Harrikadak

Atzo argitaratu beharreko mezu horietako bat izan zitekeen (badakizue jolas hori: benetan arituko dira? gezurretan arituko dira?), baina ez. Bene-benetan ari naiz eta, gainera, duela zenbait egun irakurri nion horren berri Juan Varelari. Varelak kontatzen zuenez, Diputatuen Kongresuko presidenteak, Manuel Marín jaun txit agurgarriak, lortu omen zuen talde guztiak ados jartzea eta 1770 gabon-saski urdaiazpikodun banatzea. Hasiera batean, PP alderdikoek ez omen zuten nahi denei urdaiazpikoa ematea (urdaiazpikoa diputatuentzat bakarrik), baina presidenteak komentzitu ditu komentzitu beharrekoak: denek izango dute urdaiazpikoa.

Eta ez da aurtengo kontua, iaz ere antzeko-parezido. Eta nortzuk dira denek? 350 diputatu, Trantsizio garaitik mahaikide (ez HBko) izandako guztiak, zenbait diputatu ohi ilustre (ohi non jarri izan daiteke kontua: "diputatu" edo "ilustre" berben atzetik), Kongresuan lanean ari diren 700 funtzionario, talde parlamentarioen langileak, poliziak, sanitarioak eta 200 bat kazetari.

Varelak dio berak ezagutzen duela oparia bueltatu duen kazetari bat. Zenbat egongo dira horrelakoak? ("Zer egingo zenuke zuk, iturri?" galdetu dio barruko ahotsak. "Ez izan kabroia!" esanez isildu du).

Batzuk zorteko izateko norbaitek pagatu behar. Norbait hori asko da: DNIdun españolitoek 155.000 euro jarri beharko dituzte Marín eta enparauen eskuzabaltasuna estaltzeko. Ederto.

Hemen ere (SMS bidezko lehiaketa antolatu beharko dugu "hemen" hori zehazteko, baietz Oleg?) gertatuko dira horrelakoak. Esplendidoak baikara diru publikoarekin.

Lagun batek esan zidan pasa den astean Jaurlaritzako sailburu batek bidali ziola litografia autentikoa ez-dakit-zein-euskal-artistarena (bai, badakit zein den euskal artista hori, baina itsusia izango litzateke hemen bere izena agertzea. Berak ez baitu errurik. Igual hobe da jartzea banaketaren arduraduna Madrazo jauna izan zela). "To! Klub mugatu bateko kide haiz! Eta hori horrela dela frogatzeko hona hemen serie mugatuko litografia politta" esanaz bezala.

Jaurlaritzan horrelakoak ez dituzte supuestamentian ezkerrekoak direnek bakarrik egingo, ezta? Besteek ere horrelakoak egingo dituztela pentsatzen dut. Eta pentsatzen jarrita ez da Jaurlaritzako kontu soila izango. Eta Foru Aldundietan? Eta Nafarroako Gobernuan? Pasa dezagun gure Ponte da Amizade partikularra (Bidasoa ibaiaren gainean dagoen Santiagoko zubia): Baionako prefetak berdin jokatuko al du? Hau da, hain eskuzabal? Igual bai edo igual ez. Batek daki!

Olentzerori gutuna bidaltzeko garaia pasa egin zait (lehenago espabilatu behar). Baina SMS bidezko lehiaketa egin bitartean (gero ere jarraituko dutela iruditzen zait) hemen bada Ekialdetik datorren hirukote xelebrea. Gameluak erabiltzen dituen hirukotea, badakizue. Saiatuko naiz garai batean egiten nien bezala, gaur ere eskabidea beraiei egiten:

"Hirukote santua:

Olentzerori pazientzia, indarra, etsipena eta inteligentzia eskatu diot, baina beste zeozerren beharra dudanez, pentsatu dut zuei eskatzea: gure agintariei (eta boteregunetik gertu daudenei) lotsa pizarren bat ekartzea 2006 urteari begira.

Post Scriptum: niri ere pizarren bat ekarri ezkero, ederto".

Apuntearen Post Scriptum

Inprimatu egin du gutuna. Irakurri du akatsak topatzeko asmoz. Ondo da dena. Mahaiaren azpiko kajoitik atera du gutunazala. Sartu du papera. Gutunazalean idatzi du helbidea letra txarraz. Remitea ere jarri du. Bihar joango da Posta Bulegora.

Eskatutako lotsa iritsi bitartean 2005a badoala eta 2006 badatorrela ospatzera gonbidatu dutela gogoratu du. Eta joan egin da kopa bat hartzera.

Ondoren doazen lerroak ez ditut nik idatzi, kopiatu besterik ez ditut egin Irunero aldizkariaren 129. zenbakitik (2005eko abendua). Urbano eta Mari Karmen Lekuonaren solasaldiko grabazio-puska bat dira, Txomin Sagarzazu hondarribiarrak publikatu berri duen liburutik hartutakoak

-Sé(r)a besála, este emén e(g)óten tzukén Jáuregikin esposátu sukén etziéki (at) esa(g)útu sukén, Bí(k)tor, donostiár bat. Es? Bueno, kóru(a)n taibíltzen tzu(ke)n kantári, kóru(a)n ta.
-Ez.
-H2: Hótel Jaureginoko súya.
-Súya ba(i). O(r)í sukén de –etziékiat aparejadória íña-íña sen (e)ro deliniántia sen. Gáñe(r)a txúlo go(g)órra sen, dénbo(ra) áitan sé(re)kin, báñoko galtzétakin ta, nóla da orí inglés típu (o)rí nóla die?
-A bai.
-Ua, donostiárra súken, euskáras óndo ítz ítte(n) sikén, t(a) arék galdé(tzen) tzikén: "-Jo, Ondár(ri)biyak ítzi(k) baldin bádu e(g)íya-egískua i(t)z bá(t) dusiá euskáras. –Ta sé(r) (d)u(k) pa ta? –Ráista!"
-H2: Ráixta.
-Ráista. Kája (ar)tú, ráista, rast-e áyek fósforua, án donostiár askó óndo ítz itten áye(k) fósf(or)u(a) esáten tziotekén! Á(la) esán tzian arék. Ráista (…) e(g)íya (d)uk, ráista.

Iruneron argitaratutako artikulua

"Ni egondu ketu nais Martin Ugalderekin hizketan eta hark esaten zuen (…) behar duela nork bere herriko hizkera segitu, hori ez dela behin ere galdu behar". Jose Luis Amunarrizen hitzak dira, Txomin Sagarzazuk bere lana egiteko elkarrizketatu zuen herritar batenak, alegia. Egileak esaldi horri berebiziko garrantzia eman, eta liburuaren atariko orrialderako aukeratu du; izan ere, ederki laburbiltzen du lanaren aurkezpen ekitaldiari zerion izpiritua.

Hondarribiko eta Irungo hizkerak dialektologi alderditik aztertzea da helburu nagusia: hizkuntz ezaugarri eta arau nagusien bilduma egin, eta zein ezaugarritan diren berdinak eta zeinetan ez agertzea, eta, era berean, hizkerok euskalkien sailkapenean duten kokaguneari buruzko argibideak ematea.

Liburuaren lehenengo atalean bi erkidegoen historia eta herritarren arteko harremanak jorratu ditu Sagarzazuk. Bigarren atalean, gaur egunera arteko ikertzaile nagusien ekarria gaingiroki agertu eta Hondarribiko eta Irungo hizkerez emandako argibide nagusiak aipatzen dira. Larramendi izan du hizpide lehendabizi, Bonaparte ondoren eta Azkue azkenik. Jarraian, XX. mende erdiko lanen berri ematen du, eta Koldo Zuazoren ondorioen laburpenarekin amaitzen da atal hau.

Hirugarren atala liburuaren mamia da, hots, hizkuntza azterketa; eranskin modura itsasoarekin lotura duten 250 hitz bildu ditu Sagarzazuk, Hilario Lazkanotegiri esker.

Liburuarekin batera doan CDan, berriemaileekin izandako elkarrizketa-multzokadetatik hamar aukeratu eta horien transkripzioak eskaintzen dira.

Euskalkiei buruzko lan hau burutzeko 60 eta 91 urte bitarteko hondarribiarrak solaskide izan ditu Txomin Sagarzazuk. Herriko toki ezberdinetako euskararen berezitasunen berri izan aldera, Portuko, Akartegiko, Kaleko, Santa Engraziako, Amuteko eta Jaitzubiako biztanleak aukeratu ditu. Irunen ere adineko jendearekin hizketan aritu da Anakan, Lapitzen, Behobian, Meakan, Katean, Santa Elenan, Urantzun eta Olaberrian.

Irungo Udalak 2000. urtean emandako Loidi bekak eta 2001.ean Hondarribiko Udalak bertako hizkera aztertzeko emandakoak osatzen dute liburu honen oinarria.

Gure altxorra

Hondarribiko Udaletxean egin zen aurkezpen ekitaldian Txomin Sagarzazuk "zorionez Irun eta Hondarribiko euskara guztia" lan honetan ez dagoela esan zuen. Kritikari irekia dagoela adierazi zuen, baita beste ikerlarien erabilerari eta bereziki euskara ikasten edo erdipurdi dakitenei.

"Gure kulturaren altxor" honen bilketa eta ikerketa lan hau idazteko lekukotasunak eman dizkioten guztiei eskaini zien.

Jesus Mari Mendizabal

Sagarzazuk Hondarribiko alkate Borja Jauregi, Irungo Kultura zinegotzi Fernando San Martin eta Jesus Mari Mendizabal idazle eta "perla" biltzaile amorratua izan zituen lagun aurkezpenean. Mendizabalek penaz aitortzen zuen ez duela Portuko euskara lehen bezainbeste entzuten, "erdararen eraginez edo lotsagatik". Altxorra galbidean ikusiz herriaren arnasa galtzen ari ote den beldur agertu zen. "Hau ez duk lehengoa" esanez amaitu zuen bere hitzalditxoa.

Beste zenbait lotura

Bidasoa Media-n azaltzen da Txomin Sagarzazuri eginiko elkarrizketa bat

Diario Vascon beste elkarrizketa bat

Urtea amaitzear dagoen honetan nire egiten dut Mikel Irizarrek hurrengo urterako eginiko eskabidea: "eskatzen diot (dena delakoari) indarra, alda dezakedana aldatzeko; etsipena, alda ezin dudana onartzeko; eta inteligentzia, bata eta bestea ondo bereizteko". Nik, gainera, pazientzia eskatu nahi dut. Eta hobeto ez bada, gutxienez nagoen bezala segitzea. Eta…

Urteko balantzeak egiterako orduan, Brasilen oporretan egon nintzela dut gogoan. Iguazún geundela, salto egin genuen Paraguaiko Ciudad Del Este herrira. Nire bidai-koadernoan kopiaturiko zenbait ohartxo doaz jarraian. Zorionez, ez dugu ezagutu hiriaren alderik ilunena. Ciudad del Esten

Eguerdiko 15:00ak izateko gutxi falta zela, aparkatu genuen autoa parkingean. Dimar izan da txoferra eta gurekin batera beste bi brasildar etorri dira. Rio Grande do Sul-eko albaitari hiztuna bata, asko hitz egiten ez zuen laguna bestea.

Ezin dut modu errazean deskribatu Stroessner jeneral eta diktadore paraguaitarrak pasa den mendeko 60. hamarkadan eraikitako hiri frankoa. Andorraren antza izan dezake merkataritza gune gisa. Hori bai, itsusia baino itsusiagoa da, zikina, zaratatsua, jendetsua. Hala ere, guzti honek ez dio erakargarritasunik kentzen.

Casa América dendagunera eraman gaitu txoferrak. Denda asko daude lau pisuko eraikinean. Brasildarrak elektronika eta ordenagailu bila hurbiltzen omen dira, batez ere. Guk, berriz, perfume eta krema batzuk erosi genituen, baita motxila bat ere.

Gure kabuz kalea nola edo hala gurutzatu ondoren, Mona Lisa gunera joan gara. Apenas zebilen inor denda honetan; hori bai, goi mailako markak, perfumeak, arropak… Nahiko azkar egin dugu hanka Casa Chinan kirol jantziak zeudela esan digutenean (nahiz eta gero, aukera gutxi ikusi bertan).

Bi ordu shopping egiten pasa ondoren, 17:00ak baino lehen geunden hitzartutako tokian (beste kideak ere bai). Ordu horretan ixten dituzte dendak. Arraroa bada ere, Brasilgo ordua da erreferentea, nahiz eta Paraguain egon (ordubeteko diferentzia dago).

Autoa hartu eta abiatu gara Brasil aldera. Auto iladak ikusi ditugu mugan, baina Dimar-ek ez dio garrantzirik eman kontu horri. Justu kontrakoa: auto gutxi daudela esan digu, udan askoz handiagoak izaten baitira iladak. Guri zer pasa burutik eta, guda eremuetatik errefuxiatuek ihes egiten zuteneko irudiak bururatu behar. Gaixoak! Telebistaz baino ez dugu gerrarik bizi (eta eskerrak).

Paraná ibaiak zehazten du bi herrialdeen arteko muga eta 40 urte dituen Ponte da Amizade zubiak lotzen ditu. Irun-Hendaia, Iguazú-Ciudad del Este, Paraná, Bidasoa... antzeko-parezido (urruneko parezido zentzu guztietan).

Irun-Hendaia antzekotasunak izan du gero hurbildu duen bitxikeria: Ciudad del Esteko alkateak, intendenteak, Zacarías Irun zuela izena ikusi dut taxi batean. Eta datorren urtean izango diren hauteskundeen kanpaina goiztiarraren adibide, gure autotik ateratako argazkia. Eta leienda: "Zacarías Irun intendente, 2006-2010".

Apenas irakurri nituen atzo erositako bi periodikuak. Dena den, autobusean, lantokira bidean, Xabier Soubelet margolariari Asier Azpilikuetak eginiko elkarrizketa ikusi nuen. Berria egunkariaren Tartea koadernoan azaltzen den elkarrizketa ez nuen osorik irakurri atzo (eta hau idazten dudanean irakurri gabe jarraitzen dut).

Dena den, atentzioa deitu zidan Xabier Soubelet-enak, noizean behin joan izan naizelako ni Baztango Arizkun herrira eta badakit pintorea han inguruan ibiltzen dela, laguna duen Miguel Sánchez-Ostiz idazlearekin batera, besteak beste. Ez dut Soubelet-ekin topo egin inoiz (nik dakidala); Ostizekin batean bai behintzat.

Arreta handiagoa jarri nion berripaperari, elkarrizketaren bigarren zatiko titular hau irakurtzerakoan: Politikan aritu izana damu zait. Bukaerako bi galderak dira horri buruzkoak

Kazetaria: Xabier Soubelet margolaria, poeta… Eta politikaria ere bai.

Soubelet: Ufa…

Kazetaria: Izan zinen, behintzat.

Soubelet: Izan dira bolada batzuk politikan sartua izan naizela. Baina damu naiz, pixka bat. Eta orain ez dut ezer ere jakin nahi. Politikan, denbora pasatu bai, baina ez duzu batere ekarpenik egiten. Ideiak besterik ez. Eta besteek ere badituzte beren ideiak. Politika jendearekin haserretzeko eta gaizki pasatzeko egina dago. Eta sentibera bazara, kezkatia bazara, logurea kentzen dizu politikak, eta, nire kasuan behintzat, ez dizu margotzen uzten. Beraz, lagunak lagun, eta ni neurera.

Arrazoi pizarra

du Soubelet-ek. Politika profesionalari dagokionez bai, behintzat: gaizki pasatzeko egina dago.

Gaur gehienok Bertsolari Txapelketako final nagusiari begira izango zineten. Halamoduz jarraitu dut nik telebistaz arratsaldeko saioa (goizekoari ez diot kasurik egin). Harritu nau Euskadi Irratiak futbolari egitea kasu; Herri Irratiak, fm-n behintzat, bertsoak botatzen zituen bitartean. Zorionak Andoniri eta gainerako bertsolariei.

Dena den, atentzioa deitu didate gaur goizean Atxagari irakurri dizkiodan adierazpen hauek. Bi orri Berrian, Alberto Barandiaranek eginiko galderei erantzunez.

Gauza batzuekin ados nago. Adibidez Otegi eta Arzalluz-en azken liburuei buruz esaten dituenekin.

Baina Euskal Hiriaren alde egotea bada autopista gehiago eta Y grekoa, ez dakit ba. Ez nago ni ados kontu horiekin, baserrian jaiotako asfaltokume petoa izan arren. Hona hemen hiruzpalau galdera jarraian:

Kazetaria: Liburua, antolatuta dagoen bezala, Obabatik ateratzen da; gero, Frantziara, Marokora eta Bilbora. Euskal Herritik Euskal Hirira.

Atxaga: Bai, neure buruari proposatutako bidaia hori da. Ez daukat zalantzarik, Euskal Herri osoa hiritartzea nahi nuke, hori gertatu ezean ez delako leku interesgarririk izango. Eta horrek egiten nau, beharbada, desarrollista, eta egia da. Beti dago akatsen bat, ez dago teoria garden politik. Horrek kostu bat izango duela? Dudarik ez. Baina ni beti izan naiz autobien aldekoa, Y grekoaren aldekoa, eta oso garrantzi handikoa iruditu zait Baionatik Bilbora ordubetean joatea, edo ordu eta erdian.

Kazetaria: Nahiz eta, bide batez, Asteasu suntsitu?

Atxaga: Bueno, ba bai. Halaxe da. Nik horrela pentsatzen dut. Bueno, Asteasu, ez jendea, ez etxeak. Baina, noski, maila irrealean ari gara; hau alegoria bat da. Maila batean horrela hasiko ginateke, proposamen batekin: hiritartu dezagun Euskal Herria, baita fisikoki ere. Hizketakidea aurrean jarriz gero, eta zuk esan didazuna esango balit, orduan hasiko ginateke mintzatzen. Asteasu esango balidate…baina norbaitek esango balit urtxintxa mota bat galduko dela ez dakit zer muinoaren gailurrean, esango nuke, «barkatu, baina urtxintxa joan dadila beste baso batera». Ze, naturari buruzko irizpide batzuk.

Kazetaria: Baina horrek hiritik kanpoko mundu horren erabateko suntsipena ekarriko luke...

Atxaga: Baina zuk pentsa ezazu folk musika ez zela Texas edo Mexiko Berriko inguruetan sortu, hirietan baizik. Hirietako ezker batek ekarri zituen berriro folka eta mugimendu hori.

Kazetaria: Baina herriak existitu ez balira, ez zen folk musikarik sortuko.

Atxaga: Eta, hiriaren ezean, zer gertatuko litzateke herri horrekin? Nahi baduzu, nire inpresioa esango dizut. Oso inpresio txarra da. Akaso, ez zinen konturatuko, baina herri txiki askok oso suburbio itxura txarra daukate. Oso-oso txarra. Eta ez dago inolako harremanik 50eko urteetan ez ezik 80ko urteetan ere izan zuten itxurarekin. Akaso, baikorregia izango da esatea hiriak lehengo mundu hori berreskuratzea ekar dezakeela, baina nik uste dut are baikorragoa dela pentsatzea hiririk gabe herri txikietako mundu hori aurrera aterako dela.

"Lekuak" liburua erosi egin nuen aurrekoan, baina irakurtzeko daukat oraindik. Gabonetan izango dut aukera.

Ernest Lluch Kultur Etxeak Erakusleihoa programaren barruan abenduaren 15ean izango den "Larrujolearen semena" ikuskizunaren berri eman nahi dizue. Emanaldia arratsaldeko 19:30etan izango da kultur etxeko areto nagusian (Anoeta Estadioko 7 eta 8 ateen artean) eta sarrera doakoa izango da.

Beraien hitzetan, "kabaret musiko-liriko-narkotrapezista" da eskainiko digutena: "Ikuskizun hau zer izango den ulertzeko jarritzazu edukiontzi loredun baten edozein poeta epikoren zazpi bertso errimatu zurituta eta nahastu itzazu bederatzi akorde gozorekin. Gehi iezaiozu katilukada bat ur bero eta zaporea -starlux pastila erdi tarteko- hartu bitartean irabia ezazu guztia, aurretik iogur natural koilarakada bat eta bi gerezi hezur botata, ahal dela. Emaitzak, kasualitaterik kasualenean ere, ez du ikuskizunarekin zerikusirik izango".

Partehartzaileak: Txaber Fernandez, Txaber Larreategi eta Josu Martinez.

Txaber Fernandez

Bach-en zale amorratua zen mediku baten klinikan sortu zen mundura joan den mendean. Esku batean bibolin bat eta bestean txirula bat zeukala jaio zen, hortzik gabeko ahoarekin bibolinaren arkua sustengatuz. Horrekin nahikoa ez eta La Traviatako aria ospetsuena kantatzen zuen (letra ondo ez bazekien ere) hirugarren pisuko gaixoek entzuteko bolumenean. Erditzea gauzatu zenean, bere amak argi egin zuen berba: latza izan da.

Txaber Larreategi

Errioxako ardoak inoizko uztarik onena izan zuen urtean jaio zen Ilargiaren alde ilunean eta geroztik bertan bizi da. Hondartzetako are ale zenbatzailea da afizioz, karlista-leninista bokazioz, ikaslea sakrifizioz eta baju-jotzailea intuizioz. Bestelakoan nahiko tipo normala da.

Josu Martinez

pelikano bat izan zen aurreko bizitza batean eta egungora Mahoma Hegirara joan osteko 1407. urtean sortu zen, gizaki forma hartuz. Georges Brassensen jarraitzailea, gitarra hartu eta kantuan ibili ohi da norbaitek mesedez faborez arren eta otoi isil dadin eskatu arte. Behin David Bisbalekin konfunditu zuen gizon batek kalean. Betaurreko beltzak zituen eta lurra bastoi luze batekin ukituz zihoan oinez.

Informazio gehiago

Igandeko Berria egunkarian irakurri genuen, agendaren atalean, Anjel Lertxundi Putzuzulo Gaztetxean arituko zela "Hamaseigarrenean aidanez" filmari buruz. Hortxe egon ginen joan edo ez joan, baina Noticias de Gipuzkoako Zarautzko korrespontsalak konbentzitu gintuen: "El gaztetxe Putzuzulo de Zarautz recibe hoy a uno de los directores vascos más reconocidos". Halako direktore famaua gertutik entzuteko aukera aprobetxatu beharko dugu ba! (Urola Kostako Hitzak ere larunbatean argitaratu zuen zeozer).

Kosta egin zitzaigun tokia aurkitzea. Autopistatik bidesaria pagatzeko gunean zegoen langileari galdetu nion eta hark esan zidan zaila zela handik indikazioak ematea. Dena den, lehenengo bi biribilguneak eskubira hartzeko. Hori izan zen egin genuena: mundu honetan beti eskuinera. Herrira iritsi, autoa aparkatu, plazan zegoen Joselu Anaiak taldearen doinuak entzun eta buelta. Kasualitatez, Euskalduna taberna topatu genuen. Gogoan nuen duela aste batzuk Patxi Santamariak esan zidala giro ona egoten zela taberna horretan. Hori nahikoa arrazoi bada trago bat hartzeko bertan eta tabernariari galdetzeko ea non dagoen gaztetxea. Ertzainetxe ondotik ez dakit zer hartu eta gero jaitsi…

Beno, baietz erantzun nion, esan zuena oso ondo harrapatu gabe. Komeri batzuk pasa ondoren, iritsi ginen gaztetxera (ez galdetu nola). 19:30etan zen hastekoa emanaldia eta itxura denez herri honetan puntualak dira, zeren eta gu 19:45etan iritsi ginen eta justu-justu izan genuen aukera Nekane Elizondo txalotzeko. Izan ere, Itsas arima film laburra bota baitzuten aurretik, Patxi Santamaria protagonista duena.

Argiak piztu zirenean, gela bete samarra zegoela konturatu eta atzean eseri ginen. Lertxundik aurkeztu zuen filma, ETBk ez-dakit-zenbat-aldiz bota ondoren han izango genuela ikusteko aukera berri bat.

Ez naiz zinemazalea eta film hau ikusi gabe nengoen. Eskola garaian irakurri nuen "Hamaseigarrenean aidanez", batxilergoan. Apenas gogoratzen nuen liburua (irakurritakoak berehala ahazten ditudan horietakoa naiz). Urtain zenaren aitari gertatutakoak izan ziren liburuaren abiapuntu.

Filmaren ondoren egondako solasaldian, Lertxundik esan zuen liburuan euskal giro hori aitzakia dela garai hartako emakumeen bizimodua kontatzeko. Dena dela, bi lengoaia ezberdinak izaki, pelikulan hori ez zela nabarmendu; barne bizitza zineman adierazteko, asko jakin behar dela medio horretaz.

Filma gustura ikusi nuen. Hiru pertsonaia nagusien rolak Felipe Barandiaran (apustuzale porrokatua), Mikel Garmendia (protagonistaren bidai-laguna ezerezaren bila) eta Kontxu Odriozola (lehenaren emazte gaixoa) aktore-aktoresak.

Lertxundik kontatu zigun bi film egin ondoren (hasieran Imanol Uribek zuzendu behar zuen "Hamaseigarrenean aidanez", baina "Mikelen heriotza" grabatzeko dirua lortu eta bestea baztertzea erabaki zuen; bigarrena, "Kareletik"), hirugarren bat grabatzeko eskaintza egin ziotela, baina ezezkoa eman zuela orduan Anjelek. Garai hartan erabaki omen zuen beste bide batzuk jorratzea (literaturan murgiltzea buru-belarri).

Datu bitxi batek deitu zidan atentzioa: 1984-85eko euskarazko lehen film haiek PSOE Espainiako gobernura iristerakoan ekoitzi ziren. Orain, bigarren aldiz gobernua hartu dutenean, berriro bizi du euskal zinemagintzak halako susperralditxoa (Aupa Etxebeste!, Kutsidazu bidea Ixabel eta telefilm batzuk). Kasualitatea ote? Seguruenik bai, baina bitxia da.

Ahaztu baino lehen, bi zuzendariekin izandako solasaldia Gari Berasaluzek gidatu zuen, nahiz eta hitza gutxitan hartu, ikusleek galderak erritmo axkarrean egin baitzituzten.

Bukaeran, Anjel saludatu nuen. Badakizue, eusko blogariak gara…

Patxi Traperok idatzi du Durangotik bueltan internet hoooooooooootza dala, internet seeeeeeeeeeeeekta bat dala. Noski, horren aurka idatzi du. Eta gaur nik hartuko diot lekukoa traperoari.

Hotza ez da, hori seguru. Lagunak egiten ditugulako (eta ez lagun birtualak, hezur haragizkoak baizik, Jabi Zabalak idatzi duen bezala). Horietako bat da Jordi Salvador Duch antropologo katalana. Urte batzuk dira jada elkar ezagutzen dugula, nahiz eta oraindik bertatik bertara egoteko aukerarik ez izan.

Notizia izango da aste honetan Jordi "Fútbol, metàfora de una gerra freda. Estudi antropòlogic del Barça" aurkeztuko duelako. Hitzaurrea Txiki Begiristainek egin du eta aurkezpena Nou Camp estadioan izango da abenduaren 13an, eguerdiko 12:30etan.

Realaren martxa makala dela medio, eta Jordi realzale den neurrian ere, propaganda pixka bat egin dezagun futbol totala egiten duen taldearen mesedetan.

Fitxa teknikoa

Autor: Jordi Salvador i Duch
Pròleg: Txiki Begiristain
Amb fotografies a tot color
Col•lecció: La Mirada
PV sense IVA: 18’27
PVP: 19
Enquadernació: rústica
Mides: 13’2 x 21’5 cm.
Pàgines: 408
Llengua original: català
Llengua publicació: català
ISBN: 84-8437-824-1

Erreseina katalanez

El futbol ha esdevingut en les darreres dècades un espectacle total. A més d’un espectacle plàsticament bonic i d’una vàlvula d’escapament pels problemes quotidians, el futbol s’ha convertit en una expressió complexa i ambigua d’identitat col•lectiva. Juntament amb vuit o deu equips més d’arreu del món, el Barça ha traspassat els límits d’un club de futbol per esdevenir un emblema col•lectiu, que condensa i representa tot un conglomerat simbòlic, un marc que reclamava l’atenció d’una mirada antropològica. L’antropòleg Jordi Salvador s’ha submergit en la litúrgia civil dels partits del Barça i, entre molts altres fenòmens, ha comprovat que els crits de suport a l’equip, o contra l’àrbitre, tenen molts accents: catalans de tot arreu, murcians, andalusos, gallecs i, sovint, llatinoamericans, magrebins, japonesos... Ara bé: com s’interrelaciona aquest fet amb el catalanisme inherent al club? És factible ser del Barça i no sentir una intensa pulsió antimadridista? I aquest sentiment, quina base històrica té i quina de mite? Quan Jordi Salvador analitza el que passa en un Barça-Madrid, en un Nou Camp ple de gom a gom, s’entenen molt millor algunes de les coses que hem esbossat fins aquí. Sobretot queda clar que quan es posa la pilota en joc, les conseqüències van molt més enllà del que es dirimeix sobre la gespa.

Datorren astean inauguratuko da Donostian Espai Catalunya Topalekua, Euskal Herriaren eta Kataluniaren arteko topagune izan nahi duen egitasmoa. Webgunea eraikitze lanetan dago oraindik, lokalaren antzera. Erlojuaren aurka ari omen dira obrak bukatzeko asmoz. Inaugurazioa abenduaren 16an izango da. Eguerdiko 12:30etan prentsaurrekoa, 13:30etan ekitaldi ofiziala.

Notizia ona iruditu zitzaidan kontatu zidatenean. Notizia ona iruditzen zait gaur ere, martxan jartzeko astebete eskas falta dela. Kataluniak Euskal Herrian izango duen delegazio baten antzera funtziona dezake. Ea ondo ateratzen den.

Hurrengo egunetan komunikabidetan azalduko da informazio gehiago. Gaur, adibidez, Berriak ia orrialde osoa eskaini dio, Cristina Lagéri eginiko elkarrizketa barne. Nortzuk bultzatu dute

Proiektu hau sortzeko asmoa zegoenaren lehenengo notizia pasa den maiatzean izan nuen. Orduan ezagutu nuen Cristina Lagé, egitasmo honen arima. Garai hartan kultur etxera etorri zen aholku batzordearen bilera egin nahi zuelako. Ideia eta bultzatzaileak nortzuk ziren adierazi zidan Cristinak.

Izaronews-en agertzen den bezala,Gorka Knörr da presidentea eta Josean Larrañaga "Urko" presidenteordea. Hiru hauek landu omen dute proiektua. Euskal Herrian bizi den zenbait profesional katalan ere badago: Cuque Illa, Hesperia Donosti hoteleko zuzendaria; Montserrat Coder, Groseko tabernaria; Montserrat Vila, Televisió de Catalunya-ko delegatua Euskal Herrian; Ghislaine Sala-Patua, liburuzaina; Josep Piera medikua; Toni Strubell eta Dani Gómez kazetariak.

Eta euskal herritarrak? Katalunian ibilbide arrakastatsua egin zuten Txiki Begiristain eta Jose Mari Bakero futbolariak; Bixente Rekondo, Mitxel Ezquiaga eta Juan Carlos Ramírez-Escudero kazetariak; Rafael García-Santos, gastronomoa.

Casal bat baino gehiago

Euskal Herrian dauden katalanak biltzeko tokia izango da? Bai, baina ez hori bakarrik. (Portzierto, egunkarian irakurri dugunez, jada 100 lagun baino gehiagok eskatu dute bazkide izatea).

Gorka Knörrek, elkarteko presidenteak, zera dio: "Euskal Herrian bizi diren katalan guztien topaleku izan nahi du. Katalanen kultura, turismoa eta komertzioa sustatu nahi ditugu eta, era berean, euskal kultura eta katalan kultura trukatzeko gunea izatea nahi dugu".

Lau gune izango ditu lokalak, beraz: kultura, informazio turistikoa, merkataritza eta elkartzeko tokia.

Publikoa eta pribatua

Generalitat erakundeak jartzen du dirua, baina Donostiako lokala hartzeko ezinbestekoa izan da Via Fora jatetxe katea. Bertan zabalduko duten jatetxean Euskal Herriko eta Kataluniako sukaldeak batzeko asmoa dute.

Knörr-ek dio: "Katalunian 30 lokal inguru ditu eta horietan Kataluniako gastronomia eskaintzeaz gainera, mota askotako kultur ekintzak antolatzen dituzte".

Donostian egingo duten lehenengoetarikoa Un català entre bascos liburu argitaratu berriaren aurkezpena izango da, Toni Strubell idazlearena. Hasiera batean, abenduaren 20an zen egitekoa (eta horrela dago iragarrita Via Foraren webgunean), baina atzeratu egin dute 2006ra.

Kultur Etxeak ere badu asmoa elkartearekin harremana izateko. Dena ondo badoa, laster izango duzue horren berri.

Non dago

Egoitza Federico Garcia Lorca pasealekuan izango du, 10. zenbakian. Donostiako 4. zubiaren aldamenean, trenbidea eta Urumea ibaiaren artean.

Inaugurazio egunean, eta hurrengo egunetan, bertan ikusteko aukera izango dugulakoan.

Aspaldiko partez zinera joan ginen astelehen arratsaldean. Viva Zapatero filma apartatu genuen. Sabina Guzzanti umoregilearen indarra dario dokumentalari. Satira bat egiteko asmoa zuen Italiako RAI3 telebista katean. Tirabira batzuk gorabehera, lehenengo saioa ikusteko aukera izan zuten italiarrek. Bigarrena ez, ordea.

Berlusconi Italiako lehen ministroak herrialde horretako telebista guztiak kontrolatzen ditu. Pribatuak bereak ziren, publikoak bere egin ditu. Guzzanti eta beste batzuk egoera horren aurka altxatu ziren. Gainerako politikariak ere ez pentsa onik ateratzen direnik film honetan: adibidez, Sabinak publikoki galdetzen du zergatik ez zuen ezkerrak gobernua zuenean komunikabide kontzentrazio hori ekiditeko legerik onartu.

Badakizue esaten dela Italia dela Europako laborategia eta han probatzen dituztenak gero Europan barrena zabaltzen direla. Hori horrela bada…

Tituluak kontrakoa iradokitzen badu ere, ez da Zapatero azaltzen. Zapata eta Zapateroren arteko hitz jokoa dago tartean.

Ondoren, webgunetik hartu eta euskaratu ditut dokumentalak oinarri dituen istorioaren zenbait pasarte.

2003ko azaroak 13

RaiOT umore saioari buruzko prentsaurrekoa. Paolo Ruffini-k, RAI3 kateko zuzendariak, gidoigileen lana (Sabina Guzzanti, Curzio Maltese, Emanuela Imparato eta Paolo Santolini) goraipatzen du. Ordubeteko iraupena izango du saio bakoitzak eta gai bakarra jorratuko du. Sabinak, makillaje berezirik eta karetarik gabe, 20 minutuko monologoa egingo du eta sketch ezberdinetan aktore ezberdinek hartuko dute parte.

2003ko azaroak 16

17:00etan

Paolo Ruffinik telefonoz deitzen dio Sabina Guzzanti-ri saioa bertan behera uzteko erabakia hartu duela jakinaraziz.

19:00etan

Ambra Jovinelli antzokian egindako prentsaurrekoaren ondoren, Paolo Ruffini zuzendariak iritziz aldatzen du.

23:30etan

RaiOT programaren lehen emisioak adierazpen askatasunaren gaia jorratzen du. Neri Marcorè-k Maurizio Gasparri Komunikazio Ministroaren rola jokatzen du; Sabina Guzzanti-k pertsonai ezberdinak imitatzen ditu: Barbara Palombelli, Silvio Berlusconi, Bruno Vespa, Massimo D’Alema eta Lucia Annunziata. Saio arrakastatsua da. 1.834.000 ikusle ditu, share-aren % 18,37a eta unerik altuenean % 25a ere lortzen du (bi milioi ikusle baino gehiago). Gauerdiaren ondoren, ordu erdi baino gehiagoz RAI3 telebista katerik ikusiena da. Marka ederra!

Hurrengo egunetan

Mediaset-ek (Berlusconiren konpainiak) RaiOT saioaren aurkako demanda aurkeztu eta 20 milioi euroko kalteordaina eskatu zuen. RAI, Studio Uno (produktora), Sabina Guzzanti, beste gidoigileak eta Paolo Ruffini bihurtu nahi dituzte erantzule.

RAIk bertan behera uzten du saioa.

Epaileak ez du onartzen Mediaset-ek aurkeztutako demanda, argudiorik gabea irizteagatik. Saioa ez da difamatzailea, RaiOT umore programa bat baita eta, horregatik, paradoxak erabil ditzake; programak esandakoak benetakoak baitira oinarrian.

Saioa ezin denez emititu, protesta moduan botatzen dute Erromako Auditorioan. Sarrera doakoa da eta edonork ikus dezake, edukiera bete bitartean. Eszenatokian Paolo Rossi-k, Serena Dandini-k, Fiorella Mannoia-k, Dario Fo-k eta Daniele Luttazzi-k laguntzen dute Sabina.

Saioa ikusteko aukera dago Italiako zenbait zine-aretotan eta Sky telebista katean satelite bidez. Zenbait italiar webgunek ere botatzen dute. Antolatzaileek kanpoaldean pantaila erraldoi bat jarri behar dutela konturatzen dira, Auditorioko 2.700 eserlekuak beteta baitaude. Kanpoan 15.000 lagun daude zai.

RaiOT programaren hurrengo saioak ez dira inoiz emititu.