danian (hori be etorri da eta, irakurketa diagonalan unia). Mamin askoko gizona. Normala berari buruzko hainbeste gauza argitaratzen egotia...
Halan be -prosaikoa ni- bada pasarte bat bereziki deigarrixa egin jatana, Oiartzungo jai egunetako herri girua deskribatzen dabena ("kanpai doblik"), eta jator-jatorra izatiaz gain, aurrerantzian asko gogoratuko doten pasartia dakana:
"(...) Beraz, igande edo festa bat lege onean igarotzeko ez zen, hain zuzen, ezer berezirik egin behar. Horretan zetzan, hain zuzen, festaren festatasuna, ezer egin beharrik ez edukitze horretan. Eta festa bat ospatzeko zer era ederragorik ezer ez egitea baino?
Gaur, diotenez, gauza hauek ez dira oso ongi konprenitzen. Jendeak, obsesionaturik bizi denez gero, igande eta festak mugimendu sukartsu batean igarotzen ditu. Gizonak, beti sufritu dituen premia eta aginduez aparte, beste bat darama gaur bizkarren gainean, agindu gogor bilakatu zaion zera bat: jai egunetan dibertitu egin behar da".
Touché, Xabier Lekter jauna. 😉 Ondo gogoratuko ditt aholkua.
Lete maitte doten arren, ez neban espero liburu hau hainbeste gustauko jatanik. Etxian esanda nekan: "Hartukot, baiña seguraski irakurketa diagonala eingot: artikuluak gaiñetik begiratu, batzuk irakorri, eta interesatzen ez jatazenak -metafisika, aberri-mobidak, poesia...- salto eginda". Baiña sorpresia benetakua: oiñ arteko guztia irakorri dot (liburu erdixan idazten nabil hau) eta, aittatutako ez-intereseko-gaidun artikuluak barne, gustora irakortzen nabil. Bere idazkerian indarrangaittik, hain zuzen be; artikuluan muiñian serio demonio jardun, eta amaieran, konforme ez dagon irakurlia kakatara (sic) bialtzeko dakan forma horrek zihero lilluratu nau.
Eta gero, gauza interesgarri asko: Lizardi/Orixe kontua; 60. hamarkada amaieratik aurrera zeguan giro kulturala barrutik ezagutzia -kronika batzuk Ez Dok Amairuko ordezkari legez idatzitta dagoz-; Lete bere burua ezkertiartzat zekala jakitzia (ez nekixan!); ezkerreko korriente desbardiñen arteko mobidak -zergaittik egin ziran asko "txino"?-... eta, honen barri ba nekan, pentsatzen zebana esateko eta artaldeko ez izateko borondate hori, bakardadia eta etsaiak alde guztietan izatia ekarri zetsana (bere eboluziño politikua ulertzeko be gako asko dagoz hamen -Autonomia Estatutu ingurukuak, ezker abertzaliakin distantzia...-).
Kazetari / iritzi emaille jardutiak, uneko pultsua igartzen laga: Pinocheten estatu kolpian osteko hille baltzak, kantari-lagunen (Jara, Parra) erahilketen barrixak kolpatuta, Txipreri buruzko azterketa interesgarrixa...
Berba edo kontzeptuen errepikapen nabarmenak (antzaldatzea, naturaleza, erredentzioa...) agertzen dabena baiño askoz be mundu sakonagua adierazten dabe. Eta zer esanik ez, filosofian eta metafisikan sartzen danian (hori be etorri da eta, irakurketa diagonalan unia). Mamin askoko gizona. Normala berari buruzko hainbeste gauza argitaratzen egotia...
Halan be -prosaikoa ni- bada pasarte bat bereziki deigarrixa egin jatana, Oiartzungo jai egunetako herri girua deskribatzen dabena ("kanpai doblik"), eta jator-jatorra izatiaz gain, aurrerantzian asko gogoratuko doten pasartia dakana:
"(...) Beraz, igande edo festa bat lege onean igarotzeko ez zen, hain zuzen, ezer berezirik egin behar. Horretan zetzan, hain zuzen, festaren festatasuna, ezer egin beharrik ez edukitze horretan. Eta festa bat ospatzeko zer era ederragorik ezer ez egitea baino?
Gaur, diotenez, gauza hauek ez dira oso ongi konprenitzen. Jendeak, obsesionaturik bizi denez gero, igande eta festak mugimendu sukartsu batean igarotzen ditu. Gizonak, beti sufritu dituen premia eta aginduez aparte, beste bat darama gaur bizkarren gainean, agindu gogor bilakatu zaion zera bat: jai egunetan dibertitu egin behar da".
Touché, Xabier Lekter jauna. 😉 Ondo gogoratuko ditt aholkua.
Lekitton, bertako jentian artian ondo ezaguna da Beaskokalea izena. Esango neuke, gaur egunian be, bizi-bizi dagon toponimua dala: bai forma "osuan" (Beaskokalea), baitta herri-hizkera informalaguan be, "Bixkokalia" kontrakziñoian.
Berto-bertoko toponimua da ganera: euskeraz, "goiko" eta "beheko" kontzeptuak adierazteko modu asko dagoz, eskualdien arabera aldatuten dirazenak. Esate baterako, beste leku batzuetan izen bereko basarrijak bereizteko, "guena", "aurtena" eta "barrena"moduko partikulak (Arandoguena / Arandoaurtena / Arandobarrena) erabiltzen dirazen modura, Lekitto inguruko herrijetan "gojeasko" eta "beasko" izan dira historikoki hori adiarazoteko formak.
Horrek partikulok forma ezbardiñak hartu leikie. Kasu honetan, "gojeasko / goxeasko / goixku", alde batetik, eta "beasko / bixko" beste aldetik izango geunkez. Inguruko toponimo askotan ikusi geinkez, forma zaharrian (Gabikagojeaskoa abizenian adibidez), zein ahozko kontrakziñoiagaz (Gizaburuko Lariz Goixku eta Lariz Bixko basarrijen izenetan, esate baterako).
Ganera, Beaskokalea ondo dokumentatako izena da: plano, dokumentu administratibo, artikulu eta bestelako argitalpen askotan dator. Pixkat arakatzia baiño ez dago, tradiziño sendua daukon izena dala egiaztateko (kasu honetan "Beaskokalea" forma zaharrian). Halan be, azken urtietan "Beheko Kalea" izenan erabilpena goraka doia; gaur egungo kale-errotulaziñoian be izen horixe dago.
2014 urtian, bertan fisioterapia kontsulta bat ipiñi bihar nebanez, sobriak, txartelak eta bestelako materialak prestau bihar izan nebazan: horretarako, kakanahaste horretan izen ofiziala zein zan jakin nahi izan neban, hankarik ez sartzeko. Horretarako, Udalera jo neban.
Maite Garamendi artxibozainak argittu eustan ez eguala izen edo irizpide ofizialik: Francoren diktadura ostian kale izendegija eguneratu zanian, lehengo errejimenakin lotutako izenak kendu eta barrijak ipiñi zirian. Bixkokalian kasuan (frankismo osuan bere izenari eutsi eta gero!) itxuraz noonorek izena "ondo idaztia" pentsa eban; eta halaxen itzuli zan batuerara, beste barik (ezelako erabagi ofizialik hartu barik). Asmo onez egingo zan, seguraski; baiña argi dago ez zala erabagi zuzena izan. Ordutik ija 50 urte pasa diranian, iñok ez dau akats hori zuzentzeko ekimenik bultzatu. Eta on arte erreza zan konponketia (errotulaziñoia aldatu, eta listo) azken urtietan korapillatzen dabil: interneteko kartografian erabilpena (OpenStreetMaps, GoogleMaps...) gero eta zabalduago dago, eta bertan izen hori azaltzen danez, mapok erabiltzen dabezen enpresen erreferentziazko izena (garraiolarijak, banatzailliak, erakunde ofizialak, eta edozein) Beheko Kalea bihurtu da. Aste honetan bertan gertatu da: Beaskokalera nere izenian zuzendutako karta bat hortik bueltaka ibilli da, eta azkenian neure etxeko buzoian sartu dabe... Atea kalian!
Honenbestian, iñork ez badau ezer egitten izen hori aldatzeko, Lekittok bere kale izen zaharrenetako bat galduko dau urte gitxittan. Dagoeneko mapa ofizialetatik desagertu da; eta ez da denpora asko pasako ahozko erabilleran be gauza bera gertatzeko.
PD: ni neu ez naiz lekittarra, beraz hau argitaratu aurretik kontua "pata negrako" herrikide batzuekin kontsulta dot. Poztu naiz, funtsean pentsamentu honetan bat datozelako. Ganera, ñabardura garrantzitsuak egin deustez, hamentxe kopijako dodazenak:
(Iñaki Madariaga)
"Beaskokalea" izena 1510etik dokumentata dago, forma ezbardiñetan: Veaxcocallea (1615, Velilla), Viezcocalea / Vearcocalea (1735-1740, Descripción anónima), Beascocalea (1824, 1857-1875, 1910-1927), Veascocalea (1824, Valle de Lersundi eta Censos de Población), Beasco calea (1857, Munibe), Beascocalea 1894 (Larrazabal). 1979ra arte hauxe izan zen izen ofiziala.
Iturriak:
DEL VALLE DE LERSUNDI, Joaquín. 1977. La primitiva villa de Lequeitio. BRSVAP 33:147-177. Donostia.
VELILLA IRIONDO, Jaione. 1996. Arquitectura y urbanismo en Lekeitio. Siglos XIV al XVIII. EHU, Bilbo.
(Sabiño)
"(...)1979an gehienok giñan analfabeto euskaran, eta zeozer alfabetatu egoana batuan egoan alfabetatuta. Herrian gehienok esaten genuen Bixkokalia eta Bekokalia, Beasko hori gaztelania begitanduten jakun. Ez genekien Gizaburuko Bixko eta Goixko horiek Beasko eta Gogeasko zirela jatorriz; ez genekien zergatik batean kotxea, bestean kotxia, hurrengoan kotxie eta Ondarroan kotxi esaten genuen. Batuan, ez ziguten kontatu zertan zan euskal fonetismoa eta askok oraindik ere ez dakite zertan dan.
1979an Batalla de Otranto, calle general Franco eta Plaza de España desagertu ziran, Tenderia Dendari bihurtu eta, tartean, Beaskokalea galdu genuen. Eskatu daigun berreskuratzea (...)"
Lekitton, bertako jentian artian ondo ezaguna da Beaskokalea izena. Esango neuke, gaur egunian be, bizi-bizi dagon toponimua dala: bai forma "osuan" (Beaskokalea), baitta herri-hizkera informalaguan be, "Bixkokalia" kontrakziñoian.
Berto-bertoko toponimua da ganera: euskeraz, "goiko" eta "beheko" kontzeptuak adierazteko modu asko dagoz, eskualdien arabera aldatuten dirazenak. Esate baterako, beste leku batzuetan izen bereko basarrijak bereizteko, "guena", "aurtena" eta "barrena"moduko partikulak (Arandoguena / Arandoaurtena / Arandobarrena) erabiltzen dirazen modura, Lekitto inguruko herrijetan "gojeasko" eta "beasko" izan dira historikoki hori adiarazoteko formak.
Horrek partikulok forma ezbardiñak hartu leikie. Kasu honetan, "gojeasko / goxeasko / goixku", alde batetik, eta "beasko / bixko" beste aldetik izango geunkez. Inguruko toponimo askotan ikusi geinkez, forma zaharrian (Gabikagojeaskoa abizenian adibidez), zein ahozko kontrakziñoiagaz (Gizaburuko Lariz Goixku eta Lariz Bixko basarrijen izenetan, esate baterako).
Ganera, Beaskokalea ondo dokumentatako izena da: plano, dokumentu administratibo, artikulu eta bestelako argitalpen askotan dator. Pixkat arakatzia baiño ez dago, tradiziño sendua daukon izena dala egiaztateko (kasu honetan "Beaskokalea" forma zaharrian). Halan be, azken urtietan "Beheko Kalea" izenan erabilpena goraka doia; gaur egungo kale-errotulaziñoian be izen horixe dago.
2014 urtian, bertan fisioterapia kontsulta bat ipiñi bihar nebanez, sobriak, txartelak eta bestelako materialak prestau bihar izan nebazan: horretarako, kakanahaste horretan izen ofiziala zein zan jakin nahi izan neban, hankarik ez sartzeko. Horretarako, Udalera jo neban.
Maite Garamendi artxibozainak argittu eustan ez eguala izen edo irizpide ofizialik: Francoren diktadura ostian kale izendegija eguneratu zanian, lehengo errejimenakin lotutako izenak kendu eta barrijak ipiñi zirian. Bixkokalian kasuan (frankismo osuan bere izenari eutsi eta gero!) itxuraz noonorek izena "ondo idaztia" pentsa eban; eta halaxen itzuli zan batuerara, beste barik (ezelako erabagi ofizialik hartu barik). Asmo onez egingo zan, seguraski; baiña argi dago ez zala erabagi zuzena izan. Ordutik ija 50 urte pasa diranian, iñok ez dau akats hori zuzentzeko ekimenik bultzatu. Eta on arte erreza zan konponketia (errotulaziñoia aldatu, eta listo) azken urtietan korapillatzen dabil: interneteko kartografian erabilpena (OpenStreetMaps, GoogleMaps...) gero eta zabalduago dago, eta bertan izen hori azaltzen danez, mapok erabiltzen dabezen enpresen erreferentziazko izena (garraiolarijak, banatzailliak, erakunde ofizialak, eta edozein) Beheko Kalea bihurtu da. Aste honetan bertan gertatu da: Beaskokalera nere izenian zuzendutako karta bat hortik bueltaka ibilli da, eta azkenian neure etxeko buzoian sartu dabe... Atea kalian!
Honenbestian, iñork ez badau ezer egitten izen hori aldatzeko, Lekittok bere kale izen zaharrenetako bat galduko dau urte gitxittan. Dagoeneko mapa ofizialetatik desagertu da; eta ez da denpora asko pasako ahozko erabilleran be gauza bera gertatzeko.
PD: ni neu ez naiz lekittarra, beraz hau argitaratu aurretik kontua "pata negrako" herrikide batzuekin kontsulta dot. Poztu naiz, funtsean pentsamentu honetan bat datozelako. Ganera, ñabardura garrantzitsuak egin deustez, hamentxe kopijako dodazenak:
(Iñaki Madariaga)
"Beaskokalea" izena 1510etik dokumentata dago, forma ezbardiñetan: Veaxcocallea (1615, Velilla), Viezcocalea / Vearcocalea (1735-1740, Descripción anónima), Beascocalea (1824, 1857-1875, 1910-1927), Veascocalea (1824, Valle de Lersundi eta Censos de Población), Beasco calea (1857, Munibe), Beascocalea 1894 (Larrazabal). 1979ra arte hauxe izan zen izen ofiziala.
Iturriak:
DEL VALLE DE LERSUNDI, Joaquín. 1977. La primitiva villa de Lequeitio. BRSVAP 33:147-177. Donostia.
VELILLA IRIONDO, Jaione. 1996. Arquitectura y urbanismo en Lekeitio. Siglos XIV al XVIII. EHU, Bilbo.
(Sabiño)
"(...)1979an gehienok giñan analfabeto euskaran, eta zeozer alfabetatu egoana batuan egoan alfabetatuta. Herrian gehienok esaten genuen Bixkokalia eta Bekokalia, Beasko hori gaztelania begitanduten jakun. Ez genekien Gizaburuko Bixko eta Goixko horiek Beasko eta Gogeasko zirela jatorriz; ez genekien zergatik batean kotxea, bestean kotxia, hurrengoan kotxie eta Ondarroan kotxi esaten genuen. Batuan, ez ziguten kontatu zertan zan euskal fonetismoa eta askok oraindik ere ez dakite zertan dan.
1979an Batalla de Otranto, calle general Franco eta Plaza de España desagertu ziran, Tenderia Dendari bihurtu eta, tartean, Beaskokalea galdu genuen. Eskatu daigun berreskuratzea (...)"
Lekitton, bertako jentian artian ondo ezaguna da Beaskokalea izena. Esango neuke, gaur egunian be, bizi-bizi dagon toponimua dala: bai forma "osuan" (Beaskokalea), baitta herri-hizkera informalaguan be, "Bixkokalia" kontrakziñoian.
Berto-bertoko toponimua da ganera: euskeraz, "goiko" eta "beheko" kontzeptuak adierazteko modu asko dagoz, eskualdien arabera aldatuten dirazenak. Esate baterako, beste leku batzuetan izen bereko basarrijak bereizteko, "guena", "aurtena" eta "barrena"moduko partikulak (Arandoguena / Arandoaurtena / Arandobarrena) erabiltzen dirazen modura, Lekitto inguruko herrijetan "gojeasko" eta "beasko" izan dira historikoki hori adiarazoteko formak.
Horrek partikulok forma ezbardiñak hartu leikie. Kasu honetan, "gojeasko / goxeasko / goixku", alde batetik, eta "beasko / bixko" beste aldetik izango geunkez. Inguruko toponimo askotan ikusi geinkez, forma zaharrian (Gabikagojeaskoa abizenian adibidez), zein ahozko kontrakziñoiagaz (Gizaburuko Lariz Goixku eta Lariz Bixko basarrijen izenetan, esate baterako).
Ganera, Beaskokalea ondo dokumentatako izena da: plano, dokumentu administratibo, artikulu eta bestelako argitalpen askotan dator. Pixkat arakatzia baiño ez dago, tradiziño sendua daukon izena dala egiaztateko (kasu honetan "Beaskokalea" forma zaharrian). Halan be, azken urtietan "Beheko Kalea" izenan erabilpena goraka doia; gaur egungo kale-errotulaziñoian be izen horixe dago.
2014 urtian, bertan fisioterapia kontsulta bat ipiñi bihar nebanez, sobriak, txartelak eta bestelako materialak prestau bihar izan nebazan: horretarako, kakanahaste horretan izen ofiziala zein zan jakin nahi izan neban, hankarik ez sartzeko. Horretarako, Udalera jo neban.
Maite Garamendi artxibozainak argittu eustan ez eguala izen edo irizpide ofizialik: Francoren diktadura ostian kale izendegija eguneratu zanian, lehengo errejimenakin lotutako izenak kendu eta barrijak ipiñi zirian. Bixkokalian kasuan (frankismo osuan bere izenari eutsi eta gero!) itxuraz noonorek izena "ondo idaztia" pentsa eban; eta halaxen itzuli zan batuerara, beste barik (ezelako erabagi ofizialik hartu barik). Asmo onez egingo zan, seguraski; baiña argi dago ez zala erabagi zuzena izan. Ordutik ija 50 urte pasa diranian, iñok ez dau akats hori zuzentzeko ekimenik bultzatu. Eta on arte erreza zan konponketia (errotulaziñoia aldatu, eta listo) azken urtietan korapillatzen dabil: interneteko kartografian erabilpena (OpenStreetMaps, GoogleMaps...) gero eta zabalduago dago, eta bertan izen hori azaltzen danez, mapok erabiltzen dabezen enpresen erreferentziazko izena (garraiolarijak, banatzailliak, erakunde ofizialak, eta edozein) Beheko Kalea bihurtu da. Aste honetan bertan gertatu da: Beaskokalera nere izenian zuzendutako karta bat hortik bueltaka ibilli da, eta azkenian neure etxeko buzoian sartu dabe... Atea kalian!
Honenbestian, iñork ez badau ezer egitten izen hori aldatzeko, Lekittok bere kale izen zaharrenetako bat galduko dau urte gitxittan. Dagoeneko mapa ofizialetatik desagertu da; eta ez da denpora asko pasako ahozko erabilleran be gauza bera gertatzeko.
PD: ni neu ez naiz lekittarra, beraz hau argitaratu aurretik kontua "pata negrako" herrikide batzuekin kontsulta dot. Poztu naiz, funtsean pentsamentu honetan bat datozelako. Ganera, ñabardura garrantzitsuak egin deustez, hamentxe kopijako dodazenak:
(Iñaki Madariaga)
"Beaskokalea" izena 1510etik dokumentata dago, forma ezbardiñetan: Veaxcocallea (1615, Velilla), Viezcocalea / Vearcocalea (1735-1740, Descripción anónima), Beascocalea (1824, 1857-1875, 1910-1927), Veascocalea (1824, Valle de Lersundi eta Censos de Población), Beasco calea (1857, Munibe), Beascocalea 1894 (Larrazabal). 1979ra arte hauxe izan zen izen ofiziala.
Iturriak:
DEL VALLE DE LERSUNDI, Joaquín. 1977. La primitiva villa de Lequeitio. BRSVAP 33:147-177. Donostia.
VELILLA IRIONDO, Jaione. 1996. Arquitectura y urbanismo en Lekeitio. Siglos XIV al XVIII. EHU, Bilbo.
(Sabiño)
"(...)1979an gehienok giñan analfabeto euskaran, eta zeozer alfabetatu egoana batuan egoan alfabetatuta. Herrian gehienok esaten genuen Bixkokalia eta Bekokalia, Beasko hori gaztelania begitanduten jakun. Ez genekien Gizaburuko Bixko eta Goixko horiek Beasko eta Gogeasko zirela jatorriz; ez genekien zergatik batean kotxea, bestean kotxia, hurrengoan kotxie eta Ondarroan kotxi esaten genuen. Batuan, ez ziguten kontatu zertan zan euskal fonetismoa eta askok oraindik ere ez dakite zertan dan.
1979an Batalla de Otranto, calle general Franco eta Plaza de España desagertu ziran, Tenderia Dendari bihurtu eta, tartean, Beaskokalea galdu genuen. Eskatu daigun berreskuratzea (...)"
Lekitton, bertako jentian artian ondo ezaguna da Beaskokalea izena. Esango neuke, gaur egunian be, bizi-bizi dagon toponimua dala: bai forma "osuan" (Beaskokalea), baitta herri-hizkera informalaguan be, "Bixkokalia" kontrakziñoian.
Berto-bertoko toponimua da ganera: euskeraz, "goiko" eta "beheko" kontzeptuak adierazteko modu asko dagoz, eskualdien arabera aldatuten dirazenak. Esate baterako, beste leku batzuetan izen bereko basarrijak bereizteko, "guena", "aurtena" eta "barrena"moduko partikulak (Arandoguena / Arandoaurtena / Arandobarrena) erabiltzen dirazen modura, Lekitto inguruko herrijetan "gojeasko" eta "beasko" izan dira historikoki hori adiarazoteko formak.
Horrek partikulok forma ezbardiñak hartu leikie. Kasu honetan, "gojeasko / goxeasko / goixku", alde batetik, eta "beasko / bixko" beste aldetik izango geunkez. Inguruko toponimo askotan ikusi geinkez, forma zaharrian (Gabikagojeaskoa abizenian adibidez), zein ahozko kontrakziñoiagaz (Gizaburuko Lariz Goixku eta Lariz Bixko basarrijen izenetan, esate baterako).
Ganera, Beaskokalea ondo dokumentatako izena da: plano, dokumentu administratibo, artikulu eta bestelako argitalpen askotan dator. Pixkat arakatzia baiño ez dago, tradiziño sendua daukon izena dala egiaztateko (kasu honetan "Beaskokalea" forma zaharrian). Halan be, azken urtietan "Beheko Kalea" izenan erabilpena goraka doia; gaur egungo kale-errotulaziñoian be izen horixe dago.
2014 urtian, bertan fisioterapia kontsulta bat ipiñi bihar nebanez, sobriak, txartelak eta bestelako materialak prestau bihar izan nebazan: horretarako, kakanahaste horretan izen ofiziala zein zan jakin nahi izan neban, hankarik ez sartzeko. Horretarako, Udalera jo neban.
Maite Garamendi artxibozainak argittu eustan ez eguala izen edo irizpide ofizialik: Francoren diktadura ostian kale izendegija eguneratu zanian, lehengo errejimenakin lotutako izenak kendu eta barrijak ipiñi zirian. Bixkokalian kasuan (frankismo osuan bere izenari eutsi eta gero!) itxuraz noonorek izena "ondo idaztia" pentsa eban; eta halaxen itzuli zan batuerara, beste barik (ezelako erabagi ofizialik hartu barik). Asmo onez egingo zan, seguraski; baiña argi dago ez zala erabagi zuzena izan. Ordutik ija 50 urte pasa diranian, iñok ez dau akats hori zuzentzeko ekimenik bultzatu. Eta on arte erreza zan konponketia (errotulaziñoia aldatu, eta listo) azken urtietan korapillatzen dabil: interneteko kartografian erabilpena (OpenStreetMaps, GoogleMaps...) gero eta zabalduago dago, eta bertan izen hori azaltzen danez, mapok erabiltzen dabezen enpresen erreferentziazko izena (garraiolarijak, banatzailliak, erakunde ofizialak, eta edozein) Beheko Kalea bihurtu da. Aste honetan bertan gertatu da: Beaskokalera nere izenian zuzendutako karta bat hortik bueltaka ibilli da, eta azkenian neure etxeko buzoian sartu dabe... Atea kalian!
Honenbestian, iñork ez badau ezer egitten izen hori aldatzeko, Lekittok bere kale izen zaharrenetako bat galduko dau urte gitxittan. Dagoeneko mapa ofizialetatik desagertu da; eta ez da denpora asko pasako ahozko erabilleran be gauza bera gertatzeko.
PD: ni neu ez naiz lekittarra, beraz hau argitaratu aurretik kontua "pata negrako" herrikide batzuekin kontsulta dot. Poztu naiz, funtsean pentsamentu honetan bat datozelako. Ganera, ñabardura garrantzitsuak egin deustez, hamentxe kopijako dodazenak:
(Iñaki Madariaga)
"Beaskokalea" izena 1510etik dokumentata dago, forma ezbardiñetan: Veaxcocallea (1615, Velilla), Viezcocalea / Vearcocalea (1735-1740, Descripción anónima), Beascocalea (1824, 1857-1875, 1910-1927), Veascocalea (1824, Valle de Lersundi eta Censos de Población), Beasco calea (1857, Munibe), Beascocalea 1894 (Larrazabal). 1979ra arte hauxe izan zen izen ofiziala.
Iturriak:
DEL VALLE DE LERSUNDI, Joaquín. 1977. La primitiva villa de Lequeitio. BRSVAP 33:147-177. Donostia.
VELILLA IRIONDO, Jaione. 1996. Arquitectura y urbanismo en Lekeitio. Siglos XIV al XVIII. EHU, Bilbo.
(Sabiño)
"(...)1979an gehienok giñan analfabeto euskaran, eta zeozer alfabetatu egoana batuan egoan alfabetatuta. Herrian gehienok esaten genuen Bixkokalia eta Bekokalia, Beasko hori gaztelania begitanduten jakun. Ez genekien Gizaburuko Bixko eta Goixko horiek Beasko eta Gogeasko zirela jatorriz; ez genekien zergatik batean kotxea, bestean kotxia, hurrengoan kotxie eta Ondarroan kotxi esaten genuen. Batuan, ez ziguten kontatu zertan zan euskal fonetismoa eta askok oraindik ere ez dakite zertan dan.
1979an Batalla de Otranto, calle general Franco eta Plaza de España desagertu ziran, Tenderia Dendari bihurtu eta, tartean, Beaskokalea galdu genuen. Eskatu daigun berreskuratzea (...)"
Lekitton, bertako jentian artian ondo ezaguna da Beaskokalea izena. Esango neuke, gaur egunian be, bizi-bizi dagon toponimua dala: bai forma "osuan" (Beaskokalea), baitta herri-hizkera informalaguan be, "Bixkokalia" kontrakziñoian.
Berto-bertoko toponimua da ganera: euskeraz, "goiko" eta "beheko" kontzeptuak adierazteko modu asko dagoz, eskualdien arabera aldatuten dirazenak. Esate baterako, beste leku batzuetan izen bereko basarrijak bereizteko, "guena", "aurtena" eta "barrena"moduko partikulak (Arandoguena / Arandoaurtena / Arandobarrena) erabiltzen dirazen modura, Lekitto inguruko herrijetan "gojeasko" eta "beasko" izan dira historikoki hori adiarazoteko formak.
Horrek partikulok forma ezbardiñak hartu leikie. Kasu honetan, "gojeasko / goxeasko / goixku", alde batetik, eta "beasko / bixko" beste aldetik izango geunkez. Inguruko toponimo askotan ikusi geinkez, forma zaharrian (Gabikagojeaskoa abizenian adibidez), zein ahozko kontrakziñoiagaz (Gizaburuko Lariz Goixku eta Lariz Bixko basarrijen izenetan, esate baterako).
Ganera, Beaskokalea ondo dokumentatako izena da: plano, dokumentu administratibo, artikulu eta bestelako argitalpen askotan dator. Pixkat arakatzia baiño ez dago, tradiziño sendua daukon izena dala egiaztateko (kasu honetan "Beaskokalea" forma zaharrian). Halan be, azken urtietan "Beheko Kalea" izenan erabilpena goraka doia; gaur egungo kale-errotulaziñoian be izen horixe dago.
2014 urtian, bertan fisioterapia kontsulta bat ipiñi bihar nebanez, sobriak, txartelak eta bestelako materialak prestau bihar izan nebazan: horretarako, kakanahaste horretan izen ofiziala zein zan jakin nahi izan neban, hankarik ez sartzeko. Horretarako, Udalera jo neban.
Maite Garamendi artxibozainak argittu eustan ez eguala izen edo irizpide ofizialik: Francoren diktadura ostian kale izendegija eguneratu zanian, lehengo errejimenakin lotutako izenak kendu eta barrijak ipiñi zirian. Bixkokalian kasuan (frankismo osuan bere izenari eutsi eta gero!) itxuraz noonorek izena "ondo idaztia" pentsa eban; eta halaxen itzuli zan batuerara, beste barik (ezelako erabagi ofizialik hartu barik). Asmo onez egingo zan, seguraski; baiña argi dago ez zala erabagi zuzena izan. Ordutik ija 50 urte pasa diranian, iñok ez dau akats hori zuzentzeko ekimenik bultzatu. Eta on arte erreza zan konponketia (errotulaziñoia aldatu, eta listo) azken urtietan korapillatzen dabil: interneteko kartografian erabilpena (OpenStreetMaps, GoogleMaps...) gero eta zabalduago dago, eta bertan izen hori azaltzen danez, mapok erabiltzen dabezen enpresen erreferentziazko izena (garraiolarijak, banatzailliak, erakunde ofizialak, eta edozein) Beheko Kalea bihurtu da. Aste honetan bertan gertatu da: Beaskokalera nere izenian zuzendutako karta bat hortik bueltaka ibilli da, eta azkenian neure etxeko buzoian sartu dabe... Atea kalian!
Honenbestian, iñork ez badau ezer egitten izen hori aldatzeko, Lekittok bere kale izen zaharrenetako bat galduko dau urte gitxittan. Dagoeneko mapa ofizialetatik desagertu da; eta ez da denpora asko pasako ahozko erabilleran be gauza bera gertatzeko.
PD: ni neu ez naiz lekittarra, beraz hau argitaratu aurretik kontua "pata negrako" herrikide batzuekin kontsulta dot. Poztu naiz, funtsean pentsamentu honetan bat datozelako. Ganera, ñabardura garrantzitsuak egin deustez, hamentxe kopijako dodazenak:
(Iñaki Madariaga)
"Beaskokalea" izena 1510etik dokumentata dago, forma ezbardiñetan: Veaxcocallea (1615, Velilla), Viezcocalea / Vearcocalea (1735-1740, Descripción anónima), Beascocalea (1824, 1857-1875, 1910-1927), Veascocalea (1824, Valle de Lersundi eta Censos de Población), Beasco calea (1857, Munibe), Beascocalea 1894 (Larrazabal). 1979ra arte hauxe izan zen izen ofiziala.
Iturriak:
DEL VALLE DE LERSUNDI, Joaquín. 1977. La primitiva villa de Lequeitio. BRSVAP 33:147-177. Donostia.
VELILLA IRIONDO, Jaione. 1996. Arquitectura y urbanismo en Lekeitio. Siglos XIV al XVIII. EHU, Bilbo.
(Sabiño)
"(...)1979an gehienok giñan analfabeto euskaran, eta zeozer alfabetatu egoana batuan egoan alfabetatuta. Herrian gehienok esaten genuen Bixkokalia eta Bekokalia, Beasko hori gaztelania begitanduten jakun. Ez genekien Gizaburuko Bixko eta Goixko horiek Beasko eta Gogeasko zirela jatorriz; ez genekien zergatik batean kotxea, bestean kotxia, hurrengoan kotxie eta Ondarroan kotxi esaten genuen. Batuan, ez ziguten kontatu zertan zan euskal fonetismoa eta askok oraindik ere ez dakite zertan dan.
1979an Batalla de Otranto, calle general Franco eta Plaza de España desagertu ziran, Tenderia Dendari bihurtu eta, tartean, Beaskokalea galdu genuen. Eskatu daigun berreskuratzea (...)"
Lekitton, bertako jentian artian ondo ezaguna da Beaskokalea izena. Esango neuke, gaur egunian be, bizi-bizi dagon toponimua dala: bai forma "osuan" (Beaskokalea), baitta herri-hizkera informalaguan be, "Bixkokalia" kontrakziñoian.
Berto-bertoko toponimua da ganera: euskeraz, "goiko" eta "beheko" kontzeptuak adierazteko modu asko dagoz, eskualdien arabera aldatuten dirazenak. Esate baterako, beste leku batzuetan izen bereko basarrijak bereizteko, "guena", "aurtena" eta "barrena"moduko partikulak (Arandoguena / Arandoaurtena / Arandobarrena) erabiltzen dirazen modura, Lekitto inguruko herrijetan "gojeasko" eta "beasko" izan dira historikoki hori adiarazoteko formak.
Horrek partikulok forma ezbardiñak hartu leikie. Kasu honetan, "gojeasko / goxeasko / goixku", alde batetik, eta "beasko / bixko" beste aldetik izango geunkez. Inguruko toponimo askotan ikusi geinkez, forma zaharrian (Gabikagojeaskoa abizenian adibidez), zein ahozko kontrakziñoiagaz (Gizaburuko Lariz Goixku eta Lariz Bixko basarrijen izenetan, esate baterako).
Ganera, Beaskokalea ondo dokumentatako izena da: plano, dokumentu administratibo, artikulu eta bestelako argitalpen askotan dator. Pixkat arakatzia baiño ez dago, tradiziño sendua daukon izena dala egiaztateko (kasu honetan "Beaskokalea" forma zaharrian). Halan be, azken urtietan "Beheko Kalea" izenan erabilpena goraka doia; gaur egungo kale-errotulaziñoian be izen horixe dago.
2014 urtian, bertan fisioterapia kontsulta bat ipiñi bihar nebanez, sobriak, txartelak eta bestelako materialak prestau bihar izan nebazan: horretarako, kakanahaste horretan izen ofiziala zein zan jakin nahi izan neban, hankarik ez sartzeko. Horretarako, Udalera jo neban.
Maite Garamendi artxibozainak argittu eustan ez eguala izen edo irizpide ofizialik: Francoren diktadura ostian kale izendegija eguneratu zanian, lehengo errejimenakin lotutako izenak kendu eta barrijak ipiñi zirian. Bixkokalian kasuan (frankismo osuan bere izenari eutsi eta gero!) itxuraz noonorek izena "ondo idaztia" pentsa eban; eta halaxen itzuli zan batuerara, beste barik (ezelako erabagi ofizialik hartu barik). Asmo onez egingo zan, seguraski; baiña argi dago ez zala erabagi zuzena izan. Ordutik ija 50 urte pasa diranian, iñok ez dau akats hori zuzentzeko ekimenik bultzatu. Eta on arte erreza zan konponketia (errotulaziñoia aldatu, eta listo) azken urtietan korapillatzen dabil: interneteko kartografian erabilpena (OpenStreetMaps, GoogleMaps...) gero eta zabalduago dago, eta bertan izen hori azaltzen danez, mapok erabiltzen dabezen enpresen erreferentziazko izena (garraiolarijak, banatzailliak, erakunde ofizialak, eta edozein) Beheko Kalea bihurtu da. Aste honetan bertan gertatu da: Beaskokalera nere izenian zuzendutako karta bat hortik bueltaka ibilli da, eta azkenian neure etxeko buzoian sartu dabe... Atea kalian!
Honenbestian, iñork ez badau ezer egitten izen hori aldatzeko, Lekittok bere kale izen zaharrenetako bat galduko dau urte gitxittan. Dagoeneko mapa ofizialetatik desagertu da; eta ez da denpora asko pasako ahozko erabilleran be gauza bera gertatzeko.
PD: ni neu ez naiz lekittarra, beraz hau argitaratu aurretik kontua "pata negrako" herrikide batzuekin kontsulta dot. Poztu naiz, funtsean pentsamentu honetan bat datozelako. Ganera, ñabardura garrantzitsuak egin deustez, hamentxe kopijako dodazenak:
(Iñaki Madariaga)
"Beaskokalea" izena 1510etik dokumentata dago, forma ezbardiñetan: Veaxcocallea (1615, Velilla), Viezcocalea / Vearcocalea (1735-1740, Descripción anónima), Beascocalea (1824, 1857-1875, 1910-1927), Veascocalea (1824, Valle de Lersundi eta Censos de Población), Beasco calea (1857, Munibe), Beascocalea 1894 (Larrazabal). 1979ra arte hauxe izan zen izen ofiziala.
Iturriak:
DEL VALLE DE LERSUNDI, Joaquín. 1977. La primitiva villa de Lequeitio. BRSVAP 33:147-177. Donostia.
VELILLA IRIONDO, Jaione. 1996. Arquitectura y urbanismo en Lekeitio. Siglos XIV al XVIII. EHU, Bilbo.
(Sabiño)
"(...)1979an gehienok giñan analfabeto euskaran, eta zeozer alfabetatu egoana batuan egoan alfabetatuta. Herrian gehienok esaten genuen Bixkokalia eta Bekokalia, Beasko hori gaztelania begitanduten jakun. Ez genekien Gizaburuko Bixko eta Goixko horiek Beasko eta Gogeasko zirela jatorriz; ez genekien zergatik batean kotxea, bestean kotxia, hurrengoan kotxie eta Ondarroan kotxi esaten genuen. Batuan, ez ziguten kontatu zertan zan euskal fonetismoa eta askok oraindik ere ez dakite zertan dan.
1979an Batalla de Otranto, calle general Franco eta Plaza de España desagertu ziran, Tenderia Dendari bihurtu eta, tartean, Beaskokalea galdu genuen. Eskatu daigun berreskuratzea (...)"
Lekitton, bertako jentian artian ondo ezaguna da Beaskokalea izena. Esango neuke, gaur egunian be, bizi-bizi dagon toponimua dala: bai forma "osuan" (Beaskokalea), baitta herri-hizkera informalaguan be, "Bixkokalia" kontrakziñoian.
Berto-bertoko toponimua da ganera: euskeraz, "goiko" eta "beheko" kontzeptuak adierazteko modu asko dagoz, eskualdien arabera aldatuten dirazenak. Esate baterako, beste leku batzuetan izen bereko basarrijak bereizteko, "guena", "aurtena" eta "barrena"moduko partikulak (Arandoguena / Arandoaurtena / Arandobarrena) erabiltzen dirazen modura, Lekitto inguruko herrijetan "gojeasko" eta "beasko" izan dira historikoki hori adiarazoteko formak.
Horrek partikulok forma ezbardiñak hartu leikie. Kasu honetan, "gojeasko / goxeasko / goixku", alde batetik, eta "beasko / bixko" beste aldetik izango geunkez. Inguruko toponimo askotan ikusi geinkez, forma zaharrian (Gabikagojeaskoa abizenian adibidez), zein ahozko kontrakziñoiagaz (Gizaburuko Lariz Goixku eta Lariz Bixko basarrijen izenetan, esate baterako).
Ganera, Beaskokalea ondo dokumentatako izena da: plano, dokumentu administratibo, artikulu eta bestelako argitalpen askotan dator. Pixkat arakatzia baiño ez dago, tradiziño sendua daukon izena dala egiaztateko (kasu honetan "Beaskokalea" forma zaharrian). Halan be, azken urtietan "Beheko Kalea" izenan erabilpena goraka doia; gaur egungo kale-errotulaziñoian be izen horixe dago.
2014 urtian, bertan fisioterapia kontsulta bat ipiñi bihar nebanez, sobriak, txartelak eta bestelako materialak prestau bihar izan nebazan: horretarako, kakanahaste horretan izen ofiziala zein zan jakin nahi izan neban, hankarik ez sartzeko. Horretarako, Udalera jo neban.
Maite Garamendi artxibozainak argittu eustan ez eguala izen edo irizpide ofizialik: Francoren diktadura ostian kale izendegija eguneratu zanian, lehengo errejimenakin lotutako izenak kendu eta barrijak ipiñi zirian. Bixkokalian kasuan (frankismo osuan bere izenari eutsi eta gero!) itxuraz noonorek izena "ondo idaztia" pentsa eban; eta halaxen itzuli zan batuerara, beste barik (ezelako erabagi ofizialik hartu barik). Asmo onez egingo zan, seguraski; baiña argi dago ez zala erabagi zuzena izan. Ordutik ija 50 urte pasa diranian, iñok ez dau akats hori zuzentzeko ekimenik bultzatu. Eta on arte erreza zan konponketia (errotulaziñoia aldatu, eta listo) azken urtietan korapillatzen dabil: interneteko kartografian erabilpena (OpenStreetMaps, GoogleMaps...) gero eta zabalduago dago, eta bertan izen hori azaltzen danez, mapok erabiltzen dabezen enpresen erreferentziazko izena (garraiolarijak, banatzailliak, erakunde ofizialak, eta edozein) Beheko Kalea bihurtu da. Aste honetan bertan gertatu da: Beaskokalera nere izenian zuzendutako karta bat hortik bueltaka ibilli da, eta azkenian neure etxeko buzoian sartu dabe... Atea kalian!
Honenbestian, iñork ez badau ezer egitten izen hori aldatzeko, Lekittok bere kale izen zaharrenetako bat galduko dau urte gitxittan. Dagoeneko mapa ofizialetatik desagertu da; eta ez da denpora asko pasako ahozko erabilleran be gauza bera gertatzeko.
PD: ni neu ez naiz lekittarra, beraz hau argitaratu aurretik kontua "pata negrako" herrikide batzuekin kontsulta dot. Poztu naiz, funtsean pentsamentu honetan bat datozelako. Ganera, ñabardura garrantzitsuak egin deustez, hamentxe kopijako dodazenak:
(Iñaki Madariaga)
"Beaskokalea" izena 1510etik dokumentata dago, forma ezbardiñetan: Veaxcocallea (1615, Velilla), Viezcocalea / Vearcocalea (1735-1740, Descripción anónima), Beascocalea (1824, 1857-1875, 1910-1927), Veascocalea (1824, Valle de Lersundi eta Censos de Población), Beasco calea (1857, Munibe), Beascocalea 1894 (Larrazabal). 1979ra arte hauxe izan zen izen ofiziala.
Iturriak:
DEL VALLE DE LERSUNDI, Joaquín. 1977. La primitiva villa de Lequeitio. BRSVAP 33:147-177. Donostia.
VELILLA IRIONDO, Jaione. 1996. Arquitectura y urbanismo en Lekeitio. Siglos XIV al XVIII. EHU, Bilbo.
(Sabiño)
"(...)1979an gehienok giñan analfabeto euskaran, eta zeozer alfabetatu egoana batuan egoan alfabetatuta. Herrian gehienok esaten genuen Bixkokalia eta Bekokalia, Beasko hori gaztelania begitanduten jakun. Ez genekien Gizaburuko Bixko eta Goixko horiek Beasko eta Gogeasko zirela jatorriz; ez genekien zergatik batean kotxea, bestean kotxia, hurrengoan kotxie eta Ondarroan kotxi esaten genuen. Batuan, ez ziguten kontatu zertan zan euskal fonetismoa eta askok oraindik ere ez dakite zertan dan.
1979an Batalla de Otranto, calle general Franco eta Plaza de España desagertu ziran, Tenderia Dendari bihurtu eta, tartean, Beaskokalea galdu genuen. Eskatu daigun berreskuratzea (...)"
Liburu txiki eta didaktiko honek, sarreratik bertatik, gaizkiulertuak eta sinplekerixak konpontzeko asmua dakala aitortzen dau. Izan be, karlistadak amaittu ziranetik, liburu hau argitaratu arte (baitta gaur arte be, esango neuke) ikuspegi manikeistia nagusittu da: segun eta ze pentsakerakuak garan, batzuk eta bestiak lagun edo etsai modura ikusiko doguz, 150 urteko tartiari ezikusixa eginda, orduko gorabeherak gaurko parametruekin enkajau arazi nahixan. Eta ez. Nik neuk, aurreiritzixen jabe nintzan honek (Eibarren nagusi dirazenak), horren kontzientzixia lehelengotz disko batekin hartu neban: “Eta Tira eta Tunba” (Joseba Tapia, 2010). Liberal foruzale eta euskaltzaliak zeguazela? Karlisten artian danak ez zirala integrista monarkikuak? Gauzak ez zirala uste genduana bezain zurixak eta baltzak izan? Liburu honetan, orduantxe erdi-ikusittakua modu garbixan azaltzen da. Arazua zera da: askotan, nahixago izaten doguzela erantzun oker eta sinpliak, zuzenak eta pixkat korapillotsuaguak baiño. Ondorixuetan argi ikusten da hori:
“Zer esan orain arte hemen esan ditugun gauza guzti hauen aurrean? BAT: Karlismoa eta Foruen defentsa ez direla gauza berdina. BI: Karlismoaren barruan ba ditugula foruzaleak. HIRU: “Foruzale”en artean Aintzinako Erregimenaren defendatzaile integristak ba ditugula, baita euskaldunen artean ere. LAU: Liberalen artean “antiforalistak” badirela, gisa beteko “FORU”en kontrakoak; baina baita (II Gerrate garaian, batez ere) Foruzale argi eta garbiak ere. BOST: Foruen defentsaren gaiak baduela bere garrantzia euskaldunen artean; ez dela txantxetakoa eta serioski aztertu beharko dela: burujabetzaren defentsak pixkana-pixkanaka indarra hartzen doala, baina hau ez dela alderdi bakar baten ikurrina. SEI: Izen hutsak aztertu beharrean, horien azpian diren edukiak aztertu eta landu behar direla, nominalismo eta manikeismo sinple batean erortzeko arriskua gaindituz. Ezin daiteke, inolaz ere, Karlismoa orokorki kontsideratu, gure etorkizuna argitu behar duen argi bakarra balitza bezala. Ezta modu berean Liberalismoa ezeztatu ere, gure herrian ditugun akats eta problema guztiak horren erruz etorri balira bezala. Baina berdin oker, sinple eta pobre litzateke liberalismoa goraipatzea, on guztien iturritzat harturik, Karlismoa eta haren barruko talde guztiak fenomeno atzerakoi huts bat bakarrik balitz bezala definituz”.
Liburua hizkera jator (baiña ez garbizale) ederrian idatzitta dago; bistan da idazliak euskeraz pentsau dabela bere diskurtsua, eta prosa errez, zuzen eta atsegiñian emoten dittu beriak. Etxerako beraz (hau be eskolatik zaborretara bidian erreskatautako txortakua dogu eta).
Liburu txiki eta didaktiko honek, sarreratik bertatik, gaizkiulertuak eta sinplekerixak konpontzeko asmua dakala aitortzen dau. Izan be, karlistadak amaittu ziranetik, liburu hau argitaratu arte (baitta gaur arte be, esango neuke) ikuspegi manikeistia nagusittu da: segun eta ze pentsakerakuak garan, batzuk eta bestiak lagun edo etsai modura ikusiko doguz, 150 urteko tartiari ezikusixa eginda, orduko gorabeherak gaurko parametruekin enkajau arazi nahixan. Eta ez. Nik neuk, aurreiritzixen jabe nintzan honek (Eibarren nagusi dirazenak), horren kontzientzixia lehelengotz disko batekin hartu neban: “Eta Tira eta Tunba” (Joseba Tapia, 2010). Liberal foruzale eta euskaltzaliak zeguazela? Karlisten artian danak ez zirala integrista monarkikuak? Gauzak ez zirala uste genduana bezain zurixak eta baltzak izan? Liburu honetan, orduantxe erdi-ikusittakua modu garbixan azaltzen da. Arazua zera da: askotan, nahixago izaten doguzela erantzun oker eta sinpliak, zuzenak eta pixkat korapillotsuaguak baiño. Ondorixuetan argi ikusten da hori:
“Zer esan orain arte hemen esan ditugun gauza guzti hauen aurrean? BAT: Karlismoa eta Foruen defentsa ez direla gauza berdina. BI: Karlismoaren barruan ba ditugula foruzaleak. HIRU: “Foruzale”en artean Aintzinako Erregimenaren defendatzaile integristak ba ditugula, baita euskaldunen artean ere. LAU: Liberalen artean “antiforalistak” badirela, gisa beteko “FORU”en kontrakoak; baina baita (II Gerrate garaian, batez ere) Foruzale argi eta garbiak ere. BOST: Foruen defentsaren gaiak baduela bere garrantzia euskaldunen artean; ez dela txantxetakoa eta serioski aztertu beharko dela: burujabetzaren defentsak pixkana-pixkanaka indarra hartzen doala, baina hau ez dela alderdi bakar baten ikurrina. SEI: Izen hutsak aztertu beharrean, horien azpian diren edukiak aztertu eta landu behar direla, nominalismo eta manikeismo sinple batean erortzeko arriskua gaindituz. Ezin daiteke, inolaz ere, Karlismoa orokorki kontsideratu, gure etorkizuna argitu behar duen argi bakarra balitza bezala. Ezta modu berean Liberalismoa ezeztatu ere, gure herrian ditugun akats eta problema guztiak horren erruz etorri balira bezala. Baina berdin oker, sinple eta pobre litzateke liberalismoa goraipatzea, on guztien iturritzat harturik, Karlismoa eta haren barruko talde guztiak fenomeno atzerakoi huts bat bakarrik balitz bezala definituz”.
Liburua hizkera jator (baiña ez garbizale) ederrian idatzitta dago; bistan da idazliak euskeraz pentsau dabela bere diskurtsua, eta prosa errez, zuzen eta atsegiñian emoten dittu beriak. Etxerako beraz (hau be eskolatik zaborretara bidian erreskatautako txortakua dogu eta).