Harrikadak

Hondarribiko alardea zela eta ez zela, pasa den asteburuan zerbait idatzi nahi nuen blogean, baina erabat blokeatuta geratu nintzen, pulamentuzko zer esan jakin gabe. Izan ere, hogeitik gora urte daramatzate emakumezko (eta gizonezko) batzuk Bidasoaldean beren eskubidea garatu nahian, baina ez dago modurik. Eta herri, gizarte edo jendarte moduan, tamalgarria da horrelako arazoak konpontzeko dugun abilezia falta. Tamalgarria.

Aste honetan, berriz, Jose Miguel Cedilloren istorioaren berri izan nuen El País-i esker. Aho bete hortz geratu nintzen. Jada gehienok jakingo duzue: ETAk hil zuen Antonio Cedillo aita, polizia, 1982ko irailaren 15ean (Calvo Sotelo Espainiako presidente zela, Felipe Gonzalez-en garaipenaren atarian). Hiru polizia erail ondoren, laugarrena, Cedillo bera, zaurituta zegoelarik akabatu zuten. Bosgarren polizia bat ere hil zen handik gutxira: hil-kaperan bere buruaz beste egin baitzuen. Euskal Herritik alde egin zuen familiak, abioi batean, duela 36 urte.

Larunbatean bueltatu ziren Cedillo hil zuten tokira: Jose Miguel semea eta Dolores García alarguna. Ez ziren bakarrik etorri; beraiekin Olivaresko (Sevilla) alkate sozialista ere etorri zen, Isidoro Ramos.

Horretarako bi gauza garrantzitsu gertatu dira: alde batetik, semea Errenteriako alkatearekin jarri zen harremanetan, bere desioen berri emateko; bestetik, Julen Mendoza alkatea dago, abioi bat hartu eta Sevillara joan zena Jose Miguelekin egotera.

Alkatearen twitter profiletik hartu dut hau:

Acto de Jose Miguel y familia por Antonio Cedillo, y por la paz y la convivencia. Terminan así unos días muy intensos de acompañamiento a la familia. Eskerrik asko por todo!! pic.twitter.com/tlVXVC8OMq

— Julen Mendoza (@julenmendoza) 2018(e)ko irailaren 15(a)

Nondik dator hau guztiau? Beñat Irasuegik ondo baino hobeto esan bezala Memoria partekatu baterantz izeneko dokumentutik, herriko alderdi guztiek babestutako egitasmoa, 2015ko irailekoa. Txosten bat dago azken loturan, 1956tik 2012ra biolentzia politikoak Errenterian hildako pertsona guztien berri ematen duena.

Egitasmo horrek Javier Ortiz zenaren esaldi bat du gidari (baita Anna Eleanor Roosevelt-en beste bat ere). Javierrena hauxe da:

«Ez dute ikusten begiratzen ez dutelako. Beste alde batera begiratzen dutelako. Batzuek ez dakite ikusten ez dutelako; beste batzuek, berriz, ezjakinarena egiten dute, nahiago baitute gertatzen den ezer ikusiko ez balute bezala jokatu».

Ojos que no ven zutabetik ateratakoa da.

Txiki-txikitatik bizi izan dut Euskal Herriko gatazka, baina, zorionez, ez naiz kaltetu zuzena izan. Kosta egin zait Cedillo bezalakoen sufrimendua ikustea. Urruti geratu baitzait eta errazagoa izan baita gertuago nuen beste askoren min horri aurpegia jartzea eta ulertzea.

Asteburu honetan bertan, Andoaingo Aiurri aldizkariak ematen du duela 25 urte hildako beste biktima baten berri: Juvenal Villafañe. 77 urteko guardia zibil ohia 1993ko irailaren 16an hil zuen ETAk auto azpian bonba-lapa bat jarriz. Haren izenean klik eginez gero duzue erreportajea.

70etik gora urterekin biolentzia politikoaren eraginez hildako beste pertsona baten istorioa gogoratu didate gaur goizean. Rafael Gomez zena Guardia Zibilak hil zuen Errenterian bertan paseatzen ari zela 1977ko maiatzaren 12an.

Sufrimendua alde guztietatik. Eta ni, askotan, beste alde batera begira.

Cedilloren semeak atzo Errenterian esandako hitzekin amaituko dut apunte hau: «Kontua ez da orria pasatzea, ezinezkoa baita, baizik eta berri bat idaztea, elkarbizitza berriro eraikiz. 2011ko urritik gauzak aldatu badira, benetan alda daitezen lan egin behar dugu».

Argazkia: Maialen Andres, Foku. Jose Miguel Cedillo, bizarduna, Errenteriako alkate den Julen Mendozarekin.

Zubigileak, tendiendo puentes en Errenteria. Este apunte en castellano.

Gimnasioa

Kiroldegian pisuak dauden gela. Sartu eta eskuin aldera, aulki korritu bat dago. Mutiko bat da bertan animaziozko film frantses bat ikusten. Iltzatuta dago, makina edota altzari bat izango balitz bezala.

Bolumena altu samarra da, baina gainerakoan ez du trabarik egiten. Haurrek debekatua dute eremu horretan ibiltzea, baina inork ez du ezer esan.

Aita hurbildu da aulki hobea eskaintzera.

Une jakin batean gure begiradak gurutzatu egin dira. Begi-keinu bat egin diot. Irribarre bat bueltatu dit eta jarraitu du pantailari arreta guztia eskainiz.

Banketxea

Badago banketxe ezagun bat autonomoen aldeko publizitate-kanpaina indarrean duena. Autonomoen ausardia goratzen du.

Sukurtsal bat dauka banku horrek auzoko kale nagusian. Hiru kartel daude, erakusleiho bakoitzean bana.

Gizonezko bat eskean horietako bi kartelen artean. Gertu, auzoko zakarrontzietan sarri ibiltzen den andrazko bat.

Zuek bai ausartak!, pentsatu dut.

Bizikleta tailerra

Bizikletaren aurreko gurpila zulatu zitzaidan duela hamar bat egun. Gurpil-azala bera aldatzea ere komeni zen. Bizikleta tailerrerako bidean atera dut goizeko hirugarren polaroida.

Maldan da denda. Eta pixka bat gorago dago auzoko gaztetxea.

Bi afrikar ikusi ditut maldan gora. Esango nuke, gaztetxera doazela. Itxura guztien arabera, Europako goiko herrialdeetarako bidean gurean hartu dute atseden, nahita edo nahi gabe.

Bizikleta tailerraren aurrean bizpahiru motor majo daude aparkatuta. Haietako bati begira geratu dira biak. Zerbait esan diote elkarri, frantsesez edo ingelesez, jada ez dut gogoratzen.

Terraza

Terraza batean eseri naiz eguerdian. Tortilla pintxo bat eta tragoa. Egunkari bat ere hartu dut. Zaila egin zait arreta letretan jartzea.

-Txakur gazte bat aldameneko supermerkatuan sartu den jabearen zain, etengabe zaunka.

-Gizon edadetu bat, zaintzailea, zaintzailearen umea, beste bikote bat. Helduak beraien artean ari dira hizketan. Haurrak haien arreta bereganatu nahi du pulamenturik gabeko barre zaratatsua aldian behin eginez.

-Hirukote bat, nire adinekoak, txorakeriak elkarri kontatzen. Ez zaizkit batere axola, baina ezinezkoa da ez entzunarena egitea.

Ana Malagonek dioen bezala, matraka beti besteek ematen dute.

Polaroids de un sábado por la mañana, este apunte en castellano.

Noticias de Gipuzkoa egunkariaren igandeko kontrazalean zetorren Fernando F. Garayoa kazetariak sinatutako albistea: El festival de música más pequeño del mundo.

Goian aipatu bezala, Mikel G. Otamendi da Balconsito jaialdiaren antolatzailea. Horrelaxe aurkeztu du egitasmoa:

«Etxean nengoen, telebista katez aldatzen, dagoen jaialdi mordoari begira: jende-pilaketak, jaialdiak kalatan, taldetzarrekin eginiko ekitaldi garestiak, hainbat egunez kanpatzen duten milaka lagun... Eta tristura moduko bat sortu zen nigan horrelakoetara ezin naizelako joan. Baina, era berean, beste ideia indartsu bat piztu zen: aukera errazagoak egon daitezkeela, pertsona guztientzat, gainera. Hortik abiatuta, hazia landatu eta tiraka hasi nintzen».

Balkoiak 1,71 metro koadro ditu eta norberak etxean eginez gero «ez da zertan zientoka kilometro korritu eta beste hainbeste diru gastatu behar».

Bi hitzordu lotu ditu:

Abuztuaren 27an, astelehena, Kutxi Romero, Pedro (La Fuga) eta Iker Piedrafita arituko dira.

Abuztuaren 28an, asteartea, Kai Etxaniz, Gussy eta Chica Sobresalto.

Egunero 10 bat lagun egongo omen dira bertan: jada gonbidatuak izan diren bi lagun, antolakuntzako beste bi, prentsarekiko harremanetaz arduratuko den beste bat, tatuatzailea...

Esan bezala, streaming bidez ikusteko aukera ere izango da. Ateak 19:00etan zabalduko dira eta 20:00etan hasiko da lehen emanaldia.

#balconsito, el festival de música más pequeño del mundo, este apunte en castellano.

Eskerrak Oyarzabalek ezezkoa eman duela

Eskerrak Oyarzabal jokalariak ezezkoa eman diola Athletici-i. Egunen batean Real Madrizzz-ek (sic) hots egiten badio, ñoñostiarrek (sic) adur madridista erortzen utziko dute. Mertzenario bat gutxiago.

Gogoratu beharra dago Anoeta bi Realen arteko partida batekin inauguratu zela, Soziedadea (sic) eta Madrila, eta hauxe diot Kanpandegi kaleko ene aitona donostiarrak ez baitzuen ezer jakin nahi Realeko zuzendaritzaren gutxiagotasun-konplexu erasokorra zela eta; hots, taldearen beraren izenagatik eta Athletic-aren kontrako militantziagatik. Eta gero, beren konplexuak zabalduz, sektore honetako batzuek dira euskal herritarren erabakitze-eskubidea defendatzen dutenak; ñoñostiarrismo basatienaren alderik makurrenarekin elkartzen dena.

Athletic-en kontrako klausula duen taldeak, begiratu beharko luke bere burua.

Beste bat gehiago.

Bueno. Pila-pila, patata-tortila.

Iñaki Anasagasti, erredakzioan itzulia. Jatorrizkoa: Menos mal que Oyarzabal dice no.

Anasagasti jaunari

Ulergarria egiten zait minduta egotea. Minduta zure harrotasun zurigorrian. Kirol mailan, zu partaide zaren taldeak, nik bezala milaka donostiar eta gipuzkoarrek maite duguna, gurearekin duen lehiak pasioz betetako derbi sutsuak izatera eramaten gaitu. Aburto alkatearekin batera hainbat bizi izan ditugu; lehia bai, baina beti aurkaria errespetatuz. Halere, zure blogean idatzitako sarrerarekin frogatu bezala, kirol mailatik harago, beste zerbait dago.

Bestela, ezin ditut ulertu klubaren izena dela eta egindako aipamenak; ez dakit horiekin 109 urteko historia edota guri leporatutako gutxiagotasun-konplexua mespretxatzen ote dituzun. Ene ustez, aipamen horiek athleticzale askok azaltzen duten fair play-tik oso urrun daude. (Aipamen horiek) eramaten naute pentsatzera, aitzitik, hitz horiek gorrotoa eta amorrua ezkutatzen dutela.

Esango nuke ezezko erantzuna jasotzeak gorputz txarra uzten duela. Euskal jokalari guztiek Bilbon jokatu nahi dutela dioen printzipioa dardarka uzteaz gain, koloreen aldeko konpromisoa, harrotasuna eta maitasuna ekarri baitute, Mikel (Oyarzabal) berak erakutsi bezala; eta ezagutzera ematen dute gaur egungo futbolean dena ez dela konpontzen milioiak mahai gainean jarriz. Mikelenak, betiko klubarekin kontratua berritzeak munta handiko eskaintza albo batera utziz, izen hauxe du: bihotz txuri-urdina. Ez besterik.

Azken azalpen bat Donostiako alkate gisa: ñoñostiarra hitza mespretxuz erabiltzen duenak dauka gutxiagotasun-konplexua, nahita nahiez. Hemen donostiarrak gara, bai jauna, letra guztiekin. Tristea da bere burua euskal herritar gisa definitzen duenak, eta beraz hiritarra, iparra eta ohorea galtzea txikikerietan. Baina ikusitakoaren arabera, uste baino gehiago erretzen du (zauriak).

Agur t'erdi.

Eneko Goia, erredakzioan itzulia. Jatorrizkoa: Gutun irekia - Carta abierta a @inasagasti.

Gomendioa Goia jaunari: mantendu beti zabalik bloga.

Anasagasti jaunari erantzunez

Denis Itxaso, erredakzioan itzulia. Jatorrizkoa: En respuesta al señor Anasagasti.

Esnatu berritan, sukaldean gosaria prestatzen. Sukaldera sartu bezain pronto bi gauza egiten ditut: pertsiana altxatu (edo argia piztu, egunak oraindik argitu ez badu) eta irratiaren On botoia sakatu.

Gaur 8:00ak aldera jaiki naizenez, pertsiana altxatu eta irratia piztu dut.

Euskadi Irratian informatiboa. Europako beste herrialdetara bidean, gure lurraldean dabiltzan Afrikako migratzaileen auzia jorratu dute.

Une jakin batean, Afrika eta Europaren artean, Maroko eta Espainiaren artean, dagoen 14 kilometroko distantzia aipatu dute.

Gogoratu naiz Madrilgo San Carlos Borromeo parrokiako apaiza den Javier Baezak @14kilometros izeneko kontua duela Twitter sarean. Ez hori bakarrik: Catorce kilómetros izeneko bloga ere badu Baezak. Hauxe du jarrita aurkezpen gisa:

«14 kilómetros marcan la distancia entre la exclusión y la inclusión. Esa distancia separa la Puerta del Sol, punto neurálgico de Madrid, de la Cañada Real Galiana y del Poblado del Gallinero. 14 kilómetros separan la costa europea de un continente empobrecido. Catorce kilómetros: una distancia muy larga para quienes se ven obligados a recorrerla cada día. Con este blog pretendo visibilizar y rendir homenaje a todas esas personas que peregrinan cada día por los márgenes de la exclusión.»

Gero eta gertuago pasatzen dira Afrikatik ihesean etorkizun oparo baten bila borrokan ari diren migratzaileak.

Azken aste hauetan Euskal Herritik pasatzen ari diren pertsona horiei buruz gehiago jakin nahi izanez gero, irakurri Samara Velte kazetariak larunbatean Berrian argiratutako Bizitzak trantsituan erreportajea.

Amaitzeko, ostiralean ikusitako txio batek gogorarazi didan kanta bat. Hauxe da txioa:

Hendaia, hiru rwandes taxi bat eskatzeko laguntza eske, Baionara. Taxia etorri eta atzetik 10 gendarme. Taxistak deituta, noski. Ni lasai utzi naute, klaro. Vichy garaian ere berberak ziren collaboak.#taxikolabo #ongietorrierrefuxiatuak

— Ander (@andernauta) 2018(e)ko abuztuaren 9(a)

Jabier Muguruzaren lehen diskoaren izenburua Boza barruan da. Bertan Bi maleta beltz lagun izeneko kanta. Letra eta musika bereak dira:

Zure kotxean lanera zoazela
bi beltz auto-stopean ikusita
bi aukera dira zure baitan:
bertan utzi edo beraiekin segi.

Bigarrena aukeratzekotan, lasai
ez zaitez kezkatu, arrenka,
inolako paperik gabe
muga pasatzeko eskatzen badizute.

Borondate onean baina ikaratuta
ez dela posible esan baduzu
irtenbidea laster dizute bilatu
maleteroan prestu direla joango.

Zalantzak jota baina harro
azkenean amore eman duzu
¡Buenas, Bonjour! mugarena egin duzu
gordean bi maleta beltz lagun.

Agur, agur, zoazte ondo
ene zaku beltzak
agian beste batean
zuen izena jakinen dut.

Hemen duzue entzungai.

Oharra: Spotify-k dio adi egoteko, explicit dela.

14 kilómetros, este apunte en castellano.

Uztailaren 31n amarekin joan ginen Elizondo aldera. Bertara joaten naizenean, ez dut zalantzarik izaten eta normalean Eskisaroi jatetxean eskatzen dut tokia. Etxeko janari goxoa ematen baitute.

Eskisaroi. @Aireratu-ren Gorritxeneako koadernoak gogoan.
Etxeko janari goxoa. #elizondo pic.twitter.com/5dtH9BZSdH

— Mikel Iturria (@iturri) 2018(e)ko uztailaren 31(a)

Eskisaroi jatetxea nire memorian oso lotuta dago La casa del rojo liburuaren irakurketari. Miguel Sánchez-Ostiz idazle nafarra 1995-1998 bitartean egon zen Elizondo inguruan bizitzen (hasiera batean Lekarozen eta ondoren Oronoz-Mugairiko Gorritxenea izeneko etxean) eta liburua garai horren egunkaria da.

Mutiloatik eskapo atera zen Ostiz eta gorputza zein arima orekatzeko baliagarriak izan ziren Baztango inguru horietan pasatako urteak. Aterpetako bat aipatutako jatetxea zen.

Esan bezala, 1995ean, apirilean, heldu zen bertara. 45 urte betetzear zituen orduan Miguelek. Nik 50 bete ditut aurten eta zirrara eragin dit (esajeratu gabe!) konturatzeak liburu hau irakurri nuenean 35 bat urte izango nituela eta orain, aldiz, protagonista baino zaharragoa naizela.

50 urte betetzetik gertu, lagun jurista baten ideia bere eginez, Garbiñe Biurrunek zioen pertsonak adin hori harrapatzen duenean libre xedatzeko herena izeneko figura sartzen dela indarrean. Hau da, hortik aurrera nahi duguna libre dugula.

Azkarregi

'S'ha difuminat tant la línia entre la vida i el treball que sembla que tot consisteixi a viure en una espècie d'excitació permanent' https://t.co/xiwfCnO3Il

— karmen zabaleta 🍃 (@kazabaleta) 2018(e)ko uztailaren 31(a)

Ingrid Guardiolari eginiko elkarrizketa hau irakurri dut astean zehar eta ados nago bizi garen/dugun erabateko eszitazio horri egiten dion kritikarekin.

Adibidez, bost egunetan nire inguruan Jazzaldia izan da kontu bakarra. Pasa da jaialdia eta zer geratu da? Ematen du eszitazio horrek eramaten gaituela beti bizi dugun une hori aparteko gisa konpartitzera jendaurrean, baina handik gutxira, ezer gertatu ez balitz bezala geratzen gara. Zer esatea nahi duzue? Nik, behintzat, aparteko une gutxi bizi izan ditut eta jendez inguratuta, gutxiago.

Era berean, asteleheneko La Vanguardiaren kontrazalean Gilles Vernet-i eginiko elkarrizketa argitaratu zuen egunkariak. Filosofo gisa aurkeztu zuten, garai batean trader izandakoa Parisko merkatuetan. Ama gaixotu zitzaion, gelditu eta hura zaintzea erabaki omen zuen, ordura arte zeraman bizitza alde batera utziz.

Tout s'accélère filma aurkeztera etorri da Bartzelonako Zinema Frantsesaren jaialdira gaur egun lehen hezkuntzako maisu den gizaseme hau.

Ez dut batere gogoko auto-laguntza eremu labainkorrean sailkatzen diren liburu eta gainerako produktuen ekoizpena. Espero dut film hau eremu horretakoa ez izatea.

Bitxia egiten zait trader bizitza hori kaka hutsa dela konturatzeko ataka horretan (amaren gaixotasun larria) egon behar izatea.

Eliteko futbolaren printzipio nagusietako bat da puntako talde bat ate joka etorriz gero, ez dela asko pentsatu behar eta aski agudo egin behar dela maleta. Gutxitan jartzen da mahai gainean, ordea, horrelako taldeak pertsonak birrintzeko makina gupidagabeak direla.

Baina, badakizue, gaur egun txarra da konfort esparruan gelditzea.

Adin kontua izango da, izaera ere bai, baina ni ez nago filosofia horrekin ados.

Hori bai: bakoitzak egin dezala nahi (eta ahal) duena.

Conformarse, este apunte en castellano.

- Aurrerago ta goxoago, aurrerago ta goxoago.
- Bertan goxo! pic.twitter.com/UyWJqfW4Dz

— i.hitzek (@ihitzek) 2018(e)ko uztailaren 31(a)

Representa 04 graffiti jardunaldiak izan genituen Donostian 2004ko irailaren hasieran. Iñaki Bocos (Old School) eta Syr Ome izan ziren ekimenaren bultzatzaile nagusiak eta niri instituziotik laguntzea tokatu zitzaidan.

Egitasmo xumea bazen ere lelo argia zuen: Kaletik museora.

Aurretik Ghanako @theseysisters hirukotearen ahotsek irribarrez bete dute klaustroa. Patioan, berriz, Unai Muguruza disko jartzaile. Iluntze eta gaua koloretsua. pic.twitter.com/TuscFFoYm2

— Mikel Iturria (@iturri) 2018(e)ko uztailaren 21(a)

Lelo hori etorri zait akordura gaur atzokoa laburbiltzeko, baina batez ere Bad Sound System hirukoteak San Telmo Museoko klaustroan emandako kontzertua definitzeko orduan.

Ia hiru urte atzera egin du gero memoriak. Eraisteko arriskuan zegoen Kortxoenea gaztetxeko teilatuan aritu baitziren Stepi Selektah eta lagunak Fermin Muguruzaren musika-euskarri moduan. 2019an amaituko den udal legegintzaldia hasi berria zen eta bertan zeuden ekintzaileak kanporatu zituzten etxeak egiteko aitzakiarekin. Oraindik orubeak bere horretan jarraitzen du: ez etxe, ez gaztetxe.

Ondarretako hondartzara joan naiz goizean. Bertan dagoen txiringitoetako bat Dabadaba-koek hartu dute uda honetan, San Juango (Pasaia) Puntetako kantinarekin batera. Are gehiago, Dabadaba bera berritu dute. Egoera prekarioan daude bertan, edozein unetan jar baitaiteke sustatzaileren bat ados Udalarekin eta hura ere orube bihurtu, hondea-makinen laguntzaz, etxeak egiteko helburuarekin.

Gauza da 300 lagunentzako kontzertu-areto majoa dagoela orain eta, badaezpada, ez direla eskua patrikan sartuta gelditu eta beste aukera batzuk jorratu dituztela etorkizunari begira. Beraien eremu naturala kontzertuak antolatzea da eta, gero, bigarren mailan, tabernariak dira.

Le Bukowskirekin batera, eta Donostia Kulturaren sostenguarekin, Glad is the Day #4 antolatu dute abuztuaren 4 eta 5ean. Lehen egunean kontzertuak Daban eta Bukos aretoetan izango dira eta bigarren egunean, igandea, Cristina-Enea parkean (askorentzat Gladys Enea, Gladys del Estal aktibistaren omenez).

Gaiarekin zerikusia du, zeharka bada ere, astean zehar irakurri dudan Jon Pagolak Iñaki G. Gurpegui (artista eta irakaslea) eta Gregorio Cibrián (VetusArt-eko galerista) bikoteari Fan aldizkariaren 25. zenbakirako eginiko elkarrizketak. Segi Loquillo azalean duen aldizkarira eta pdf-a zabalduko zaizue. 8. eta 10. orrien artean duzue.

Ez da lehen aldia Gurpeguiri horrelakoak irakurtzen dizkiodala. Tipoak 60 urteko langa gainditu du jada eta txorakeria gutxirako dago.

Adibidez: «Vivimos en la sociedad del espectáculo que deriva en un pensamiento débil, simple. La cultura se ha reducido al entretenimiento, que es un concepto efímero y superficial. En mi generación aún existía un ejercicio de análisis, crítica y reflexión en torno a las artes plásticas».

Eta bi: «La única apuesta de San Sebastián es la de la gastronomía. Primero se dijo que era arte, luego cultura y luego cualquier cosa, lo quieren abarcar todo. Eso y la barandilla de la Concha son los auténticos fenómenos culturales de la ciudad».

Egia esatea nahi baduzue, badira egunak Gurpegui bezain gaizki ikusten dudala egoera, baina gaur bertan kopa erdi beteta ikusten dut. Agian bihar erabat hutsik.

Dena den, maisuaren etsipen lasaia kontzeptutik gertu beti.

De la calle al museo, este apunte en castellano.

Rafael Chirbes zenak hitz hauek erabili zituen behin Javier Ortiz zena definitzeko: «Javierrek bazekien ez zegoela iraultzarik hitzen ordenarik gabe». Ondoren gehitu zuen: «Nire ustez sintaxirik gabeko hizkuntza faxismora hurbiltzen da».

Gero eta okerrago idazten eta hitz egiten dugu. Berdin du arre edo so askotan.

El Señor Tomás umoregile nafarraren txiste hura gogoan (gaztelaniaz du grazia).

-Non egon zara oporretan?

-Temeon.

-Temeon? Torinon izango da, ezta?

-Zer axola du Torinok edo Temeok!

Futbola

Iñigo Martinez Athletic-era joan zen eta euskaraz (Ondarroako hizkera) zein gaztelaniaz esan zuen agur. Zalaparta piztu zen, baina hor, batez ere, beste kontu bat zegoen: hainbat realzaleri ez zitzaigula agur esateko unea aproposa iruditu, gehienei Athletic-era joan izana ere ez. Zuzeuk batuaz jarri zuen gutuna.

Mikel Alonsok denboraldia bukatu aurretik utzi zuen Real Union eta gaztelaniaz despeditu zen. Zuzeuk itzuli zuen gutuna.

Orain Alvaro Odriozolak utzi du Donostia eta Real Madrid-era alde egin du. Euskara gutxi du mutil honek, baina iritsi da garaia horrelako figurek ulertzeko bera prestatu duen kluba errotuta dagoen herrialdean bi hizkuntza daudela eta biak erabili behar direla jendea agurtzeko.

Mi agradecimiento a la @RealSociedad y a la familia txuri-urdin...✍️ pic.twitter.com/A93n3jrjiW

— Álvaro Odriozola (@alvaroodriozola) 2018(e)ko uztailaren 5(a)

Eremu askotako instituzio eta enpresei buruz hitz egin nezake, baina gaur futbolaz hitz egin nahi dut, nire taldeaz batez ere: Realari buruz. Amorragarria iruditzen zait euskarazko komunikazioetan klubak duen zabarkeria. Oso hizkuntza pobrea eta gaztelaniazkoaren itzulpen traketsa.

Kapitain berria, Illarra maitea, sareetan aritzen da euskaraz eta gaztelaniaz: ez ditu Euskaltzaindiaren arauak jarraitzen, baina bai egiten diola kasu RAEri. Zergatik? Zoaz jartzera gaztelaniaz "Ya hemos acabau el entreno" eta ea zer gertatzen den.

Maestro

Illarramendik Magisteritza ikasketak amaituak ditu.

Uruguaiko Oscar Tabarez hautatzaileari «Maestro» esaten diote, gizon jakintsua ei delako baina baita lehen mailako hezkuntzako maisu izan zelako garai batean.

Nik neuk bertxiotu nuen txio bat zioena Tabarezek hezkuntza publikoaren aldeko aldarria egin zuela mundu txapelketan.

Baina gutuna ez omen da Tabarezena. Tania alabak Twitter-en gezurtatu zuen, aitaren gutunen bat asmatuz gero, hurrengo batean akats ortografikorik ez egiteko gehituz.

Bada aldea!

Idiomas, este apunte en castellano.

Si van a inventar una carta de mi padre al menos háganla sin faltas de ortografía no? Asquerosa esta nueva modalidad de faltarle el respeto a las ideas y a los silencios de la gente #NoCompartasSinChequear

— TANIA TABÁREZ (@taniauy) 2018(e)ko ekainaren 25(a)

Duela hilabete batzuk idatzi nuen hemen bertan Muguruza eta Madina zubigileak izeneko sarrera, Madinak Fermini Jotdown aldizkarirako eginiko elkarrizketari buruzkoa.

Topaketa hartan Humberto Bilbao argazkilariaz gain, Alfonso Zapico zegoen. Asturiarra komikigilea da eta goizpasa haren nondik norakoak kontatu ditu nobela grafiko batean.

Ez nuen Alfonso Zapico ezagutzen... duela hilabete inguru arte. Egun batzuk lehenago lagun batek esan zidan Zapicok «Zubigileak» komikia aurkeztuko zuela Donostiako Fnac-en.

Ez naiz oso komikizalea, baina aste horretan bertan erosi eta aski gustura irakurria nuen liburua.

Egilearekin lau hitz trukatu ondoren jakin nuen uztailaren 4an Bilboko Bidebarrietan elkartuko zirela bera eta bi protagonistak liburua aurkeztera.

Bidaia eta prentsaurrekoa

Arratsaldeko 16:30ak aldera atera da autobusa Donostiako autobus geltokitik. 17:50ak aldera, ordutegia betez, iritsi da Bilboko helmugara.

Lehen aldia da bertaratzen naizela Bilboko geltokia hankaz gora dagoenetik. Autobus berean igo da Iñaki Peña aka Patxi Lurra Zarautzen (duela hilabete batzuk Su(a) minetik bakera plazaratu du). Bi seme-alaba nagusiekin doa Bidebarrietara. Bera agurtu eta Irundik hamar minutu barru iritsiko den autobusaren zain geratu naiz.

Puntual iritsi dira Irungoak. Metroaren ordez, hobe dela tranbian joatea. Askoz hobe!

Arriaga antzokiko geralekuan jaitsi, inguruko taberna batean pintxo bat jan eta Bidebarrietara hurbildu gara. Prentsaurrekoa dago ekitaldia baino ordubete lehenago.

Astiberriko arduradunetako batek ongi etorria eman die bertaratutako komunikabideei. Badira batzuk, tartean grafikoak ere.

Uzkur daude hasieran kazetariak, baina mahaiaren bueltan eserita daudenek ez dira isil egotekoak eta erraz doa agerraldia. Bukaeran hainbat argazki eta protagonisten irudiak hartuko dituzte kameralariek.

Irudiak hartzeko kanpora eraman nahi dituzte Madina eta Muguruza, baina baten batek abisua pasa du: hamar-hamabost minutu falta dira hasteko eta pertsona asko dago zain atarian. Beraz, argazkiak barruan ateratzea erabaki dute.

Ekitaldia

Kike Martin irrati-gizona da hiruko mahaian jokoa banatuko duena.

Jone Unanuak dio toki bat duela soberan eta berarekin esertzeko lehen lerroan. Aldamenean daude Arnaldo Otegi (EH Bildu), Idoia Mendia eta Alfonso Gil (PSE-EE) eta Lander Martinez (Podemos). Bosgarren lagun bat ere badago, emakume bat, baina ez dakit nor den. Ekitaldiaren amaieran, Bingen Zupiria (EAJ) Kultura sailburua ere hurbildu dela ikusi dut.

274 lagunentzako edukiera zuela aretoak esan zidan bertako langile batek pare bat egun lehenago telefonoz deitu nuenean jakiteko zer egin behar zen tokia hartzeko. Atzera begiratu eta eserlekuak beteta daudela ikusi dut.

Unamuno dago goitik so eta haren azpian, komiki bat eskuan duela, adi mahaikideek diotena entzuten mutiko bat. Zortzi-bederatzi urte izango ditu. Espainiako futbol taldearen elastikoa eta galtzak soinean.

Kike Martinek ongi etorria eman guztioi, mahaikideak aurkeztu eta berak dakien bezala banatuko du jokoa. Prentsaurrekoa erraz joan bada, aurkezpena bera are gehiago.

Behean itsatsiko dizuet ordubete inguruko bideoa hura entzuteko gomendioarekin. Baita euskarazko bertsioan irakurtzeko «Zubigileak».

Anekdota bat. Eduardo Madinak 7-8 urteko mutiko bat du Unax izenekoa (txikitan ezagutu zuen izen hori eta Ugalde abizeneko mutil bat eta beti izan du hura gogoko). Semeari pasa dio aitak komikia irakur dezan. Irakurri du Unaxek eta galdera batekin datorkio.

-Zuk diozu ezkerrekoak besteengatik kezkatzen direla, ezta aita?

-Tira, ez dakit nik hori esan ote dizudan, baina laburpen egokia da, bai.

-Zuk uste duzu Ferminen semea ezkerrekoa dela?

-Beno... ez dakit... baina haren ingurua ezagututa, seguraski bai.

-Zuk uste duzu Ferminen semea konturatu dela bera agertzen dela komikian eta ni ez?

Barre nabarmenak auditorioan.

Amaitu da dena, Zapicoren sinadura lortu (ale mordoa sinatu du, baina hobe aurkezpen ez hain jendetsutan eskatzea, orduan marrazkiak ere egiten baititu), hainbat lagun agurtu (Goizalde Landabaso, besteak beste) eta azkar atera gara Bidebarrietatik, berriro igo tranbiara eta, autobus geltokitik gertuko taberna batean pintxo batzuk jan ondoren, 22:00etako autobusa noiz helduko itxoiten geratu gara.

Donostian, jada bakarrik, konturatu naiz kargatu dudala bateria bolada baterako.

Uztailaren 6ko propina

Goizeko lehen kafea hartzen ari naiz lanetik gertu dagoen Koh-Tao kafetxean. Bakarrik nago, lankideak ez direlako jaitsi.

Mahaian dudan egunkaritik bista altxatu eta hara non ikusten dudan parez pare Unax Ugalde aktorea. Ez dut ezagutzen, baina eskua luzatu diot instintiboki.

Nire burua modu traketsean aurkeztu eta galdetu diot ea zer moduz joan den bezperako grabazioa (Black is beltza animaziozko filmeko ahotsetako bat da bera). Ondo joan zela dio. Orain ere estudiora doala gaineratuz. Fermin nire partez agurtzeko esan diot.

Bakoitzak bere bidea jarraitu du.

Zubigileak, tendiendo puentes en Bilbao, esta entrada en castellano.

Bi ideia aditu horiengana jo aurretik.

1.- Terrorismo biktimei (ETArenak) buruzko argazki-erakusketa bat duela hamar bat urte. Irudi gogorrak daude bertan. Prentsaurrekoan hitza hartu zuen Raúl Guerra Garridok. «Siento náuseas, asco» esanez hasi zen idazlea. Nazka, alegia. Buruan itsatsita geratu zitzaidan Guerra Garridoren esaldi hura.

2.- Xerezko alkate zenean bota zuen Pedro Pachecok 1985ean «la justicia es un cachondeo» (adi, Bertín Osborneren txaleta zegoen tartean). Hogeita hamahiru urte pasa dira.

La Manada

Ekainaren 21ean askatu zituzten La Manadakoak (nahiz 9 urteko kartzela-zigorrera kondenatuta izan lehen instantzian) behin-behineko kartzelaldiaren bi urteko muga hurbiltzen ari delako.

Pulamentuzko zerbait idatzi nahian joan zait astea, baina idatzi dudana ez zait batere gustatu. Horregatik goian aipatutako emakume jurista hauengana jotzea.

San Juan egunean, ekainaren 24an, igandea, Berriak monografikoa eskaini zioen gaiari. Hainbat emakumeren iritziak jaso zituen egunkariak. Tartean, Miren Ortubai abokatua eta EHUko Zuzenbide irakaslearenak.

«Abokatu penalista naizen heinean, burua hotz mantendu behar dut, eta ezin naiz badaezpadako kartzelaldiaren alde agertu. Behin-behineko kartzelak izan beharko luke salbuespen neurri bat, oso kasu gutxitan erabiltzekoa, eta ez sistematikoki aplika daitekeen zigorra». Zuhurtzia hori beharrezko ikusten du EHUko irakasleak kasu guztietan: «Altsasuko gazteen auzian, Kataluniako buruzagi independentisten kasuan, eta, niri amorrua ematen didan arren, baita bortxatzaileen kasuan ere».

(...)

«Espainian, badaezpadako kartzelaldiaren erabilera neurrigabea egiten da, eta askok nahastu egiten dute justizia zigor gogorragoekin, baina, legelari eta feminista gisa, ezin dut hori onartu. Gizartea aldatzeko eta parekidetasuna lortzeko borrokan ari bagara, ezin ditugu zigor krudelagoak eskatu, horrek sistema patriarkala indartuko baitu ezinbestean, eta historiak irakatsi digu berme juridikoak desagertzen direnean emakumeak direla gehien sufritzen dutenak».

Garbiñe Biurrun epaileak feminismo juridikoa eta genero-ikuspegia aipatzen ditu ale berean argitaratutako zutabean. Epaile gisa, berriz, hauxe dio:

«Zaila da, benetan, epaitzea; zaila oso besteon bizitzaz erabakitzea. Baina epaileon eginkizuna da, eta horretarako tresnak ditugu —gizarteak bere ordezkarien bitartez emandako arauak—. Egia da tresna ahulak eta inperfektuak direla horiek, eta trebetasun eta abilidadeak behar ditugula akats horiek gainditzeko, justiziak horrela eskatzen duelako. Horietako gaitasun bat —ezinbestekoa— genero-ikuspegia da, eta ez bakarrik askatasun sexualaren edota emakumezkoen aurkako indarkeria epaitzerakoan, baizik eta edozein motatako auziak ebazteko ere bai. Berdintasun formala ez baita nahikoa, benetako berdintasuna da lortu behar dena. Gure gizartean berdintasuna erdiesteko bi tresna dira nagusi: heziketa —balioak ere ikasi egiten direlako— eta justizia —berdintasuna babesteko eta bermatzeko—. Zuzenbideak, orain arte gizonezkoek egin dutenez, haien ikuspegia jaso du, emakumezkook araudiaren sorreratik, aplikaziotik eta interpretaziotik kanpo egon garelarik».

Boston kaleratzea ezagutu berritan idatzi zuen María Eugenia Rodríguez Palop-ek Resistir frente a La Manada artikulua, baina gaur irakurri dut. Madrilgo Carlos III.a Unibertsitateko Zuzenbidearen Filosofiako irakaslea da.

«(...) somos muchas las que seguimos defendiendo la excepcionalidad de la prisión provisional para estos y para todos los casos, porque se trata de una medida cautelar que ni es ni puede convertirse en una pena anticipada».

(...) baina

«en la práctica, resulta casi imposible que el mismo Tribunal que dicta sentencia tome la decisión de la excarcelación porque, como señala Isabel Elbal, los jueces consideran que, una vez condenado, aunque el acusado recurra, la prisión provisional no vulnera la presunción de inocencia o no en el mismo grado que antes de la condena».

Altsasukoaz, berriz, «muestran la doble vara de medir que utiliza la justicia en este país y denota un uso abusivo de la preventiva que precisamente ahora se ha querido evitar (...) Con La Manada, evidentemente, se ha sido mucho más garantista».

Interesa piztu bazaizue, segi iturrietara eta irakurri gainerakoa.

Tratando de superar las náuseas, este apunte en castellano.